het zwarte goud
Productie van
stijgt
KhLs-<!ÖuCLS
LM.
Elfstedentocht
ID
door Nederland
t
IZIEL
Dinsdag 18 Februari 1947
No. 14
43e Jaargang
Streekblad voor West* en Zuidwest Friesland
Bol sward
895.692
12.497.102
608.316
8.312.731
5.096.567
725.859
ward.
idee<
Ibt)
mijncokes
ribu-
DE REDACTIE.
968.052
597)
IV/ere wardeni
Dy’t foar de ezel berne is,
komt nea op it hynder.
die
leef-
ont-
wan>
ewe-
voor
lulier
inge
ving
rectie
juiste
yeke-
iwrra
i dus
jwie-
het
ward
dera-
:izen-
steenkool-
brikettèn
De 1
niet langer de „bottleneck” in de Neder-
derlandsche Mijnenopruimingsdienst te
IJmuiden, inhoudende een verzoek om
een aantal van de manschappen te plaat
sen in de Limburgsche mijnen. Het ver
zoek van IJmuiden werd aangenomen en
reeds Dinsdagmiddag ariveerden aan ’t
station te Sittard 42 leden van de „Haar
lemmermeer", waaronder drie officieren
en een onderofficier, om „in de kool”
te gaan. Het gezelschap werd namens
den beheerder van de mijnen door mr.
Dijkhof, die zijn voldoening uitsprak
over dit medeleven en het vertrouwen
uitsprak, dat dezen mijnopruimers ook
goede mijnwerkers zouden zijn. De man
schappen zullen worden tewerk gesteld
aan de Oranje Nassaumijn 4.
We hopen dat velen die daartoe in aan
merking komen, dit goede voorbeeld
zullen volgen, opdat we spoedig ons
vooroorlogsch peil weer zullen hebben
bereikt, vooral nu in een brief aan den
mijnwerkersraad de beheerder mede
deelde van de regeering opdracht te
hebben ontvangen zoo spoedig mogelijk
een jaarproductie van 12 millioen ton
kolen te verzekeren. Deze opdracht zal
onder alle omstandigheden moeten wor
den uitgevoerd.
Hiertoe, aldus schreef de beheerder, zal
de prestatie moeten worden opgevoerd
en het aantal ondergrondsche arbeiders
moeten worden uitgebreid. Voor zoover
de noodige nieuwe arbeidskrachten niet
ver-
Vanuit Holland ontvingen wij het vol
gende sympathieke schrijven, afkomstig
van een elfstedenrijder, die de strijd in
Bolsward moest opgeven, dat we gaarne
een plaatsje gunnen.
Aan de Friesche bevolking.
Onze contrölekaart met de zuurverwor-
ven stempels van de controleposten in
acht Friesche steden, zullen we als een
kostbaar souvenir bewaren.
Want zuur was het onder deze omstan
digheden. Daar waren alle deelnemers 't
roerend over eens en toch had een groot
gedeelte het stellige voornemen om een
volgende gelegenheid er weer bij te zijn
en weer dat wijde Friesche land in te
trekken, dat toch zijn bekoring heeft,
ook bij een ijzige Oosterstorm, om zich
weer te laten koesteren door het Frie
sche volk, dat leeft voor zijn Elfsteden
tocht en er alles voor over heeft Hoe
goed was het niet, overal waar je kwam
te worden begroet door een warme be
langstelling en ee£ hulpvaardigheid die
je als Hollander wat vreemd aandoen,
omdat de Friezen geheel vrij zijn van
sensatielust en vlegelachtigheid.
Je krijgt zoo in de loop van den dag
het gevoel, dat een ieder, waarmee je
in aanraking komt, je als Elfstedenrij
der als zijn eigen gast beschouwt. Zoo
iets blijft je bij. De barre wind, de ijzige
kou en het slechte ijs, al die narigheid is
eigenlijk de volgende dag al weer ver
vaagd. Bij blijft je de prettige ervaring
ergens een dag een welkome gast te zijn
geweest en het een beetje beschamende
besef, dat je je gastheeren weinig eer
hebt bewezen door hun Elfstedentocht
wat licht op te nemen en met veel opti
misme en onvoldoende hardheid en door
zettingsvermogen te beginnen.
Het wachten is nu op een volgende ge
legenheid waarbij we kunnen bewijzen
dat we onze les goed geleerd hebben.
Gaarne zullen we dan weer gebruik ma
ken van Frieslands gastvrijheid en van
ie perfecte organisatie.
uur na de officieele bekendmaking ont
vangt, stelt zij een boekwerk als prijs
beschikbaar.
Abonnementsprijs!
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
KJ op
isdag
Febr.
1947.
ja,
Na
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redaetie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
t zijn
arten
|sten,
verk-
>r te
dj de
t a.s.
die-
die-
oelen
1942:
1.774.490
1943:
1.900.867
1944:
1.339.595
1945:
840.505
1946:
1.134.004
we-
wou-
ienen
Rei-
I Febr.
ons),
van
no.
loofd
■toen.
be
gfor-
zeep
ime1
±oe-
Jt op
i nog
5 aan
ruari
igens
ver-
wiel-
10 of
iagd.
dle-
week
ineek
mge-
irwijl
aand
erige
uitstak. Ook bood de K. L. M. zijn dien
sten aan en een patiënt werd reeds per
vliegtuig vervoerd.
Een vreeselijk ongeluk
trof de baby van de familie Visser te
Zutfen. De kinderwagen, waarin de klei
ne sliep, geraakte in brand, waarschijn
lijk doordat deze te dicht bij de kachel
stond. Het kind, dat eerst acht maanden
oud was, vond den dood in de vlammen.
Levendige sluikhandel
schijnt er nog te bestaan bij de Neder-
landsch-Belgische grens. Zoo troffen de
steeds wakkere C. C. D.-ambtenaren in
een molen in een Noord-Brabantsch
dorp bij een onderzoek o.m. aan: 2341
pakjes Belgische shag (totaal 117 kg),
drie paar dameskousen, 55 stukjes toi
letzeep, drie kg koffieboonen, zeven me
ter mantelstof, een autoband en twee
autobinnenbanden aan. Al deze goede
ren waren afkomstig van smokkelhandel
op België. Verder vonden de controleurs
een frauduleus geslacht varken van 100
kg en twee levende varkens, waarvoor
geen vergunning aanwezig was. Waren
die misschien voor onze Zuiderburen be
stemd?
Hat grootste nieuws
was deze week wel het afwijzen van de
regeeringsverklaring inzake Linggadjati
door de vertegenwoordigers van de re-
poeblik. De onderhandelingen bevinden
zich Jhiermee in een impasse en er is nog
weinig van te zeggen, hoe de zaak zich
verder zal ontwikkelen. Het is eenigs-
zins bevreemdend dat nu eerst het be
vel: „Staakt het vuren!” is gegeven.
We hopen zeer dat dit bevel nu ook in
derdaad wordt opgevolgd en verder
bloedvergieten daarmee wordt voorko
men.
Nog meer plannen
heeft de regeering, die er op wijzen, dat
alles nog niet „vooroorlogsch” is. Zoo
werden de bakkers verontrust met de
mededeeling, dat er over verloop van
tijd mais in het brood moest worden
verwerkt.
De bakkerspatroonsvereenlglngen uit O.- Njk Gezin, dat de redactie binnen 3 x 24
Overijsel hebben zich echter tot den mi
nister van Landbouw, Visscheri] en
Voedselvoorziening gewend met het ver
zoek niet over te gaan tot het doen ver-
t ook
wor-
geen
.ndag
2 uur
i een i
'daad
Zo
len.
an ons,
n:
-12 uur
7 Febr,
4uui
8 Febr.
-4^ u.
9 Febr.
12 uur
Een nieuwe rubriek.
Zooals U geregeld ’s Vrijdags een Bui-
tenlandsch Overzicht, benevens een Pro
vinciale Kroniek wordt geboden, wordt
U voortaan in het Dinsdagnummer van
onze courant uitgenoodigd de wekelijk-
sche reis met ons te maken kris kras
door Nederland.
De Isolatie van Uric
trok in de afgeloopen week wel zeer de
aandacht.
Urk is geen eiland meer en toch was het
totaal van de buitenwereld afgesneden.
De voedselpositie was er buitengewoon
slecht. Aardappelen waren ar zoo goed
als niet meer. Ook de brandstoffen waren
op. De laatste kleine voorraden, die ge
deeltelijk in het distributiekantoor, ge
deeltelijk in een schuur waren opge
slagen, werden gestolen. De politie heeft
handen vol werk, want dit zijn niet de
eenige diefstallen. De nood maakt de
menschen tot hyena’s 1
Gelukkig is men er thans in geslaagd
eenige verruiming te brengen.
Zoo bereikte een 50-tal vrachtauto’s het
schiereiland langs de Kamperdijk, bela
den met brandstof en mondvoorraad.
Geen wonder dat men in Urk dé vlaggen
Een heviger brand
woedde aan de Heerengracht te Amster
dam, juist bij een brandverzekeringsmij.
de Fire Insurance Society 1797.
Merkwaardig genoeg is deze brand het
gevolg geweest van kolenschaarschte.
Het was n.l. niet mogelijk op de 2e eta
ge de centrale verwarming te stoken.
Men gebruikte electrische straalkachel
tjes. Vermoedelijk is een ervan blijven
branden en hebben in de nabijheid staan
de voorwerpen ten slotte vlam gevat.
Om 8 uur achtte de brandweer het nood
zakelijk het alarm „groote brand” te ge
ven. Met 12 stralen kon de brand tot de
drie bovenverdiepingen van het gebouw
worden beperkt.
Volgens de laatste berichten loopt de
schade in de tonnen.
Drastische maatregelen
werden er door de regeering genomen
ten opzichte van de brandstofvoorzie-
ning.
Inrichtingen voor publiek vermaak, w.o.
schouwburgen, bioscopen, dansings e.d.
zullen voorloopig geen brandstoffen ont
vangen, terwijl eventueel tot tijdelijke
sluitingen kan worden overgegaan.
De bibliotheken en inrichtingen voor on
derwijs e.d. zullen eveneens voorloopig
niet worden bevoorraad.
De groentenhandelaren
zagen hun stakingsplannen eveneens
door regeeringsmaatregelen gekruist.
De minister achtte het niet langer nood
zakelijk, dat de handel in groenten be
perkt blijft tot diegenen, die in het bezit
zijn van een erkenning. Hij heeft daar
om maatregelen genomen, waardoor een
ieder in de gelegenheid' zal zijn zich
groenten rechtstreeks op de veilingen of
bij den tuinder te verschaffen hetzij voor
eigen gebruik, hetzij voor handelsdoel-
einden, een en ander met in achtneming
van de maximumprijsregeling. De minis
ter is dan ook overgegaan tot schorsing
van de erkenningsreglementen voor den
groentenhandel en van de veilplicht voor
de telers.
Uitgave van Dr u R R e r U F ft A, J. O SIN O A
Werving gaat dw.
De productie stijgt
Na de lichte daling van 801.423 ton in
November vorig jaar tot 718.314 ton in
December, is de kolenproductie van de
Limburgsche mijnen in Januari gestegen
tot 833.027 ton. In Januari 1946 produ
ceerden de mijnen 629.337 ton.
De totale verzending van de mijnen af
beliep over Januari j.l. 659.913 ton (De
cember 555.934). Hiervan was bestemd
voor binnenlandsche behoefte 619.639
ton (vorige maand 526.047 ton). De
voorraden bij de mijnen daalden met
3.885 ton, n.l. van 25.663 ton per ultimo
1946 tot 21.778 ton per ultimo Januari.
Invoer.
De invoer uit Duitschland steeg van
69.416 ton over December tot 76.025 ton
over Januari, waarin zijn begrepen 18.277
ton bruinkoolbriketten. Daarenboven
werd uit Duitschland nog ingevoerd
20.237 ton kolen voor bunkering van
zeeschepen en doorvoer binnenvaart.
De invoer uit Amerika over Januari be
liep 1666.193 ton tegen 53.813 ton over i van Hr. Ms. Haarlemmermeer bij de Ne-
Dtcember, d.i. een stijging van ruim
112.000 ton. Hierbij moet echter worden
bedacht, dat de mijnwerkersstaking in
Amerika over December j.l. een uitval
veroorzaakte van ca. 150.000 ton kolen.
Gedurende drie volle weken van deze
maand werd uit Amerika niets ontvan
gen.
Uit Polen werd gedurende Januari 1947
nog 18.045 ton ingevoerd.
In totaal voerde Nederland dus over Ja
nuari j.l. ruim 260.000 ton steenkool in
(December: ca. 123.000 ton; November
ca. 229.000 en Jan. 1946: ca. 228.000
ton).
Eerste week in Februari.
Inmiddels is de gemiddelde productie per
werkdag van 1 tot en met 7 Februari
gestegen tot 34.640 ton. Deze sterke stij
ging is toe te schrijven aan het te werk
stellen van ondergrondsche arbeiders,
die normaal voorbereidende of onder
houdswerkzaamheden verrichten.
Uiteraard kan dit slechts tijdelijk ge
schieden, zoodat met een daling van de
gemiddelde dagproductie rekening moet
worden gehouden. In totaal werden in
dit tijdperk (incl. de 26.407ton op Zon
dag 2 Febr.) bijna 234.250 ton kolen ge
dolven. De Limburgsche mijnen brachten
van 1 tot en met 6 Februari j.l. in totaal
145.107 ton ter verzending of gemiddeld
24.822 ton per werkdag. De invoer van
kolen bedroeg uit Duitschland van 1 tot in Nederland zullen kunnen worden
en met 5 Februari: 4.886 ton, uit Ame- kregen, zal de beheerder genoodzaakt
rika 34.713 ton en uit Polen: 4.743 ton. zijn buitenlanders in dienst te nemen.
werken van mais. De mais, die de regee
ring ter beschikking heeft, kan beter bij
de boeren geruild worden voor talwe of
rogge, welke beter geschikt is voor het
bakken van brood, terwijl de boeren
over het algemeen liever mais aan het
vee zullen voeren.
Een gunstiger beslissing
was die inzake de voorzieningen van rij
wielen en banden.
Om voor een rijwielband in aanmerking
te komen gold tot dusverre de norm, dat
men dagelijks een minlmumafstand van
5 kilometer van huis naar werk of school
moest afleggen. Deze norm is thans te-
ruggebracht tot 3 km. De afstand, die
men per dag ten behoeve van zijn be
roep moet afleggen, Is gereduceerd van
20 tot 12 kilometer per dag.
Een goede vangst
deed de politie te Bergen op Zoom die
er in is geslaagd, bij het speuren naar
de daders van aldaar gepleegde dief
stallen een geheime schuilplaats te ont
dekken, waarin zich een S.S.er bevond,
die al tweemaal uit kamp Vught was
ontsnapt en ongeveer een jaar voort
vluchtig was, benevens zekeren F., die
uit den militairen dienst was gedeser
teerd. Beiden zijn in verzekerde bewa
ring gesteld.
KUN JE NOG DICHTEN,
DICHT DAN MEE!
Voor het mooiste gelegenheidsvers
(Frlesch of Hollandsch) In verband met
de a.s. blijde gebeurtenis In ons Prinse-
Een Hollander over de
Eerste vrouwelijke notaris. S
kolenproductie van ons land vormt Bij Kon. besluit is mej. C .H. A. Bletz be-
noemcj tot notaris te Amsterdam in de
landsche industrie. Dit wil echter geens- vacature van notaris Van Campen.
Mej. Bletz is de eerste vrouw in Neder
land, die alszoodanig is benoemd.
De knoop werd doorgehakt
wat de spellingskwestie betreft. Einde
lijk is dan door de Kamers het wets-
ontwerp-Gielen inzake de spelling goed
gekeurd. Het was ook al te dwaas dat
een spelling die dertien jaar lang op
alle scholen was onderwezen, nog steeds
niet werd toegepast. Zonder alle chau
vinisme gezegd: Dan ging het met de
nieuwe Friesche spelling toch beter. Zon
der dat er een wetsontwerp aan te pas
kwam, stelden eenige taalkundigen een
nieuwe spelling vast en deze werd ter
stond door alle bladen en schrijvers
overgenomen
Een eigenaardige ontdekking
deed men bij de restauratie-werkzaam-
heden aan het Erve Blokhuis te 'Noord-
Deurningen in Twente, waar in de balk
boven de deur van de boerderij een oor
konde werd gevonden, waarop in hef
Latijn het Evangelie van Johannes was
geschreven. Hierbij was ingesloten een
koperen munt uit het jaar 1623.
Een vreemd geval
deed zich voor bij een boerderij te Din-
teloord.
Sinds eenige dagen werden de bewoners
van de hofstede namelijk regelmatig op
geschrikt door plotseling uitbrekende
binnenbrandjes. Zoo begon plotseling ’t
behang van een muur in de keuken te
branden, tien minuten later zag men hoe
het tafelzeil begon te smeulen. Men kon
deze beginnende vuurtjes gemakkelijk
met een schuimbluschapparaat bedwin
gen, doch voor alle zekerheid waar
schuwde men politie en brandweer.
Dit bleek een nuttelooze vooseorgsmaat-
regel, want niet minder dan 18 maal
moest worden ingegrepen. Nu eens was
het een sprei van een der bedden op
een bovenkamertje dat vlam vatte, dan
weer was het'een gordijn en zelfs een
natte vaatdoek.
Volgens de laatste berichten zou het
dochtertje van den boer bekend hebbe.
de branden te hebben veroorzaakt. Alles
tezamen blijft het echter een vreemd ge
val.
Over de grenzen.
Hoe het er bij onze oosterburen voor
staat is voldoende bekend. Slechts en
kele jaren geleden moesten wij het nog
beleven, dat onze huismoeders, boven
alle zorgen die hen reeds drukten, da
gelijks werden gepijnigd met de vraag:
Hoe krijg ik het eten gekookt? En dat
terwijl de bezetter zich behaaglijk warm
de bij een prima kolenvuur, ja, terwijl
in de barakken bij het vliegveld te Leeu
warden, ook als er niemand aanwezig
was de kachels rood gloeiend stonden.
En thans? In de groote Duitsche steden
sterven de burgers bij tientallen de be-
vriezingsdood. Wij zeggen dit zonder
eenig leedvermaak, maar alleen om U de
schrijnende tegenstelling te doen opmer
ken. Toch bevreemdt het ons nog meer
als wij de blik naar het Westen wenden.
Ook voor Engeland zijn wat de steen
kool betreft de dagen van den oorlog
vandaag teruggekeerd met nieuwe en
nog drastischer pogingen om de crisis,
waardoor in duizenden industrieën het
werk is stilgelegd en tijdelijk millioenen
werkloos zijn geworden, het hoofd te
bieden. De temperatuur is sterk gedaald
en Engeland beleeft de ergste winter se
dert een halve eeuw. Het kabinet raad
pleegde dezer dagen zelfs dejkundigen
over de mogelijkheid van legendammen-
werpers om de sneeuw, waardoor de ko-
lentreinen worden opgehouden, te ver
wijderen.
De groote dagbladen toonen hoe de En-
gelschen zich tegenwoordig met kaarsen
en petroleumlichtjes moeten behelpen.
In eigen land.
Het mag als algemeen bekend worden
geacht, dat het aantal ondergrondsche
mijnwerkers in de Limburgsche mijnen
na September 1944 zeer sterk is terug-
geloopen. Duitschers, N. S. B.ers en „on
derduikers” hebben indertijd bij de be-
vrijding van het Zuiden de mijnen verla
ten met het gevolg, dat de productie van
steenkool in den eersten tijd daarna door
onderbezetting ver beneden de hoeveel
heid bleef, welke voor den wederop
bouw van ons land noodig was. Het Be
heer der Ned. Steenkoolmijnen heeft toen
getracht door middel van een eenvoudi
ge werving in de provincie Limburg al
thans een gedeelte van het tekort aan
ondergronders op te heffen. Dit leverde
door allerlei moeilijkheden geen behoor
lijk resultaat op. In Maart 1946 is het
Departement van Sociale Zaken in nau
we samenwerking met het Rijksarbeids-
bureau, waarbij het Beheer der Ned.
Steenkolenmijnen personeel en technisch
apparaat verzorgde, een intergewestelij
ke wervingsactie begonnen met het doel
ongehuwde Nederlandsche jongemannen
buiten Limburg voor het werk in het on
dergrondsche mijnbedrijf aan te werven.
Toen ook deze intergewestelijke wer
ving, zooals reeds spoedig bleek, niet
die resultaten zou cpleveren, welke men
ervan verwacht had, alhoewel deze ver
wachtingen met het oog op de onbe
kendheid met het mijnbedrijf elders in
het land niet hoog gestemd konden zijn,
heeft men als tijdelijke oplossing gede
tineerden in de mijnen tewerkgesteld.
Het bleef echter de bedoeling op den
duur bonafide Nederlanders voor het
mijnwerkersberoep te interesseeren en
aan te werven.
Invloed op productie.
Deze personeelsschaarschte had natuur
lijk groeten invloed op de productie,
zooals onderstaande cijfers meer dan
duidelijk aantoonen:
Productie (in tonnen):
steenkolen
8.313.827
Toch zien we ook, dat we wat de pro
ductie betreft, weer in stijgende lijn gaan
en de crisis reeds teboven zijn. Dit geldt
niet alleen de jaar-, maar ook de maand-
productie.
zins zeggen, dat de productie thans een
zoodanig peil heeft bereikt, dat in de
behoefte aan steenkolen van ons land
geheel kan worden voorzien. Vooral de
voorziening van huisbrand is nog moei
lijk. Voor een behoorlijke voorziening
van de Nederlandsche huishouding over
de geheele lijn dient de productie nog
I met eenige duizenden tonnen per dag te
412.571 worden verhoogd. Het mag in dit ver
band als even bekend worden geacht,
dat een verhooging van de productie
van steenkolen boven de huidige voor
namelijk afhangt van een nog grootere
ondergrondsche bezetting, dat wil dus
zeggen, dat -het aantal ondergronders
in de mijnen nog steeds met enkele dui
zenden moet worden uitgebreid. Wan
neer men dit in het oog houdt, dan volgt
hieruit, dat het Beheer van de Neder
landsche Mijnen de werving van ar
beidskrachten die werd ingezet met
kracht zal moeten voortzetten.
Manier van werven.
Men is bij de intergewestelijke werving
uitgegaan van het standpunt, dat, met
het tekort aan arbeidskrachten in prac-
tisch elke industrie in ons land èn in
den landbouw, werving van arbeids
krachten in deze takken achterwege
moest blijven. De nauwe samenwerking
met het Rijksarbeidsbureau, onder wiens
auspiciën deze werving plaats vindt,
vormde hiervoor trouwens een waarborg
Er zijn dan ook in het mijnbedrijf geen
jongemannen tewerkgesteld, die in de
streek, waaruit ze afkomstig zijn, niet
konden worden gemist.
Het goede voorbeeld.
De beheerder van de Limburgsche mij
nen dr. Groothoff, ontving Maandag 10
Febr. ’n telegram van den bevelvoerder
Inderdaad het „zwarte goud”.
De tijd, dat de huismoeders zoo in den
herfst het brengen van de wintervoor
raad brandstof als een noodzakelijk
kwaad beschouwden, is natuurlijk al
lang voorbij.
De komst van den kolenman is in waar-
deering zeer gestegen de laatste jaren
en een rechtgeaarde huisvrouw is op ’n
goed gevulde kolenschuur welhaast even
trotsch als op een. welvoorziene inmaak-
kast. En hoe langer de winter duurt, i.c.
hoe meer de voorraden brandstof intee-
ren hoe meer ook de bijnaam „zwart
goud” voor het vroeger wel eens ver
achte goedje, dat als anthraciet, cokes
en bruinkool in de officieele woorden
lijst vermeld staat aan beteekenis wint.
Inderdaad: gemis doet bezit waardeeren.
Zoodat ergens van toepassing is, dan is
dat zeker wel hier.
Bolswanls Nieuwsblad
I
12.329.601
den
ts op
week
1 en be-
sages bij
