Een vijandj ligt op de loer!
I
Provinciale Kroniek
Buitenlandsch Overzicht
Les-
No. 19
43e Jaargang,
Vrijdag 7 Maart 1947
en Zuidwest Friesland
Streekblad voor West»
D r ukko rij Fa. A. J.
h G h w is r d
OSINGA
m-
eischen ten opzichte van Dultschland te
tot sterke prikkeling.
J.
Dokkum b.v.
felen.
Nog een wespennest.
vernemen
zijn
rd
Na de oorlg
van
met het alcoholpercentage versterkt
met jenever, enz.
ringspartij tenslotte een eind aan de de
batten wilde maken, riepen de conserva
tieven zelfs „Hitler” en „Reichstag”.
Overigens: de regeering gaat er kalm
door met haar nationalisatiepolitiek, hoe
wel deze moeilijker gemaakt wordt door
de economische nood. Deze laatste heeft
er zelfs thans toe geleid dat een groot
deel der fabrieken gedurende 4 jaar ook
’s nachts zal gaan werken om de be
schikbare hoeveelheid electriciteit zoo
nuttig mogelijk te verdeelen.
64-6 alg.
64-7 alg.
1PE
uur
ent
sof,
uis,
ode
nd
ird
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
63-8 alg.
jw 9 a.g.
7.
iek
!1S-
en
Ier,
i.s.
oi-
Te
d„
!U-
Een addertje onder de sneeuw.
De voorzitter kon van den anderen kant
ook vreugdeklanken laten hooren; wan
neer we thans de positie, die de boeren
stand tegenover de andere bevolkings
groepen inneemt, nader bekijken, zoo
sprak hij, dan mag met voldoening ge
constateerd worden, dat hoewel ’t ide
aal nog niet is bereikt, toch een groote
vooruitgang is verkregen. En hoewel
een dikke laag sneeuw wegen en velden
bedekt, bespeurde de heer Oosterbaan
toch reeds het addertje onder het gras
verscholen. Nog verkeeren we in de po
sitie van groote wereldtekorten, doch
reeds thans kunnen wij van alle zijden
waarnemen, dat er aan de verkregen
rechten van den boer wordt geknibbeld.
E.7.I.F. en nog wat.
Ju het Economisch Technologisch In-
tituut voor Friesland een eigen home
'reeft gekregen in het pand Hofplein 33
:e Leeuwarden en de personeelsvoorzie
ning op het vereischte minimum is ge
bracht, vernamen we omtrent de wer
king van dit instituut het volgende:
Ter voorbereiding van de in Mei te
houden volkstelling is door het instituut
in samenwerking met den Provincialen
Planologischen Dienst, een indeeling
van de Friesche gemeenten in wijken
enz. verzorgd. Voorts is de grondslag
gelegd voor de samenstelling van een
welvaartsrapport voor den Zuid-Oost
hoek onzer provincie, met één gemeente
als centraal punt. Uitgebreide inlichtin
gen omtrent bevolkingssamenstelling,
migratie enz. werden verstrekt aan een
groote industrie buiten de provincie.
Wat betreft de aanvragen voor vesti-
gings- of uitbreidingsmogelijkheden is
in de praktijk gebleken, dat in verband
met de relatief hooge kosten van nieuw
bouw, betrokkenen de aanwezigheid
van bestaande bedrijfsruimte primair
achten, zoodanig, dat de overige vesti-
gingsfactoren in het niet vallen.
vijand, die ook heden ten dage zijn het er nu nog meer gebonden zal wor-
i-den.
heftig debat in het Lagerhuis gedaan,
toen allerlei kwesties aan de orde waren.
Hij maakte zich erg driftig en stond ten
slotte zelfs op een stoel, toen hij te keer
ging tegeh de nationalisatie van het En-
W Wsert warden t
X In lyk man is
X in ryk man
h.i. ddér de grootste rol hebben ge
speeld. Maar in ieder geval is deze Rus
sische toegeeflijkheid toch een zorg voor
de Vereen. Staten minder. Dat zal ook
wel zijn de practische mislukking van de
handelsbesprekingen tusschen Rusland
en Argentinië.
Washington voelde voor een Russisch-
Argentijnsche toenadering heelemaal
niets. En zoo richt thans aller belang,
stelling zich naar de a.s. conferentie te
I Moskou, naar 't Oosten dus, uit die rich
ting waaruit we dezen winter zooveel
i we er
zeer sporadisch was
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
De Joden verklaren den oorlog.
Het feit dat de Vereen. Staten zich des-
I tijds in de Palestijnsche kwestie hebben
gemengd, doordat zij druk op Engeland
dan 80 zilveren tabaksdoozen en trachtten uit te oefenen om onmiddellijk
andere galanterieën in pand. Later 100.000 Joden toe te laten, gaf Bevin
konden deze voorwerpen weer voor het vorige week in het Engelsche Lagerhuis
verschuldigde geld worden ingeruild, aanleiding tot het verwijt dat hij graag
1 X X - 1 X 1- A A At A* A AAA^A 1 aJ AA AAA a» J MA M. AA i A *1 X AAA A MA MA >4 XX T O X f 4
kachel enkel gestookt met dat Engeland de verantwoordelijkheid
lasafval) zich zaten te ver-inzake Palestina droeg. Over dat verwijt
is men in de V. S. erg te keer gegaan,
maar buiten de Ver. Staten was men
vorig jaar algemeen van oordeel, dat
speciaal Truman terwille van de verkie-
zingskansen, dus om de Amerikaansche
Joden te vriend te houden, een voor de
Joden gunstige oplossing in Palestipa
verdedigde, zonder echter verantwoorde
lijkheid voor een dergelijke politiek te
willen aanvaarden en door daden te
steunen. Voor geen gering deel berust
de ellende in Palestina dan ook op de
Vereen. Staten. Daar in Palestina is na
nieuwe aanslagen, welke de dood van
19 personen .waaronder een aantal Brit-
sche officieren, veroorzaakten, nu door
de Britten de staat van beleg afgekon-
digd, wat de Joodsche ondergrondsche
verzetsbeweging aanleiding gaf den oor
log te verklaren aan Engeland.
Terwijl Engeland zich dus uit het Pa
lestijnsche avontuur trachtte terug te
trekken door de zaak voor de Ver. Na-
Penninga in het verhaal
kerboer wel zeggen:
„Hoe verrukkend is dat zwieren
Als de meisjes op de baan
Rozen op de wangen tieren
't Hart van zorgen is ontdaan!”
Maar enkele strofen verder is het:
„Winter wil de jeugd dan manen
Matig en voorzichtigheid,
Wijl de glans der gladde banen
’t Jeugdig hart zoo licht verleidt.”
En dat terwijl thuis vrouw en kinderen had gezien dat men in de V. S. besefte
1 1 11 1.1 \_x 1_x X 1-1 j j x J _1JJ1.t--.SJ
soms bij een I
„sjudden” (vlasafval) zich zaten te ver
kleumen, vol zorgen waar het dagelijks
voedsel vandaan te halen en hoe het
warm te krijgen.”
Dit drankkwaad ging zoo ver, dat velen
hun ernstige afkeuring er over uitspra
ken en b.v. in 1893 de burgemeester
van Ijlst mede om die reden, een hard
rijderij verbood waarover zich destijds
een levendige discussie ontspon.
En thans?
Thans komen zulke toestanden niet
meer voor zult ge zeggen. In zeke
ren zin heeft U gelijk. In onze door
wetgeving en rechtspraak in bedwang
gehouden samenleving is de toestand
inderdaad beter. Maar of er geen uit
wassen meer zijn en er geen vijand op
de loer ligt om ons volksbestaan te ver
woesten en af te breken? Misschien zijt
gij er blind voor, niet alzoo Prof. Dr.
Edelkoort, die in ’n vlammende brochu
re 't drankmisbruik hekelt en het alco
holisme vergelijkt met een roover, eenties te brengen, is het te vreezen dat
1 1 1 1 JXJ_J*MA
slachtoffers maakt.
Drankmisbruik in oorlogstijd.
Zoo voor het oog waren er in de bezet- Ook uit het Grieksche wespennest heeft
tingstijd geen alcoholische dranken te Londen getracht zich te bevrijden, im-
koop. Toch heeft juist toen de borrel mers kort geleden hebben de Engel
lijk binnenkort al hun troepen uit dat
land zouden terugtrekken. In een nota
aan de Engelsche regeering verklaart nu
de Amerikaansche regeering, dat zij wel
is waar geen Amerikaansche troepen
naar Griekenland kan zenden om de Brit-
sche te vervangen, maar wel bereid is
de kosten te dragen voor het handhaven
van een buitenlandsche troepenmacht in
Griekenland, om er de orde te handha
ven; d. w. z. de huidige regeering te
steunen, die er, zooals bekend te strij-
den heeft met partisanen, welke naar
beweerd wordt de steun der buren van
Griekenland genieten waarover een
werd het niet veel beter. Wat moeilijk i Uno-commissie een onderzoek instelt
te krijgen is, wat gerantsoeneerd is, wil
ieder juist graag hebben. Naar blijkt uit
een interview met jhr. mr. W. Michiels
van Kessenich, voorzitter van het
N.C.A. gepubliceerd in het dagblad
„Trouw”, meent de regeering dit euvel
te kunnen bestrijden met de 100 pCt.-
toewijzing en met prijsverlaging, doch
in wezen spant men het paard achter
den wagen. Geen wonder dan ook dat
èn drankbestr.-organisaties én café
houders tegen deze maatregel hebben
gemeend te moeten protesteeren. Sol-
Er zit schot in.
Wat de concrete aanvragen van de
zijde van het bedrijfsleven betreft, kan
worden medegedeeld, dat voor een lan
delijk vervoersbedrijf verschillende on
derzoekingen inzake vervoerslijnen
werden ingesteld. De samenwerking
met den Rijksnijverheidsdienst was zeer
nauw. In een aantal gevallen werd ge
zamenlijk contact opgenomen met het
departement van Economische Zaken
nopens bedrijfsvergunningen.
Tenslotte vernamen wij nog, dat de
mogelijkheden voor Friesland op het
rebied van werkplaatsgebouwen (dit
’’in gebouwen, waarin een aantal be
drijven gezamenlijk is ondergebracht),
'n navolging van de z.g.n. „trading
estates” en „nest-factores” in Engeland
worden bestudeerd.
paalde kliniek voor drankzuchtigen
reeds 17 pet. vrouwen onder de pa
tiënten. Was het voor de oorlog bier,
nu is het een veel zwaarder met alco
hol geladen drank.
-
Drinkende vrouwen.
I
Naar de jongste gegevens
is het drankverbruik reeds gestegen tot
115 pet. Naar men zegt is de toewijzing
zoo groot om het volk tevreden te hou
den. Indien dit juist is, is de regeering
toch wel geheel op de verkeerde weg.
Men haalt zoo het paard van Troje bin-
i nen. Noodigt een vijand die men moest
Juist die matigheid liet vroeger wel bestrijden vriendelijk aan tafel. En
eens te wenschen over. Bij onze speur- welk ander consumptieartikel zoo
tocht naar bijzonderheden over strenge vragen wij ons in arren moede af
en i
iaren vonden we b.v. ook deze aantee-
kening:
„Vooral op het ijs werd veel gedronken.
Wanneer het geld was verteerd was het
gewoonte kleedingstukken en sieraden
in pand te geven. Zelfs de allernoodig-
ste kleedingstukken zooals bij de boe
renbevolking de „blauwe kielen” en
vesten werden soms achtergelaten. In
het jaar 1879 had een kastelein tus
schen Leeuwarden en Dokkum b.v.
meer
Moskou in het brandpunt.
Hoezeer Engeland onder den druk der
tijden zijn buitenlandsche verplichtingen
inkrimpt, aan enkele kan het zich niet
onttrekken.
Zoo is Dinsdag te Duinkerken door Bi-
dault en Bevin, de laatste op een door
reis naar de conferentie te Moskou, het o
Engelsch-Fransch verbond geteekend, kou gekregen hebben. Mogen we er
dat in de eerste plaats bedoeld is Frank- thans een lente-atmosfeer in de politiek
rijk een gevoel van grooter veiligheid te uit verwachten? We hopen, maar twij-
geven en 't daardoor wat minder zware felen.
500 gram suiker, boterham-
strooisel enz. of 1000 gram
jam, stroop enz. of 500 gram
chocolade of suikerwerk.
50 gram cacao.
250 gram citroenen (vóór-
inlevering.
enkaarten KD, KE 703
(strook no. 2).
04-4 ü4-o alg. 250 cram suiker, boter-
hamstroiisi’l enz. of 500 gr.
jam, stroop enz. of 250 gram
chocolade of suikerwerk.
50 gram cacao.
250 gram citroenen (vóór-
in'evering).
^onkaarten MA, MD 703
(strook no. 2).
6.-4 suiker 250 gram suiker, boter-
hamstrooisel enz. of 500 gr.
jam, stroop enz. of 25o gram
chocolade of suikerwerk.
Tabakskaarten erz. QA, QB, QC 703.
3 rants, tabaksartikelen.
63-2, 63-3 Tabak 2 rants, tabaksart.
63-1 Versn. 200 gram chocolade en/of
suikerw. of 200 gr. suiker,
bot^rhamstrooisel enz. of
400 gr. jam, stroop enz.
100 gram chocolade en/of
suikerw., of 100 gr. suiker,
botobamstrooisel enz. of
200 gram jam, stroop enz.
Op de bonnen der tabakskaart zijn ge
durende deze 14 dagen in totaal 5 rant
soenen tabaksartikelen beschikbaar.
De volgende bonaanwijzing voor suiker,
versnaperingen en tabak zal op Donder-
lag 20 Maart plaats vinden.
Je bonnen voor citroenen moeten uiter
ijk op Woensdag 19 Maart bij een de
taillist in groente en/of fruit ingeleverd
worden.
zijn clandestiene troon beklommen, schen medegedeeld, dat zij waarschijn-
Wat men met goederen niet dwingen
Ion, was met „een kruik” wel te be
reiken. Heeft U ze niet gezien, die
zwendelaars in het groot, de „bobbel”
in de binnenzak? Een borrel deed won
deren. We weten van een plattelands-
herbergje (voor alle duidelijkheid ge
zegd: het was niet in Bolsward of in de
naaste omgeving daarvan) waar iedere
kolenman en melkrijder als er geen
handenkijkers waren even binnen
wipte en wat er dan verkwanseld werd,
laat zich licht raden.
Bonnenlijst
geldig tot en met 22 Maart ’47.
nog lang niet toereikend, omdat de ren het Engelsch-Russische verdrag op Bonkaarten KA, KB, KC 703
(strook no. 2).
63-7 alg.
Uitdove van
Frieslands roem(?)
Het gerucht gaat, dat het enorme circus
3arnum en Baily, ouderen van ons wel-
>ekend, op zoek is naar Friesche heng
sten. De Amerikanen hebben er de lucht
van gekregen hoe een groot succes het
s geworden, dat Karl Strassburger
7riesche hengsten in de piste heeft ge
bracht. Dat wordt dus weer een devie-
en-stokpaardje!
De goede Rus.
Er is in de V. S. aanmerkelijke verba
zing over, de welgezindheid der Russen,
die zoo maar toegaven dat de voorma-
lige Japansche mai daatseilanden in de
onder Amerikaansch beheer
moesten komen, omdat ook naar hun in
zicht Amerikaansche strijdkrachten een gg.j Tabak
beslissende rol in de strijd tegen Japan
speelden.
Men vraagt zich daar af of dit misschien
een aanloop van de Russen is om voor
zich de grootste concessies inzake
Duitschland te eischen omdat hun legers 53.3 versn.
minder strenge winters in vroeger verkeert ook in deze uitzonderlijke po-
1 ..I. j x gekoesterci worden ten einde het
volk tevreden te houden? Is het mis
doen stellen.
Bidault gaf in het Fransche parlement
nog te kennen dat ook besprekingen
zouden worden gevoerd met België, Ne
derland, Tsjecho-Slowakije en Polen.
En zal Rusland dit alles dan niet als
Een „brandende" kwestie.
Het is niet alleen onze voedselpositie,
welke er slecht voorstaat. Het is ook
het kolenvraagstuk, dat ons allen bezig
houdt. Wat kost het onze huismoeders
niet een zorgen, om het potje branden
de te houden. En de overheid, ook zij
heeft te tobben, met deze „brandende”
kwestie, die echter ondanks haar bran
derigheid, ons in de kou laaf zitten.
Echter geen moed verloren; als we we
ten hoe „Wegtransport” er in geslaagd
is Barradeel van kolen te voorzien, dan
vatten we weer moed en weten we, dat
hetgeen duidelijk naar voren komt, bij onze landsaard ons ook weer door deze
de thans gepubliceerde richtprijzen der I moeilijkheden zal heenslaan.
Ijs en drankgebruik. I Door het gemis aan bier, wijn etc. is
Dr. Eeltje Halbertsma laat meester j n’en.°P den borre! gekomen. Het „slap-
Penninga in het verhaal van de Jon-
vraag naar alcohol minstens gestegen zoodanige wijze te herzien, dat het aan
was met 200 pet.? En zoo’n simpele op- gepast kan bij het Fransch-Engelsch,
merk’ng spreekt boekdeelen. Waar gaat zoodat in de praktijk een drievoudig ver-
dit heen? Met ons zelf? Met ons volks- bond zou ontstaan.
bestaan als dit zoo doorgaat? Op die Niet gunstig zal echter te Moskou de
vraag is slechts één kort antwoord eventueele Amerikaansch-Britsche sa-
Bergafwaarts. M’ssch:en nog beter ge- menwerking in Griekenland worden op-
zegd: Naar de afgrond. En er is ook gevat, hoewel het te Berlijn genomen
slechts één geneesmiddel: het leven geallieerd besluit om Pruisen te ontbin-
meer onder tucht stellen en radicaal len, waartoe dus ook Rusland mede-
breken met de na-oorlogsche ne;g:ng /erkte, wel beschouwd wordt als Rus
van telkens toegeyen aan het verlangen sische bereidheid tot toenadering. Dat
alles zal echter wel duidelijk worden
op de conferentie te Moskou, welke 10
Maart aanvangt en waar ook de Dar-
danellenkwestie schijnt te zullen worden
besproken.
en waarachter tenslotte Rusland zou zit
ten. Dat de Vereen. Staten niet gaarne
in Griekenland een bewind onder Russi
sche invloed zouden zien en dat aanvan
kelijk ook de Engelsche regeering door
haar troepenzending dat heeft trachten
te voorkomen is duidelijk. De Engelsche
regeering heeft echter ingezien dat de
toestand waarin het Engelsche rijk zelve
verkeert haar noopt haar verplichtingen
in te krimpen.
Moeten de dollars het doen?
daten krijgen een rantsoen van een liter De Amerikanen, van plan om het even-
per maand, terwijl er vóór den oorlog wicht in Europa, verstoord door de ver
in de cantines zelfs geen sterkedrank sterking van Rusland en de verzwakking
mocht worden verkocht. Thans kan van Engeland te handhaven toonen zich
men zijn rantsoen in de cadi’s honoree- thans bereid daartoe offers op hunne
ren. Al deze dingen te zamen maken wijze te brengen, n.l. in d<_ :ars. Of het
den toestand hoe langer hoe moeilijker. Amerikaansche aanbod gevolg is van
I Engelsch-Amerikaansch overleg, dan wel
I een eigen initiatief is niet recht duidelijk.
In het na-oorlogsche hebben we drin- En eenigszins nieuwsgierig zijn we naar
kende vrouwen gekregen, een ver- de reactie der Engelsche conservatieven,
schijnsel dat vóór den oorlog slechts die de sterkste voorstanders van het be-
i. De oorlog heeft zet houden van Griekenland waren. Wel
dit als zooveel ander kwaad op zijn ge-hebben zij ook meer dan genoeg van
weten. In het buitenland telt een be-Palestina en dringen nu zelfs op haast
aan met de behandeling van deze zaak
door de Vereen. Naties.
Churchill contra nationalisatie^
Churchill heeft dat nog pas in een zeer
De Minister sprak, akkerbouwproducten van oogst 1947.
De Friesche Maatschappij van
bouw is in algemeene vergadering bij-I dat het ledental sinds 1 Januari 194f
een geweest en we mogen zeggen, dat ~‘"i x-. T_
het een vruchtbare vergadering is ge
worden èn door het ministerieele woord
èn door de gedachtenwisseling, van den
voorzitter, maar ook door de gedach
tenwisseling, welke zich ontspon, nadat
de heer Mansholt was uitgesproken.
I
Van driepoot tot zespoot.
De heer Oosterbaan moest in zijn ope
ningswoord tot zijn spijt gewagen van
het feit, dat men de illusie, die oor
spronkelijk vooral in onze provincie ge
koesterd werd, n.l. dat ’n nieuwe, naar
onderen uigebouwde boerenorganisatie
zou kunnen worden opgebouwd ten be
hoeve van de technische-, economische-
en sociale problemen, reeds lang heeft
moeten laten varen. Ietwat ondeugend
voegde hij hieraan toe, dat de oude
driepoot, zooals de samenwerkende
landbouworganisaties voor den oorlog
wel eens genoemd werden, wederom
van stal is gehaald, ja, dat deze zelfs
uitgroeide tot een zespoot, omdat ook
de drie landarbeidersorganisaties te
recht in het verband moet worden
opgenomen. Maar gelukkig is het dan
bij die zespoot gebleven, want veron
derstel eens lezer, dat het een dui
zendpoot geworden was!
schien het allernoodigste: brood? vet?
boter? melk? kaas? Och laat ons maar
niet verder vragen, het antwoord is be
kend. Als men met de voorziening in
sterke drank op deze weg doorgaat,
gaat het net als met die sneeuwbal die
ge tegenwoordig wel eens van het dak
ziet rollen en al grooter en grooter ziet Westersche blokvorming opvatten? Men
langs niet, dat inderdaad de toewijzin- best zal doen de Russen van het tegen-
gen grooter waren dan voorheen, maar deel te overtuigen en zich bereid verkla-
Land- Belangwekkend was ook te
was gestegen tot 7835 per 1 Januar
1947, hetgeen een vooruitgang betee
kent van 2400. Een mooi succes heeft
ook opgeleverd de actie voor vrijwil
lige bijdragen; ruim 3100 leden brach
ten een halve ton bijeen. Het zal ook
menigeen interesseeren, dat de proef-
boerderij te Rijperkerk belangrijk za1
worden uitgebreid en wel met de boer
derij van den heer Faber.
Van schijnwelvaart tot soberheid
De heer Mansholt, minister van Land
bouw heeft het ons weer eens te
meer du'delijk gemaakt, dat we een
arm volk zijn. Ik vertelde dit aan mijn
ega, die ten antwoord gaf, dat heeft
mijn portemonnaie me al lang verteld.
Ik hield me dus verder stil. Ten aan-
z'en van een spoedige opleving behoe
ven we ons ook geen illussies te maken,
want zoo zeide de minister: het wereld-
aantekort is zoo nijpend, dat we nau
welijks onze broodgraanpositie hebben
kunnen veilig stellen. Er moet soberder
worden geleefd; de productiekosten
moeten omlaag en er moet hard wor
den gewerkt. Dat was de kern van de
'nhoud van de rede van den minister.
Wij, althans velen, leven nog bij een
schijnwelvaart. Niemand, die om zich
heen kijkt, zal deze woorden durven te
genspreken. Willen we uit de impasse,
willen we ons weer opwerken, dan
moet het roer radicaal worden omge
gooid.
1
Bolswards Nieuwsblad
ïsa
de
W"
--r--O----r MXMV X.XJI X.X VAX gXk/VXVX Z.XVL VTVOXVXOVXX^ MIVXX V V/X IXIXIXg V p V CX X l C11 f XVXCll
pe” bier heeft in de hand gewerkt dat worden. Verklaarde een caféhouder on- zegt dat Bevin te Moskou zijn uiterste
dat hpf einde 1 Ta
