[KERK]
n
p
lij
Spanningen in de
Provinciale Kroniek
rd
Buitenlandsch Overzicht
5
I
No. 30
43e Jaargang
éor-
fd)
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. O SIN G A -
r bij
i
conferentie te Moskou
is thans aan de orde het viermogend-
Dit heet de schuld
de doode geest in
meer debet.
Hervormd wil toch
heeft geduurd, zoodat het contact met
het volk verloren is gegaan. Ook in
hoogere legerkringen schijnt het te
broeien, en de toenemende onrust in het
naburige Spanje brengt ook meer span
ning teweeg in Portugal. In
Heerenveen
Sneek
Harlingen
Bolsward
Drachten
teit
eau
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie i
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
tuurtyjk
er over
oor. x: x: xxx xx x
Wie re tuurden
X As ’t net kin sa’t it moat,
X dan moat it mar sa as it kin
DJE
dig
Bonnenlijst
geldig tot en met 3 Mei ’47.
Bonkaarten KA, KB, KC 705
(Serie A):
A-02 alg. 500 gr. suiker, boterh.strooi-
sel enz. of 100 gr. jam, stroop
enz. of 500 gr. chocolade of
suikerwerk.
A-03 alg. 250 gram zachte zeep.
Bonkaarten KD, KE 705
(Serie A):
A-12, A-13 alg. 250 gr. suiker, boterh.-
strooisel enz. of 500 gr. jam,
stroop enz., of 250 gr. choco
lade of suikerwerk.
A-14 alg. 250 gram zachte zeep.
A-17 res. 250 gram zachte zeep.
Bonkaarten MA, MD 705 (Bijz. arbeid,
a.8. moeders):
(Serie A):
A-21 suiker 250 gr. suiker, boterham
strooisel enz. of 500 gr. jam
stroop enz. of 250 gr. choco
lade of suikerwerk.
Tabakskaarten enz. QA, QB, QC 703:
69-1 tabak' 3 rants, tabaksartikelen.
69-2, 69-3 tabak 2 rants, tabaksart.
69-1 versn« 200 gr. choc, en-of suikerw
of 200 gr. suiker, boterham-
strooisel enz. of 400 gram jam
stroop enz.
69-3 versn. 100 gr. choc, en-of suikerw
of 100 gr. suiker, boterham-
strooisel enz. of 200 gr. jam,
stroop enz.
Bovengenoemde bonnen kunnen reeds
op Vrijdag 18 April worden gebruikt.
noodig, dat
Ti O I v
Welvaart en veiligheid
behooren onverbreekbaar bij elkaar.
Hoe dikwijls zijn handelsbelemmerin-
gen niet de oorzaak van oorlogen ge
weest. En wanneer er geen oorlog met
de wapenen werd gevoerd, woedde deze
wel op handelsgebied, waar men elkaar
bestreed met hooge tarieven van in
voerrechten, voorkeursrechten voor
goederen uit eigen overzeesche gebie
den enz. enz. Was het vóór den oorlog
aan deze toestand een einde
kwam, nog dringender is die behoefte
in deze naoorlogsche wereld, nu de
door den oorlog zwaar getroffen landen
in staat moeten worden gesteld weer
op de been te komen. We weten aan de
toestand in ons eigen land, dat daarvoor
Te Genève
zijn thans 18 landen bijeen, om te
trachten een handvest voor de intern,
handelsorgahisatie op te stellen. Men
onderzoekt er o.a. in hoeverre men de
landelsbelemmeringen ontstaan door
uooge tarieven van invoerrechten kan
ui de weg ruimen opdat de goederen
stroom zich onbelemmerd daarheen
kan richten waar ze het meest noodig
en gewenscht is. We vermoeden dat de
onderhandelingen even moeilijk zullen
zijn als de politieke, welke beoogen de
geheele wereld veiligheid te schenken,
en dat ze even onvruchtbaar zullen blij
ken.
Vrijdag 18 An
Het aandeel van de vrachtauto
in het vervoer van kolen, is voor onze
provincie niet onbelangrijk geweest. In
totaal toch is doo*r Wegtransport Fries
land vervoerd 1476 ton steenkool en
wel van Amsterdam af naar:
90 ton
261
(100 ton Delfzijl)
197
206
264
(100 ton Delfzijl)
121
219
88
30
de
heeft daardoor den president al in de
wielen gereden. Het voorstel beoogde
n.l. ook de positie van Marshall te
Moskou te verstevigen. De Amerikaan-
I sche afgevaardigde moest met het door
1 het Congres unaniem aanvaarde voor-
i stel om steun aan Griekenland en Tur-
i kije te verleenen de Russen voor de
keur stellen óf met de Ver. St. samen
te werken óf een verdeelde wereld te
aanvaarden, waarin de Ver. Staten de
leiding zouden nemen van een groot
anti-communistisch blok. Het lange de
bat in het Congres doet Trumans en
Marshalls taktiek thans afbreuk, zooals
ook de houding van
Slowakije
is msgr. Tiso, die met de Duitschers
tijdens de bezetting samenwerkte, te
dood veroordeeld, in Frankrijk de Bri-
non, destijds ambassadeur der regee
ring van Vichy bij de Duitschers, ter
dood gebracht.
Na het schrijven van het bovenstaande
werd gemeld dat Marshall thans dooi
Stalin is ontvangen. Het lang genoeg
geduurd. In de
conferentie te Moskou
schoot geen stap op en in den Veilig
heidsraad bleven Rusland en zijn aan
hangers zich verzetten tegen de Ame-
rikaansche hulp aan Griekenland en
Turkije. Met die hulpverleening vlot
het ook nog niet, want het Amerikaan-
sche congres debatteert'hog altijd over
de plannen van Truman in dezen en
heeft
wielen gereden. Het voorstel beoogdi
en trachten deze bepaling toegepast te
krijgen! Wanneer we een ideale we-
reld-samenleving hadden en geen on
derling wantrouwen de naties verdeel
de, zou de goederenstroom zich overi
gens niet richten tot de rijkste naties,
maar ook tot die welke er het meeste
behoefte aan hadden. Dan zou het on
metelijke
Rusland
dat zelf met zijn vijfjarenplan enorme
vooruitgang op hét gebied der in
dustrie en landbouw heeft gemaakt,
nog sneller ontwikkeld kunnen worden
door belangrijke uitwisseling van goe
deren met andere groote naties. Maar
wantrouwen verhindert dit. Ook de af-
geloopen week is dit wantrouwen weer
gebleken door wat er te Moskou zoowel
als in den Veiligheidsraad gebeurde.
De
Ver. Staten
waar koopkracht is en die dus goederen
kunnen opnemen fal hebben de V.
zelf een enorme industrie. Bovendien
zijn de meeste landen aan de V. S. ook
kapitaal schuldig, dat door invoer van
"■cederen betaald kan. Maar ofschoon
de tegenwoordige Amerikaansche re
geering wel inziet, dat het voor het her
stel der wereld noodig is dat zij haar
markten opengooit en haar hooge ta
rieven verlaagt, is het hoogst twijfël-
achig of zij dit ideaal verwezenlijken
kan. Na de oorlog kreeg de president
het recht zonder meer de invoerrechten
met 50 pet. te verlagen, maar deze be
voegdheid is thans beperkt door net
voorschrift dat in elk handelsverdrag,
dat de Am. regeering sluit, een bepa
ling opgenomen dient te worden,
dat de partijen toestaat op een derge
lijke verlaging der invoerrechen terug
te komen als de invoer van bepaalde
goederen de plaatselijke industrie
schaadt. En reken maar dat de Ameri
kaansche industrie zich zal roeren als
de buitenlandsche invoer haar hindert,
staan, omdat God hun te machtig is.
Nu kan er weer een nationale Synode
samenkomen.
De Generale Synode doet niet aan poli
tiek. Wie dit beweert spreekt onwaar
heid. Het gaat niet om een partij of om
partijen, het gaat om Christus’ Woord,
ook over alle politieke leven.
Geen kerk der reformatie bindt de die
naar des Woords aan een bepaalde poli
tieke partij. Maar elke dienaar des
Woords laat dit Woord duidelijk ver
staanbaar spreken, ook in het leven der
politiek.
De Kerk is niet voor behoudenden of
vooruitstrevenden, niet voor arrivees,
intellectueelen of welke groep ook, de
Kerk is voor allen. Gij zult allen geoor
deeld zijn naar Uw gehoorzaamheid aan
Christus.
Menschen, verschillend van afkomst,
aard en aanleg kwamen tot Christus. Zij
werden Zijn discipelen en later Zijn apos
telen. Ondanks alle verschil één in Hem,
allen vóór Hem.
Hoeveel richtingen heeft onze Kerk?
Och, wat zegt zoo’n naam!
Als iemand zich tot Christus bekeert, dAn
is er vreugde.
Henry Wallace
dat doet. Deze maakt in Engeland thans
stemming tegen Trumans ideeën, pleit
voor samenwerking met Rusland en
roept Engelands steun voor deze denk
beelden in, zelfs in zoo sterke bewoor
dingen, dat Amerikaansche bladen
Wallace er van beschuldigen te trach
ten Amerika van zijn Britschen bond
genoot te berooven. Practisch is dat
echter onmogelijk omdat Londen de
Vereen. Staten niet kan missen. Maar
Wallace speelt wèl in de kaart van de
Engelsche Labour-oppositie, die Bevin
voortdurend bestookt over zijn „anti-
Russische politiek”. Groot nieuws is er
verder niet.
In Frankrijk
wacht men met spanning op de Gaulle’s
volgende zetten op het schaakbord der
binnenlandsche politiek. Overigens zijn
daar al zorgen genoeg. Op Madagascar
brak een korte verzetsactie der nation-
listen tegen de Franschen uit, die voorts
met groote bezorgdheid de groeiende
nationalistische beweging in Noord-
Afrika zien. Dit gebied kunnen de
Franschen niet missen en een zelfstan
dig N. Afrika tegenover hun land in de
Middellandsche Zee ook nauwelijks
dulden; de huidige Fransche regeering
tracht door een tegemoetkomende po
litiek de banden met de overzijde te
handhaven. In
Voor de onrust
in het natuurreservaat bij Appelsga
bestaan volgens den garnizoenscom
mandant te Assen geen gegronde rede
nen. Wat was er aan de hand? Sommige
legeronderdeelen kwamen in den laat-
sten tijd meermalen in de bosschen en
duinen van Appelsga oefeningen maken
en uitingen van enkele officieren heb
ben grond gegeven voor wilde geruch
ten. De bosschen en duinen zouden n.l.
permanent oefenterrein worden en wat
dit voor een natuurreservaat beteekent,
behoeft niet nader omschreven te wor
den. Als we dan nog letten op de om
standigheid, dat hier ook gevestigd is
het zoo bekende sanatorium, dan is het
begrijpelijk, dat in de Zuid-Oosthoek
van onze provincie groote ongerustheid
is ontstaan. Bovenbedoelde comman
dant nu heeft verklaard, dat hem van
een permanent gébruik van deze streek
niets bekend is en dat hij een onderzoek
zal laten instellen naar het in Appelsga
Workum
Franeker
Tzummarum
St. Anna Parochie
De eerste tocht naar Amsterdam vond
plaats met 10 wagens van 10 ton en
werd ondernomen om de zorgelijke toe
stand van de voorraden aan de gasfa
brieken, in het bijzonder die te Tzum
marum, te verlichten. Groot en veel
waren de te overwinnen moeilijkheden,
maar het doel werd bereikt. Ook d,e
Portugal
zijn hier en daar stakingen uitgebroken,
speciaal in Lissabon, de diepere oor
zaak is verzet tegen de dictatuur van
minister-president Salazar, die te lang gebeurde.
The youth for Christ
is, na het bezoek van Rev. Spencer de
Jong, Rev. Douglas Fisher en Don de
Vos, ook in ons land gestart. Dit werk
wordt nu gesteund door hernieuwd be
zoek uit Amerika, n.l. den president en
den vice-president van deze wereld
organisatie. De interne leider van deze
beweging, dr. Torrey Johnson te Chi
cago, die vertaald werd door Sidney
Wilson sprak over de doelstelling van
deze beweging in de-Groote Kerk te
Leeuwarden en vertrekt dezer dagen
naar Duitschland en vervolgens naar
Zwitserland, Griekenland, Frankrijk.
België, Zweden en Denemarken.
De walvischvaart
heeft ook de Friezen in het bloed geze
ten. Wij mochten dezer dagen een zeer
interessante lezing bijwonen van de op
op dit gebied bij uitstek deskundige
spreker, dr. A. B. van Deinse te Rot
terdam. De jacht op walvisschen is niet
iets van de laatste jaren. Ze dateert
reeds uit 1612, tenminste dit jaartal
wordt volgens de over dit onderwerp
verschenen literatuur algemeen als het
beginpunt aangenomen. De spreker
heeft steeds het vermoeden gehad, dat
vele jaren vóór /612 reeds uit Friesland
ter walvischvangst werd gevaren en
vele aanwijzingen uit de latere jaren
hebben hem hierin versterkt. Als het
meest doorslaande bewijs gold wel het
feit, dat op het kruispunt van den Kou-
deweg' in het Bildt een boerderij staat,
in welk gevel in 1574 een walvischkaak
is aangebracht als gevelsteen en wel
door Claes. Bartho'ut, die door zijn
dorpsgenooten koning der harponiers
werd genoemd. De laatst bekende wal-
vischvaarders waren de „Harlingen”,
die in 18°5 van stapel liep en de
..D'rkje Adema”, die bij Groenland
door het üs verpletterd werd.
O”pr d't botste schip hoorden we nog
tal van wetenswaardigheden. De Ter
sche,1 linger zeeman ook Apeland
heeft vele walvischvaarders gekend
Jan Wever, die op hoogen ouderdom in
1926 overleden is, behoorde tot dege
nen, die in 1860 en 1862 uit Harlingen
vertrokken, om bij Groenland op wal
visschen te jagen, of juister gezegd, op
robben.
Het Bildt’s nieuwe burgemeester.
Zoo heeft dan ook het Bildt, na het
heengaan van burgemeester Kuperus,
haar nieuwe burgervader gekregen, in
de persoon van den heer J, Klok, ge
westelijk voorzitter van de Partij van
den Arbeid in onze provincie. Wij kun
nen èn het Bildt èn den heer Klok met
deze benoeming gelukwenschen, daar
laatstgenoemde thans in de gelegenheid
is zijn activiteit ten volle te ontplooien,
wat de gemeente het kan niet anders
ten volle ten goede zal komen.
11 tvoer van goederen noodig is, zelfs
ten koste van de voorziening van eigen
bevolking Onze normale gebieden van
afzet als Dirtschland, en ons eigen ver
armde Indonesië kunnen in ieder geval
voorloopig slechts geringe hoeveelhe
den opnemen zoodat we ons naar andere
gebieden hebben te wenden.
Engeland
verkeert in een soortgelijk geval, het
moet om zich staande te houden 75 pet.
meer uitvoeren dan in de jaren voor
1940. Vóór den oorlog ging een belang
rijk deel van de Engelsche uitvoer naar
de overzeesche gebieden van het Engel
sche wereldrijk, in den oorlog zijn deze
in belangrijke mate geïndustrialiseerd,
mede in verband met de eischen, welke
het oorlogvoeren stelde. Deze zullen
dus niet méér, doch minder afnemen
dan voorheen, hetzelfde is het geval
met eenige Z.Amerikaansche landen, al
zijn daar nog wel zaken te doen. Maar
over het algemeen toch richt men het
oog op de
Kranslegging te Dronrijp.
Nog levendig ligt ons allen in het ge
heugen de moord op een aantal illeg Je
werkers, die bij Dronrijp, twee jaar ge
leden, door de Duitschers werden
neergeknald. De Vereeniging „Fries
land 1940-1945”, legde op de pk
waar deze- mannen vielen, in tegen
woordigheid van eenige familieleden
een krans.
Oudeschouw komt \iaar voren
in de watersport. De directeur van de
Zwitsersche Borduürfabriek te Almelo,
de heer Egger, is n.l. eigenaar van de
bekende herberg te Oudeschouw. Hij
heeft het plan opgevat, nu het groot
scheepsvaarwater doorgetrokken zal
worden van de Nieuwe Wetering naar
het Pikmeer, de herberg om te bouwen
tot watersporthotel, met behoud van hét
karakter van Friesche waterherberg.
Westelijk van de tegenwoordige zal een
nieuwe brug worden gebouwd, met een
hoogte van 7.45 meter, zoodat de zeil
schepen, zonder te strijken, het Snee-
kermeer kunnen bereiken.
Wij
Was
praese's van de Generale Synode der Ne- scheuring noodig en onvermijdelijk? Is-
derlandsch Hervormde Kerk, de Wel- raël moest yanwege zijn ongeloof een
Eerw. Heer Ds. W. A. Zeydner. menschengeslacht lang ronddolen in de
Daar in het kerkelijk leven naast andere woestijn.
belangrijke vraagstukken en verschijn- I Bij ons is meer dan een eeuw zoo voor
gelen de „nieuwe koers” in de Ned. Herv. i bijgegaan. Was het geloof dAAr geweest
Kerk veler aandacht trekt en ook an- de reformatie zou eerder zijn gekomen.
I dersdenkenden zich hiervoor interessee- I In 1938 was de doorbraak dichtbij. Maar
i de nieuwe kerkorde werd afgestemd. De
reorganisatie werkte door, maar de
volkskerk kwam niet tot belijden. Het
talent lag in den grond begraven.
Toen is de oorlog gekomen.
Op Gods tijd en op Zijn wijze is er iets
geschied. Dit is geen menschenwerk. De
regentenorganisatie werd doorbroken.
Er kwam plaats voor een nieuw belij
den, een staan op den bodem der be
lijdenisgeschriften. Het ontwaken moet
allen aanraken, allen moeten hier achter
staan. De groepen, die er niet voor voel
den, durven niet meer dit werk tegen te
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bl| v v i b
Advertentieprijs: I'1
Giro 87926
ren, meenen we goed te doen hier va»
de gehouden rede een beknopte weer
gave te geven:
Spanningen zijn niets vreemd, aldus
Zeydner, maar als ze te groot worden
kunnen ze de gezondheid schaden en lei
den tot overspanning. Dit te voor o
men is beter dan dit te genezen. In alle
groote tijden waren er spanningen, d.
toont de historie van de gemeenten c
der Synode. Alleen in tijden, waarin niek
gebeurde, of in tijden toen men nergens
meer op reageerde, omdat men ingesla
pen of ontslapen was, waren er geen
spanningen. Nu plegen gelukkige men
schen geen historie te hebben, maar van
alle tijden gaat dit niet op. Denk maa-
eens aan de man met het eene talen',
dat hij in de aarde begroef. Rustig e.i
zonder risico’s liet hij zijn tijd verloopen
Maar juist hij was degene, die geoor
deeld werd.
Spanning op zich zelf is noch vreemd
noch verontrustend.
Vanaf het begin der menschheid en late
bij Pinksteren en bij de Reformats
wordt Christus’ woord openbaar i
spanning. De mensch moet kiezen. On
der het mom van Reformatie gebeuren e
veel revolutionnaire dingen, die de Re
formatie noch in bescherming, noch voo
haar rekening wenscht te nemen (beel
denstorm, boerenopstand, Anabaptisten
enz.).
Maar moest daarom alles bij het oude
blijven?
Integendeel, reformatietijd is een gevaar
lijke tijd. Maar ook een groote tijd!
Gods Geest werkt, stoot uit, onder bloed
en tranen breekt het nieuwe door. Men
kent de gemeenten er nog uit, waar ge
leden en gestreden werd, waar diep en
“groot beleven was, en die, waar het a’
vanzelf ging, waar het nieuwe ais een
geschenk in de schoot der gemeente werd
geworpen. Hier is een mindere waar-
deering van de vrucht der overwinning,
het Woord van God, met de volle rijk-
dom van schuldvergeving.
De Synode van 1618-19 te Dordrecht is
in menig opzicht reeds stilstand. Het dy
namische wordt vervangen door het sta
tische en zoo ontstaat een kerkgebouw,
dat niet is afgebouwd. Nadien was er
geen nationale Synode meer mogelijk.
der overheid, maar
de kerk is hieraan
hedenverdrag tot ontwapening en de-
militarisatie van Duitschland dat 40
jaar,zou gelden. Komt het tot stand dan
zou vaststaan dat de Ver. St. minstens
40 jaar waakzaam zouden blijven in
Europa. Frankrijk en Engeland zijn na-
voor dit verdrag; hoe Rusland
denkt is nog niet bekend. In
Palestina
dreigen nieuwe moeilijkheden nu de
Engelschen er eenige Joodsche verzets
lieden hebben ter dood veroordeeld en
het vonnis uitgevoerd ook.
In de voorgaande week sprak in ons le- verheid, scheuring op scheuring,
zersrayon op verschillende plaatsen de staan met schuld hier tegenover.
derlandsch Hervormde Kerk, de Wel- raël moest yanwege zijn ongeloof een
Eerw. Heer Ds. W. A. Zeydner.
Daar in het kerkelijk leven naast andere I
niet alleen zeggen,
die hervormd is, maar die door Gods
Geest voprtdurend wordt hervormd, we-
dergeboren. Zooals een doop die met ons
meegaat tot God, een opstand uit den
dood. Niet een blijven vegeteeren op wat
eens was. De doop eindigt niet met het
uitwendig sacrament, met de bediening,
maar houdt een opgang in tot Hem, Die
heerscht over dood en leven.
Zoo mensch, zoo kerk.
Christus maakt de kerk, niet wij. Wij
mogen niet blijven teren op wat de tijd,
uit de reformatie, aan ons overdroeg.
Zij, die zich nu zonen-der-reformatie
noemen, Hervormd of Gereformeerd, zijn
de traditiemenschen (levend zonder vol
doende traditiebewustheid) zij zouden,
indien zij ten tijde der reformatie geleefd
hadden, deze hebben tegengestaan.
Maar God duldt niet het alles-willen-
behouden. Daarom rust Gods hand
zwaar op de kerk der reformatie.
Willem I gaf in 1816 geen reformatie-
kerk, maar een organisatie, een regen-
ten-regeering.' De vorige eeuw gaf dan
ook geen nationale vergadering. Wat
men als hoogste deugd beschouwde was:
rust, rust. Maar 1834 bracht een Af
scheiding.
Wij verstaan deze scheuring ten vollj,
omdat de kerk toen geen kerk der re
formatie was, maar een regentengenoot
schap.
De kerk sliep voort. De uitbrekers (hoe
wel ook zij fouten maakten) waren wak
ker. Groen, Kuyper e.a. probeerden de
slapende te wekken. Kuyper gaf de moed
op, hij achtte de kerk onverbeterlijk en
wenschte „uit te trekken met het volk
Israëls”.
Zoo kwam de Doleantie van 1886. Kuy
per en zijn medestanders konden niet ge-
looven, dat de 'dorre doodsbeenderen
door Gods Geest zouden kunnen worden
tot levende lichamen, ja tot profeten
Gods.
Nadien is het geweest zuiverheid op zui-
’Oi“
Bolswartls Nieuwsblad
