Regeeren
niet lang
A
I
Buitenlandsch Overzicht
3N
nu» j.
d
No. 17
Vrijdag 28 Febru&ri 1947
43e Jaargang
Friesland
West
en Zuidwest
De positie van Ameland.
63-1 Melk
5 ct
P
dat ien fan üs büterkonkurrinten is. Hy
Hwat my lykwols tige opfallen is, en
sjoch fan alles, hwat er def seach en
1
64-U Res.
84-V Res.
ke produsearre foar de fabriken en yn
is wakker gelyk. Ek it tal leveranciers
gen???
J
r
Bonnenlijst
geldig tot en met 15 Maart ’47.
dien meer waarde dan thans) werd ge
wonnen door schipper P. Bruinsma te
Sneek en de 2de prijs f300.door R.
van der Zee te Workum.
Fan de Martiny-toer.
Dr. H. J. Frietema fan Rotterdam hat in Oarder fansels. Mar yn en nei de oarlocb
hjir wol ris sa to wezen, dat de boerin
nen margarine brfikten, dat is net yn
sinaasappelen
(vóór-inlevering)
bloem of kinder-
Verschljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
63-1 Brood
63-2 Brood
63-1 Boter
63-2 Boter
63-5 Alg.
63-6 Alg.
63-D Res.
63-K Res.
ikei.
947
rekt
den
van
het
eel”
ijfs-
ge-
oe-
ge-
Abonnementsprljst
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentleprlls10 cent per m.sn.
Giro 87926
d
LLtrt
Fa»»
n-W.
ceer
i er
i er
<en.
be-
De
5.60
rde
f3
ben
bij
eel-
cri-
tte.
nde
de-
af-
eze
ing
een
Co.
;en,
an
te
idel
1 te
nen
:1de
be-
nze
ler-
lid-
in
de
ak-
lan
jen
er-
1 is
;en,
oo
gs
lot
gens een ons in vroeger jaren gedane
mededeeling aan een brug een inscriptie
bevestigd zijn (geweest) met de volgen
de inhoud:
„Den 26en(?) Maart
Reed ik met slee en paard
Over deze vaart.”
Het is ons echter nimmer gelukt deze in
scriptie op te sporen. Misschien kunnen
de ter plaatse bekend zijnde lezers ons
hierover wel nader inlichten.
Hoewel er een koude Maart is voorspeld
hopen we zeer, dat deze voorspelling
niet zal uitkomen. Wie weet, evenals
spreekwoorden falen ook wel eens de
kraste voorspellingen. Want toch zal de
Lente komen.
Bij den landbouwer W. Anker te Oost-
Kapelle hebben namelijk de duiven, on
danks den strengen winter, al in Januari
hun nest gemaakt. Dezer dagen kwamen
de jongen reeds uit he« ei.
De eerste Lenteboden!
officieren van den Duitschen inlichtin
gendienst en Fransche collaborateurs,
documenten maakten die de indruk
moesten wekken uit Duitsche archieven
afkomstig te zijn, en beoogden Bidault
en andere Fransche politici in opspraak
te brengen. Om dus nog meer onrust in
Frankrijk en verdeeldheid tusschen dat
’and en andere geallieerden te veroor
zaken dan er reeds is.
100 gram vlaeach
4ou giam vleesch
250 gram kaas
1 ei
500 gram
100 gram
meel (niet uit rijst
bereid).
125 gram koffie
50 gram thee
1600 gram brood
800 gram brood
MO 703
63-4 Brood
63-4 Boter
63-4 Marg.
63-4 Melk
63-4 Vleesch
63-0 Vleesch
63-4 Kaas
63-4 Eieren
renden greep van koning winter gevan
gen.
Alle post- en passagiersvervoer geschiedt
thans over de bijna tot op den bodem
bevroren Waddenzee. De marinevlieg-
tuigen, welke een vrij geregelden dienst
Ameland-Leeuwarden onderhielden, heb
ben hun vluchten gestaakt.
Een stormachtige Noordooster, gepaard
gaande met hevigen sneeuwval, heeft
Vrijdag het eiland in een waar Poolland
schap herschapen. Als men op het Noor-
derstrand staat, is, zoo ver het oog reikt
de Noordzee één groote uitgestrekte ijs
vlakte. Aan het Zuiderstrand geeft de
Waddenzee eenzelfde beeld met hier en
daar bergen tot 7 A 8 meter hoogopge-
stapelde ijsschotsen.
Vorige week voerden 50 man per hand-
slee over het ijs 10.000 kg bakkersmeel
aan. Minder gunstig is het met de brand
stoffenpositie gesteld. Teneinde de vee
houders, die gedurende langen tijd geen
veevoeder meer ter beschikking hadden,
gelegenheid te geven zich te bevoorra
den, heeft de C. A. F. te Leeuwarden in
Hollum een voorraad veevoeder opge
slagen.
Ook is omgekeerd een slachtpaard, af
geladen met konijnen en slachtkippen in
de loop van deze week van Ameland in
Holwerd gearriveerd.
Nog meer strenge winters.
'n 1763 ging een meisje per prikslee van
uit Molkwerum tover zee en kwam be
houden in Enkhuizen aan.
In 1888 moesten in de week voor Pa-
schen(!) de schippers te Veenwouden
gezamenlijk de vaart, die geheel dicht
was gewaaid met sneeuw, hiervan ont
doen teneinde de vaart vrij te jagen.
Ook moet eigens, wij meenden dat het
in den omtrek van Bolsward was, vol-
hwant it docht forgoed bliken, dat de
tiid dêr gjin skoft hélden hat. Sweden
is büten de oarloch bleaun, hja hawwe
harren nou just net sa keardelseftidh
hélden, mar hawar, der woe ik nou net
oer op ’e tekst. It lén hat seis oant sawn
miljoen ynwenners mar folie mear for-
spraet as hjirre. Hja lizze harren bi-
nammen ta op de molkeproduksje en
soargje troch bou en kunstgreide seis
foar it foer. Sadwaende is der net folie
fitfier fan bouprodukten, mar moat it
hast hie'endal üt de molke makke wurde.
Derby wurdt de molke foar it oergreate
diel (goed 83 pet.) ta büter makke, tsiis
makket men der folie ml..der. Foar de
oarloch fierden wy seis tsiis yn Sweden
yn.
De taak te Moskou.
Afgezien van de onmiddellijke gevaren
welke uit de actie dezer geheime orga
nisatie dreigden, is het ook om andere
redenen gelukkig dat dit complot ont
dekt is, zóó kort voor de bijeenkomst
dér groote Vier te Moskou. Het moet
nu
ziin, hoe noodig het is, dat zij eendrach
tig samenwerken, opdat een einde ge
maakt worde aan de speculatie der
Duitschers op hun blijvende oneenig-
heid. De conferentie te Moskou zal
moeten leer en of er ten deze iets ver
anderd is. de conferentie te Londen ter
voorbere’ding van die te Moskou is nu
geëindigd.
waar het 200 jaar
Geen wespennesten méér.
De Engelsche regeering zal dan stellig
ook aanvoeren, dat zij niet in een soort
gelijk, maar oneindig grooter wespen
nest wil blijven zitten als in Palestina,
te minder, nu zij, we wezen er vorige
keer al op en een pas verschenen offi
cieel Britsch economisch rapport beves
tigt het, alle krachten moet organisee-
ren voor een binnenlandsche inspan
ning om Engeland er economisch weer
boven op te werken. De conclusie uit dit
alles is dat Engeland thans zoo ver
zwakt is dat het zijn belangen overal
moet inkrimpen: een zeer ernstig na
deel voor zijn internationale positie en
bij het diplomatiek spel met de andere
groote mogendheden.
ker deselde kant üt. De boerelienbanken,
dizze kosilike ynstelllngen fan eigen
krêft, gyngen yn ledetal foarüt fan
59.30’J oant 117.900.
Yn rsjhwtelllng nuf üs lin wie dêr de
Razzia in Duitschland.
Het tweede sensationeele feit van de
verloopen week was een razzia van dui- stemming,
zenden Britsche en Amerikaansche
ambtenaren van den inlichtingendienst
in de Britsche en Amerikaansche Duit
sche zónes, waarbij vele, waaronder
hooge nazi’s leden van een geheime or
ganisatie, werden gearresteerd, die van
plan was met een nieuw bacteriologisch
wapen de westelijke geallieerden te
dwingen de Duitsche m’litaire macht te
herstellen en een Duitsche regeering op
totalitaire leest te vor~ en. De heeren
wenschten dan met de westelijke geal-
l’eerden oorlog tegen Rusland te voe
ren.
Afrika als hoofdkwartier, waardoor
Malakka. Hongkong, Australië en
Nieuw Zeeland een nieuwen strategi-
schen driehoek zouden vormen.
IJsfeesten.
Naar een oud dagboek verhaalt, was er
in 1621 een groot ijsieest op zee, waar
aan door 1300 arresleden deel werd ge
nomen. Ook zal in dat opzicht 1838 lang
In den volksmond voortleven. Ook toen
werd te Harlingen ijskermis gehou
den en werd te Hindelocpen wellicht de
grootste hardrijderij gehouden, die Fries
land ooit heeft gezien.
Het ijsfeest op zee duurde van 13 tot 15
Februari en er waren ruim 8000 bezoe
kers aanwezig. Op het ijs stonden zelfs
kraampjes waar zilverwerk te koop was.
De heer Glashouwer te Hindeloopen had
voor enkele jaren een mooie verzameling
zilveren lepels waaronder met het op
schrift: „Op zee gedocht te Hindeloopen
op 14 Februari lx?8”.
In 1885 werden op de Groote Wielen
Internationale hardrijderijen gehouden,
waarbij de Friezen wonnen. De eerste
prijs f öOCi— (hel geld had toen boven-
O SIN G A - B O I S W r d
Were wunien i
X De jongste bidler moat de X
X koer drage. X
Onderwijzer, word hondenvanger!
Een staking van onderwijskrachten te
Buffalo vest’gt de aandacht op de on
bevredigende onderwijstoestanden in
de Ver. Staten: sedert 1940 gaven jaar-
1 riks 70 000 onderwijzers hun taak voor
beter betaald werk, gemiddeld verdient
de onderwijzer er 37 dollar per week,
een hondenvanger in Detroit verdient
ner iaar 410 dollar meer dan een on
derwijzer.
Een spreekwoordelijk gezegde
mag dan oude volkswijheid van geslacht
op geslacht overdragen, en veelal ook
inderdaad „ware woorden” spreken, wij
gevoelen allen in dezen barren winter
van 1947 aan den lijve dat althans het
aloude gezegde van: „Gestrenge heeren
regeeren niet lang”, voor zoover het op
Koning Winter betrekking heeft, niet op
gaat.
Waarom?
Attlee heeft aan deze veronderstelling
nu een eind gemaakt, overeenstemming
tusschen Hindoes en Mohammedanen
of niet, Engeland trekt zich terug, en
als er een burgeroorlog uitbreekt, zullen
I het geen Engelsche bajonetten zijn die
de orde herstellen. In officieele Brit-
Nazi’s stoken nog.
Hoezeer de nazi’s nog ondergronds sto
ken blijkt ook uit het feit dat in een
Fransche gevangenis te Fresnes een
vervalschingscentrale is ontdekt, waar
gevangenen, bestaande uit voormalige
Verdere perikelen.
ïn de Veiligheidsraad is nu de Engel
sche klacht tegen Albanië, dat mijnen
zou hebben gelegd in wateren in de
buurt van dat land, waarop 2 Engelsche
torpedojagers liepen, aan de orde. Rus-
'and steunde Albanië in de bewering,
dat deze klacht alle grond mist. Nu de
Franco-regeering gedreigd heeft geen
Noorsche schepen meer in Spaansche
havens te zullen toelaten wegens de on
vriendelijke houding van Noorwegen,
heeft de internationale federatie van
transportarbeiders besloten als dit drei
gement wordt uitgevoerd, dat geen
enkel schip meer naar Spanje zal varen
of worden verladen. Volgens de laat
ste berichten zou Rusland goedkeuren
groote vier te moskou, net moet Jat de Amerikanen de Japansche man
de groote geallieerden wel duidelijk daa*-seilanden in de Stille Zuidzee be
zet houden. In de Ver. Staten heerscht
verontwaardiging over een uitlating
van B~v:n dat de Ver. Staten mede
schuld hebben aan de verwarring inza
ke Palestina.
De winter 1946-1947
is in vele opzichten een record-verbete-
raar. In de laatste 100 jaar was 1942
kampioen met 41 z.g. ijsdagen. Op he
den bedraagt dit aantal reeds 48!
Sedert 1700 stond bij nauwkeurige be
rekening deze winter wat gestrengheid
betreft volgens Dr. Ir. A. Labrijn reeds
op 20 Februari op nummer elf. Welk
definitief rangnummer onze winter zal
halen is nog niet bekend, in ieder geval
zal deze behooren bij de 10 strengste
winters in de laatste 250 jaar.
Ook het feit, dat er ir. de Noordzee ijs
bergen voorkomen is niet eerder gecon
stateerd en het aantal achtereenvolgen
de ijsdagen heeft het record wel zeer ge
slagen en bedraagt reeds 35. Daar komt
nog bij dat voor Friesland deze cijfers
nog te optimistisch zijn, het is deze win
ter immers meermalen voorgekomen, dat
het hier vroor dat het kraakte, terwijl
het in het Zuiden van ons land looide.
Onrust in Frankrijk.
I Onrust is er in Frankrijk al genoeg nu
wegens stakingen al sedert dagen geen
dag- en weekbladen meer verschijnen.
Er heerscht een. zeer zenuwachtige
men leeft bij geruchten en
daaruit kan veel onheil voorkomen.
In vroeger jaren
heeft het echter ook wel eens geducht
sgewinterd. Zoo moest op 30 Maart
1853 een trekschip na een moeizame
reis vanaf Dokkum ter hoogte van Ter-
gracht de strijd opgeven en.over
winteren.
Dat het ook in 1763 streng gewinterd
heeft blijkt wel uit een in het Friesch
Scheepvaart Museum te Sneek aanwe
zige zilveren lepel, op de steel waarvan
een schaatsenrijder staat afgebeeld en
die op het blad de volgende inscriptie
bevat:
„Ik, Gosse Meintes Joustra ben den 20
Januari 17ë3 cp schaatsen na Enkhuizen
geweest en dit aldaar gekegt.”
Wavell af, Mountbatten op.
zal aftreden en tot aan het tijdstip der Dat Wavell heengaat is waarschijnlijk
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
den, waar labour echter oppermach
tig is.
bonkaarten KA, KB, KC 703
(strook no. 2):
800 gram brood
400 gram brood
250 gram boter
250 gram margarine
of 200 gram vet
4 liter melk
63-2, 63-3 Melk 7 Rer mHk
j3-1 Vleesch
63-2 Vleescn
63-1 Alg.
63-2 Alg.
63-3 Alg.
63-4 Alg.
64-1 Brood
64-1 Boter
64-2 Boter
64-2, 64-3 Melk 12 liter melk’
64-1, 64-2 VL -
64-1 Alg.
64-2 Alg.
64-3 Alg.
64-R Res.
64-S Res.
Op 6 Maart zullen bonnen worden aan
gewezen voor cacao, suiker, versnape
ringen m tabak.
Bonkaarten MA, MB, MC, MD, ME, MF,
(strook no. 2):
800 gram brood
250 gram boter
250 gram margarine
of 200 gram vet
5 liter melk
300 gram vleesch
100 gram vleesch
200 gram kaas
5 tieren.
Het lot van Duitschland.
Men schijnt het over het verdrag met
Oostenrijk in ieder geval voor een deel
eens te zijn, over het verdrag met
Du.tschland hoorde men nog niet veel,
dus is men het oneens. Nu bewezen is
hoe zeer de nazi’s in Duitschland nog
samen spannen en invloed hebben staat
wel vast dat de Duitschers zelf niet veel
Invloed op dit verdrag zal worden toe
gekend, het zal hun worden opgelegd
en langdurig zal Duitschland onder
toezicht moeten blijven, het Duitsche
volk blijkt nog lang niet rijp zich zelf
te besturen.
Bonkaarten KD, KE 703
(strook no. 2):
8UU gram brood
250 gram boter
125 gram margarine
of 100 gram vet
100 gram vleesch
100 pram kaas
1 «I
1 ».g sinaasappelen
(vóór-inlevering)
800 gram brood
100 gram bloem of kinder
meel (niet uit rijst
1 bereid).
600 gram bloem of kinder
meel (niet uit rijst
bereid).
zeep (vóór-inlevering)
Streekblad voor
suvere forbrükskoöperaesje de alder-
sterkstc. Sweden is it lén fan de koöpe-
rative winkels (6500) mei in omset tan
lOOü.OCO.OOo kroanen. Hja hawwe der in
eigen fabryk foar elektryske lampen, ja
sel 5 foar autobarnen en in eigen oalje en
benzine-ö'diellng, dy’t yn Amearika
hünderten petroaljebronnen en raffina
derijen bisit. Yn de measte plakken bin-
ne koöperative café’s en restaurants en
greate warenhüzen. Ik siz hjirmei net,
dat ik dit léste foar üs lén winsklik acht-
sje. Der sitte safolle kanten oan, dat wy
hjoed folstean wolle mei it allinnich to
neamen.
'.Vol kin It gjin kwea derop to wizen,
dat de koöperaesjes dêrre ek de ynwln-
dige organisaesje forgoed oanpakt haw
we. In sprekkend foarbyld! Yn de léste
tweintich jier is it tal boeren, dat harren
molke nei de koöperaesje brocht, om-
heech gien fan 133.030 ta 266.720. Lyk
wols is i( tal fabriken sakke fan 1672
oant 817. In tige yngripende konsintraes-
je dus. De fabriken binne trochinoar fan
80 boeren It fabryk foroare yn goed 300
boeren it fabryk. Hünderbn lytse fa-
brykjes binne oan ’e kant sel, alhowol
de Ófsiamien der faken tige great binne.
In enoarm gebrük fan frachtauto’s en
tanks hat dit müglik makke. De kosten
binne troch dizze drastyske rationali-
saesje stikken omleech gien en de kon-
kurrearjende kreft fan de Sweedske
alle bargen, 76 pct. fan de keallen, 67 boeren likefolle omheech. Hwannear
pct. fan de kij en 77 pct. fan alle sklep. Jkomt üs kcöperatlve suvel finder It mes?
Mei de oare koöperaesjes gyng It wak- j Of is hjlr gjin forlet fan soksoarte dln-
Sweedske reis makke om him op ’e hich- binne hja wol wizer wurden en ik hoop
te to stellen fan de situaesje yn in lén, je jjja jat bbuwc sille.
dat ien fan üs büterkonkurrinten is. Hy Hwat my lykwols tige opfallen is, en
jowt fan dit bisyk in wiidweidich oer-hwat üs ek hwat to tinken jowt is de
sjoch fan alles, hwat er der seach en Ontwikkeling fan in maetskiplik stribjen,
hearde. En wy sille goed dwaen dat ek dat Wy hjir ek kinne, de koöperative
ris earnstich yn üs omgean to litten, yndustry en hannel. Sünt fyftich jier
kenne wy dat yn üs lén ek it jubileum
fan de C. A. F. liet it üs fan 'e wlke noch-
ris moai sjen en lt hat hjir yn boere-
formidden ek forgoed syn stimpel drukt
op de forhéldingen yn de agraryske sek-
tor fan lt ekonomysk llbben. Mar krekt
de léste tsien, fyftjin jier like it to uzes
frijwol stil to stean, in diel gyng koöpe-
ratyf en in oai diel bleau yn partiku-
liere liannen.
Yn Sweden lykwols wie de Ontwikke
ling hiel oars. Der hat de koöperative
gedachte him forgoed trochset. Ik wol
Inkele sprekkende foarbylden neame.
Yn 1933 wiene 108.000 boeren lid fan
in Koöp. Suvelfabtyk, yn 1939 wiene dat
191.700 en yn 1P45 seis 253.800.
It twade stadium is dêrre trochroun. Hjir
Yn 1939 waerd der 3.200.000 tünne mol- sitte wy noch yn lt earste. Yn 1925 wle-
ke produsearre foar de fabriken en yn ne 46000 boeren by in koöperative Ex-
üs lén wie dat 3.400.000 tünne. Dos dat portslachterlj oansluten. Nou binne dat
is wakker gelyk. Ek it tal leveranciers 276.600. Dat is foar Akkrom om him
fan molke, öntroun mekoar net folie. Hjir de fingers Öf to slikjen. Dizze slachte-
wiene dat 180.000 en yn Sweden wie rijen forwurken it léste jier 74 pct. fan
dat 210.000. De büterprcduksje wie der-
re 100.000 tünne en hjir 108.000 ek al
wer net sa’n great forskil. Dochs Is de
ütfler fan büter net sa great. De Swe
den brüke seis folie mear molke en büter,
binammen lt earste. Mei molke en rjem-
me meitsje hja allerhanne Iten klear en
dat llket my net sa gek ta. It plichte
bereid).
meel (niet uit rijst
90 gram Deensche toilet-
Sensationeel besluit, sche kringen zegt men wel dat Attlee
Er zijn uit de’ periode waarover dit ^ans juist een bepaalde datum voor het
overzicht loopt, een tweetal sensatio- einde van het Britsche bewind heeft ge-
neele gebeurtenissen te vermelden. De' n°eyid om daarbij druk op Hindoes en
eerste is de mededeeling van Attlee in i Mohammedanen uit te oefenen om el-
het Britsche Lagerhuis, dat het de vaste kaar 200 spoedig mogelijk te vinden,
bedoeling was van zijn regeering de want er moet nog heel wat geregeld
machtsoverdracht aan verantwoorde- I wor“en voor men de macht kan over-
lijke Britsch-Indiërs niet later dan Juni nemen.
1948 te doen geschieden. De huidige
onderkoning veldmaarschalk Wavell
machtsoverdracht vervangen worden gevolg van het feit, dat hij het niet met
door lord Louis Mountbatten. Deze me- de Engelsche regeering eens is en van
dedeeling beteekent dus dat uiterlijk oordeel is dat Engeland zich eerst uit
midden 1948 een eind zal zijn gekomen India mag terugtrekken als Hindoes en
aan het Engelsche bewind in Britsch Mohammedanen ’t eens en orde en rust
Vijf en zeventig dagen, van 14 December Indië, of wel India, waar het 200 jaar er verzekerd zijn. Mountbatten zou tot
tot heden, is Ameland al in den isclee- je leiding der zaken had. taak hebben de spil van het Engelsche
militaire systeem van India te verleggen
De vroegere voorwaardenaar het M.dden-Oosten met Kenya in
Ook vóór Attlee deze verklaring afleg
de stond wel vast dat deze Engelsche
regeering plannen had tot machtsover
dracht, maar men had te Londen toch
altijd een slag om de arm gehouden Koninklijk bnook
door de voorwaarde dat Engeland eerst J
de macht zou overdragen als de groote Het huidige bezoek der Engelsche ko-
partijen, Hindoes en Mohammedanen, ninklijke familie aan Z. Afrika zou na-
het onderling eens waren geworden druk leggen op de beteekenis welke En-
over de regeering die de macht zou geland aan Afrika in zijn verdedigings-
overnemen. En daar H'ndoes, die de systeem hecht. De Engelsche regeering
meerderheid vormen en Mohammeda- zou voorts door haar beslissing rekenen
nen die als, zij het groote. minderheid op sterke toenadering tusschen Engel-
overheersching door de Hindoes vree- sche labourpartij en de Hindoe-con-
zen, en daarom een eigen zelfstandige grespartij, waardoor zooal niet politieke
staat eischen (Pakistan) steeds bleven dan toch voordeelige economische ban-
krakeelen over de vorming der regee- den met India zouden worden gehand-
ring geleek het er op dat de Engelschen haafd.
voorloopig nog wel in India zouden Engeland maakte schuld.
blijven om er de orde te handhaven. banden kunnen ook maar niet zoo
1 worden verbroken, daar Engeland tij
dens den oorlog een schuld bij India
maakte van 10 milliard gulden, wat In
dia dwingt om kooper van de Engelsche
producten te blijven. Dat de Engelsche
conservatieven n’et met het zonder meer
opgeven van India accoord gaan,
spreekt. De kwestie moet trouwens door
het Engelsche parlement beslist wor-
Boiswards Nieuwsblad
1
1
