w
m
s
„21)ij moeten sparen”
Provinciale Kroniek
im
Buitenlandsch Overzicht
o
D
rd
No, 28
43e Jaargang
VHjdag 11 ApH' 194?
Streekblad voor Weit- en Zuidwest Friesland
zegt LIEFTINCK
iets kunnen opzij legg n, maar die er
(negen in getal!). Aandachtig
>ril
tm
12
rd
in.
ng
voorbehoud dat de Ver. Naties de be-
er-
an
ng
>ot
moeten we alles in het werk stellen dit
ideaal te bereiken. In dit verband ge
zien is de verscheping van 300 stuks
Friesch vee naar Portugal van groot
belang, omdat deze eerste verscheping
zeer waarschijnlijk gevolgd zal worden
door meerdere.
est
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Een nieuwe bond van landpachters
werd gevormd door leden, die het niet
eens zijn met de zuivering onder de be
stuursleden van de oude organisatie.
Men zal trachten dezen Bond een hech
ten grondslag te geven. Ir. A. Vonde-
le-
Ds.
n 2
turn
iw
>d.
JIS
bij
e
SUS
te
aan
len
op
ed,
i 2
de-
ol-
DE
1.
14
!RK
in
i ’t
1.30
Ds.
3OS
ng.
et-
nis
.30
Ds.
Ds.
Ds.
Ds.
to-
tur
tis.
lur
)s.
m.
we
ip-
i.s.
147
Een imitator jubileert.
Wie kent hem niet den jubilaris van
deze week op het gebied van voordra
gen, imitatie, goochelen: Jac. de Vos
van Oldeboorn? Door geheel de pro
vincie is hij opgetreden en talloos zijn
de velen, die een genotvollen avond
aan hem te danken hebben. Moge voor
onze Friesche voordrager nog vele ja-
ren zijn weggelegd.
Trumans plan.
De commissie voor buitenlandsche za
ken uit de Amerikaansche senaat heeft
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA Bolsward
Wierp warden
De iene kin mear mei de X
landsche invoer als uitvoer naar
Duitschland zou dat niet minder dan
een ramp zijn evenals voor onze door
voerhandel. Wat Rotterdam voor de
Duitsche doorvoer beteekent voelt de
bevolking van Duitschland nu zelf aan
den lijve, nu de graanaanvoer uit de
Ver. Staten haar via eigen Duitsche ha
vens niet êijdig bereikt. De Duitsche
soc. dem. pleiten daarom nu ook voor
Rotterdam als graanaanvoerhaven.
woord moet luiden: ja, inderdaad, het
moet. Ge weet niet half, hoe arm, hoe
berooid, hoe uitgeplunderd wij zijn,
wij, ons volk als geheel.
Voorvorige week mocht ik een confe
rentie bij wonen in de Wieringermeer,
waar dezelfde Prof. Lieftinck, minister
van Financiën, allerlei groepen en la
gen van de zwaargetroffen Wieringer
meer ontving en hun gelegenheid gaf
hun wenschen en klachten aan hem
kenbaar te maken. Het was een lange
klaagzang. Boeren, gedupeerd door
oogstverlies en schade aan machines,
arbeiders, die hun meubilair verloren
hadden, middenstanders, die voorloo-
pig werden uitgekeerd op basis van
bouwkosten van 1940 en niet op ver
vangingswaarde van 1945 (ongeveer
drie maal zoo hoog!), vertegenwoor
digers der kerken, die pleitten voor de
herbouw van hun deels verwoeste en
deels zwaar beschadigde kerkgebou
wen
heeft de minister allen aangehoord.
Toen kwam zijn antwoord: zakelijk en
nuchter en toch warm. Hij begon met
te zeggen: U weet niet, hoe arm wij
zijn en daarom kan ik niet alles doen,
wat ik gaarne zou willen. Want bij al
mijn maatregelen staat één ding voor
op: ik wil niets doen, wat het gevaar
voor inflatie verhoogt. En dat gevaar
is nog steeds niet geweken. En hij gaf
De handhaving van onze
Rijkseenheid,
het valt niet te verwonderen, houdt
vele gemoederen bezig. In de Friesche
hoofdstad is door bezoekers van den
Utrechtschen toogdag van het Natio
naal Comité Handhaving Rijkseenheid,
een provinciaal Comité gevormd, dat
wil bevorderen, dat door de geheele
provincie plaatselijke comité’s zullen
worden opgericht.
enkele cijfers: het totaal der zichtba-
re en onzichtbare oorlogsschade be
draagt op basis van 1940 zeven mil
jard, dat wil zeggen naar de huidige
waardeering ruim twintig miljard. Ons
totale nationale vermogen bedroeg in
1940 ongeveer dertig miljard en is in
en na de oorlog niet noemenswaard ge
stegen. Dat beteekent, mijne Heeren,
vervolgde minister Lieftinck met stem
verheffing, dat wij twee derden van ons
nationale vermogen verloren hebben.
Ik haal deze samenkomst even aan,
omdat zij illustreert, hoe arm wij zijn
geworden. En dan begrijpt men met
een, dat er gespaard moet worden. Wij
moeten kapitaal kweeken en van dat
kapitaal moeten productie-installaties
gebouwd worden, opdat wij meer zullen
kunnen voortbrengen en uitvoeren om
in ernstige moeilijkheden, al zullen die
nog veel grooter worden als de uitein
delijke economische bouw van Duitsch
land zoo wordt dat de industrie er zeer ovliaa
beperkt en de landbouw er uitgebreid Trumans plan aïgo^gekeurd?met1iiêt
moet worden; zoowel voor de Neder- voorbehoud dat de Ver. Naties de be
ten Generaal sprak over de pachttoe-
standen in het algemeefi. De vraag of
de pachtprijzen omhoog dan wel om
laag moeten, vindt volgens hem zijn
antwoord in de verdere ontwikkeling
van den landbouw, waarover voors
hands nog weinig te zeggen valt.
ballage, ja waarop al niet. Het was
voor de bewapening, die miljarden
eischte ter voorbereiding van de groo-
te plundertocht door Europa. Toen de
„heeren” met hun bijeengespaarde be
wapening hier eenmaal waren, koch
ten ze ons land leeg, o, zoo neties Ze
stalen het niet! Wel nee, ze kochten
het heel eerlijk, betaalden met marken
en de Nederlandsche Bank moest die
marken weer inruilen voor guldens en
toen de „heeren” aftrokken, niet ge
heel vrijwillig, toen zat onze nationale
wisselbank met vier en een half miljard
aan waardelooze marken opgeschcept,
die de Nederlansche regeering over
heeft moeten nemen. Vier en een half
miljard strop aan onze spaarzame be
schermers. Zie maar, dat je ze terug
krijgt. De Mof roert al weer zijn groo-
te bek. Wij moeten sparen. Nu komt
de roep tot ons. Het precedent stemt
niet gunstig. De vraag rijst: waarvoor
sparen, gesteld, dat er zijn, die het kun
nen?
Ja, ze zijn er; er zijn nog genoeg, on
danks de nood van de kleine man. Van
zwarthandelaren is het niet te ver
wachten, dat zij aan Lieftincks oproep
gehoor zullen geven. Dit karakterloo-
ze tuig, deze onvaderlandslievende
schobbers, die profiteeren van de nood
van hun volk, zullen niets doen om met
hun geld, aan de nood van dat volk
verdiend, dat zelfde volk weer uit zijn
ellende omhoog te trekken.
Het zal moeten komen van hen, die
waarlijk van goeden wille zijn, die nog
stijf. Zij blijven bijv, van de Ver. Staten
de totale ontruiming van China
eischen en willen deze kwestie tijdens
de conferentie te Moskou bespreken en
in de Veiligheidsraad is de Russische
vertegenwoordiger natuurlijk heele-
maal niet te spreken over de steun wel-
ke de Ver. Staten aan Griekenland en
Nederland en België Turkije hebben beloofd.
Oecomenische Jeugdconferentie
is het doel waarmee onder voorzitter
schap van dr. M. H. Bolkenstein, N. H.
predikant te Leeuwarden zich in onze
provincie een comité heeft gevormd,
bestaande uit jeugdwerkers uit de di
verse kerkelijke richtingen. Het voor
nemen is opgevat om in Ons Huis de
boodschap van de in dezen zomer te
houden Wereldjeugdconferentie te
Oslo door te geven. Bedoelde conferen
tie zal aanvangen op Zaterdagmiddag
26 dezer om 3 uur 30 min. en wel met
een woord van dr. Bolkestein. Des
avonds zal ds. H. Bremer van Gronin
gen het woord voeren, waarna de eerste
dag besloten wordt met een toespraak
van ds. J. Broertjes te Sneek. Den vol
genden middag hoopt ds. D. J. Miede-
ma te Tzummarum zich tot de jeugd
te wenden met het onderwerp: „Moeten
individueele vrijheid en sociale gerech
tigheid noodwendig met elkaar bot
sen?”
De voorwaarde.
Dit alles komt echter eerst aan de orde
als men het eens is over de economische
structuur van het nieuwe•Duitschland
of zooals een correspondent het uit
drukt, „men wil eerst de economische
bloedsomloop geregeld hebben voor het
politieke geraamte op te bouwen."
Maar die bloedsomloop is nog lang niet
geregeld, de Russen blijven herstelbe
talingen uit de loopende Duitsche pro
ductie eischen, de Franschen meer ko
len uit de Roer, Amerika en Engeland
willen noch van het een noch van het
ander weten, omdat Duitschland slechts
moeilijker op de been zal komen en
deze landen het nog lang financieel
zullen moeten blijven ste. .en. Thans
betalen zij daarvoor 1 milliard dollar
per jaar! Deze toestand is natuurlijk
van invloed op de politiek van Engel-
schen en Amerikanen. Hij brengt ook
de kleine geallieerden als
In het Roergebied
hebben de Duitsche mijn- en andere ar
beiders het bestaan een dag te staken
als protest tegen de kleine rantsoenen;
onder Hitler zouden zij het wel gelaten
hebben! De Engelschen hebben het ge
beurde laten passeeren, de rantsoenen
worden niet verhoogd en in het gebied
van Keulen hebben zij aangekondigd,
dat als zoo iets weer gebeurde, zij het
Belgische leger de vrije hand zouden
laten bij het herstellen der orde!
Intusschen, om terug te keeren tot de
vocguaeid Kr.jgen de Amerikaansche
steun stop te zetten, uitsluitend echter
wanneer bevonden wordt, dat verlee-
ning van steun door de Ver. Naties
Voortzetting van den Amerikaanschen X ponge as de oare mei ’t jild
steun onnoodig maakt. Dat de Ver. Na--
Paraguay,
waar het conservatieve bewind van
president Morinigo ernstig wordt be
dreigd door een
van liberale en z.g. communistische
groepeeringen. Over weinig stabiele re-
geeringen gesproken,
Organisten vergaderden
en toch zat er geen muziek in deze bij
eenkomst, want de aangekondigde so
list, de cellist Gramsma, bleef absent.
De Friesche organisten besloten het
volgende jaar samen te komen in Har
lingen en te trachten aan deze verga
dering een concert te verbinden, n.l.
een orgelconcert in de Groote Kerk al
daar. Uit de discussies, welke ontston
den na een causerie van den heer Oos-
terhof over orgelrestauratie, kwam vast
te staan, dat de toestand van de Frie
sche orgels over het algemeen deplora
bel is. Vooral in Oldeboorn zal men
spoedig tot maatregelen moeten over
gaan, wil men dit prachtige orgel ^oor
verdere aftakeling behoeden. Men
wake echter voor ondeskundige han
den. Wat ondeskundig restaureeren
beteekent zal Sneek kunnen leer en.
waar een zeer goed instrument totaal
bedorven is.
Minister Lieftinck is bezig een groote
spaaractie voor te bereiden. Het zal
moeite kosten om het Nederlandsche
volk daarvoor in beweging te bren
gen. Voor velen klinkt de leuze: spa
ren, als een hoon. Sparen? Het mocht
wat! Wij zijn blij, als we de eindjes
aan elkander kunnen knoopen. Er is
geen sprake van, dat we iets zouden
kunnen overhouden en naar de Spaar
bank brengen. Het is veelmeer zoo, dat
we onze spaarcentjes langzaam, maar
zeker opteren.
Inderdaad, zoo zullen er velen zijn;
men kan gerust zeggen: verreweg de j
conferentie van Moskou:
Nu de zaken daar niet opschieten houdt
men er ernstig rekening mede dat
Marshalls terugkeer uit Moskou zal
worden vervroegd, en dat de Ver. Sta
ten dan het Amerikaansche standpunt
jegens Rusland zullen preciseeren. De
vraag is echter of de Russen het op een
dergelijke breuk zullen laten aankomen
of liever een compromis aanvaarden.
Tot nog toe houden zij echter het been ling, lid van de Tweede Kamer der Sta-
Generaal de Gaulle
heeft in een groote redevoering te
Straatsburg de Franschen nog eens op
gewekt op wettige wijze pogingen te or-
gamseeren om vérstrekkende hervor
mingen van den staat te bereiken; so-
i cialisten en communisten oefenen felle
critiek op de Gaulle’s ideeën, die zij
verwant aan die van Franco achten.
Onderlinge ruzie kenmerkte ook
de Pan-Aziatische conferentie
te New Dehli, waarover wij vorige keer
reeds iets schreven; Chineezen en Thi-
betanen, Palestijnsche joden en Arabie
ren waren in félle onderlinge strijd ge
wikkeld, terwijl deze conferent e toch
bedoeld was nauwere betrekkingen us
schen alle Aziatische volken aan te
knoopen en van een wil tot eenheid te
getuigen. De Hindoe Pandit Nehru e^n
der leidende figuren van India liet ech
ter verstandige taal hooren, hij oefen
de wel scherpe critiek op het Westen,
doch wees nadrukkelijk op het aandeel
dat dit Westen gehad had in den voor
uitgang der menschelijke beschaving en
op de voor het behoud van den vrede
onontbeerlijke samenwerking tusschen
Azië en de overige wereld.
Henry Ford
Een typische vertegenwoordiger van
het „Westen” de Amerikaansche auto
mobielkoning Henry Ford, uitvinder
opstandige beweging i van „de loopende band” met een inko-
-1 men van 250 millioen gulden per jaar,
is op 83-jarigen leeftijd te Detroit over
leden.
Het Prinsessehof
te Leeuwarden zal ook dit jaar weer
openstaan voor schoolbezoek. Het is
aan geen twijfel onderhevig, of van dit
(gratis) toelaten van de schooljeugd tot
dit Museum voor Indonesische- en Chi-
neesche kunst, zal ook nu weer een ruim
gebruik worden gemaakt. Het onder
wijzend personeel wordt echter vrien
delijk verzocht tijdig van dit aanbod
gebruik te maken, zoodat geen opeen-
hooping kan ontstaan.
Moskou over Duitschland.
Na de vierde week der conferentie van
Moskou zijn nog geen resultaten van
beteekenis behaald. Het groote struikel
blok blijft het vraagstuk der economi
sche eenheid van Duitschland. Als dit
opgelost is zouden alle vier mogend
heden geneigd zijn mee te werken tot
vorming van een centrale Duitsche re
geering, ook Frankrijk, mits aldus het
en. onze Frhnsche standpunt, deze centrale re-
wél heb- geering niet zou worden gekozen door
ben, maarniet behoorlijk betalen, het- he} Du±itsche vo1^ maar zou. bestaan
En men spaarde op verpakking en em- Duitsche staten, zoodat de nadruk
- 11 J -p een
Rusland zou
een
Het deviezenvraagstuk.
Neen de eindjes aan elkaar knoopen
kunnen we nog niet, bij lange na nog
niet. De schaal ten onzen gunste te doen
overslaan, of zooals dit heet, een gun-
tige handelsbalans te krijgen, ligt nog
ver buiten ons vermogen. Niettemin
De U.S.A.
Heeft Truman zorgen inzake de buiten
landsche politiek, niet gering zijn ook
die in de binnenlandsche. Groote sta
kingen in telefoon- en steenkoolmijnbe-
drijf dreigen ernstige moeilijkheden te
veroorzaken. En daarbij heeft het een
oog te houden op de gebeurtenissen in
Zuid-Amerika, waar nu eens in dit,
dan weer in een ander land bewegingen
gaande zijn, welke op de geringe sta
biliteit der regeeringen, die meestal een
soort dictatuur van bepaalde persona
ges zijn, wijzen. Thans woedt een bur
geroorlog in
Melk in het productiegebied vrij?
Nadat er door de Zuivelindustrie bij
den minister reeds op was aangedron
gen de melk van de bon te nemen, een
streven, dat in hoofdzaak gestremd is
op het C.D.K., heeft nu het bestuur van
den Frieschen Bond van zelfstandige
melkhandelaren zich met een telegram
tot den betrokken bewindsman gewend,
met het verzoek tenminste de melk in
de productiegebieden vrij te laten, wat
volgens hetzelfde telegram een voor
deel zou beteekenen, daar de clan
destiene melkhalerij zoo’n omvang
heeft aangenomen dat er groote hoe
veelheden volle melk, .wat beteekent
boter, verloren gaan. Inderdaad heeft
dit kwaad een grooten omvang aange
nomen en het wil ook ons voorkomen,
dat het melkgebruik zeker niet zal toe
nemen, indien het witte vocht geen
distributiegoed meer is.
er verdiend. Dat is fout,
moeten we koopen, wat we i
hebben. Maar dan ook inderdaad koo
pen, wat we noodig hebben. Geen luxe
dingen echter. Die zijn niet noodig.
Dat is verkwisting van grondstoffen en
bevordert onnoodige invoer. En we
moeten óók niet zeggen: sparen is
kapitaalbelang of duidelijker: kapita
listisch belang. En daarom stop ik het
in een oude kous. Sparen, kapitaalvor
ming en kapitaalruimte is in de eerste
plaats volksbelang. Sparen, bouwen
met eigen geld en uitvoeren, dat is de
eisch. Dan kan er ook meer worden in
gevoerd en alles ook goedkooper wor
den.
Wie meespaart dient zijn volk én zich
zelf. Wie zijn aankoopen tot een mini
mum beperkt, de aanschaffing van een
nieuwe jas of mantel nog een jaar uit
stelt en het bespaarde geld belegt, be
vordert de kapitaalvorming onder ons
straatarme volk én krijgt de kans, dat
hij of zij die jas of die mantel het vol
gend iaar een stuk goedkooper koopt,
doordat, gelijk het hierboven werd ge
zegd, de gang van zaken deze is en
worden kan en moet: meer kapitaal,
meer productiemogelijkheden, meer
uitvoer en dus ook meer invoermoge-
lijkheid en dus: lager prijzen.
Ja maar, die Lieftinck met zijn belas
tingen? Lieftinck is wijs genoeg om niet
de kip met de gouden eieren te slach
ten. Hij heeft al toegezegd, dat be
spaard geld belastingvrij zal zijn. De
spaarder kan dus gerust zijn.
Wij moeten sparen, d.w.z. wij moeten
sober leven: geen luxe, geen overdaad
van goud of zilver of edele steenen,
geen dure bontjassen, geen dure ple
zierreizen, geen kostbare eetpartijen,
die allen geld verslinden.
Ieder spare, die kan. Niemand geve
geld uit voor dingen, die niet noodig
zijn. Zoo alleen kan de welvaart her
steld en eens weer levensruimte gewon
nen worden.
Moge minister Lieftinck straks een be
grijpend en gewillig gehoor vinden bij
heel ons volk. Vk.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetf Ung
Advertentieprijs10 cent per n m
het dan, zullen zij vragen. En het ant- gen: men moet niet zeggen: we moe-
Natuurlijk I de dat Amerika het gezag der Ver. Na- I
noodig
.iet die verhoogde uitvoer onze invoer
te kunnen betalen. Denk aan hetgeen
:k voor eenige weken schreef in deze
rubriek over de tering en de nering.
Wij moeten veel uitvoeren, omdat we
I veel moeten invoeren en we moeten
veel invoeren, omdat we leeggeplun
derd zijn.
de noodzaak nog niet van inzien. Moet En nu moet men twee dingen niet zeg-
ha i rl n m 'vnllan nrnrrnn Pm Via «m+_
ten het geld laten rollen, dan wordt al tegen den Am. steun verzet, hij zei-
ties ondermijnt, een commissie uit de
V. N. zou nauwlettend moeten toezien
da* de economische hulp aan Grieken
land werkelijk het volk tegemoet komt,
Turkije verdiende heelemaal geen
steun. Het zal allicht weer op een veto
uitloopen, dat Washington juist het ar
gument zal verschaffen dat Amerikaan
sche hulp noodzakelijk is omdat de
V. N. machteloos zijn.
meesten. De loonen mogen dan geste-
gen zijn, de kosten voor levensonder
houd stegen minstens zoo sterk. En nu
kunnen de meesten nog niet eens koo
pen, wat zij dringend noodig hebben:
zoo heel veel moet vernieuwd worden,
de linnenkast aangevuld, de gardero
be beter voorzien. Na zeven jaren oor
log en daarop volgende stilstand in de
mogelijkheid van aanschaf van onont
beerlijke levensdingen, is er aan alles
een schreeuwend gebrek. En het is er
niet of verdwijnt in de zwarte handel
Maar als het er wél was, wie zou het
dan kunnen koopen? De groote massa
zeker niet. Zoodat, éls het eenmaal
vekrijgbaar wordt, het tekort op de
huishoudelijke begrooting nog drei
gender wordt. Ja, van sparen gespro
ken!
Anderen staan er anders voor. Zij zou
den kunnen sparen. Hun inkomen is
groot genoeg, dat niet alles op be
hoeft te gaan. Maar zij denken er niet
aan. Ik zal wel wijzer zijn, redeneeren
zij. Als je spaart, pikt Lieftinck het in
je kunt er belasting van betalen en
niet zoo’n beetje ook! En bovendien,
inflatie gevaar is nog steeds aanwezig
We maken het op. Lieftinck zal er geen
plezier van hebben en vóór een moge
lijke inflatie ons geld waardeloos
maakt, willen we er zelf liever zooveel
mogelijk plezier van gehad hebben.
Zoo redeneeren velen, die zouden
kunnen sparen. Noem het kortzichtig,
noem het kras egoistisch, spreek van
een gevaarlijk tekort aan gemeen
schapszin, de meeste menschen zijn
kortzichtig, kijken politiek en econo
misch gesproken niet verder dan hun
neus lang is en leven vrijwel uitsluitend
voor zich zelf: ik denk alleen aan me
zelf; wat maal ik om de gemeenschap,
ieder voor zich en God voor ons allen.
Ja, het zal moeite kosten om de men
schen van de wenschelijkheid, ia de
noodzakelijkheid van sparen te over
tuigen.
Voor de oorlog hebben de duitsche
machthebbers hun volk óók van de
noodzaak van sparen willen doordrin
gen. Op alles bespaarde men. Op de
invoer van levensmiddelen:- kanonnen
waren beter dan boter, beweerde Goe
ring, al gelooft geen mensch, dat de
dikzak er zelf een pond minder om
verbruikt heeft, al zou het stellig zijn
„lijn" ten goede zijn gekomen. Onze
boter en groenten wilden ze 1
zij dan met kanariepietjes en zoo meer, uit vertegenwoordiger der zelfstandige
zou
vallen op deze staten en niet op een
Duitsche éénheidsstaat.
echter de voorkeur geven aan
volksstemming over de Duitsche regee-
ringsvorm.
oiswanis Nieuwsblad
tan
■s-
'd.
e-
n-
k.
öLCLlll LHll.lULMJ.lg llld.<liX.L. Udl CIC V CT. 1N d.“
ties echter dien steun zouden kunnen
verleenen, is niet te verwachten; in den
Veiligheidsraad heeft, zooals gezegd,
de Russische vertegenwoordiger zich
