3
o
T
0
Wij vierden ons
Bevrijdingsfeest 1
p
:r
1.
Buitenlands Overzicht
al»
ird
4
II
No. 35
43e Jaargang
Vrijdag 9 Mei 1947
Uitgave van Drukkerij Fa, A, J. OSINGA Bolaward
Streekblad voor West* en Zuidwest Friesland
Z.
BOLSWARD, 6 Mei 1947. leen? Had
sn
in
REDACTEUR.
ird
er
11.
lies
en?
niet
rote
wel
als zij de wind mee hebben. Om dat
mogelijk te maken en om de socialisten
ruggesteun te geven bij hun besluit ook
zonder communisten regeringsverant
woordelijkheid te aanvaarden, hebben
de
ete-
uur
.E
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
lie
:r-
og
en
P*
vij
p”
ier
»8 x
le -
N
je.
en.
SI
êf
Rh
let
set
de
Wie re tuurden i
Undsrsykjen
is It neiste rjocht.
Franse Vakverbond,
dat achter de eisen van de stakers staat,
een tussenweg zal worden gevonden,
welke de wederintreding der commu
nisten in de regering mogelijk zal ma
ken, wat een groot deel der socialisten
het allerliefste zou zijn. Ten slotte zijn
er die heel goed mogelijk achten dat so
cialisten en republikeinse volksbewe
ging samen het met regeren op demo
cratische wijze wel zullen klaar spelen,
in geen communisten ook zaten. Zij de
den dit mede omdat de regering om
Frankrijk op de been te houden maatre
gelen moest nemen, welke weinig in
stemming bij de Franse arbeiders zou
den vinden, die, wanneer de commu
nisten geen deel aan de regering had
den en mede-verantwoordelijkheid voor
die maatregelen droegen, allicht in
grote getale van de socialistische naar
de communistische partij zouden over
lopen. Op de vraag waarom de com
munistische partij haar politiek heeft
gewijzigd, geeft
Ver. Staten
de Franse regering laten weten, dat als
zij zonder communistische ministers wil
door regeren, zij bereid zijn Frankrijk
economisch bij te staan om het door de
moeilijke periode heen te helpen. Een
wat ongewoon optreden, want het lijkt
veel op inmenging in de binnenlandse
politiek van een ander land, maar het
is de consekwentie van de nieuwe Ame
rikaanse politiek om overal het com
munisme in de weg te treden, waarvan
ook hun plannen tot steun van Grieken
land en Turkije getuigen. Het gaat dus
nog niet erg in de richting van een be
tere verstandhouding tussen de Ver. St.
en Rusland, waarvoor
Frankrijk
het eerste West-Európese land zal zijn
waar de strijd tussen de communisten
en andere politieke partijen in volle fel
heid zal uitbarsten en niet weinigen
zijn er die aan het slot daarvan een
overwinning voorspellen van generaal
de Gaulle met zijn beweging, die niet
geheel van fascistische smetten schijnt
vrij te zijn en een soort totalitair
systeem nastreeft. Ramadier wees daar
ook op in zijn pleidooi voor de natio
nale raad der soc. partij, die het besluit
van den premier om zonder communis
tische medewerking te blijven regeren
nog moest goedkeuren.
Inmiddels heeft'de raad zich met het
standpunt van Ramadier verenigd.
Andere commentatoren geloven dat het
zo’n vaart niet zal lopen en dat door de
bemiddeling van het
De socialistische afgevaardigden
stonden, hoewel enigszins aarzelend,
achter hun partijgenoot Ramadier en
schenen ook zonder medewerking van
de communisten regeringsverantwoor
delijkheid te willen aanvaarden, im
mers anders had Ramadier de ontslag
aanvrage van zijn gehele kabinet inge
diend, waarin behalve communisten
en socialisten ook leden der voor het
^grootste deel katholieke republikeinse
volksbeweging zitting hebben.
Er schijnt dus ook een belangrijke wijzi
ging in de houding der Franse socialis
ten gekomen, in ieder geval bij een
irroot deel van hen, die tot nog toe aan
geen regering wilden deelnemen, waar-
Franco-Spanje
aan te knopen worden door de Russi
sche bladen kwaadaardige leugens ge
noemd en lijken inderdaad ook onge
loofwaardig. Russische vriendschap met
‘een land, waar, als in Bilbao gebeurde,
metaalbewerkers werden gearresteerd,
omdat ze deelnamen aan de 1 Mei vie
ring, zou wel heel vreemd zijn. Franco’s
vriend Péron, dictator van
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87925
Stalin
nog onlangs in een gesprek met de a.s.
republikeinse candidaat voor het presi
dentschap der Ver. St. Harold Stassen,
ondanks het verschil in economisch
systeem tussen beide staten, pleitte.
Engelse journalisten, pas van een reis
door Rusland teruggekeerd, verzekeren,
dat hoeveel wrijving er thans dan ook
in de buitenlandse politiek is, de Rus
sen niet aan de mogelijkheid van een
oorlog denken en zij zouden die zeker
niet wensen. Hun optreden in de bui
tenlandse politiek zou dan ook niet uit
gaan van oorlogzuchtige bedoelingen
hunnerzijds, doch van vrees voor die
van de andere zijde. Dit zou ook te be
merken zijn in de eisen, welke Rusland
aan
T ruman
door bemiddeling van Marshall en Byr
nes een beroep op een aantal Ameri
kaanse senatoren heeft gedaan, die de
goedkeuring van de senaat aan de vre
desverdragen met de vroegere as-sate-
lieten, Italië, de Balkanlanden en Fin
land zouden willen verhinderen om een
gunstiger regeling voor die landen te
verkrijgen. Truman wil dat deze sena
toren van dit plan afzien omdat dit de
gehele Amerikaanse buitenlandse poli
tiek zou ontwrichten. Geruchten dat
Rusland er op uit is vriendschapsban
den met
slechts één corps te bezitten, dat paraat
is als men het nodig heeft. Hiermede
wil ik de bestaande corpsen niet bele
digen, ik weet te goed de moeilijkheden
waarmee ze te kampen hebben. Maar
dat een avond als deze mede hierdoor
niet ten volle tot zijn recht kwam is wel
jammer. Ook de fakkeloptocht stelde
teleur. Er waren welgeteld slechts een
zeven fakkels. Het hadden er natuurlijk
700 moeten zijn. Tosh was het een aar
dig moment, toen op het Hengstepad
(sommige mensen zeggen tegenwoordig
Broereplein omdat dit wat deftiger is)
de heuse brandstapel werd ontstoken.
Het was een prachtig gezicht die men-
senhaag in de rosse gloed van het knet
terende vuur en de „stjonkpotsjes” die
een spookachtige verlichting gaven.
Vooral het silhouet van de kerk deed
het mooi. Ook hier misten we echter de
muzikale begeleiding en daardoor
klonk het Wilhelmus en het Frysk
bloed niet overtuigend. Soms leek het
wel tweestemmig gezongen want als de
ene helft een regel uit had, was de an
dere soms nog maar tot aan de helft
genaderd. Met het vreugdevuur ging
ook het Bolswarder bevrijdingsfeest als
een nachtkaarsje uit. Om elf uur volgde
ik de raad van het comité op, n.l.: Sliep
sêft. Bij de kermis moet het toen nog
lange tijd gezellig druk geweest zijn.
Dit is al een veel te lange brief ge
worden en toch heb ik alles nog niet
kunnen vertellen. Maar wel hoop ik,
dat je tenminste nu enige indruk hebt
gekregen van onze feestvreugde hier ter
stede.
Hebben jullie in Indië ook bevrijdings
feest gevierd? Wij zijn natuurlijk ook
erg nieuwsgierig hoe dit geweest is.
Ontvang de hartelijke groeten van je
verre vriend en
de vertrouwenskwestie
gesteld en deze vergadering sprak met
360 tegen 186 st. bij 60 onthoudingen
haar vertrouwen in Rajnadier dan ook
uit. De communisten, ook de commu
nistische ministers stemden tegen. Ra
madier constateerde uit dit laatste, dat
de ministeriele eensgezindheid was
verbroken, verzocht de president der
republiek de portefeuilles der comm.
ministers aan niet-communistische fi
guren over te dragen dat ook is ge
schied en dwong daardoor de com
munistische ministers tot een officiële
ontslagaanvrage, welke natdurlijk werd
aanvaard.
Argentinië
heeft moeilijkheden met de grote Argen
tijnse graanboeren. Om aan geld voor
de schatkist te komen, dwingt hij hen
het graan aan de staat te verkopen voor
170 pesos per ton, die de regering dan
naar het buitenland verkoopt voor 450
pesos. De boeren willen meer voor hun
graan en dreigen hun land onbebouwd
'e zullen laten. Péron antwoordde dat
hij dan het land onder de landarbei
ders zou verdelen. In
de Franse pers
natuurlijk zeer uiteenlopende antwoor
den; de communistische bladen verkla
ren dat de toestand wat de lonen be
treft, inderdaad onhoudbaar is gewor
den; organen van andere partijen be
weren dat de communisten bang waren
sympathie onder de arbeiders te ver
liezen als ze doorgingen zich tegen
loonsverhogingen te verzetten, en ook
dat de communisten, nu de
conferentie van Moskou
mislukt is, een andere Franse buiten
landse politiek wensten dan de nu ge
voerde, welke hun te veel in de koers
van Engeland en de Ver. Staten gaat
Of dit waar is of niet valt niet te zeg
gen, maar stellig is wat er thans in
Frankrijk gebeurt van grote betekenis
voor de buitenlandse politieke verhou
dingen. Er zijn heel wat bekende bui
tenlandse commentatoren die zien aan
komen dat
Palestina
hebben verzetslieden uit de gevangenis
van Acre een aantal hunner gevangen
genomen kapieraden bevrijd. Nadat de
vergadering der Ver. Naties had beslo
ten het voorstel der Arabische liga om
Palestina direct onafhankelijk te ver
klaren niet op de agenda te plaatsen,
zal thans een vertegenwoordiger van
het Joodse agentschap in staat gesteld
worden zijn visie op het vraagstuk zij
het via een commissie, voor de verga
dering te brengen.
Engeland
stelt bij de onderhandelingen over de
uitbreiding van het EngelsRussisch
verdrag. Rusland zou uit vrees dat an
ders een anti-Russisch front zou ont
staan door allerlei nieuwe bepalingen in
genoemd verdrag een samengaan van
Engeland, Amerika en eventueel ook
Frankrijk trachten te verhinderen, in
hoe los verband en met welk doel die
samenweflong ook zou plaats hebben.
Feitelijk zou Rusland willen, dat En
geland alleen een verbond met Moskou
had, een eis welke Londen niet kan in
willigen, omdat het de Ver. St. immers
broodnodig heeft. Nog dient vermeld
dat president
Tcrjwijl we in ons vorig overzicht nog
konden schrijven, dat de Franse com
munisten er niet aan dachten uit de re
gering te treden, is er daarna plotseling
een wijziging in hun houding gekomen.
De directe aanleiding was een staking
bij de genationaliseerde fabrieken van
Renault. De staking ging om verhoging
der lonen. Zoals bekend staat de Franse
regering-Ramadier op het standpunt
dat haar eenmaal genomen besluit geen
algemene prijs- of loonsverhoging toe
te staan tot elke prijs dient gehand
haafd. Aan de vooravond van de vie
ring van de eerste Mei verklaarde
Ramadier
nog dat de belangrijkste sociale maat
regel voor de arbeider op dit moment
is de handhaving van de koopkracht
van de frank. JEen inflatie-crisis, weke
door algemene verhoging van lonen en
prijzen zou ontstaan, zou de arbeiders
in de ellende storten door hun koop-
d. Ven dirigeerde de^ volkszang. Het kracht te vernietigen. De communisten
waren het tot nog toe met deze politiek
eens, maar toen 2000 arbeiders van Re
nault in staking gingen, deelde de
comm. partijleiding mede dat zij haar
steun toezegde aan de gewettigde eisen
der stakers en aan de Franse regering
schijnen de communistische ministers
bericht te hebben, dat zij zouden aftre
den omdat de communistische partij
haar politiek ten aanzien van lonen en
prijzen had gewijzigd. Ramadier heeft
toen in de Fanse nationale vergadering
Allerdolst was ’s middags het gecostu-
I meerde voetbal. Beppc met de flodder-
I muts op, een negerin, de heraut, en zo
vele opgedirkte balschoppers meer,
trapten wat ze konden. Zelfs de spel
regels werden met voeten getreden. Een
sportieve dame in het doel weerde zich
dapper en na iedere goal werd de spe
lers een verkwikking geboden. De op
komende kou en regen trotserend heeft
het publiek van deze vertoning werke
lijk genoten, ook al duurde het tenslotte
wat te lang.
Het hoogtepunt van de dag was zeker
het bezoek van de grote mannen Chur
chill en Montgomery, die even na acht,
geëscorteerd door witgejaste Zuivel-
schoolstudenten (zeker bij gebrek aan
uniformen) in een open jeep arriveer
den. Boze tongen beweerden dat de
hoge gasten niet anders waren dan
eveneens verklede „Zuiveltjes”, maar
hoe dan ook, de échte hadden in geen
geval glorieuzer intocht kunnen hebben.
Gelukkig dat de heren voor deze gele
genheid vrij goed Hollands hadden ge
leerd, ook al verried een enkel woord
en de intonatie hun Engelse afkomst.
De burgemeester bood Churchill een
kolossale sigaar aan, die natuurlijk
dankbaar werd aanvaard.
Van de gecostumeerde polonaise kwam
niet veel terecht. Een twee- of drietal
paartjes zwierde wat rond op het
Marktplein, enkelen probeerden wat
rondedansen op touw te zetten, maar de
rechte fleur en stemming wilden niet
komen. De honderden bezoekers waren
over dit verloop teleurgesteld en velen
verveelden zich stierlijk. Kwam dat
misschien door gebrek aan goede mu
ziek? Een drietal fanfarecorpsen is
voor een stadje als Bolsward natuurlijk
een rijk bezit, maar als er voor het
avondfeest een luidsprekerauto van el
ders moet komen, zou men wensen
Beste vriend Z.,
Misschien zul je wel vreemd opkijken
een brief van ons te ontvangen. Je was
immers alleen maar gewoon brieven te
schrijven. Je zat daar ergens onder de
tropenzon in Bandoeng je lucht- en an
dere avonturen te tikken en je brief ging
per luchtpost naar hier ennou ja,
enkele weken daarna ontving je (en je
medemakkers) een krant, waarin je
brief stond afgedrukt, meestal in een
„vergeten” hoekje ergens op de laatste
pagina boven de advertenties. Je mocht
haast wel denken, dat wij je amper een
plaatsje gunden. Al lang hadden we je
daarover willen schrijven en nu het er
toch van komt zetten we de brief maar
meteen in de krant. Dat vind je toch
niet erg, wel? Je eigen brieven komen
er immers ook in!
Allereerst moet ik je dan vertellen, dat
jé brieven heel erg in de smaak vallen.
Je optimisme doet de lezers zo goed en
je levendige trant van schrijven boeit.
Je bent een geboren journalist en als je
geen vlieger werd, dan had je wel re
dacteur kunnen worden. Werkelijk we
bewonderen je stijl en soms zijn we ook
wel een ogenblikje jaloers. Je beleeft
zo veel en ziet zoveel enja, maar je
zit ook zo ver van je ouders, van je
vrienden en je goede oude stad.
Weet je waarom ik je eigenlijk schrijf
vandaag? Wel kijk eens naar de datum,
die hier boven staat. Gisteren hebben
we ons bevrijdingsfeest gevierd en Za
terdag reeds onze gevallenen herdacht.
Wil je wel geloven, dat we toen vaak
aan jou en je makkers hebben gedacht?
Wij zijn jullie niet vergeten en daarom
schrijven we juist.
Zopas hadden we het over ons bevrij
dingsfeest. Jullie zullen wel nieuwsgie
rig zijn hoe het hier allemaal is geweest
en het zeker goed vinden, dat wij er
maar iets van vertellen.
Laat ons dan met de Zaterdag begin
nen. Ik vermoed zo dat je daar aan de
overkant onwillekeurig denkt aan een
heldere zonnige Meidag vol bloemen en
vol zon. We nemen je dat natuurlijk
niet kwalijk, want zo was het toen ook
met de bevrijdingsdagen. Maar dat Mei
ook anders kan, hebben we nu gezien.
Het was Zaterdagavond verbazend
koud. De ijzige wind ging als het ware
dwars door je kleren heen. Eigenbik
kon je het nergens beter krijgen dan bij
de warme kachel. Toch was er om
streeks halfacht veel volk op de been.
Padvinders de blote knieën paars
van de kou verkochten rode en witte
tulpen. De klokken luidden. Vele vlag
gen hingen halfstok. Vele, echter niet
alle vlaggen waren uitgestoken. Ik telde
wel vijf huizen naast elkaar waar geen
vlag was. Dat was jammer. Het was
ter ere van de gevallenen en dan moest
geen moeite ons teveel zijn. Precies
kwart voor acht naderde vanaf de Sne-
kerwegbrug en het Martinikerkpléin
een lange stoet, waarbij zich nog velen
aansloten. Ieder droeg een rode of
witte tulp. In statige pas ging het zwij
gend in de richting van de Hollandia-
fabriek. Ook de schoolkinderen, die op
de Bargefenne waren opgesteld sloten
zich bij de stoet aan. Toen we de fa
briek ongeveer genaderd waren loeide
de sirene en werd twee minuten halt
gehouden en stilte betracht. Dit was
een bizonder plechtig moment. Een
stoet van zeker twee duizend mensen,
allen plechtig stil de doden herdenkend.
Op dit moment heb ik ook aan jou ge
dacht en al de andere jongens in In
dië, zo ver van hier. Wat hebben jullie
dit ogenblik gemist. Maar in gedachten
zul je toch zeker hier geweest zijn.
Na de twee minuten, waarin ieder
dacht aan de gebrachte offers en waar
in zeker talloze dankgebeden zijn opge
stegen, schreden we weer plechtig ver
der en deponeerden de padvinders de
bloemen op het eregraf. Met blauwe
bloemen, die reeds aanwezig waren,
vormden de kleuren rood en wit van de
tulpen de Nederlandse driekleur.
Toen we weer in de stad arriveerden,
stelde zich op het Marktplein op een
geïmproviseerd podium van luchtban
denwagens een zanggezelschap op,
dat latijnse liederen zong. Hoewel de
zangers in de luwte sponden van de
Wijnberg, hadden ze toch hun petten en
hoeden diep over de oren getrokken en
waren ze in hun kragen weggedoken.
Jammer dat het zo koud én voor de
grote schare luisteraars ondoenlijk was
lang naar het zingen te staan luisteren.
Velen gingen naar huis of begonnen
heen en weer te lopen, zodat de over
geblevenen het zingen niet meer kon
den volgen. Of was het de kou niet al-
I men misschien iets anders
I verwacht? Het programma vermeldde
I immers het zingen van passende liede-
I ren en dan denkt men zo gauw aan het
aloude Wilhelmus, het Wilt heden nu
treden en nog zovele andere meer.
Jammer was ook dat men naar wij
later vernamen de twee minuten stil
te in de stad zelf vrijwel had genegeerd.
Toch is de plechtigheid wel geslaagd te
noemen.
De Zondag was een dag van bezin
ning. In de kerken werd slechts terloops
bij het feit der bevrijding stilgestaan,
daar de andere dag hier speciale dien
sten voor zouden worden gehouden.
Op het Schildwijk stonden draaimolen,
zweef en andere kermisvermakelijkhe
den reeds verlangend te wachten
Maandagmorgen was het gelukkig iets
zachter en kwam het vriendelijke Mei
zonnetje ons af en toe koesteren.
Om half negen werden de vlaggen ge
stoken. Een ieder toonde zich op straat
met Oranje getooid. Geëscorteerd door
een groep padvinders las een heraut te
paard in verschillende delen der stad
een oorkonde waarin hij een ieder, oud
en jong, maagd en jongeling, aanspoor
de zich te versieren. Om 9 uur luidden
de vrolijk beierende klokken de feest
dag in en spoedig gingen de kerkdeuren
open en begaf ieder die daartoe be
hoefte gevoelde, zich naar het bedehuis
om God te danken voor de bevrijding.
De Hervormden hadden een gemeen
schappelijke dienst in de Martinikerk.
Wil je wel geloven, dat ik, toen ik die
mensen ter kerke zag gaan een groot
verlangen had naar één grote gemeen
schappelijke dienst? We dankten toch
allen dezelfde God? Toch allen voonde-
zelfde bevrijding? Wat was het nu mooi
geweest dat Rooms en Protestant, Ge
reformeerd, Doopsgezind en Hervormd
zich allen tezamen in één dienst ver
enigd hadden. Of zou dat niet kunnen?
Wel samen de doden herdenken, wel
samen de polonaise uitvoeren, maar
niet samen God danken?
Het was een mooie gedachte van de
P.F.C. (die letters zijn de afkorting van
Permanente Feest Commissie) dat men
bij dit feest der groten ook de kleintjes
niet had vergeten. Zo genoten de be-
waarschoolkindertjes in de Doele van
kleurrrijke plaatjes en vertelde de heer
Kingma hen het ene sprookje na het
andere. Ook al konden allen’ t nog niet
voldoende volgen, ze kwamen opgeto
gen thuis: ook zij hadden hun feest ge
vierd!
Om 11 uur werd er een muzikale rond
gang door de stad gehouden en hield
de burgemeester op het bordes een
korte toespraak. Een grote menigte
volks had zich daar verzameld. Meester
v.
Wilhelmus en het Frysk bloed, onder
steund door de muziek klonk inderdaad
plechtig. Het politiecorps stond stram
in de houding, ook bij het Friese volks
lied.
Na het middagmaal werd het spoedig
gezellig druk in de stad. Een gedeelte
van de jeugd genoot van een mooie
film, anderen van het buurtfeest van
N.B.V. Op de kermis was het verba
zend druk en het mag een wonder he
ten, dat er geen ongelukken zijn ge
beurd. Ik weet wel, officieel is de ker
mis af geschaft, maar het publiék noem
de deze verzameling attracties nu een
maal met deze weidse naam en daarom
doe ik het ook maar. Terwille van mijn
jongens heb ik ook meermalen rondge
draaid. Dat maakte je weer even jong
en bracht de stemming er in. Ik durf
dat gerust wel zeggen, want er waren
vele eerzame burgers, zelfs wel edel
achtbare burgers die van deze attracties
hebben genoten.
Een ding was jammer. Een overigens
uitstekend orgelconcert in de aloude
en jou zeker ook zo bekende Mar
tinikerk was slecht bezocht, er waren
nog geen 150 bezoekers, terwijl men
voor een kaartje voor het varieté-pro-
gramma, dat herhaaldelijk werd afge
draaid, in de tent met 400 zitplaatsen,
al een uur te voren in de rij stond.
Wij zullen het maar in het midden laten
hoe dat zo kwam. Paste een orgelcon
cert niet op deze dag? In ieder geval
was het achteraf beschouwd beter ge
weest dat men Zaterdagavond na
afloop van de plechtigheid tezamen ter
kerke was gegaan om van een orgel
concert te genieten. Toen had men wer
kelijk behoefte aan zoiets en was de
roezemoezige drukte op het Marktplein
bepaald hinderlijk voor wie intens had
meegedaan aan de dodenherdenking.
En het plechtige karakter van dit ge
beuren en het bezoek van het concert
waren daarbij gebaat geweest.
Bolswartls Nieuwsblad
3”,
in
de