„Let op Uw saeck
West- en Zuid-West Friesland
Buitenlandsch Overzicht
Provinciale Kroniek
43e
No. 25
VrydaM 28 Maart 1947
West* en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Ultjave
Drukkerij Fa. A. J. OS1NGA - Bolsward
van
77
1
68-U Reserve
en
Industrialisatie in Friesland
ook niet gemakkelijk uitvoerbaar te
zijn.
XJKXXXXXXXXXX
Wiere warden t
In swan is syn fearren like
goed nedich as in mosk.
inzake de atoombom heeft bewezen. En
uit Engeland komen berichten dat de
Britsche geheime dienst ook bezig is
met het communisme sympathiseerende
ambtenaren er uit te werken.
67-1 Brood
67-2 Brood
67-1 Boter
67-2 Boter
67-3 Boter
68-1 Brood
68-1 Boter
68-2 Boter
68-2, 68-3 Melk
68-1, 68-2 Vleesch
68-1 Algemeen
68-2 Algemeen
68-R Reserve
68-S Reserve
De Friese he Landbouwtentoonstelling
maakt ook- het vormen van een Waar
borgfonds noodzakelijk; het zal ten
minste f 300.000.groot moeten zijn.
Van de verschillende instellingen en
organisaties wordt een bedrag van twee
ton verwacht; de Friesche Maatschappij
neemt deel met f 10.000.terwijl de
rest moet komen van onze Friesche boe
ren en particulieren.
In België
hoopt men dat het daar met de parle
mentaire machine vlot zal gaan nu
Spaak een nieuw kabinet heeft gevormd
uit socialisten en leden der Ghr. Volks
partij, d.w.z. katholieken, bestaande,
dat op een groote meerderheid in het
parlement kan steunen. De socialisti
sche ministers zijn alle oude rotten in
het vak, de katholieken jonge krachten,
waarvan een Belgisch blad spottend
zeide, dat het een socialistisch kabinet
Generaal Mac Arthur
heeft op spoed aangedrongen met het
sluiten van den vrede met Japan, maar
eerst zal toch eenige regeling met
Duitschland moeten zijn getroffen.
Trygve Lie heeft de eerste-zitting van
de ontwapeningsconferentie der Ver.
Naties^ geopend. De ontwerp voorstel
len moeten voor 13 Mei gereed zijn.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Boisward
Telefoon 451 (K 5157)
67-1 Melk
67-2, 67-3 Melk
67-1 Vleesch
67-2 Vleesch
67-1 Algemeen
67-2 Algemeen
67-3 Algemeen
67-4 Brood
67-4 Boter
67-4 Margarine
67-4 Melk
67-4 Vleesch
67-5 Vleesch
67-4 Kaas
67-4 Eieren
Het ijs gebroken
Veel weerstand bood het ijs niet, toen
wij de „Tina” in het Nieuwe Kanaal te
Leeuwarden bezig zagen, zich een weg
te bahen, de „Esma” en „Vigore” tege
moet stoomende, die den waterweg van
V 1
land een misleidende tactiek voert en
de Russen streven naar een uitgang
naar zee aan de Perzische Golf en een
pro-Russische regeering in Turkije.
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per n m.
Giro 67726
Geheime documenten
De Amerikaansche regeering heeft in
verband met deze behandeling thans
een reeks geheime documenten gepubli-
ceerd waaruit h.i. blijkt dat de Russen
een zenuwoorlog tegen Griekenland en
Turkije voeren, dat de Russische ver
tegenwoordiger bij de commissie van
ondersoek der Ver. Naties in Grieken-
men. Gevestigde industrieën hebben er
varing, bovendien hebben ze „naam”.
Ook onze aloude bestaansbron in het
evenoude Westergoo, de veehouderij,
moet niet stil blijven staan, maar zich
ontwikkelen en zich aanpassen. De
schrijver van „Fan de Martinytoer” is
op dit gebied deskundig en eventueele
voorlichting is bij hem in goede handen.
Gevestigde industrieën zijn er meer,
dan u wellicht zoudt denken.
Het ligt in onze bedoeling u in de eer
ste plaats met deze industrieën op de
hoogte te brengen. We zullen dan ook
een serie reportages geven van onze
diverse bezoeken die we reeds voor dit
doel aflegden en nog hopen af te leg
gen. In dit nummer vindt u het begin
daarvan. Tevens stellen we het op prijs
ter zake dienende gegevens of persoon
lijke meeningen van u te ontvangen,
teneinde aan een en ander in onze ar
tikels onze volle aandacht te kunnen
schenken.
Het lijkt er dus op dat de Russen dich
ter bij de Amerikanen en Engelschen
op een dergelijk belangrijk punt staan
dan de Franschen, maar men moet niet
vergeten, dat dit punt en andere pun
ten maar vaag zijn aangeroerd. Als het
op concrete voorstellen aankomt zal er
misschien meer verschil van meening
aan den dag komen. Het gaat er bijv,
niet alleen om of Duitschland een cen
traal bestuur krijgt en of dit een demo
cratische grondslag zal krijgen, maar of
die grondslag Westersch of Oostersch
zal zijn. Men weet dat het Westen heel
iets anders onder democratisch verstaat
dan het Oosten.
Wordt Moskou een succes?
e
De vóórbesprekingen in de conferentie
te Moskou schijnen nu ten einde te loo-
pen. In de verloopen twee weken heb
ben de staatslieden in redevoeringen
hup opvattingen over allerlei hoofd-'
punten ten beste gegeven, opdat men
een overzicht kreeg van de moeilijkhe
den welke er zouden zijn te overwin
nen. Volgens sommige journalisten,
welke de conferentie bijwonen, scheen
de kloof niet onoverbrugbaar. Toen
Molotoff bijv, had medegedeeld hoe
Rusland de politieke opbouw van
Duitschland wenschte, zou Marshall
gezegd hebben „dat het verschil van
meening in dezen minder groot was
dan men verwacht had”.
De Runderhorzelbestrijding
maakt nog steeds een zaak van groot
gewicht uit. De Friesche Maatschappij
van Landbouw heeft den Bond van
Coöp. Zuivelfabrieken verzocht de be
strijding krachtig ter hand te willen
nemen, terwijl aan het Provinciaal Be
stuur gevraagd zal worden of de ge-
meente-politie nauwlettender toezicht
kan houden op de naleving van de wet
telijke bepalingen terzake van de run
derhorzelbestrijding.
taal van ’46 nog maar 61 was. De laat
ste 3 maanden van het afgeloopen jaar
gaven echter reeds het cijfer 89 aan.
Dit is volgens den minister dan ook al
leen mogelijk geweest door de groote
kapitalen, welke in de investeeringen
gestoken werden. Ook voor dit jaar
laat de toestand zich gunstig aanzien,
zoodat wij mogen rekenen op een stij
ging van 20, waarmee dan indien
we geen rekening houden met de bevol
kingsaanwas het normale arbeids-
peil weer bereikt hebben.
Nog vele vragen Groningen af bevaarbaar maakten. Wel
was het ijs hier en daar nog van een
tamelijke dikte, maar de taaiheid en
stevigheid was verdwenen. Voor den
neus van de Tina bleek het ijs niet meer
dan* koek te zijn. Als het de ijsbreker
ook op de waterwegen naar Lemmer
en Dokkumer Nieuwe Zijlen en Stave
ren zoo voor den wind blijft gaan, mag
verwacht worden, dat onze provincie
vandaag of morgen voor het belang
rijkste deel ijsvrij zal zijn.
Ook de veerboot „Brakzand” is er in
geslaagd zich uit haar isolement in het
haventje van Oostmahorn te bevrijden
en na een rustperiode van 8 weken, de
tocht naar Schiermonnikoog weer fe
aanvaarden. Vlot ging dit nog niet,
want halverwege geraakte de boot aan
den grond, doch op eigen krachten kon
men weer vlot komen. Met meer moei
lijkheden heeft de „Lauwerszee” te
kampen gehad. Deze boot, een vracht
schip van Schiermonnikoog was met 8
passagiers aan boord naar Oostmahorn
overgestoken, waar het echter niet aan
kwam. De „Insulinde” werd te hulp
geroepen, maar zij kon de onrust niet
wegnemen. De „Lauwerszee” was weg
en bleef weg. Lang duurde echter die
ongerustheid niet, want des avonds
werd Oostmahorn nog bereikt; men was
'n drijfijs en mist terechtgekomen.
Legen het communisme
Hoe volledig de Ver. Staten thans de
strijd tegen het communisme opnemen,
blijkt voorts uit het feit, dat de Am.
regeering doende is alle ambtenaren die
de communistische beginselen toege
daan zijn uit de departementen en re-
geeringsbureaux te weren, omdat ze
een bedreiging voor de Am. democra
tische instellingen zouden vormen, zoo-
als hetCanadeesche spionnageproces I is met eenige padvinders uit de C.V.P.
maar deze C.V.P. gaat er prat op een
nieuwe jonge partij te zijn, en het jon
ge bloed in dit kabinet kan zeer goed
tot een frissche politiek leiden.
pectieven openen. West en Zuid-West
Friesland krijgt de kans „achterland”
te worden, meer dan voorheen.
De mogelijkheden van industrialisatie
zullen onze aandacht blijven vragen.
Veel is reeds over dit onderwerp ge
schreven. Vaak waren de liefdesbetui
gingen voor deze zaak van platonischen
aard. Thans wordt het bittere ernst.
Moeten wij b.v. aansluiten bij bestaande
industrieën of geheel nieuwe wegen
zoeken?
Wij gelooven zoowel het één als het
ander, maar men dient voorloopig voor
al het bestaande niet te veronachtza-
Het communisme in Frankrijk
In Frankrijk,' waar de communistische
partij een belangrijke factor in de poli
tiek is in Engeland en de Ver. Sta
ten is ze onbeteekenend gaat het heel
anders toe. Dat is vorige wpek gebleken
toen het eerste kabinet der vierde repu
bliek dreigde te vallen, omdat de com-
Uitvoerig sprak ir. Vos verder over het
verkeersvraagstuk in het algemeen en
in verband met de noodzakelijk geachte
industrialisatie, ook in het bijzonder
voor zoover het Friesland betreft.
De import is voor ons verkeer van zoo
groot blang, zoo zeide Z.Exc., omdat
als men niet zoo diep in de portemon-
naie kan tasten als men wil, iets onuit
gevoerd moet blijven. De post voor
granen en machines moet gehandhaafd
blijven, omdat hier de voordeelen en
noodzakelijkheid direct in het oog
springen. Bij de uitgaven voor verkeer
is dat iets anders, maar niettemin is er
een belangrijk programma ontworpen,
zoowel wat betreft de spoorwegen, die
voort zullen gaan met de electrificatie,
als met de water- en andere wegen.
Wat onze provincie betreft zeide spre
ker, dat Friesland nu eenmaal niet kan
"bogen op goede toegangswegen, maar
dit mag niet beteekenen, dat men hier,
wat de industrialisatie betreft, maar bij
de pakken moet gaan neerzitten. In de
loop van de komende 25 a 30 jaren
moet Friesland zijn eigen bevolkings
aanwas kunnen opvangen. Dit wil zeg
gen: Friesland moet industrieën tot zich
trekken. Er moet getracht worden hier
te komen tot een behoorlijk opgezet
project wat de wegen betreft, waarbij
overwogen moet worden, of men uit
zou durven gaan van wat men zou moe
ten investeeren, daarbij rekening hou
dende met toename der bevolking. Vol
gens den minister zal men dan tot ver
rassende resultaten komefi. Nauw met
de industrialisatie hangt samen het ver-
keersnet. Kunt U industrie tot U trek
ken, zoo eindigde de minister, dan zul
len verkeersverbeteringen niet uitblij-
vta.
munisten hadden besloten in het par
lement tegen de militaire credieten te
stemmen, welke aangevraagd werden
voor het leger dat in Indo China Viet
nam bestrijdt, dus volgens hen een ko
loniale oorlog voert. Premier Ramadier
had aangekondigd dat hij dan zijn ont
slag zou indienen, omdat een deel van
de meerderheid, waarop hij steunt hem
in de steek liet. Maar toen de commu
nisten toestonden dat de communisti
sche ministers die ook parlementsleden
zijn vóór de credieten stemden, nam
Ramadier er genoegen mee dat de rest
der communisten in het parlement te
genstemde, hij was toch zeker van een,
meerderheid. Een fraaie oplossing is ’t
zeker niet, wanneer ministers meegaan
met een regeeringspolitiek, welke hun
geestverwanten veroordeelen, maar de
communisten verklaarden, dat er thans
zulke belangrijke vraagstukken in bin
nen- en buitenland aan de orde zijn, dat
zij een zeker .offer moesten brengen om
de regeering op de been te houden. Ra
madier was blijkbaar ook van oordeel
dat nu te Moskou zoo uiterst belang
rijke kwesties behandeld worden, een
kabinetscrisis moest worden vermeden.
Maar opnieuw bleek dat het parlement
taire systeem in Frankrijk nauwlijks
werkt.
Het Verkeersvraagstuk
en alles wat daarmee samenhangt, heeft
de minister van Verkeer en Energie in
een bijeenkomst van het Gewest Fries
land van de Partij van den. Arbeid, aan
een beschouwing onderworpen. Wat in
z’n fede opviel, was, dat Z. Excellentie
niet ontevreden was over den gang van
zaken. De invoer in ons land bedroeg
n.l. in het afgeloopen jaar ruim 2300
millioen gulden en de uitvoer ruim 800
millioen. Zoo oppervlakkig bezien is
men geneigd te zeggen, dat onze beta
lingsbalans er niet erg rooskleurig
voorstaat. De zaak wordt echter anders,
als men weet, dat het verschil ad 1500
millioen gulden besteed is aan inves
teeringen in het spoorwegwezen, voor
den aankoop vari auto’s, vliegtuigen en
schepen, de installatie van vliegvelden
enz. Met andere woorden, wat we in
het buitenland hebben verloren, zijn
we in het binnenland rijker geworden.
Dit was niet het eenige hoopvolle ge
luid, dat de minister kon laten weer
klinken; het tweede, niet minder be
langrijke feit is, dat ons volk weer heeft
leeren arbeiden. Als we den omvang
van onze productie in 1938 op 100 stel
len, dan zien wij, dat ze in September
’45 nog slechts 36 en in het eerste kwar-
De Westersche democratie
Marshall heeft de Amerikaansche en
Westersche opvatting van democra
tie vorige week aldus omschreven: „er
kenning van het recht van den mensch
om geest en ziel te ontwikkelen op de
door hem zelf gekozen wijze, vrij van
vrees en onderdrukking, mits hij niet in
grijpt in de rechten .van anderen, en
daarmee nauw verbonden vrijheid van
vereeniging, drukpers, beweging en
handel”. Hier wordt dus een Wester
sche democratie voor Duitschland ge-
eischt en of Rusland daarmede zal in
stemmen moeten we afwachten. De
Amerikanen schijnen echter vast van
plan den strijd met Rusland op dezen
grondslag uit te vechten, men heeft het
ook bemerkt aan Truma^'- voorstellen
om financieele hulp te v<- leenen aan
Griekenland en Turkije, welke voor
stellen nu bij het Congres in behande
ling zijn.
(strook no. 4)
800 gram brood
400 gram brood
125 gram boter
125 gram margarine
of 100 gram vet
250 gram margarine
of 200 gram vet
4 liter melk
7 liter melk
100 gram vleesch
400 gram vleesch
200 gram kaas
2 eieren
100 gram bloem of zelf
rijzend bakmeel of
kindermeel niet uit
rijst bereid).
125 gram koffie
50 gram thee
1600 gram brood
800 gram brood
Bonneniijst
geldig van 30 Maart tot 12 April.
Bonkaarten KA, KB, KC 703
Om het lot van Duitschland
Ook Molotoff wenschte evenals Bevin
vrij groote zelfstandigheid der verschil
lende deelen van Duitschland, maar on
der een centraal Duitsch bestuur met
een president aan het hoofd. Er zouden
twee kamers komen, en de grondwetten
der verschillende deelen van Duitsch
land zouden de democratische vrijhe
den der burgers moeten behelzen. Be
vin had een Engelsch plan geschetst
dat in verschillende trekken wel iets
had van het Russischs idee; al was het
gebaseerd op een federalistisch Duitsch
land, er was toch ook in een plan voor
een centraal Duitsch bestuur voorzien,
dat ook de Ver. Staten wilden. Maar
waarvan de Franschen niets moeten
hebben, zij leggen vooral de nadruk op
zelfstandigheid van de afzonderlijke
Duitsche landen.
De taak van een Nieuwsblad als het j
onze is velerlei. Het wil zijn naam eer j
aandoen. Het wil daarom allereerst i
Nieuwsblad zijn.
In wekelijksche bijdragen houdt het U
op de hoogte met wat de pot schaft in
de groote keuken die wereld heet.
Hiervoor zorgt het buitenlandsch over
zicht, zooals U in dit nummer trou-
wens in ieder Vrijdagsnummer vrij
uitvoerig vindt
Ook het binnenlandsch nieuws heeft
onze aandacht: iedere Dinsdag gaan we
met U een tocht maken „Kris Kras door
Nederland"
Onze provinciale kroniek blijft meer
dichter bij huis, het is hier ons gewest
dat de speciale aandacht vraagt.
Maar wie de ondertitel van ons blad
leest n.l. Streekblad voor West- en
Zuid-West Friesland, zal begrijpen dat
de waarde van ons blad vooral zal lig
gen in de verzorging van het plaatse
lijke nieuws,’dit is de nieuwsverzorging
voor vrijwel de geheele „greidhoek” in
het Westen en Zuid Westen van onze
provincie*. Inderdaad zult U moeten
toestemmen dat geen enkel blad het
plaatselijke nieuws in deze streek zoo
uitvoerig weergeeft als het onze.
Ook de rubrieken economisch nieuws,
kerk- en schoolnieuws, burgerlijke
stand, onder de leeslamp enz. willen
dienstbaar zijn aan de regionale nieuws
dienst verzorging. Zelfs onze vele ad
vertenties werken onbedoeld hier aan
mee, ze geven een beeld van wat er in
cultureel opzicht zoo al op het program
ma staat, ze vertellen U wat er in Zuid-
West Friesland zooal te koop is en wat
er gevraagd wordt, ze geven bovendien
een beeld van de „arbeidsmarkt”.
Ons nieuwsblad wil dus voor alles in
derdaad nieuwsblad zijn en wil deze
taak zoo goed mogelijk vervullen.
Daarnaast wil het gezinsblad zijn. En
moeder de yrouw èn uw kinderen vin
den er van hun gading.
Kortom ons blad wil een spiegel zijn
van wat er geschiedt in wereld, vader
land en gewest, in eigen stad en dorp,
in kerk en school, in gezin en familie
leven.
Een spiegel geeft een zuiver beeld. Een
zuiver beeld te geven is ook onze taak.
Maar een spiegel is een dood ding.
Er zit geen leven in. Het heeft geen
eigen meening. Een spiegel geeft de
beelden weer, mooie en minder mooie,
goede en slechte. Maar een spiegel
zwijgt, een spiegel toont geen persoon
lijke visie. Een spiegel kijkt niet vooruit.
Een spiegel waarschuwt niet bii drei
gend gevaar. Een spiegel protesteert
niet bij gedaan onrecht. Zoó zouden we
door kunnen gaan.
En daarom wijzen wij toch de verge
lijking van ons blad met een spiegel af.
Wij willen méér zijn.
Wij willen een open oog hebben voor
onze gezamenlijke cültureele en maat
schappelijke nooden en belangen. Wij
willen een open oog en oor hebben voor
wat er bij onze menschen leeft. Wij
willen ook een weg trachten te wijzeii,
teneinde te komen tot grooter maat
schappelijke bloei.
Ons blad wil een waardige vertegen
woordiger zijn van heel ons lezersrayon.
Het wil in de bres springen als er ge
varen dreigen.
Het wil desnoods de kat de bel aanbin
den. Het wil een stimulans zijn voor
tot standkoming en uitwerking van
plaatselijk initiatief. Het wil vechten
tegen te ver doorgevoerde centralisatie.
Het wil een levend bewijs zijn dat voor
al onze plattelandsstadjes niet dood
zijn.
Dit wordt wel eens beweerd.
Toegegeven dat veel oude glorie is Ver
gaan, nemen wij het niet, dat men onze
oude stadjes voor museumstukken wil
verslijten, ook al zijn wij niet het minste
blind voor de geheel eigene en eenig-
soortige schoonheid er van.
Werkelijk, onze stadjes zijn niet dood.
Wanneer u eens gaat spreken met za-
kenmenschen, zult u tot de conclusie
komen, dat het tegenovergestelde juist
waar is. Overal merkt u de drang tot
zelfhandhaving, tot zelfontplooiing bo
venal.
Trouwens dit is ook bittere noodzaak.
Heeft minister Vos niet juist nog ge
zegd, dat over enkele jaren ook Fries
land zijn eigen bevolkingsoverschot
moet ópvangen?
En als de bestaande bedrijven geen
plaats bieden?
Emigreeren zult u zeggen.
Inderdaad deze uitweg bestaat. Maar
het is en blijft een uitweg.
West- en Zuid-West Friesland: let
thans op uw zaak! Dit jaar komt de
Rijksweg 43 nog klaar. Dit kan pers-
De pluimveeteelt naar Gelderland?
In een vergadering van het district
Friesland van de Algemeene Pluimvee-
teeltvereeniging, deelde de Pluimvee-
teeltconsulent mede, dat er plannen be
staan om de geheele pluimveeteelt naar
Gelderland te trekken. Hij zou zich
daar echter met hand en tand tegen
verzetten. De vergaderden waren voorts
van oordeel, dat een beter loonende
arbeid voor de pluimveehouders niet
gezocht moet worden in een verhooging
van den eierprijs. Gezien het naderend
Paaschfeest is dit een gelukkige ge
dachte. Waar die beter loonende arbeid
dan vandaan moet komen? Ja, dat wis
ten de pluimveehouders ook niet. Een
verlaging van den voederprjjs blijkt
67-4 Algemeen
67-5 Algemeen
67-D Reserve
67-K Reserve
Bonkaarten KD, KE 703 (strook no. 4)
800 gram brood
250 gram boter
125 gram margarine
of 100 gram vet
12 liter melk
100 gram vleesch
100 gram kaas
2 eieren
800 gram brood
100 gram bloem of zelf-
rijzend bakmeel of
kindermeel (niet uit
rijst bereid).
600 gram bloem of zelf
rijzend bakmeel of
kindermeel (niet uit
rijst bereid) of kin-
derbiscuits.
Bonkaarten MA, MB, MC, MD, ME, MF,
MG 704
bijzondere arbeid, a.s. moeders en
zieken) strook no. 4.
800 gram brood
250 gram boter
250 gram margarine of
200 gram vet
5 liter melk
100 gram vleesch
200 gram vleesch
200 gram kaas
5 eieren
Op 2 April zullen bonnen worden aange
wezen voor suiker, versnaperingen
tabak.
Boiswards Nieuwsblad
i
1
T
i
I
I
1
1
I
I
Abonnementsprijs: