Linggadjati
Zorgen rondom
Martinytoer
Fan de
DE MARTINISHOW
GEOPEND
door Nederland
No. 31
43eJaargang
Dinadag 22 April 1947
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
redden.
een
eerlijk
Tj.de J.
bliek gedrukt zal worden niet in
drukkerij binnen het gebied van
5. Minister Sjarifoedin en Generaal
Soedirman deelen ais slot van een be
raadslaging mede, dat naast het In
donesisch leger ongeregelde troepen
zullen blijven gehandhaafd tot Indo
nesië den door hen gewenschten staat
zal hebben verkregen. Dat is in vol
strekten strijd met artikel 16.
Wiere tvurdeni
Lytse löge,
greate fjurren.
Verschijnt DINSDAGS es VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolrward
Telefoon 451 (K 5157)
Gistermorgen waren wij aanwezig bij de
officieels ontvangst ten stadhuize en de
opening door den Commissaris der Ko
ningin, Mr. H. P. Linthorst Homan, die
In tegenwoordigheid van het volledige
college van Gedeputeerde Staten van
Friesland, het college van de plaatselijke
B. en W., eenige burgemeesters uit om
liggende gemeenten, het eerc-comité, de
tentoonstellingscommissie en de stand
houders de Martinishów met een rede
voering opende, waarin vooral de na
druk werd gelegd op het groote belang
van deze tentoonstelling op het gebied
van zeilsport, veeteelt, handel, nijverheid
industrie en landbouw, niet alleen voor
de stad en onmiddellijke omgeving, maar
voor geheel de provincie.
Tevens maakten wij een rondgang langs
de 132 stands, opgesteld In twee rui
me tentgebouwen en voor een gedeelte
In de openlucht. Deze show Is, voor zoo
ver het de tentoonstelling betreft, te ver
gelijken met een kleine jaarbeurs. De
stands waren keurig verzorgd, aan de
„make up” was schier alles ten koste
gelegd en er werd een groote verschei
denheid geboden.
De show is gezet In het raam van win
kel- en etalagewedstrijden, veeteelt-,
paardensport- en pluimveedagen, terwijl
het cultureele in engeren zin blijkens de
opvoering van „Frouwe Thlalda fan
Starum” niet wordt vergeten.
Het deed prettig aan dat geheel de stad
in feeststemming was, getuige het groot
aantal vlaggen, dat was uitgestoken.
straalvliegtuig gedemonstreerd. Het
toestel kan een snelheid van 990 km. per
uur bereiken. In 5 tellen is het toestel
uit den gezichtskring verdwenen en het
stijgt met een snelheid van 244 m. per
minuut. De toeschouwers hadden nau
welijks tijd zich te realiseeren wat zich
daar in de lucht afspeelde, of het over
vliegend toestel was weer verdwenen.
Met deze snelheid is de afstand van de
elfstedentocht ongeveer in 10 min. af
te leggen.
iger hoe
it bliken docht, dat
3. Terwijl Sjahrir en Agoes Salim de
ze handelingen nog eenigszins met
half-vriendelijke frazes bemantelen,
spreekt minister Gani andere taal. In
volstrekten strijd met artikel 14, waar
in de erkenning is vastgelegd van: „de
aanspraken van alle niet-Indonesiërs
op herstel in hun rechten en teruggave
van hun goederen” spreekt hij over de
wijze waarop deze rechten en goede
ren aan niet-Indonesiërs zullen wor
den ontnomen.
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA - Bolsward
6. President Soekarno deelt mede, dat
hij de overeenkomst van Linggadjati
beschouwt als een eerste stap naar de
volledige onafhankelijkheid. Uit dit
enkele woord spreekt een geest vol
komen in strijd met den geest van sa
menwerking, waarover minister Jonk
man zooveel schoone woorden gezegd
heeft in de Staten-Generaal
4. Dezelfde minister Gani deelt mede,
dat nieuw bankpapier van de Repu
bliek gedrukt zal worden niet in een
de
Unie, maar in Engeland, het land von
Lord Killearn.
dia vatte het!”
Haagsche socialisten
hebben dc reeds lang door velen ge
koesterde wensch uitgesproken, dat een
gedenkteeken zal worden opgericht
1.25 per kwartaal bij vooruitbet»ling
Advertentieprijs10 cent per a.m.
Giro 8792Ö
Vijf en zestig jaar getrouwd.
De 86-jarige A. Baas en zijn 84-jarige
vrouw te Nieuwerkerk a.d. IJsel waren
dezer dagen 65 jaar in den echt verbon
den. Uit hun huwelijk zijn 12 kinderen
geboren, en thans is hun geslacht reeds
uitgebreid tot 180 klein- en achterklein
kinderen.
Baidaa jaj» goad gaaond ea nog flink,
Honderd maal zoo veel
dan de zending paasch-puzzle-eieren,
die de post ons bezorgde werden door
C.C.D. achterhaald.
Bij een controle op de Schipbrug te De
venter hield deze een vrachtauto aan,
die ruim 26.000 eieren en 19 kilo boter
clandestien bleek te vervoeren. In de
verzendformulieren, die het eieren
transport moesten dekken, was ge
knoeid teneinde deze zwarte transactie
mogelijk te maken.
>P g°ng hol-
pen wurde. Mar de bona-fide-eigners
freegje harren wol óf, hoe lang oft it
noch duorje 811, foar dat men wer nei
oare tastannen giet. Sa't it nou is, bi-
wurket dizze ekonomyske polityk neat
oars as in Onteigening op greate skael.
Foar harren, dy’t dy kant fit wolle mei
dat harren nel it sin gean, foar de
oaren is dit in dnfordraechlik ünrjocht.
Wy hoopje, dat it tige gau bl ike sil, dat
it Kegear de saken wer stevich yn 'e
fel met de C.-O.
samen het dringe
wende werk te Beginnen: hij vliegt
naar Deli en blijft dan tegen de uit
drukkelijk gemaakte afspraak langer
weg.
Trouw kerkbezoek.
De koster van de Bethlehemkerk te
Hengelo (O.) betrapte op een avond een
inwoner van Haaksbergen die bezig
was de collectebussen in het kerkge
bouw te ledigen. Toen de politie dezen
inbreker arresteerde bleek, dat hij reeds
dertien keer wegens kerkdiefstallen was
veroordeeld.
7. Dezelfde president Soekarno deelt
nog mede, dat hij Bandoeng wil ma
ken tot hoofdstad van de Republiek.
Dat geschiedt kennelijk als antwoord
op het streven van de Soendasche be
volking, die zich juist niet bij de Re
publiek wenscht aan te sluiten.
8. Soekarno benoemt als adviseur in
politieke zaken den heer Alimin, lei
der van de Communistische Partij, die
dus ook adviseert over de aanvulling
van het in de republikeinsche demo
cratie door benoeming aangestelde
parlement.
9. Nadat Linggadjati geteekend was,
weigerde de republikeinsche regeering
actief te zoeken naar de verongelukte
Dakota. Bij aanwezigheid van ook
maar een spoor van goeden wil
zou het verongelukte vliegtuig toch ze
ker binnen twee dagen moeten zijn ge
vonden. Het duurde nu eenige weken.
Nederlandsche actie op de beganen
grond om te zoeken werd geweigerd.
En zulks terwijl hel toch geenszins
In deze dagen gaan onze gedachten on
willekeurig uit naar de spannende da
gen van 2 jaar geleden, toen we zelf in
een roes de eigen bevrijding vierden, en
met spanning de bevrijding van Hol
land afwachten. Als we zoo aan allerlei
terugdenken doen we dat ook aan de
in 1945, 1946 en 1947 meerderjarig, 2
werden meerderjarig door huwelijk, 9
overleden en 78 werden als niet-oor-
loespleegkinderen van het register af
gevoerd, aldus de commissie oorlogs
pleegkinderen.
Van de nog te behandelen 961 geval
len verblijven thans reeds 665 in Jood-
sche pleeggezinnen of tehuizen.
Wij weten het: deze waarheid is hard.
We hadden het zoo anders gehoopt
en verwacht. Maar als wij lezen van
de financieele interesse die de Angel
saksische landen ineens voor Indonesië
hebben, als we lezen hoe op een on-
derwijzerscongres te Solo de Neder-
lansche taal als leervak werd afgewe
zen en het Engelsch toegelaten, dan
kunnen we deze berichten niet geheel
zonder een gevoel van smart en zorg
verwerken.
Oer-optimisten tellen dit alles niet en
zien enkel zonneschijn. Een nationale
feestdag staat voor de deur. Er is veel
reden tot vreugde, veel reden tot
dankbaarheid. Maar toch zijn er zor
gen, waarvan we het bestaan twee jaar
geleden nauwelijks vermoedden. Een
van die zorgen is ook de naleving van
wat men heeft genoemd: „de geest van
Linggadjati”. Een volk dat leeft bouwt
aan zijn toekomst. Zal Linggadjati een
bouwsteen zijn, dan moet noch hier,
noch in Indonesië plaats zijn voor
wantrouwen en twijfel.
10. Op den avond van den dag waar
op Linggadjati werd bekrachtigd,
hebben Indonesiërs de nood-H. B. S.
aan de Nassau-Boulevard te Batavia,
onmisbaar tehuis voor de jeugd, leeg
geroofd: alle platen en instrumenten
verscheurd en vernield, de boeken ge
stolen.
al kan dc oude vrouw niet zoo goed
meer loopen.
Te Zoutkamp
de Noordelijkste haven van ons land,
waar de bevolking in hoofdzaak be
staat van de garnalenvisscherij,
heerscht momenteel groote drukte, daar
de garnalenvisscheij weer begonnen is.
De gevangen garnalen worden direct
gekookt en naar den vischafslag ge
bracht.
Joodsche pleegkinderen.
Wat is er van hen terecht gekomen?
Ziehier eenige cijfers.
Van een totaal van 3481 geredde kin
deren konden 1540 met de ouder(s)
worden hereenigd, 93 vertrokken naar
Coloradokevers.
Aan het politiebureau te Winterswijk
zijn nu reeds drie exemplaren van de
zoo gevreesde coloradokever ingele
verd. Zooals men weet, is de colorado
kever voor de te velde staande aardap
pelen een uiterst gevaarlijk insect, dat
groote, zelfs onoverkomelijke schade
kan aanbrengen. De invasie van deze
insecten wordt ieder jaar gevaarlijker.
As wy op dit stuit noch sa’n byt'je
sjogge fan de needsaeklike wentebou,
dübel needsaeklik hjir yn Boalsert om
dat wy hjir yn de jierren 1930-’38 prak-
tysk net boud hawwe, dan sit dit fansels
lest op gebrek oan materiael. Der is
gjin hout, gjin glês, gjin dit en gjin dat.
Wy witte, dat hiel hwat boumateriael
tige krap is, mar al wie dat net sa, dan
kaem der noch sa goed as neat fan.
Hwant it bouwen foar in oar, dat kin
gjinien dwaen as de oerheit, in parti
culier kin it jild sa net weismite. It is
ien fan de greatste skaedkanten fan it
systeem, dat it Regear üt goederbêst
keazen hat en it wurdt hoe langer hoe
si immeras
dizze wei ünbigeanber blykt to wêzen.
It hat de skyn, dat hwat wy in heal
jier lyn birikt mienden to hawwen, to
witten, in greater wurdende goodwil,
mear guod, minder frees, mear bitrou-
wen, hjir en dér sakjende prizen, net
oars west is, as in „fata morgana”. Wy
binne sünt net fierder komd, wy geane
de forkearde kant wer üt.
Nou is it sa, dat allinnich dy minskefl,
dy’t it hiele ekonomysk libben oersjen
kinne en dêrby krekt witte hoefolle jild
der ynspuite is, om it safier to krjjan, de
dêrtroch de risseltaten fan üs kunst-
miettich prizepeil jit faeijer.
Men soe dochs tige ünbillik wêze as
men sei, dat de regearing net mei alle
krêft nei har doel stribbet, dat hja ek
oertsjüge binne, dat dit it béste foar
üs lên wêze soe as it slagge, mar like
wier is it, dat yn de regearkunst in fout
slimmer is as in misdied. Der hinget sa
óntsachlik folie fan óf en de gefolgen
binne net mear góed to meitsjen.
Eltse wike, dat de prizen en bitingsten
earder heger as leger wurde, makket de
kins op slagjen lytser, ropt fannijs de
swarte hannel yn it gewear, makket
wer dóve fabrikanten en greathanne-
lers, dy’t jin forjitte, twingt oare
minsken ta biloften, spek en büterpo-
lityk, koartom ta dy forachtlike, smoar-
ge, ónearlike wize Jan dwaen, hwer’t
wy üt moatte, sille wy der net yn
fêstrotsje.
De eigners fan buorkerijen en huzen,
dy’t de foarskriften stipt opfolge haw
we, binne nou al mear as sawn jier net
oan har part komd. Lang net! Mar it
gyng yn fe oarloch net neffens üs, mar
neffens it Dütske bilang en ek fuort nei
de oarloch koe men gjin dwerse knep-
pels smite. De saek moast op gong hol-
pen wurde. Mar de bona-fiae-eigners
sitewaesje suver bioardielje kinne, wy
sjogge it fanüt in lyts hoekje en misse
hiel hwat gegevens. Mar oan de oare
kant is it wier, dat de foarütgong him
tige gau fiele lit ek oan de bütenposten
en dat in gefoel fan efterütgong sünder
folie wurden de iene nei de oare bi-
krüpt. En dan is it sa, dat de tekstyl, it
papier, it hout om hjir mar by to oliu-
wen, noch sa krap en sa min net west
hawwe as hjoed de dei. Dit wiist net
goed, it forriedt, dat men de saken net
yn ’e hAn hat en men kriget ek sterk de
yndruk, dat men fan hegerhón gjin fist
geloof en fortrouwen yn de eigen me-
thoade mear hat. En dat is slim, hwant
as men healwei in oare wei üt moat,
dan makket men nije slachtoffers. En it
fatale is, dat dizze nije deselde wêze
sille as de earste, d.ws. de groepen en
klassen, hwerfan men miende towille
fan it gehiel in pear jier in offer freegje
to meijen en dy’t men by in oare koerts
fannijs ónder it mes nimme sil.
Mei greate spanning wurdt der sjoen
nei de risseltaten fan it stribjen it lib
ben to twingen yn in ramt, dat hjir en
der fiersto nau is; op papier kin de
oerheit alles, mar yn de praktyk fan it
hurde libben, kin er like folie as in man
mei in boas wiif. Wy lizze nou al twa
jier boat oan boat neist België, mei in
Toluny, dy’t meitsje soe dat NederlAn
en België ekonomysk folie tichter by-
mekoar komme soene, mar it risseltaet
hat oarsom west. België, dy’t in hiele
oare methoade folge hat, syn prizepeil
gean litten hat sa as it gean woe en
dêrnei bisiket de saek wer nei önderen
to bringen, België is yn 1947 foar üs in
great gefaer, hwant troch dizze hiel o
oare óntwikkeling passe de beide buor- bannen kriget. Sa net, dan giet it hyn-
mannen elkoar net mear,Jit alle dagen der op ’e rm,Die het vatten kan,
minder. Mar dochs gean Belgen en Ne- die vatte hetl" Tj. de J.
derlann&rs de grinaen oer en meitsje
Enkele branden.
i hebben er in de afgeloopen week in ons
land gewoed.
Van de vakschool voor meisjes te Coe-
vorden is het grootste gedeelte uitge
brand, terwijl bovendien het aangren
zende internaat een prooi der vlammen
is geworden. De schade die ongeveer
f 150.000 bedraagt, wordt door verze
kering gedekt.
Een felle uitslaande brand heeft de
boerderij, het woonhuis en twee schuren
van den landbouwer- C. Vromans te
Tilburg in den tijd van een uur in de
asch gelegd. Een hoeveelheid land
bouwgereedschappen, hooi, stroo en
graan gingen in vlammen op. Het vee
en een deel van het meubilair konden
worden gered. De oorzaak van den
brand is onbekend. Verzekering dekt
de schade.
Dezer dagen reeds heeft een bosch- en
heidebrand gewoed in de nabijheid van
het sanatorium „De klokkenberg" aan
den Bredaschen weg te Tilburg. Door
de krachtige wind werd het vuur zoo-
danig aangewakkerd dat niettegen
staande een krachtige bestrijding door
brandweer, vrijwilligers en militairen,
een strook heide ter lengte van 2 km.
en een breedte van 300 m. verloren
JÓng-
Hoewel ook een aantal hoornen door
het vuur was aangetast, slaagde men er
in het bosch te behouden.
Hoe langer hoe sneller.
Dezer dagen is boven het vliegveld
Valkenburg het snelste vliegtuig ter
wereld, het Engelsche Gloster Meteor-
1. Onmiddellijk na het sluiten van het
tractaat zet Sjahrir zich niet aan ta-
C. Z. om met Nederland
samen het dringend noodige opbou- het buitenland, 205 werden of worden
Dat de Indische kwestie de gemoede
ren in ons vaderland heftig in beroe
ring heeft gebracht is op zich zelf ge
nomen een gezond teeken. Het bewijst
dat het Nederlandsche volk nog niet
dóód is, maar lééft. „Een volk dat leeft
bouwt aan zijn toekomst”. Dit trotsche
het
monument op de afsluitdijk, geldt ook
in
Wie
van
2. In Dell deelt hij mede, dat de Re
publiek Indonesia zulks in vol
strekten strijd met artikel 7 en met
den hem bekenden Nederlandschen
uitleg daarvan vertegenwoordigers
zou benoemen in verschillende vreem
de landen en de Indonesische delega
tie doet dat te zamen met de Vietna-
mesche voorstellen „als eerste stap
voor een gezamenlijke actie van de
Aziatische landen ter bestrijding van
het Koloniale stelsel”. Die voorstellen
betreffen het door de Aziatische lan
den in den Veiligheidsraad brengen
van de kwestie der Koloniale Volke
ren. Dit is in strijd met artikel 13. Zij
betreffen voorts het „afdwingen” van
de „ontruiming” van Indonesisch ge
bied door „buitenlandsche troepen”.
Alles wel in den meest volstrekten
strijd met de bedoelingen van Lingga
djati, zooals de Ned. Regeering die
heeft uiteengezet.
Putten bouwt op.
In de bladen lazen we nog een feit dat
ons aan de oorlog herinnerde.
Donderdag 17 April, precies twee jaar
na de bevrijding van Putten, hebben
acht vrouwen uit Heemstede, de eerste
steen voor de herbouw van één van de
91 door de Duitschers in October 1944
opgeblazen woningen gelegd. De her
bouw van dit huis is mogelijk gemaakt
door schenking van een bouwsom door
de feestvereeniging „Jan van Goyen-
straat” te Heemstede. In de fundamen
ten van het huis is, geborgen in een ko
peren huls, een oorkonde ingemetseld,
die de lijdensweg van Putten vermeldt.
woord eenmaal uitgebeiteld op
voor de toekomst van Nederland
zijn verhouding tot Indonesië,
meent dat met de onderteekening
Linggadjati een punt achter de kwestie
is gezet, Vergist zich. Ook vergist men
zich als men meent, dat de regeeringa-
partijen in al hun geledingen pro zijn
en de oppositie vanzelfsprekend enkel
contra.
Zoo eenvoudig is de zaak niet, ook al
Is het natuurlijk feit dat de oppositie
steeds tegen alle Linggadjati’» is ge
weest, tegen het naakte, het werkelij
ke, het derde, het fantoom, dat van
prof. Romme, of welke er nog meer
geweest zijn, de K. V. P. Linggadjati
heeft toegejuichd en de P. v. d. A. het
zelfs bejubeld.
Zeker in theorie is het voor óf tegen,
pro óf contra. De nuchtere werkelijk
heid is anders. Wat zegt U van het
feit dat er R.K.-en zijn die het Friesch
Dagblad (a.r. en c.h.) lezen, enkel
omdat het in de Indische kwestie zoo
verbeten anti-Linggadjati is? Of van
het feit dat een vooraanstaand C.H U.
man al zijn best doet zijn zoon
vrijstelling te bezorgen, opdat die
maar niet naar Indië hoeft?
Dit mogen dan op zich zelf staande
feiten zijn, als symptomen spreken ze
een duidelijke taal.
Rond Linggadjati heerscht misver
stand en verwarring. De „gewone”
man weet er vaak geen weg mee. Ook
de partij-bladen laten tusschen de re
gels soms suggesties doorschemeren,
die men niet zou verwachten. Daar
komt nog lats bij. En wel iets dat zeer
bedenkelijk is en als een donkere scha
duw boven het bereikte resultaat
hangt. En dat is de manier waarop
van Indonesische zijde Linggadjati
blijkbaar wordt opgevat. Niet alleen
worden bepaalde artikelen geschon
den, maar en dat is veel erger
er wordt bovendien meermalen in fla-
granten strijd met den geest van Ling-
gadjattl gehandeld. Laten we
zijn: dit baart zorg. We kunnen nóg
zoo optimistisch zijn, we kunnen nog
zoe hopen op de goede wil en groei
ende wederzij dsche waardeering, we
moeten toch voor alles nuchter blij
ven. En de nuchtere feiten zijn o.a.
deze:
uitgesloten was dat tijdige hulp mis- voor den grooten socialistischen voor-
schien menschenlevens had kunnen j ganger Mr. Pieter Jelles Troelstra.
Het monument te Stiens zal dan waar
schijnlijk enkel worden beschouwd als
een hulde niet aan den socialist Mr. P.
J. Troelstra, maar aan den Frieschen
dichter Piter Jelles.
De eerste vrouw
n diplouiatieken dienst, Mevr. M. Z. V.
Witteveen, is de vorige week als am
bassaderaad naar New York vertrok
ken.
Een courant, verdwenen.
„De Nieuwe Nederlander”, die de so
cialistische gedachte propageerde in
protestantsch-christelijke kringen ver
schijnt sedert eenige dagen niet meer.
Beste bruine boonen, woudboonen,
witte boonen, capucijners groene erw
ten en spliterwten en ook grauwe
erwten in soorten
BRANDSMA S WINKELS
11. Ook nadat Linggadjati geteekend
is, moet de Ned. Militaire woordvoer
der verklaren, dat het schieten, het
bouwen van versterkingen binnen de
demarcatielijn en het verspreiden van
anti-Ned. pamfletten in de verschillen
de zones doorgaat.
12. Van de gijzelaars is een zeer klein
gedeelte na de onderteekening van
Linggadjati teruggevoerd. Van het
wegvoeren der 20.000 hoort men ver
der niets.
Bolswartls Nieuwsblad
Adv
Abonneïnentsprijs
-
Earte en Beantsjes,
