s al ien de Weer [een stap\ verder Buitenlandsch Overzicht Provinciale Kroniek 151 Ng. 23 43e Jaargang Vrijdag 21 Maart 1947 Streekblad voor West» en Zuidwest Friesland Drukkerij Fa, A. J. OSiNGA - Bo 1 s ward De 1. 50 rd <le aan eens oor- ek ior ior nk Abonnementsprijs 1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs: 10 cent per n m. Giro 87525 men een i of <en. de vij- va- be- ken tof— eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redaetie en Administratie Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (X 5157) )f te *nla. tijd van aar ren hte lis- ien ol- ten net ter >op d- il- op lel de irst or- net ■n- de en ek ed 3. 4. In België zal de groote partij der katholieken, de Chr. Volkspartij voor het eerst na den oorlog met de socialisten een regeering vormen. Het programma van deze re geering zal zeer vooruitstrevend zijn. kije een vlooteskader naar de Middel- landsche Zee zond, een daad, die door niemand kon worden misverstaan, ook niet door Rusland, die beteekende: al;: gij, Turkije, last met Rusland krijgt, kunt ge rekenen op onze steun. En nu Enge land Griekenland ontruimt, springt Tru man op en vraagt het Amerikaansche Congres om machtiging tot het verlee- nen van een crediet van vierhonderd mil joen dollar aan Turkije en Griekenland (250 miljoen voor het eene en 150 mil joen voor het andere land) en het zen den van troepen en technici naar Grie kenland. D. w. z. Amerika neemt van Engeland de wacht aan de boorden van de Middellandsche Zee tegen Rnsland over. Men kan vragen: vanwaar deze hulpvaardigheid? Is dat vriendelijkheid jegens ingeland? Och misschien wel. Maar men bedenke: in de wereldpolitiek heeft elke vriendelijkheid een bijbedoe ling! Ook deze, dis het ten minste een vriendelijkheid jegens Engeland is! Het is in ieder geval en dat is belangrijker een onvriendelijkheid tegen Rusland! Wat heeft Amerika voor belangen bij dc Middellandsche Zee? Van Engeland kan men dat begrijpen: de zeeweg door deze binnenzee naar Indië moet openblijven voor de Engelscne scheepvaart, voor de handel en vooral voor zijn vlootbewe- gingen. Wat zijn anders Gibraltar nog waard en Malta en Cyprus en het Suez- kanaal! Maar Amerika! Ja, zijn strijd om stra tegische posities in het verre Oosten, waar het de vroegere Japansche man daatgebieden opeischt en zoo zijn west kust tracht veilig te stellen tegen agres sie aan deze zijde. En desnoods ook zijn belangstelling voor Groenland ter beves tiging van zijn oostkust. Maar die Euro- peesche binnenzee! Rusland kan Ame rika wel vanuit Siberië en Sjachalin be dreigen en Groenland kan een prachtige a Wiere warden i Op de ein fan 'e füke fangt 7 men de fisk. Bouwkas te Leeuwarden, P. J. Kinder man, was in vele gevallen analoog aan die van vele N.S.B.ers. Niet, dat de man ontkende, wat hem ten laste was gelegd, maar hij had dit niet zóó bedoeld en dat niet zóó gewild. De Zuiveringsraad voor de bouwindustrie had verdachte voor zich geroepen om hem rekenschap te doen afleggen over de ten gunste van de Duitschers in Frankrijk verrichte werkzaamheden. Kinderman, die in Oen- kerk is geboren, ontkwam aan tewerk stelling op het vliegveld, door bij de Ba salt Maatschappij als administrateur op te treden. Hier werkte hij zich echter zelf weer op de keien, omdat zijn rechtvaar digheidsgevoel hem deed bemoeien met zaken, waarmee hij niets te maken had. De voorzitter van den Zuiveringsraad bleek ook weinig waardeering voor dat hoog ontwikkelde rechtsgevoel te heb ben en zocht er wat anders achter. Hoe het zij, de man kwam in Frankrijk te recht als vennoot van een bouwcombi natie, waar hij zich ook weer niet aan vriendelijkheid jegens de Duitschers kon onttrekken. En bovendien sleepten de drie vennooten in 8 maanden tijd niet minder dan elk f 80.000.in de wacht. Hij werd voor den tijd van een*jaar uit gesloten van een leidende functie in eenig bedrijf. Arbeidskrachten in den landbouw nemen af in aantal; dit is de conclusie van het onderzoek, ingesteld door het Landbouw-Economisch Instituut in de maanden Mei-October 1946. Er zijn wel bewust 37 plattelandsgemeenten uitge^ zocht, zoowel in zeeklei, rivierklei, zand, weide-, als tuinbouwgebieden. Het on derzoek in deze gemeenten bracht aan het licht, dat sinds 1939 een verminde ring over de geheele linie van manne lijke arbeidskrachten is geconstateerd van 30.751 tot 26.334. De achteruitgang was het grootst bij de inwonende knech ten en bij de losse arbeiders. Als men zou mogen veronderstellen, dat deze 37 gemeenten typeerend zijn voor het ge heel, dan zou dit beteekenen, dat in ons land in bedoelde periode het aantal man nelijke arbeidskrachten in den landbouw is afgenomen met 80.000 A 85.000. Wat niet minder belangrijk is, is het feit, dat in diezelfde 37 gemeenten het aantal niet-agrarische arbeidskrachten met slechts 789 is toegenomen. Dat wil zeg gen, dat hoofdoorzaak van dezen terug gang moet worden gezocht in vertrek naar andere plaatsen, zonder twijfel naar grootere steden. Deze vlucht van het platteland en uit de agrarische sector is Inderdaad bedenkelijk! toe Turkije reeds lang onder zware di plomatieke druk gezet om zoo re komer; tot een wijziging van het Dardanellen- statuut van Montreux, het wil vrije door vaart, óók voor zijn oorlogsschepen. En dat is voor Ehgeland een levensgevaar lijke eisch, want daardoor kan Rusland de Engelsche verbindingen door de Mid dellandsche Zee bedreigen, de verbin dingen met het nabije en het Verre Oos ten. Deze druk houdt Turkije in een staat van permanente semi-mobilisatie En ook de andere uitweg streefde Rus land hardnekkig na: door Griekenland heen naar Saloniki. Daarop berust zijn Baikanpolitiek. Het is de nieuwste uiting van het Pan-Slavisme: alle Slavische volken onder het patronaat van Rusland en Rusland aldus heer en meester op di Balkan. En zijn plannen leken te zullcr slagen. Yoego-Slavië en Bulgarije eter uit de Russische hand, zijn vrijwel pro tectoraten van Rusland geworden ei doen in de internationale politiek, wai Moskou dicteert. Griekenland lag nog tusschen deze voorposten en de Middel landsche Zee. Maar Rusland heeft er zijn vijfde colonne, de troepen van de EAM- strijders tegen de reactie van Tsaldaris en de koning in eigen land en voor een democratisch, lees communistisch be wind. Rusland steunt deze opstandelin gen en niet minder doen het zijn trouwe satellieten, die de guerillabenden van voedsel en wapens voorzien. Welnu, tegen deze Russische agitatie in Griekenland, onderdeel van zijn diplo matieke doel: de Middellandsche Zee, trachtte Engeland een bolwerk op te werpen. Onder Churchill was het er mee begonnen en voor Churchill lagen hier betrekkelijk weinig conflicten. Het was wel niet elegant: een oorlog voor de de mocratie te voeren en een reactionaire, half fascistische regeering te moeten steunen tegen de vrijheidstroepen met ongetwijfeld democratische sympathieën, maar in de politiek kan men niet recht lijnig denken en nog veel minder recht lijnig handelen en een extreem conserva tief stapt over zoo’n conflict gemakke lijker heen vooral als het tegen het com munisme gaat! Moeilijker werd ’t voort zetten van deze steun voor het latere Labourbewind: een vooruitstrevende regeering, die hier een reactionaire Grieksche regeering steun geeft tegen de vrijheidlievende guerillastrijders. En men kan Rusland misschien niet zoo vlotweg democratisch noemen, maar re actionair noemt het stellig niemand! Engèland bolwerk tegen de Russische in vloed op de Balkan. Zoo was de situatie. En nu ziet Engeland zich genoodzaakt deze positie op te geven. En nu krijgt Rusland op de Balkan, in Griekenland zijn groote kans! Ho, zegt Amerika, wij zijn er ook nog. Amerika, dat ten tijde van de duidelijke diplomatieke druk van Rusland op Tur- Het gevaar van Trumans plan. Het plan van Truman brengt voor de andere, speciaal de kleine landen, na tuurlijk ook zijn gevaren mede, de Ver. Staten kunnen hun leiderschap licht voor eigen doeleinden misbruiken. Het is op deze zijde van de kwestie dat de Russen vooral de aandacht vestigen, die voorspellen dat Griekenland en Turkije slachtoffer van het brutaalste Amerikaansche imperialisme zullen worden. Welke invloed Trumans ver klaring op de conferentie te Moskou waar nog slechts voorbesprekingen worden gehouden zal hebben is nog niet te zeggen. 5E8EJ3BH Wat zal Rusland doen? Zullen de Russen, beseffend dat het de V. S. nu ernst is, tevreden zijn met wat zij tot nu toe bereikten en in berusting overgaan tot opbouw van alles wat zij binnen hun grenzen en invloedssfeer trokken, misschien geholpen door een groote lening der Ver. St.? Of zullen zij vasthouden aan hun tot nog toe ge volgde politiek? In het laatste geval is overeenstemming over het Duitsche vraagstuk bij voorbaat uitgesloten daar Moskou, vreezende dat Duitschland dan ook onder het leiderschap der Ver. Staten zal komen en in een anti-Rus- sisch front ingeschakeld, stellig een deel van het Duitsche rijk onder zijn directe invloed zal willen houden. Waarheen? Naar de vrede of naar een nieuwe oorlog? En wat is de aanleiding tot deze beklemmende vraag? President Truman heeft gesproken en hetgeen hij gezegd heeft is van zeer vérstrekkende beteekenis. Engeland ziet zich genood zaakt om economische en financieele re denen zijn troepen uit Griekenland terug te trekken. Het kan zijn mannen in het moederland niet langer missen; het heeft al zijn manschap, die werken kan noo- dig; opvoering van zijn productie is voof Engeland een zaak van zijn of niet-zijn. Zooveel mogelijk menschen moeten wor den ingeschakeld in het productieproces. En.Engeland kan de kostbare expe ditie niet langer betalen; het zit evenmin als wij ruim in zijn deviezen! Het heeft de oorlog mee gewonnen; ja, men kan zeggen, zonder Engeland en zonder Churchill in 1940 zou die oorlog tegen Nazi-Duitschland verloren zijn geweest. Churchill sprak na de debacle van Duin kerken en na de capitulatie van Frank rijk het verlossende woord: nu staan we alleen, maar we zullen doorvechten. En dat is het begin van de overwinning ge weest. Laat ons dat nimmer vergeten, ook zij niet, die de houding van Chur chill nü weinig sympathiek kunnen vin den! Engeland heeft de oorlog mee gewon nen, maar die oorlog heeft het uitgeput. En daarom moet Engeland zich beper ken. En daarom trekt het zich ook uit Griekenland terug. Wat beteekent dat? Dat het het bolwerk, dat het daar door zijn expeditieleger had opgeworpen te gen de Sovjetexpansie naar de Balkan en naar de Middellandsche Zee verlaat. Ook het communistische Rusland laat de imperialistische lijnen van de aloude Russische politiek niet los: een ijsvrije haven in het Zuiden, een uitweg naar de Middellandsche Zee, door Grieken land naar Saloniki en door de Dardanel- len naar Constantinopel. Het heeft daar- i voorpost zijn tegen een Russische be zetting van Spitsbergen. Maar nog eens: die Middellandsche Zee. Zoo sprekend vergeet ge toch twee din gen, lezer. In de eerste plaats het nabije Oosten met zijn petroleumvelden. En daar heeft Amerika evenveel belang bij als Engeland en Rusland is er ook niet onverschillig voor en de olieleiding mondt nu eenmaal uit in de Middel landsche Zee en ook door Turkije en Perzië heen tracht Rusland ietwat dich ter bij de bronnen zelf te komen. U bent toch de opstand in Azerbeidzan niet ver geten en de Russische belangstelling daarvoor? Ook Rusland ruikt de olie! Maar misschien is dat het voornaamste niet. De strijd om Turkije, Griekenland en de Middellandsche Zee en al wat daar Amerika breekt een lans voor Westersche democratie. Het plan van den Amerikaanschen pre sident Griekenland en Turkije financi eele bijstand te verleenen heeft zich niet beperkt tot een simpel voorstel aan het Congres om daarvoor 400 millioen dol lars beschikbaar te stellen. Integendeel, het bleek slechts een gevolg te zijn van Trumans besluit bij het begin van de conferentie van Moskou de basis van de Amerikaansche buitenlandsche poli tiek nog eens scherp te omlijnen, gewij zigd als deze is na de ervaringen van het laatste jaar. Deze ervaringen waren dat de Amerikaansche opvatting der democratie, of wil men de Westersche democratie, nergens een kans kon krij gen waar de Russen gelegenheid had den haar met hun ideglogie te door kruisen. Polen noch Bulgarije, Roeme nië noch Hongarije, hebben naar Ame- rikaansch oordeel die regeeringen ge kregen welke ze zouden hebben gehad wanneer het volk er op, naar Wes- tersch democratische opvattingen, be hoorlijke wijze was geraadpleegd; of zoo dat al het geval is, ontbreekt de op positiepartijen er de gelegenheid haar meening voldoende tot uiting te bren gen. De door Rusland begunstigde par tijen voeren er de boventon-». Steeds meer concessies aan Rusland. Heeft zoo de Amerikaansche naoorlog- sche politiek in en om den Balkan een nederlaag geleden, niet anders ging het met de vredesverdragen met de vroe gere satelliet-staten van Duitschland; ze konden alleen gesloten worden door concessies aar» de Russische politiek te doen, welke er op gericht was zooveel mogelijk invloed te verkrijgen voor Russisch gezinde landen als bijv. Zuid- Slavië. Mislukten hier pogingen om de Russische invloedssfeer in te dammen, A ook elders was dat het geval. Men denke aan China, waar de Amerikanen lang genoeg getracht hebben de Rus sische invloed welke achter de Chi- neesche communistische legers stond, te vernietigen door Tsjank Kai Sjek ook militair te steunen. Tenslotte hebben de Amerikanen zich echter moeten te rugtrekken. Nu al deze pogingen om over een zoo enorm front met moreele steun of ietwat onbeteekende strijd macht de overal insijpelende Russische invloed te bestrijden, hebben gefaald, heeft Truman, blijkbaar op aanraden van Marshall, besloten de Amerikaan sche pogingen daartoe op enkele sleu telposities te concentreeren, en in deze dan ook tot het uiterste te gaan. wij den wereldvrede in gevaar kunnen brengen en wij zullen stellig de wel vaart van onze eigen natie in gevaar brengen.” Krijgt Truman zijn zin vermoedelijk zal het Congres zijn voor stellen, gezien de anti-communistische stemming in de Ver. Staten en ondanks het verzet van den bekenden Henry Wallace wel aannemen dan zullen de Ver. Staten meer actief dan tot nu toe dus het leiderschap in de wereld op zich nemen. In zekeren zin gaan zij daarbij op de stoel der Ver. Naties zit ten, in welke kringen men dit echter niet als een bezwaar schijnt te gevoelen om dat men zich daar machteloos acht, zoo lang het vetorecht van elk der groote mogendheden, in dit geval Rusland, haar tot werkloosheid doemt. De sleutelposities. In het Oosten zullen de Japansche mandaatseilanden bezet worden gehou den en vermoedelijk Japan zelf ook lan gen tijd. In het Westen zal Engeland en wat zich in West-Europa naar dat land richt de steun der Ver. Staten ge nieten, in de Middelllandsche Zee zul len Griekenland en Turkije de sleutel posities van de Ver. Staten zijn, noodig ook voor het bewaren van de orde in het Midden-Oosten, De kogel is door de kerk. De winnaar van de Elfstedentocht, die zich reeds te Leeuwarden en in zijn woonplaats had laten bewierrooken, is onttroond en met hem vele anderen. Dat de zucht naar het behalen van eer, zelfs een sportman zich zelf zoo kan doen vergeten! Het door het Elfstedenbestuur ingestel de onderzoek naar de gegrondheid der klachten, die tegen verschillende deelne mers aan den Elfstedenwedstrijd van 8 Febr. j.l. waren ingekomen, heeft er n.l. toe geleid, dat acht van de eerste twaalf aankomenden niet voor de prijzen in aan merking komen. Hieronder vallen ook de eerst aankomende Bosman en die op hem volgden: Schipper, Jeen Nauta en Jaap Wijnia. officieele uitslag luidt thans: J. W. van den Hoorn, Ter Aar. 2. A. Verhoeven, Dussen (N.Br.) A. S. de Vries, Giethoorn. D. v. d. Duim, Oldeboorn. Elfstedentochten te voet, per rijwiel en per zeilboot staan voor het komende zomerseizoen echter alweer op het programma. Vanuit Bolsward zal de fietselfsteden- tocht beginnen; de wandeltocht langs onze Friesche steden, die vorig jaar nogal succes had, zal dit jaar van 37 Juni worden geloopen en de tocht per zeilboot begint op 21 Juli. Voor wie een goede boot heeft is de zeil tocht warm aan te bevelen. Volop kan men aldus van de mooie Friesche natuur en zijn vacantie genieten. De andere tochten geven daar echter ook ruim schoots gelegenheid toe en.zijn voor veel meer personen toegankelijk. Er mo gen dan weinig goede fietsen zijn, de zeil- en motorbooten zijn toch nog schaarscher. Gelukkig is hij, die een stel goede onderdanen heeft, hij heeft fiets noch zeilboot noodig. Via Harlingen gaat nu weer de verbinding met Ter schelling, nadat drie weken aaneen de verbinding met kunst- en vliegwerk via de Noordzee en de havens van Den Hel der en IJmuiden was onderhouden. Het contact met onze oude Friesche haven is gelukkig weer hersteld. Moge deze overwinning op de Waddenzee een sym bool zijn van de uiteindelijke nederlaag van koning Thialf. Een Bouwkasdirecteur wordt gezuiverd. Het geval van een directeur van een ikt ide ;e- >e- :o- :en |n- la- de an op mee samenhangt is een onderdeel (In de I diplomatie wordt nu eenmaal geen on- I derdeel verwaarloosd) van de giganti sche worsteling tusschen Rusland en Amerika, de groote twee op het hui dige wereldtooneel. Daarbij vergeleken tellen Engeland en Frankrijk niet meer en China nog niet mee. Overal botsen hun belangen op elkaar: in China en Japan, in het nabije Oosten en in Mid- den-Europa (Duitschland) en de Balkan. De Balkan is een der fronten, waarop de diplomatieke worsteling wordt ge voerd. Het is de jongste fase van de imperialistische strijd, waarvan de menschheidsgeschiedenis vol is, de jong ste en de meestomvattende en daardoor de allergevaarlijkste. Nu wordt die strijd nog met zoogenaamd vreedzame mid delen gevoerd door de politici. Maar wat, als straks naar „klemmender” argumen ten gegrepen zal worden? Dan breekt de derde wereldoorlog los, de atoom- bomoorlog! Velen achten deze reeds on vermijdelijk. Rusland is er nog niet voor klaar, is, gehavend door de laatste we reldoorlog, economisch nog niet in staat een derde oorlog te voeren. Amerika wel en het heeft door het atoomwapen een geduchte voorsprong. Velen (en niet alleen in Amerika!) redeneeren: laat Amerika zijn kans thans waarnemen en een preventieve oorlog tegen Rusland beginnen om zoo het gehate communis me te vernietigen. Anderen gaan niet zoo ver, maar rekenen toch met de mo gelijkheid, zelfs waarschijnlijkheid van zoo’n komende botsing en zien Amerika met welgevallen de gunstigste posities innemen. Het voorstel van Truman is weer de greep naar zoo’n positie. Twee stroomingen gaan door de Ame rikaansche buitenlandsche ptolltiek: de eene vertegenwoordigd door Byrnes, die krachtig optreden tegen Rusland bepleit en de andere, die overeenstemming met Rusland voorstaat, geleid door Walla ce. De eerste methode kan voorloopig leiden tot een terugwijken van Rusland, dat nü nog geen oorlog riskeert, maar leidt op den duur vrijzeker tot gewapen de botsing. Alleen de tweede methode opent de mogelijkheid van een vreedza me oplossing van deze onrustbarende spanning. De oplossing zal moeilijk ge noeg zijn, omdat hier een imperialisti sche tegenstelling door ideologische ver schillen wordt verscherpt: het kapita listische Amerika en het communisti sche Rusland. Moeilijk, maar toch niet onmogelijk. Wat beteekent in dit verband de stap van Truman: een stap verder naar de vrede of naar de oorlog? Wij vreezen het laatste! En ondertusschen vergade ren de groote vier in Moskou! Wat zal Marshall doen en wat wordt er van zijn idee: een viermogendhedenpact ter op lossing van het Duitsche vraagstuk? De vraag klemt temeer na Trumans stap! Vk. Uitgave van En Frankrijk en Engeland? Zeer benieuwd zijn we naar de houding van Frankrijk ter conferentie, na de preciseering door Truman van de Amerikaansche politiek. Over die van Engeland bestaat geen twijfel, het staat achter Truman, en de Labour-regeering zal ditmaal van conservatieve zijde geen verzet behoeven te vreezen. Im mers wat Truman nu wil, een soort anti-communistisch front, wenschte Churchill al meer dan een jaar geleden in een rede te Fulton in de V. S. uitge sproken. Eerder zal de Engelsche regee ring ditmaal moeten rekenen op scherp verzet van de linkervleugel der Arbei derspartij Of Frankrijk echter zoo scherp stelling voor de Amerikaansche politiek zal kunnen nemen met zijn sterke communistische vertegenwoordi ging in Kamer en regeering, is een vraag. Wil Rusland verzoening, dan is Frankrijk de aangewezen brug en we zijn nieuwsgierig wat de F ansche mi nister Bidault met Stalin Maandag in een langdurige conferentie heeft be sproken. Bidault is, zooals bekend, lid van de Republikeinsche Volksbeweging, de groote Fransche partij der Katholie ken die dezer dagen op haar congres een resolutie aannajn waarbij voor de arbeiders niet alleen medezeggenschap maar ook een aandeel in de opbrengst van de particuliere bedrijven werd ge- eischt. Dit teekent een vooruitstreven de katholieke politiek in Frankrijk, wel ke ook andere landen in het Westen niet onberoerd zal laten. Waar Truman op zinspeelde. Truman noemde in zijn rede voor het Congres ter inleiding van zijn voorstel de Sovjet-Unie niet, maar duidelijk ge noeg doelde hij op dat land, toen hij zeide dat het de politiek der Ver. Sta ten moest zijn steun te verleenen aan vrije volken, die zich verzetten tegen onderwerping door gewapende minder heden of door pressie van buiten. „Ik zou,” aldus Truman, „deze ernstige stap niet aanbevelen, indien een andere weg niet veel gevaarlijker zou zijn. Indien wij in ons leiderschap falen, zouden I 7? Bolswartis Nieuwsblad ra 20-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1947 | | pagina 1