„Gpgevaren ten Sfemel
Fan de
f
Martinytoer
door Nederland
No. 36
43e Jaargang s
Streekblad voor Weit, en Zuidwest Friesland
rx
re
De bewuste.
>t
t
I
t
Als het nu maar helpt.
Een raar ongeluk.
Woensdagmorgen is het zoontje van 14
maanden van mevr. Lorijn te Rotterdam,
in een ledikantje tussen het matras en
het ledikantje bekneld geraakt en door
de beknelling gedood.
Ter gedachtenis.
Voor de doden van de Dam, die daar,
negentien in getal, door Duits vuur op 7
Mei 1945 vielen, heeft de burgemeester
van Amsterdam, mr. Arn. J. d’Ailly dezer
dagen een bronzen gedenkplaat in de
muur van „De Groote Club” onthuld.
Ministers door de lucht
Minister-president, Dr. Beel en de minis
ter van Overzeese gebiedsdelen, Mr.
Jonkman, vergezeld door Dr. Hirschfeld
en de heer Albarda, zijn Woensdagmor
gen 10.45 uur (pl. tijd) op het vliegveld
Kemajoran bij Batavia, geland.
Gestolen ringen.
Niet minder dan 70 ringen werden vo
rige week uit een Zwolse juwelierswin-
kel gestolen. De inbreker, zekere Van W.
uit Zwolle, is nu gearresteerd. 65 van de
70 ringen zijn gevonden.
Eindelijk.
Maandag zijn te Batavia 668 geïnter
neerden, xonder wie 15 zieken, uit het
binnenland aangekomen.
Natuurlijk.
De Tweede Kamer heeft uitgesproken,
dat voor de Ned. Wetgeving het stand
punt blijft gelden, dat de vader bij de op
voeding de eindbeslissing heeft.
Vlaggetjesdag.
Vandaag zal tussen 8 en 9 uur bij hoog
water de Scheveningse vissersvloot voor
de haringvisserij zee kiezen.
Verleden Zondag is de gehele vloot, be
staande uit ongeveer tachtig schepen,
feestelijk gepavoiseerd. Daarmee werd
een oud gebruik „Vlaggetjesdag” in ere
hersteld.
Na twee jaar vrede.
Verleden week zijn onder de gemeente
Asten (N.Br.) drie kinderen uit Neder-
weert, van zeven, twaalf en dertien jaar
oud, door een ontploffende landmijn ge
troffen. De jongste twee kinderen wer
den op slag gedood. De oudste werd in
zorgwekkenden toestand naar het zie
kenhuis in Weert vervoerd. Volgens ver
klaringen van deze laatste hadden de
kinderen de landmijn in de Peel gevon
den.
Door de recherche te Den Haag werd
dezer dagen op aanwijzing van een op-
koopster aangehouden de 19-jarige N. E.
wonende aan de Paul Krugerlaan aldaar,
die er een gewoonte van maakte kleine
kinderen mede te lokken en dan hun
kleertjes te ontfutselen, welke zij ver
kocht. Zij had tevoren reeds enige tijd
in de tuchtschool voor meisjes te Mont-
foort doorgebracht.
Zij bekende 8 9 manteltjes te hebben
gestolen, waarvan er inmiddels vier te
recht zijn. Voorts had zij een zestal kin
derwagens gestolen.
Een goede vangst.
Binnen een paar weken is dé Enschedese
recherche er in geslaagd ruim zestig in
braken op te helderen. Dezer dagen werd
de hand gelegd op een bende van veer
tien inbrekers, onder wie drie vrouwen
en zeventien helers, die dertig inbraken
op hun geweten hadden.
Tevens werden twee inbrekers achter
slot en grendel gezet, die met hun
beidjes dertien inbraken pleegden, waar
bij het in hoofdzaak ging om schrijfma
chines, radio’s en fietsen, die in Amster
dam aan zekere V. verkocht werden. Ook
deze heler is opgesloten.
Tragisch ongeval.
Dicht bij de Pyramide van Austerlitz,
vlak voor de theetuin van café-restau-
rant „Berchzicht”, is een bom van" dui
zend kilo, die voor vernietiging naar de
Leusderheide werd gesleept, tot ontplof
fing gekomen, waarbij twee militairen
werden gedood en een derde zware ver
wondingen opliep. Om de plaats van de
ontploffing zijn de bomen op een af
stand van honderd meter afgeknapt. Het
interieur van het café vertoonde na de
ontploffing een ware ravage.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
Dlnadag 13 Mei 1947
Abonnementsprijs s
1.25 per kwartaal bij vooruitbetr ling
Advertentieprijs: 10 cent per «>m.
Oiro 87920
i
c
>k
te
il-
ii,
d,
fe
te
e-
en
li
st
en
ns
en
:lp
tal
nd
lie
ir-
n-
n-
er
k,
in
in
et
:n
n
Ie
:r
n
Ie
W Wie re warden i
Men moat it teil net heger
lüke as de mest.
Gooi niet met knikkers.
Dinsdagmiddag kreeg de 15-jarige scho
lier A. F. O. bij het knikkeren voor de
deur van de ouderlijke woning te Rot
terdam ruzie met zijn T 1-jarig broertje,
die hem in drift een stalen knikker naar
het hoofd wierp. Ongelukkigerwijze
kwam de knikker tegen de linkerslaap
van de jongen terecht, met het gevolg,
dat hij een dag later overleed.
Zeg het met bloemen.
Met de Engelse autoriteiten is overeen
stemming bereikt over de invoer in het
komende seizoen van snijbloemen, jonge
planten en succulenten uit Nederland,
aldus deelt het ministerie van Landbouw-
Visserij en Voedselvoorziening mede.
Het contingent voor snijbloemen is vast
gesteld op 150.000 pond, voor jonge
planten en succulenten op 25000 pond.
Nieuwe rouw.
Tijdens de plechtigheid bij het monu-
Emstig motor-ongeluk.
Donderdagavond had in de nabijheid van
Niawier een droevig ongeval plaats. De
heer Jansen, controleur bij de N.O.F. te
Dokkum, raakte door een oneffenheid in
de weg het stuur over zijn motorrijwiel
kwijt en kwam zodanig te vallen, dat
hij in deerniswekkende toestand werd
opgenomen. t
Nader vernemen we, dat het slachtoffer
’s nachts om half één is overleden. De
heer Jansen was een zeer geziene per
soonlijkheid in N. O. Friesland.
Engeland let op de
coloradokever.
Met ingang van 15 Mei a.s. zal in En
geland een invoerverbod van bladgroen
ten van kracht worden, zodat de Neder
landse uitvoer van deze producten
de voornaamste exportartikelen zijn ra
dijs, sla, bloemkool en bospeen zal
stopgezet moeten worden.
Een grijsaard berecht
De advocaat-fiscaal eiste j.l. Zaterdag
tegen Jhr. de Geer, die zoals men zich
zal weten te herinneren in bezettingstijd
vanuit Londen via Portugal, naar zijn
familie terugkeerde en later een brochu
re schreef over de synthese van de oor
log, een jaar gevangenisstraf voorwaar
delijk en een geldboete van f 4000.
Misschien heb ik de avondvrede niet ver
diend, aldus de oud-premier, ik heb vele
fouten gemaakt maar ten aanzien van
uw aanklacht een rein geweten.
Waar een begrafenis goed
voor kan zijn.
De Bergen op Zoomse recherche wist
in de eerste helft van Februari de hand
te leggen op de beruchte „Zwarte van
Meel”, een SS-er, die reeds driemaal uit
een interneringskamp wist te ontsnap
pen.
Zaterdag j.l. gelukte het hem vóór de
vierde maal te ontkomes. Hij was van
uit het kamp Laren overgebracht naar
Heerle (nabij Roosendaal) om de begra
fenis van zijn moeder te kunnen bijwo
nen. De SSer ontsnapte toen een bewa
ker hem toestond van het toilet gebruik
te maken. De familie van de ontvluchte
belette de bewaker de vuurwapenen te
richten op „de zwarte”. De Bergen op
Zoomse politie werd gewaarschuwd, die
op haar beurt de grensposten alarmeer
de daar vermoed werd, dat de voort
vluchtige naar België zou uitwijken. Tot
nu toe heeft men hem echter nog niet
kunnen arresteren.
ment voor de gevallenen te Laren (N.H.)
liepen het 3-jarig zoontje van de heer
v. d. Z. te Laren en het eveneens 3-jarig
zoontje van de heer v. d. V., spelender
wijs onder een juist passerende vracht
auto.
Het eerstgenoemde jongetje werd op
slag gedood; het tweede kind dat even
eens gegrepen werd, kwam wonder bo
ven wonder met de schrik vrij.
Droevig einde.
De 14-jarige Haagse scholier J. B. is
Zaterdag bij het balspel door een zand
verstuiving bij een afgraving onder
Lunteren bedolven geraakt. De jongen
werd spoedig uitgegraven. Drie artsen
verleenden hulp, doch slaagden er niet
in de levensgeesten weer op te wekken.
De verongelukte jongen was met mede
scholieren onder leiding van onderwij
zend personeel met vacantie aldaar.
Stenen voor brood.
Met Ingang van 1 Mei zijn alle soorten
stenen (metselsteen, kalkzandsteen,
straatsteen) vrij van bon gekomen. Han
delaren en fabrikanten mogen derhalve
zonder in ontvangstneming van bonnen
en zonder machtigingen tot aflevering al
le steensoorten verhandelen.
Treinbotsing bij Heerde.
Vrijdagmiddag is even voor het station
Heerde de personentrein, die om 2 uur
uit Zwolle te Heerde aankomt, ,in bot
sing gekomen met een goederentrein, die
aldaar was gestationneerd. Hoewel de
machinist van de personentrein alle po
gingen in het werk stelde om zijn ma
chine tijdig tot stilstand te brengen, kon
hij niet voorkomen, dat de trein met een
vaart van 20 km op de goederentrein
inreed.
Volgens het Fries Landbouwblad zijn in
1946 64000 runderen illegaal verdwenen
en 490.000 varkens. Runderen, varkens
en schapen mogen thans in het grensge
bied alleen maar meer op werkdagen
worden vervoerd en wel enkel op' dag-
uren. Een vrouwelijk rund mag van één
uur voor zonsopgang tot één uur na
zondsondergang tot de stier worden ge
leid.
We zullen hopen dat alles wat het licht
niet kan verdragen nu uit is.
Ik ze allen tot Mij trekken.” De Koning
der kerk gaat zijn volk vergaderen. Hij
is heengegaan om plaats te bereiden.
Dat is de heerlijke zin van Hemel
vaartsdag.
Hemelvaart is Kroningsfeest.
Hemelvaart is meer dan een episode uit
het „leven” van Jezus, meer dan een
plechtig en majesteitelijk slotaccoord.
De Hemelvaart werpt haar licht over
alles wat ons van Jezus vermeld staat,
ze hoort bij Jezus, ze vloeit als het ware
uit zijn wezen voort. De Heiland kwam
om het evangelie te brengen. Hij voer
op om het te voleindigen.
Het is zo als de Grieks Katholieke Kerk
op Hemelvaartsdag haar koren laat
zingen:
„Toen Gij de economie van ons heil
had voleind, o Christus onze God, en
het aardse met het hemelse verenigd,
toen zijt Gij in heerlijkheid opgenomen;
maar Gij zijt niet van ons gescheiden,
neen, veeleer inniger bij ons gebleven
en Gij roept allen, die U liefhebben
toe: Ik ben nog met U en niemand is
tegen U.”
It feest fan de krite Boalsert fan it
Selskip foar Fryske tael en skrifteken-
nisse is wer foarby. Us redakteur hat
der in fleurich forslach fan jown en
foar it aldergreatste diel kin ik it der
skoan mei iens wêzen. De tank en de
hulde oan de aide bitüfte strider: Fed-
de van der Spoel, dy’t 45 jier foaroan
yn ’e krite keatst hat, wie dübel en
dwers fortsjinne. Wy slutt üs der fan
herten by oan en binne der, foar de stêd
wiis mei, dat it ploechje warbere man
nen en pittige froulju it swiere wurk
fan in krite yn ’e stêd net sitte litten
ha. Der hawwe hurde koppen foar ne-
dich west en dreech trochsetten. En
dochs wie der yn it koartswilige wurd
fan foarsitter Zysling in lód, dat net
tige feestlik wie. Hy helle oan, hokfor
prestaesjes it Boalserter krite-toaniel
yn dizze jierren bihelle hie en der wie
folie goeds by. Mar doe sei er in pear
wurden oer it oare wurk fan de Krite
en der koed er net sa fan sprekke. It
bistjAr hie net sunich west mei finder
skate initiativen, sa as leargongen,
stüdzjerounten, sprekbeurten en al sa
mear. Mar ütsein yn oarlochstiid hie it
meast nuodlik lavearjen west ynsté fan
silen. It kritelidmaetskip is foar fierwei
dc measten, sa sei de foarsitter, in
kwesje fan in goedkeap abonnemint op
België springt bij.
Tussen Nederland en België is een ac-
coord gesloten, op grond waarvan België
40 millioen holle bakstenen en belang
rijke hoeveelheden graniettegels en ce
ment aan Nederland zal leveren.
fan harren fierstomin ütgiet om it
Fryske folkskarakter geef to halden, om
de eigen tael folslein to brüken en alle
jeften fan it moed en forstan derby yn
eigen kultuer bod to jaen.
De stêd fan Gysbert-om kriget dit jier
wer in skoandere kans om de tradysjes
fan de Halbertsma’s fuort to setten.
Troch in fris initiatyf fan de nije Boar-
gemaster sil dit jier de Gysbert-Ja-
pikspriis foar it moaiste Fryske boek of
dichtbondel yn Boalsert op it Stêdhüs
utrikt wurde. It Provinciael Bistjfir sil
dy deis Boalsert de eare oandwaen dit
bliid en feestlik barren hjir to halden.
Dizze dei moatte de wanten ris forgoed
ut. De kriten fan Selskip en Roomsk
Frysk Boun meije harren op ’e tiid ut-
risse om yn Oktober oan Fryslan sjen
to litten, dat hja net allinnich in Frysk
toanielwurk op priis stelle, mar dat hja
jit altyd in Fryske stêd binne, dy’t it in
eare en plicht achtet mei to dwaen oan
de geastlike en kulturele opbou fan it
Fryske folk. De sfear fan dizze dei sil
yn alle opsichten treflik wêze moatte
en gjin „Boemelpetrus” of soksoarte
treddesoarte strjitferskes hearre dan de
utfiering to bidjerren.
Boalsert moat dit goed ynsjen, dat alle
war om de stêd foarüt en omheech to
bringen fêstsit op it oerwinnen fan de
maklikens, de healens en de sloppens
fan eigen minsken. De wanten moatte
üt, sawol yn dizze saek, as yn de wich
tige saken, dy’t de B.B.G. foarstiet. Mei
de sport is it net oars. Oare minsken
bringe de fleur en de bloei der net yn.
De foarütgong moat hjirwei oanpakt
wurde en troch ienriedich meimekoar
to wrotten komt er gong yn it spul.
„Sizzen is neat, Friezen, dwaen is in
ding!”
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINOA Bolaward
Wat in het Fries een
wordt zelfs in de kleinste zakagenda
aangeduid met algemeen erkende
Christelijke feestdag.” Eens hoorden
we een Hollandse predikant fel fulmi-
rieren tegen het feit, dat de Friezen
zelfs zich in hun taal niet schaamden,
zo’n algemeen erkende Christelijke
feestdag te betitelen met de minder
waardige benaming van „halve dag.
Nu hoeft dat intussen ook niet het
geval te zijn, want „hjeldei” mag dan,
wat de eerste lettergreep betreft, op de
klank af overeenstemming vertonen
met de aanduiding „half”, in woorden
als „healbrea”, „healwei „healsli-
ten”, „healbizich” enz., in werkelijk
heid wil het niets anders zeggen dan
„heilige” dag. Als de pastor in quaes-
tïe slechts op de spelling van dat
„hjeldei” (en niet „healdei”) had ge
let, zou hij zijn blunder niet hebben
gemaakt.
Overmorgen is het Hemelvaartsdag.
Ook deze „hjeldei” staat in de agen
da’s opgetekend als een „algemeen er
kende Christelijke feestdag”.
De ontkerstening van de meeste alge
meen erkende Christelijke feestdagen
is helaas een belangrijk verschijnsel in
onze moderne eeuw.
Men ziet niet meer de betekenis, de zin
van onze vierdagen of wil die niet zien
en daar men toch eenmaal met die da
gen „opgescheept” zit, tracht men er
iets anders van te maken.
Soms gelukt dit zo op het eerste ge
zicht aardig, ook al blijkt het surro-
gaat. Vooral onze Oosterburen, de
edel-Germanen, waren in de brute ont
kenning van de Christelijke en het
daarvoor in de plaats stellen van „volk
se” waarden heel wat mans. Wie toe
vallig wel eens hun tijdschriften en ge-
illustreerde bladen zoals Hamer e.a. in
handen heeft gehad, zal zich het abso
lute negeren van het Christendom en
het uitbuiten van de op folkloristisch
gebied overgebleven resten van de oer-
- tijd herinneren.
Trouwens daar waren het dan ook mo
derne heidenen voor en men kon terug
grijpen op het bestaan van oude hei*
dense feesten, waarvoor de Christelijke
feestdagen in de plaats waren geko
men.
In de tijd van evangelieverkondiging
in deze lage landen had de Paus er n.l.
op aangedrongen aan te sluiten op het
bestaande. Zo vindt men onder de
kerkmuren van thans soms nog de res
ten van heidense tempels. Zo werd aan
de heidense feestdagen Christelijke in
houd gegeven.
In onze tijden van doorgaande ontker
stening tracht men op de zin van de
heidense feesten terug te grijpen. Vaak
geschiedt dit geheel onbewust.De
Christelijke inhoud wenst men niet
meer, men zoekt zijn toevlucht in sur
rogaat en daar er zelfs surrogaten in
soorten bestaan tracht men de beste te
zoeken.
Soms gelukt dit aardig. Kerstmis is
voor velen reeds niets meer, dan het
feest van het komende licht. Dat was
ook de zin van het heidense Joelfeest
of Midwinterfeest. Dat Kerstfeest
Christusfeest betekent tracht men te
vergeten. Zo wordt het opstandingsfeest
van de Heiland, het Paasfeest, het op
standingsfeest van de natuur, die uit
de winterslaap ontwaakt. Zo tracht
men van het Pinksterfeest het feest van
een komende nieuwe geest te maken,
met voorbijgang van de herdenking van
de uitstorting des Heiligen Geestes.
Met de Hemelvaartsdag zit men echter
hopeloos vast. Hier zijn geen aankno
pingspunten met folklore of heiden1
dom.
Geen wonder dan ook, dat vele bladen,
die anders gelegenheidsstukjes schrij
ven (zo mat en zo lauw, dat men er
alle kanten mee uit kan, en men de
Christelijke lezer en zijn niet-Christe-
lijke collega er beiden in tevreden
tracht te stellen) thans in alle talen
zwijgen.
Dat is tenminste eerlijk.
Hemelvaartsdag kan slechts Christelijk
worden verstaan. Andere zin dan de
Bijbelse kan men er niet aan geven.
Hoe men het ook probeert, hier schiet
alle fantasie te kort.
Intussen is het opvallend hoe sober de
Bijbel van de Hemelvaart vertelt. De
vier evangelisten zeggen niet veel over
dat gebeuren. Mattheus zegt er niets
van, Marcus schrijft er één vers over
(16 19 en dit is waarschijnlijk ook niet
eens van Marcus zelf, maar later inge
voegd), Lucas noemt de Hemelvaart
(24 5052), maar schijnt deze op de
opstandingsdag te plaatsen, Johannes
geeft alleen het woord tot Maria Mag
dalena: „Ik vaar op(20 17).
de toanieljounen, foar de oare saken
binne hja meastal net thus.
Men kin rêstich oannimme, dat dit siz
zen ticht by de wierheit komt. Ek it
oare Fryske formidden yn ’e stêd soe
itseldè. sizze kinne. Wy jowe hjir mei
mekoar meastal in demonstraesje fan
de wurden, dy’t Eeltsje Folkertsma
skreau yn syn „Toer en Tsjerke” (bis.
72):
„Wy habbe to krijen mei in folk, dat
stiif fol lytsens, maklikens, healens,
smoutens en slügens sit; in folk, dêr’t
de greate krêft yn slommet, mar dat
bang is fan him seis en foar him seis
en alles dwaen en alles litte wol, om dy
krêft yn swiete slom to helden; dat foar
de wierheit ut ’e wei krópt yn smeulske
koartswyl.
Sil de Fryske biweging net dea rinne,
dan is it swiere needsaek, dit folk neat
ta to jaen en rjocht en hurd tsjin him
to stean. It is in maklik folk, lit üs it
ünmak regearje. It is in folk, swier to
rissen, lit üs it opdriuwe ta de fiere
sprong. It kin net oer lést en hêldt fan
rêst, dat jei it unbarmhertich op ut al
syn smüke hernen. It doar himsels net
oan, dat set it rjocht oerein foar syn
byld en twing it to sjen. It is lyts en
wol lyts wêze, meitsje it sa lyts, dat it
oars net bigeare kin as greatens. It leit
sa fredich to drógjen yn ’e suvere loft
fan syn humor, dat forjow it mei
wrangwreed sarkasme. Dit folk moat
dwerseide, omeide wurde. Skodzje it
wekker üt syn slomme, nitelje him, hün
him, hiis him tsjin him seis. Grounje
syn geast om, meitsje syn krêften los,
stjit him op ta syn heech doel, siz him:
„W z, dystou wurde moast.”
Folkertsma hie en hat it rjocht om sa
to praten, hwant hy jówt oan hiel Frys
lan in foarbyld fan folsleine en konse-
kwinte tiou oan it heitelón, mars de
measte kriteleden moatte tajaen, dat der
„hjeldei” is, De Hemelvaart kunnen wij misschien
het beste met een bekend hedendaags
theoloog typeren allereerst als een af'
scheids
Geen luidruchtig afscheid. De evange
listen willen blijkbaar niet, dat de He
melvaart opgevat zal worden als een
apothese. Jezus Cristus vaart niet met
schetterende fanfares ten hemel. De
Hemelvaart is eenvoudig de laatste der
verschijningen en de discipelen staan er
bij als verbaasde mannen. Nu is het
voor hen uit. Nu zullen zij Jezus niet
meer zien. Maar Hemelvaart is ook een
nieuw begin zoals ook het uitvoerigste
hemelvaartsbericht staat aan het begin
der Handelingen. Met Hemelvaart be
gint de tijd der Kerk, de tijd die ein
digt met Jezus’ wederkomst. Zo heeft
de Heiland zelf gesproken: „Wanneer
Ik van de aarde verhoogd zal zijn, zal
Bolswartls Nieuwsblad
S
■r,
id
■e
n
je
ir
I
