n
O!
Q9
PU
Gaat het spel
opnieuw beginnen
N
t
d
Mil
Rijmwedstrijd
V
I (H
door Nederland
LH4
den,
gger>
RIES
’ing.
igger
<!&LS-^ÖlClS
UITSLAG
No. 10
43e Jaargang
StreeRblad voor West» en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruRRörlj Fa, A, J. OSINOA
Bol swerd
H
Bolsward.
H. BROUWER.
stellen,
vóór
tarkisch, selfsupporting.
tl
Dinsdag 25 Februari 1947
UUR
van oorlog, men bereidt zich er op voor dronken. De ouders verloren reeds
I
De aanhoudende winter
veroorzaakt waarschijnlijk groote vorst-
regeeringen nog met oorlog en daar
door komt de oorlog misschien juist.
in En-
los en
H. BROUWER,
St. Josephbuurt 6 Bolsward
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
rf Wiere tuurden W
It kin better fan de skeafas X
fan de ban. X
-Se
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 8792®
idië
Café
jd*v
nen
oor-
inen
van
•tel»
-
rc.rd
zijn
6 00
6.25
7.10
U
:r
n in
n 24
no.-
scherp in de gaten te houden! Er zal boerenleenbank
geen vrede komen zonder uitschakeling
ook van deze duistere macht. Daarom
is nationalisatie van deze industrie een
onafwijsbare eisch. Want men geve zich
niet over aan de waan, dat deze lieden
veranderd zouden zijn! Voor de eerste
wereldoorlog speelden zij hun spel, tij
dens en na
zijn vaak de grootstë onvaderlandsche
schobbers, die er geen been in zien om
èn aan hun eigen land èn aan den vijand
te leveren, zoodat de Duitsche soldaten
in door Duitschland aan Frankrijk gele
verd prikkeldraad hingen rondom Dou-
aumont in de eerste wereldoorlog en
de fabrieken van Zeiss in Jena leverde
aan Engeland de precisieinstrumenten,
waarmee de Engelsche vloot de Duit
sche naar de kelder schoot in dienzelf
den strijd.
Vele zijn de oorzaken, die steeds weer
tot oorlog drijven. Nationale en erono-
mische motieven spelen hierin een dui
zelingwekkende wisselwerking hun heil-
looze rol. En hef zal moeilijk zijn ze
steeds te ontwarren en ze voor de toe
komst zooveel mogelijk uit te schake
len in het belang van de vrede. De
belangen der particuliere wapenfabrica-
ge zijn er slechts één van, maar een
zeer gevaarlijke! Men zal goed doen ze
I
MK
1
king.
gebouwd met plaats voor 450 man per-
oneel. Te Sittard zal Philips-Eindho-
en een radiobuizenfabriek bouwen.
Tuist nu we vandaag de slag in de
rava-zee herdenken, waaraan de naam
'loorman onafscheidelijk is verbonden,
unnen we het binnenloopen van het
'dijknamige vliegtuigdekschip melden.
Het schip dat 250 repatrieerenden aan
'oord had, arriveerde na een voorspoe-
lige reis van ruim een half jaar te Am-
lerdam.
aan het IJ op de reeds
j aan de boemel en wilden een
straatmuzikant dwingen het Wilhelmus
te spelen. Anderen eischten echter de
internationale, waardoor een hoogloo-
pende ruzie ontstond Men vermoedde
reeds een mysterieuze moord met ver-
dw’in'ng van het lijk, maar later bleek
de gewonde ..internationale man” door
een buffetiuffrouw te zijn verbonden en
zich naar huis begeven te hebben.
over
ellen
jurs>
ïzing
ming
irstel
laps-
PTA
dagen
Ihuli
ibrek
Marijke
Nog vóórdat de grootste créatie des Heeren
haar opkomst met 't heilzaam oranje verried,
was ginds in Soestdijk, onder vurig begeeren
het lang verwacht, wonder in stilte geschied.
Een telg uit ’t huis, zoo bekend uit d’ historie
stapt moedig het officieel wereldrijk in.
De moeder gezond en de gade vol glorie
‘t. Is feest in ons welgeliefd Prins’lijk Gezin.
Mortieren gaan raat’len, geweerschoten knallen
Herauten bazuinen, heeljieerland ontwaakt,
de bootfluiten gillen, de horens zij schallen
de driekleur geheschen, ’t werken gestaakt.
De luidspreker werpt tot in d’ uiterste gaten
de blijde gebeurt’nis ’t wereldruim in.
Men zingt en men danst op de pleinen en straten
't Is feest in ons welgeliefd Hollandsch gezin.
Als ’t feesten gedaan is, ’t werk weer begonnen,
’t Werk, dat zoo noodig moet worden verricht,
doet, ieder weer rustig, bewust en bezonnen
z’n heilzame taak en z’n duurzame plicht.
Wij wenschen „MARIJKE” een vreugdevol leven
van rotsvast vertrouwen, blijmoedig van zin
zooals ook haar moeder aan ons heeft gegeven
dan is ’t ook feest in GOD’s groote gezin.
Na-oorlogsche perikelen.
Minister Beel wil nog eens opnieuw 4e
zuivering ter hand nemen. De oud-ille-
galen vinden dit niets leuk, ook zijn zij
Ook lichtpunten.
Na veel wat in de mineur-toon moest
worden gesteld, zijn er ook prettiger
fe'ten te melden. Waarschijnlijk zal in
Maart voor kinderen van 0 - 1 jr. een
stukje Deensche toiletzeep wordep aan
gewezen De treder Katwijk-D 157,
d'e reeds sinds 18 Nov. was gestrand is
thans los gesleept en bleek niet noe
menswaard te -zijn beschadigd. De
tweelingbroeders H. en A. Willink te
W;nterswijk vieren vandaag hun 80ste
verjaardag. De Holl. Kunstzijdefabriek
gaat uitbreiden. Te Breda zal een vijfde
j en een tweede conery worden
Om de lieve jeugd.
Tegenover onrechtmatig schoolverzuim
zal volgens plan van het ministerie van
Onderwijs zeer terecht strenger worden
'Pgetreden. Maatregelen daartoe wor-
len voorbereid. Het Med. opv. bureau
'e Apeldoorn behandelde pl.m. 1000
^evallen van lastige jeugd, 80 pet. der
■lachten waren te wijten aan verkeerd
'ptreden der ouders. Het leerlingen
al van de openbare scholen zakte van
'0371945 met 4 pet. In dat jaar be-
ochten 72.1 pet. van de schoolgaande
augd een bijz. school.
een soortgelijk
ongeval. De 27-jarige S. Hoedjes wilde
te Amsterdam op het laatste nippertje
de trein halen, liep daarom over de
ken en wegen
ontevreden over het feit dat voor ont
slagen politieke gevangenen woon
ruimte gezocht zal worden bij goede
vaderlanders, die tijdens den oorlog
van diep nationaal besef blijk gegeven
hebben. Te Enschede arriveerde 300
destijds ingeleverde radiotoestellen, die
aan de eigenaars zullen worden terug
gegeven. En dan de goede Nederlan
ders die toentertijd liever hun toestel
aan splinters sloegen inplaats van het
in te leveren? Een klein mannetje uit
Tilburg, dat het kamp Vught bouwde
met crematorium en al, werd daardoor
een groot collaborateur en mag dien
tengevolg 18 jaar brommen. De oud-
d'recteur-generaal van Winterhulp, de
beruchte C. Piek is tien jaar eerder
^aar, hij kreeg 8 jaar. Te Enkhuizen
onf-vluchtten 6 gedetineerden, in het
zelfde kamp reeds eerder een 4-tal. Ook
de beruchte S.S.-er Gerrit Mooyman
w:st te ontsnappen.
Rond de wieg, der een 5-jarig kind bij
Het groote nieuws is deze week natuur
lijk de geboorte van H.K.H. prinses
Marijke. Heel Nederland vierde feest;
aan de Sterrit naar Baarn namen onge
veer 15000 personen deel. De Prins zelf
bedankt via de radio voor de vele ge-
lukwenschen. Maar wist U dat er nog
geen uur vóór de geboorte van onze
prinses ook een prins werd geboren? En
toch zag er i
het levenslicht.
Zonder overdrijving gesproken mogen
we gerust vaststellen dat onze Rijm
wedstrijd een groot succes is geworden.
De diverse dichtadres hebben rijkelijk
gevloeid. Nooit hadden we kunnen den
ken, dat er onder onze lezers zooveel en
vooral zooveel goede poëten zouden
schuilen. Het was voor de jury, die we
op deze plaats gaarne dank brengen
voor de beoordeeling van de gezonden
verzen, zeker geen gemakkelijke taak
tot een goede oplossing te komen. De
inzending was namelijk geheel vrij ge
laten. Zoowel Friesche als Hollandsche
verzen kwamen binnen. De een had een
luchtig liedje samengesteld, dat gezon
gen kon worden op een populaire wijze,
de ander had zijn ontboezeming in de
vorm van een sonnet weten te gieten en
een derde had speciaal voor kinderen
geschreven. Naast de taal en het ryth-
me moest dus tevens worden beoor
deeld of het gezonden vers voldeed aan
het doel dat het zichzelf volgens motto
of opschrift gesteld had. Na veel wik-
en dat mogen we wel
verklappen ook na veel discussie,
werd tenslotte met algemeene stemmen
de prijs toegekend aan
Zijn (of haar?) vers vindt U dan ook op
de eereplaats (midden voorpagina).
Maar omdat er veel meer werkelijk
goede verzen waren geschreven heeft
de redactie gemeend er nog enkele te
moeten opnemen. U vindt ze in dit
nummer afgedrukt. Tevens willen we
nog enkele namen noemen van dichters
(en -essen), die ook een goed vers in
stuurden, dat we echter wegens plaats
gebrek niet konden opnemen. Dat zijn
dan:
Th. Vollema, Bolsward (H.); Tj. A.
Bouma, Easterein (Fr.); Joh. Borger,
Pingjum (H.); D. Riedsma, Bolsward
(H.); M. Vellinga, Bolsward (H.); R. P.
Wiersma-de Rapper, Bolsward (Fr.);
Feike Huitema (12 jaar) Bolsward (H.);
A. de Jong, Bolsward (H.); J. de R.
(naamdicht), Bolsward (H.); Marie v»
d. Veen, Parrega (H.) M. Hellingwerf,
Bolsward (H.); M. Verhoeven Bolsward
(H.).
Tevens ontvingen we toen de inzen-
dingstermijn reeds was gesloten, nog
een vers dat er de nadruk op legde
vooral in dagen van vreugde de geval
lenen (1940’45) toch niet te vergeten.
Al de inzenders zeggen we hartelijk
dank voor de gedane moeite!
DE REDACTIE.
redden en de enorme slijtage aan oor
logsmateriaal, die door de moderne to
tale oorlog wordt meegebracht, kan op
vangen en aanvullen. Dus men moet
wapenfabrieken hebben in dienst van de
nationale zaak. Niets op tegen, zal men
zeggen, alles voor. Regeeren is een zaak
van vooruitzien en van nuchter besef
voor de werkelijkheid. Het ergste is dan
ook niet misschien, dat er wapenfabrie
ken zijn, maar dat ze niet in handen der
volksgemeenschap, maar in handen van
particulieren zijn, d.w.z. van belangheb
benden bij oorlog, althans bij oorlogs
gevaar, bij internationale spanningen,
die een gevoel van bedreigdheid geven,
die oorlogsstemming wakker roepen.
Deze wapenfabrikanten houden niet van
internationale rust en veiligheid en voor
ontwapening zijn ze als de dood. Want
dan valt er niets voor hen te doen, dan
komen er geen bestellingen los, dan flo
reert de zaak niet en dan vallen er geen
winsten te maken. Deze lieden zijn op
oorlog aangewezen. Daarom werken zij
alle pogingen tot ontwapening stelsel
matig tegen. Het is niet te veel be
weerd. Weet U nog, hoe tusschen de
eerste en de tweede wereldoorlog de
heer Shearer rondzwierf in de buurt van
de ontwapeningsconferentie, afgezant
van Amerikaansche wapenconcerns om
te trachten te voorkomen, dat de con
ferentie succes had? Weet U nog hoe bij
een conferentie om tot ontwapening ter
zee te geraken een zekere kapitein Kos
ters er op af was gezonden om hier zoo
mogelijk een spaak in het wiel te ste
ken, alweer er op af gezonden door be
langhebbende industrieën van oorlogs
schepen?
En weet U, wat Brailsford in zijn boek
De oorlog van Staal en Goud vertelt
(bl. 79) over de Engelsche marine-pa-
niek van 1909? Hoe een zekere heer Mac.
Mulliner kans zag voor zijn onderneming
de bestelling van vier kapitale oorlogs
schepen los te krijgen, omdat hij be
weerde geheime inlichtingen te hebben
verkregen over een alweer geheime
versnelling van het Duitsche vlootpro-
gramma? Er was geen klap van waar,
maar de angst voor een Duitsche over-
vleugeling ter zee was gewekt
geland en de bestelling kwam
daar ging het maar om.
Het is eenvoudig niet voor te
hoeveel kwaad deze lieden brouwen.
Omdat Hitler onrust in Europa betee-
kende en oorlogsgevaar, hielp Krupp
hem mede aan de macht komen en zijn
wapenfabrieken draaiden weer! En zoo
kan men doorgaan. De particuliere wa-
penfabricage is een bron van voortdu
rende onrust, van handel in oorlog. Zij
beheerscht een groot deel van de pers
vis pacem para bellumindien ge de
vrede wilt, bereidt u voor op den oor
log), maar si expectas bellum, para bel
lum (indien gij oorlog verwacht, bereidt
u ten oorlog). En helaas rekenen alle Tanïen werd’od',1^ ^dnndT^r 7“ 7“^ 7“/cu uc)
r^rin^nna mPt nnri™ .n Hnnr X X, a^edood’haar m0^ treinverkeer m beide richtingen moest
der brak het sleutelbeen en eemge rib- worden stilgelegd. Onder toezicht van
r, b.en-Te Middelburg zakten twee broer- den vader speelden twee jongens van
Goed, men rekent met de mogelijkheid tjes beide van 6 jaar door het ijs en ver- 7 en 11 jaar met een electrische ont-
unn r»rr man hapaidt «->*• 1 1 1
i eer- stekingsdraad, waarbij een ontploffing spinnerij
spoorbaan en werd door een binnenko
mende trein overreden en gedood. In
Scheveningen werd een 23-jarige sol
daat uit Rinsumageest door de electri
sche stroom gedood. Een vader vond
Zaterdag bij de uitmonding van het
te Schagen een Pieter Prins Merwedekanaal het lijk van zijn 14-
De moeilijkheden
■/aarin het conflict Nederland-Indone-
was geraakt zijn toegenomen, nu
blijkt, dat ook na het bevel: Staakt
'iet vuren, er nog ongeregeldheden
i'aatsvmden Is dit van Indonesische
lijde onmacht of onwil? In elk geval
'<eeft de regeering thans te kennen ge
geven, in ieder geval te eischen dat het
wereengekomene ook zal worden na
beleef d Ook naar de oorzaak van de
mogelijkheid van publicatie van de z.g.
geheime notulen, wordt thans een on-
lerzoek ingesteld.
en via haar de openbare meening. Zij ontstond. Het eene broertje verloor
schrijven over vaderland en vaderlands- twee vingers, het andere kreeg een
liefde, maar zij bedoelen bestellingen en 1 scherf in de buik. In de bekende Vulca-
winst. Deze gepatenteerde vaderlanders niseerfabriek van de firma Brasius ont
stond brand, wat een schade van f 4500
opleverde. Ook brandde het dames-
confectiemagazijn te Eindhoven geheel
uit. Van de kostbare textiel kon niets
worden gered.
Verscheidene aanslagen,
daden van sabotage en baldadigheden
werden in de afgeloopen week ge
pleegd. Op Zuid-Beveland werd een
vrachtauto overvallen. De twee chauf
feurs werden neergeslagen en van hun
portefeuilles beroofd, de auto werd
meegenomen. Te Amsterdam ver
moordde vermoedelijk in ’n vlaag van
vervolgingswaanzin een 52-jarige echt
genoot zijn vrouw met wie hij reeds een
paar maanden in onmin leefde. In
Delft werd een 74-jarige vrouw door
een huisgenoote met een bijl aangeval
len en overleed aan de gevolgen. Ge
maskerde mannen, gewapend met een
stengun .kraakten” te Valthermond een
en verdwenen met
f 33000.Toen de communisten te
Noordwijk een Russische film wilden
vertoonen, bleek dat ee‘n saboteur alle
kabels had doorgesneden. Toch is de
film nog doorgegaan. De secr. van de
cultureele comm. voor wederopbouw-
1 arbeiders in Zeeland verduisterde een
de tweede wereldoorlog bedrag van f 9000.— Vijf Friesche
deden zij het en gedurende de tweede schippers raakten op, de nationale
wereldoorlog zetten zij hun spel voort, feestdag
Waarom zouden zij het niet doen na de
tweede en vóór de derde oorlog?
Hun schoorsteenen moeten blijven roo-
ken. Houdt ze in de gaten en gelooft
hun schoone leuzen niet. Want ze roe
pen: vaderland en ze denken: dividend.
Vk.
koolzaal zal opnieuw moeten worden
ingezaaid. Groote ijsvelden maken de
Noordzee onveilig. Ijsbrekers op de
groote rivieren moesten onverrichter-
zake terugkeeren. Er wordt verwacht
dat het rivierwater zeer zal stijgen en
dit kan fataal worden. Ergens in Ne- 'nzittende dame werd gered, maar de
derland wandelde dzer dagen een
derland wandelde dezer d' gen een
met kuikens in de sneeuw: toch
Het probleem van de vrede laat ons men maakt zich klaar, men maakt zijn
niet los. Geen wonder ook! Er hangt wapenen aan en zorgt, dat men in het
voor de toekomst van de wereld al te bijzonder in oorlogstijd zich zelf kan
veel van af. Het is een kwestie van zijn
of niet zijn. Wij hebben, dank zij onze
technische bekwaamheid, de keus tus
schen vrede of ondergang. Daarom laat
ons die andere vraag niet los, wat de
voorwaarden van een werkelijke vrede
zijn: politiek en economisch. Helaas
denken daar de menschen en de volkeren
zeer ongelijk over. Daardoor wordt het
vraagstuk van den vrede en zijn oplos
sing een zeer onzeker ding. Denk aan
de lijnrecht tegengestelde opvattingen
op schier ieder gebied tusschen Rusland
en Amerika: streng gebonden economie
tegenover vrij spel der maatschappelijke
krachten, denk aan ’t daardoor tusschen
beide wereldmachten ontstane wantrou
wen, de daarin gegeven politieke, eco
nomische en strategische worsteling in
vredestijd, denk aan de ondermijning
daardoor van de kracht der nieuwe vol
kerenorganisatie, die Uno- en ge weet
wat er dreigt. De eene partij zweert bij
volledige ordening, de andere bij volle
dige vrijheid. In hun debatten over de
te sluiten vrede komt dit alles tot uiting
en het staat te vreezen, dat de vredes
verdragen, vooral het allesbepalende
met Duitschland, zullen uitloopen, daar
door op ellendige en onbevredigende
compromissen, die de kiem voor nieuwe
oorlogen in zich zullen dragen. Maar
over dat alles willen we het voor dit
maal niet hebben. Al dreigen hier de al
lergrootste gevaren voor de werkelijke
vrede. Wij willen voor heden op een bij
komstige factor wijzen, die ondertus-
schen lang niet zoo bijkomstig is als
velen wel meenen.
Wij bedoelen het gevaar voor de vre
de, dat gelegen is in de particuliere wa-
penfabricage. Een alarmeerend artikel
van den Doolaard in het voorlaatste
nummer van Je Maintiendrai bracht me
deze werkelijkheid weer helder in het
bewustzijn. Het schijnt inderdaad, dat
op grond van wat den Doolaard mee
deelt, dat ook van deze kant het spel
opnieuw beginnen gaat. Den Doolaard
ontleent zijn gegevens aan een Ameri
kaansche publicatie: Death pays a Di
vidend (De dood betaalt Dividend) van
F. Brockway en F. Mullaly. Hetgeen hij
daaruit mededeelt is inderdaad ontzet
tend: 50 procent van de leveranties aan
telefoondraad voor Rusland bestond
uit ondeugdelijk materiaal. Het was ge
leverd door de Amerikaansche Anacon
da Wire and Cable Co. 25 procent van
de door de Curtis Wright Corporation
geleverde oorlogsvliegtuigen waren van
ondeugdelijke makelij, waren vliegende
doodkisten. En op de vlootleveranties
werd door de betrokken industrieën een
winst gemaakt van 1768 procent. Winst
gevende vaderlandsliefde! En nog
mooier. Nog na Pearl Harbour, toen
door de verraderlijke Japansche overval,
uitgevoerd terwijl Japansche onderhan
delaars in Washington over de bewaring
van den vrede in de Stille Zuidzee spra
ken, waardoor de Amerikaansche vloot-
macht eenvoudig werd lamgelegd en
haar ruggegraat gebroken, zoodat Ame
rika zou hebben te vechten op leven en
dood voor de handhaving van zijn po
sitie daar, weigerde de groote Ameri
kaansche petroleummaatschappij, de
Standard Gil haar fabrieksgeheim voor
de vervaardiging van synthetische rub
ber prijs te geven, omdat.ze een kar-
tell-overeenkomst had met de Duitsche
I. G. Farben, een van de grootste Duit
sche oörlogsconcerns.
Reeds vóór de vorige wereldoorlog
heeft Otto Lehmann-Russbüldt gespro
ken van de bloedige internationale der
bewapeningsindustrie. Het ontstellende
is, dat deze ondernemingen ook tijdens
internationale botsingen hun verbindin
gen over de grenzen in stand houden
en elkander de bal blijven toekaatsen,
terwijl hun landgenooten op de slag
velden verbloeden, op de zeeën verdrin
ken en in de lucht vergaan.
Zoo lang men met oorlog rekent, zal
ieder land en iedere regeering prijs stel
len op het bezit van wapenfabrieken in
eigen land. Men moet voor de aanmaak
van wapentuig van het buitenland on-
Merwedekanaal het lijk van
jarig zoontje Kees Snel, die op 20 Ja
nuari op het Ijsselmeer had schaatsen
gereden en daarbij was verdronken.
Woensdagmiddag ontplofte te Nijme-
g.uv.L ,u;ol- gen een zuurstofapparaat, waarbij de
schade aan het wintergraan. Ook het17-jarige knecht H. H. het leven liet en
twee andere zwaar werden gewond. Bij
Venlo ontstond brand in een houten
noodwoning, terwijl de ouders afwezig
waren. Een 5-jarig dochtertje kwam in
de vlammen om. Te Rotterdam reed
een vrachtauto in de Nieuwe Maas, een
afhankelijk zijn, in den volsten zin au- (wegvarende pont te springen. Hij
Rourv heerscht in vele gezinnen schoot onder het ijs en verdronk.
Dat is redelijk. Nog altijd geldt, niet si wegens het groot aantal ongelukken
met doodelijken afloop, die in de vorige
week voorkwamen. Een zware vracht
auto reed te Rotterdam tegen een
Nog meer ongelukken.
Te Delft reed een legerauto tegen een
-- --—olaaghangende spoorboom, waardoor
vluchtheuvel, de 28 jarige mej. H. R. een:ge schade werd aangebracht en het
der brak het sleutelbeen en eenige rib- worden stilgelegd. Onder toezicht van
Bolswartls Nieuwsblad
r.
C HólUCllUU CldlllV VVClli gClVlX, lllddl U1C
kip chauffeur kwam om het leven. Een 13-
kip iarlge jongen trachtte te Amsterdam
o - na- bij het tolhuis 1 ’J _r
