1 Wat kunnen er Provinciale Kroniek IA tegen doen Buitenlands Overzicht n 5 •:1 ’5 II No. 37 43e Jaargang Vrijdag 16 Mei 1947 Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland B o I s w a r d Uitgave van Drukkerij Fa, A. J, OSINGA - 1 m :or Iw inslag. Ze volgen meer de ideën van hun leiders, dan bepaalde principiële op vattingen. En daar iedere partijleider, als hij de kans heeft gekregeh op het rege- ringskussen te komen er naar streeft er zolang mogelijk op te blijven zitten, spreekt het ook dat in de Z.-Amerikaan- se republieken democratie in de regel meer een naam dan een daad is. We schreven hiervoor, dat Russen willen dit laatste wel, de Amerikanen niet. Opmerkelijk is ook dat Polen sterk opkwam voor de Joodse rechten in het Heilige Land, in. tegenstelling tot de Rus sen, die ook de Arabieren wat trachten te vriend te houden. Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (K 5157) ke te op dit ed. P iel) ID it r 12 le- H- |n. en I na, ur. M- ia, !P Niwin in Friesland. Het Niwin-werk is ook in Friesland ge presenteerd. Men weet wat de Niwin beoogt: het wekken van belangstelling voor het werk, dat verricht wordt, niet alleen voor de militairen, maar ook in dat van de burgers in Indië. Zij hebben noch de oude, vertrouwde sfeer van het vaderland rondom zich, noch die van het ouderlijk tehuis. Het devies van de Niwin is dan ook: „Ons hart is bij hen.” De Comm’ssaris der Koningin, mr. Linthorst Homan leidde de bijeenkomst met een hartelijke toespraak in, waarbij hij gelegenheid kreeg op te merken, dat Friesland in het werk om noodlijden den te helpen, niet achteraan komt. Drs. E. B. W. Schuitema zette uiteen de strictuur van de Niwin, alsmede de werkwijze en die van de afdelingen, waarna tot slot door enige artisten een programma gegeven werd, dat een uit stekende indruk gaf van het culturele werk, zoals wij dat in Indië zullen bren gen. Wfere umrc/en Slüge soe ek, mar hy stoar M earder. x kwestie welke opdracht de commissie van onderzoek welke naar Palestina gaat moet hebben en speciaal of zij ook een voorstel mag overwegen tot het ge ven van onverwijlde onafhankelijkheid aan Palestina. De De Friese Landbouwtentoonstelling zal met haar 10 H.A. oppervlakte en 15000 vk. M. overdekte expositieruimte tot een der allergrootste sinds jaren ge rekend kunnen worden, vooral wegens het belangrijke doel, dat wordt nage streefd. De verzorgende taak in het binnenland en de deviezenkwekende functie in het buitenland gedurende de afgelopen jaren hebben het bestaans recht van de landbouw overduidelijk bewezen. Het fokvee, de pootaardap- pelen en de zuivelproducten zullen bij deze tentoonstelling als export-objecten sterk naar voren worden gebracht. Vooral de fokveedagen op 24 en 25 September zullen de aandacht verdie nen. Naast dit demonstratieve, zal ook het instructieve karakter op de voor- grqnd treden. Belanghebbenden zullen kennis kunnen nemen van een uitge breide collectie van de meest moderne landbouwwerktuigen en zuivelinstalla- ■ties. Hoewel in de huidige ernstige tij den het zakelijke primair is, zullen ook de'attracties niet ontbreken. Fekansjeleargong 1947. De fekênsjeleargong fan de Fryske Underwiisrie wurdt dit jier halden fan 30 July1 Aug. De léste deis sil it tra- dysjonele utsje wer balden wurde. Dit jier nei Skiermüntseach. Bonnenlijst geldig tot en met 31 Mei '47. Bonkaarten KA, KB, KC 705 (Serie C): C-04 alg. 750 gram suiker, boterham strooisel enz. of 1500 gram jam stroop enz. of 750 gram cho colade of suikerwerk. C-05 alg. 2 liter petroleum. C-06 alg. 1 ei. Bonkaarten KD en KE 705 (Serie C): C-14, C-15, C-16 alg. 250 gr. suiker, boterhamstrooisel enz. of 500 gr. jam, stroop enz. of 250 gr. chocolade of suikerwerk. C-17 alg. 2 liter petroleum. C-18 alg. 1 ei. Bonkaarten MA, MD 706 (Bijz. arbeid, a.s. Moeders) (Serie C) C-21 suiker 250 gram suiker, boterh.- strooisel enz. of 500 gram jam, stroop enz. of 250 gram choco lade of suikerwerk. Tabakskaarten enz. QA, QB, QC 703: 73-1 tabak 3 rants, tabaksartikelen. 73-2, 73-3 tabak 2 rants, tabaksart. 73-1 versn. 200 gram chocolade of sui kerwerk, of 200 gram suiker, boterhamstrooisel enz. of 400 gram jam, stroop enz. 73-3 versn. 100 gram chocolade of sui kerwerk of 100 gram suiker, boterhamstrooisel enz. of 200 gram jam, stroop enz. Abonnementsprijs 1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling Advertentieprijs: 10 cent per n m. Giro 87926 Brazilië thans een economische crisis doormaakt, welke koren op de communistische mo len is. Brazilië is door haar allesover heersende koffieproductie een artikel dat niet een der eerste levensbehoeften vormt en dus minder aftrek vindt dan het Argentijnse graan en vee ofschoon het grootste zeker niet het economisch sterkste land van Zuid-Amerika. Europa kan bij de huidige toestand haar hoofd product niet kopen en zelfs zich niet voorzien van de allernoodzakelijkste le vensbehoeften. Daarop hebben in de af gelopen week ook twee bekende Ame rikanen de aandacht gevestigd, Acheson, de Amerikaanse assistent minister van buitenlandse zaken pleitte er voor dat de Ver. Staten meer in Europa en Azië zouden kopen om deze werelddelen in staat te stellen, zich uit hun economi sche noodtoestand te bevrijden, hetgeen ook de politieke toestand zou verbete ren. De vraag is echter’of Europa en Azië al weer voldoende op de been zijn geholpen om zoveel te produceren, dat, als de Ver. Staten het overschot wilden opnemen, ze uit de brand zouden zijn. Afdoender lijkt een plan van de jour nalist Gomes, die in December candidaat was voor het presidentschap en de winnaar, de tegen woordige president Dutra, vrij dicht op de hielen zat; het is zelfs niet onmoge lijk dat de communisten, nu zij zelf niet meer met een partij voor de dag mogen komen, zich naar die van Gomes zullen wenden, waarvan de linkervleugel trou wens herhaaldelijk heeft gepoogd ’n ver bond met de communistische partij te sluiten. Overigens men beoordele Zuid-Amerikaanse partijen niet naar de Europese betekenis hunner namen, ze hebben een stérk persoonlijke Lippmann, die kind aan huis is bij het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken en er op aandringt, dat de Ver. Staten, als in de oorlog, opnieuw een leen- en pacht- programma op zullen stellen van tenmin ste 5 milliard dollar om Europa te hel pen uit de crisis te komen. Dit zou in derdaad een uitweg zijn, en waarschijn lijk staat het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken achter dit idee. Maar zal de Amerikaanse volksvertegenwoor diging er aan willen? Er was al vrij veel verzet tegen het voorstel der Amerikaan se regering om Griekenland en Turkije te helpen al is dat thans aangenomen maar hier zou het om nog geheel an dere sommen gaan. Een belangrijk deel der Amerikaanse volksvertegenwoordigers denkt heel sterk in dollars en ziet aller minst ver vooruit. Deden ze het laatste, dan zouden ze mis schien inzien dat de Ver. Staten met een dergelijke nieuwe leen- en pachtovereen komst geen liefdadigheid bedreven, maar meewerkten aan een economische en po- De Voorjaars-stierenkeuring gaf ook ditmaal weer een waardevol overzicht over de stand van ons Friese veefokkerij. Dat zulk een presenteren van het puikje van onze fokkers niet alleen in die kringen belangstelling trekt, maar ook in die van de buiten landse handel, zal geen verwondering wekken. Het was inderdaad voor de kenner van vee een imposant schouw spel, dat nog beter tot zijn recht kwam bij het défilé van de bekroonde dieren na de eerste wereldoorlog en na Mün chen. En Amerika heeft reden tot be zorgdheid, doordat Rusland na de nau we samenwerking gedurende de tweede wereldoorlog weer ongenaakbaar in zijn isolement is teruggekeerd. We be grijpen het allemaal wel. Maar wat hebben we daar aan? We zien de we reld afglijden naar nieuwe gevaren en nieuwe dreigingen en de grote vraag is, of we er nog iets tegen kunnen doen eer het te laat is. Wij, dat zijn West- en Midden-Europa. Men wil ons suggereren, dat we moeten kiezen tussen Moskou of Washington. Ik geloof, dat we niet kunnen kiezen. Daarvoor vormen onze christelijke en humanistische tradities te grote hinder palen. En het zou geen oplossing van het oorlogsvraagstuk betekenen. Het zou alleen maar beduiden, dat Europa nu ook mee was opgedeeld in de beide grote tegenstellingen en dat we in de komende botsing aan de ene of aan de andere kant zouden staan. Het gaat er niet om te kiezen. Het gaat er om ons zelf te blijven en om nauw verbonden een uiterste poging te doen om de dreiging af te wenden en tussen de beide grote tegenstanders te bemid delen. Maar dat kan alleen, wanneer we nauw verbonden zijn, d.w.z. wanneer we we ten te komen tot een West- en Midden- Europeese Federatie, niet tegen Rusland zoals Churchill wil, niet tegen Ame rika gelijk de communisten in de niet- russische rest van Europa wel zouden willen. Maar tussen beiden in en door haar omvang en getal gerechtigd tot de het dan ook zo raak, toen hij het doel van de vereniging nader presiseerde: een realisatie van onze dankbaarheid jegens hen, die alles gaven. Van hart tot hart sprak het hoofdbestuurslid, de heer H. Ch. G. J. van der Mandere over dat verre, grote land, dat zo spontaan de Engelsen bijviel, toen de grote wereldbrand uitbrak. Dat alles is de onmiddellijke aanleiding geweest tot het oprichten der vereniging. Wij zijn dankbaar, maar willen die dankbaar heid tonen, door het land te leren ken nen. De le secretaris der Canadese Ambassade, mr. M. H. F. Feaver ver telde op zijn wijze nog veel wetens- waardigs; enige films droegen zeer tot hef, welslagen van de avond bij. de zal zal komen, Intussen: Trumans voorstel tot steun aan Turkije en Griekenland verwierf een grote meerderheid in het Am. Huis van Afgevaardigden en die meerderheid liet er ook geen twijfel over dat zij ook bereid was elders hulp te ver lenen, wanneer het er om ging commu nistische uitbreiding te voorkomen. Er zal nu een voorstel worden ingediend Korea met 600 millioen dollar te steunen. Turkije heeft medegedeeld het bedrag, dat- het van de Ver. Staten krijgt uitsluitend voor militaire uitgaven te zullen besteden. In de politieke commissie der Ver. Naties strijdt men op dit ogenblik over de Ook de Friese afdeling van de Vereniging Nederland-Canada, heeft haar opwachting bij de Friese be volking gemaakt en niet ten onrechte. Hebben wij niet mede, ja in hoofdzaak aan die stoere kerels uit Canada, het land van „overvloed” te danken, dat wij het hoogste goed op aarde terug kregen: vrede en vrijheid? De voorzit ter van de bijeenkomst mr. Muller zei hébben we hier nog te kiezen? Gaat het niet over onze hoofden heen? Bij ons, over ons en zonder ons? Als deze diplomatieke Russisch-Ameri- kaanse worsteling zich straks over kor ter of langer tijd tot een nieuwe ge wapende botsing verscherpt, wat dan? Wat wordt er dan van de rest van Europa? Het zal slagveld worden! Daar zal een run ontstaan tussen de Russische en Amerikaanse macht, wie het eerst West-Europa bezet zal heb ben. En dan staan op de duur de Rus sische kansen het best. Op de duur, vooral wanneer de Geallieerde bezet ting uit Duitsland zal zijn terugge trokken. De Russen zijn gevaarlijk dicht bij gekomen. Hun grenzen zijn tot de Weichsel naar het westen toe vooruit geschoven en een bezetting over land gaat altijd vlugger en gemakkelijker dan over zee, vooral als die zee Atlan tische Oceaan heet! De Russen zullen dan een militaire voorsprong hebben. En het is misschien mogelijk, dat zij uit West Europa zullen kunnen wegge bombardeerd worden. Maar men make zich dan geen illusies over wat er na zo’n bombardement (met atoombom men) nog van West Europa over zal zijn. David Lilienthal, de voorzitter van de Amerikaanse Commissie voor Atoom energie, heeft dezer dagen gezegd, dat men zich na een derde oorlog over het nageslacht geen zorgen meer behoefde te maken om de eenvoudige reden, dat er dan geen nageslacht meer over zal zijn. Troostend vooruitzicht, twee jaar na de wapenstilstand. Wij zien de hele wereld opgesplitst worden door de Russisch-Amerikaanse tegenstelling. Wij vragen niet naar de schuld ervan. Rusland heeft reden tot wantrouwen, gegeven zijn ervaringen De conferentie van Moskou is afgelo pen en zij heeft vrijwel niets opgele verd. Zij heeft slechts het droevig beeld vertoond van de vrijwel op alle punten hopeloos verdeelde grote Vier. Zelfs het vredesverdrag met Oostenrijk heeft men niet tot stand kunnen brengen, laat staan dan dat met Duitsland. We zijn weer een illusie armer geworden, gesteld dan, dat we nog verwachtin gen koesterden, vóór de conferentie be gon. De Senaatsrede van Truman met het voorstel om Griekenland en Tur kije economische en militaire hulp te verlenen (tegen Rusland!) maakte het komen tot resultaten van meet af uiterst twijfelachtig. En Truman sprak twee dagen nadat de conferentie van Moskou begonnen was. De coincidentie, hoewel waarschijnlijk geenszins toeval lig, maar gewild om Rusland te doen verstaan, dat Amerika tot geen toege vendheid meer bereid was, maar tot het diplomatieke tegenoffensief wenste over te gaan tegen de onverzettelijk heid van de Sovjets, liet niet veel ge gronde hoop meer over, kon interna tionaal beschouwd niet ongelukkiger zijn. Natuurlijk hebben de heren ministers van buitenlandse zaken het na de on gelukkige afloop niet laten ontbreken aan officieel optimisme: er waren wel degelijk resultaten bereikt, er was be langrijk voorbereidend werk geleverd en men kende nu elkanders standpun- ten beter. Inderdaad;, voorbereidend werk, maar waarvoor: voor de werkelijke vrede of voor een nieuwe oorlog? En wat geef* het, of men elkanders standpunt al kent, als men er over en weer stokstijf op staan blijft en elkander geen stap te gemoet komt? Wat Moskou te zien heeft gegeven en zich overal herhaalt, in de Veiligheids raad, de commissie voor de atoom energie, de ontwapening en het inter nationale veiligheidsleger, is het im mense wantrouwen tussen de grote Vier onderling, in het bijzonder tussen de beide grote wereldmachten van Rus land en Amerika. Overal botsen hun belangen op elkaar en zij worden door ideologische tegenstelling aangescherpt en tevergeefs trachten Engeland en Frankrijk, die zich met een rol op de tweede en derde plaats vergenoegen moeten, tussen de beide groten te be middelen. De Russisch-Amerikaanse tegenstelling spitst zich toe en Midden- en West-Europa lopen gevaar tussen deze beide grootmachten politiek en economisch en geestelijk verpletterd te worden. Moeten wij kiezen tussen Rus sische economische democratie zonder politieke of tussen Amerikaanse poli tieke democratie zonder economische, tussen collectivisme en individualisme, Fries Genootschap vergaderde. Zaterdagmiddag werd in het Fries mu seum de Alg Ledenvergadering gehou den van het Fries Genootschap voor Geschied-, Oudheid- en Taalkunde on der voorzitterschap van Mr. P. A. V. baron van Harinxma thoe Slooten. Blij kens het jaarverslag van Dr. C. J. Gui- bal bedroeg het aantal gewone leden 1811, buitengewone leden 12. dona teurs 3 en correspondenten 21. In de plaats van Dr. S. Cuperus, die had be dankt werd gekozen de heer van Buy- tenen terwijl Mr. P. C. J. A. Boeles en Dr. C. J. Guibal werden herkozen. Artikel 1 van de wet van het Genoot schap werd als volgt gewijzigd: Het Fries Genootschap te Leeuwarden stelt zich ten doel, het onderzoek naar en het verspreiden van kennis omtrent al hetgeen betreft de geschiedenis, oud heid en taalkunde van Friesland. Nadat Dr. A. Wassenbergh had mede gedeeld dat in het afgelopen jaar het Museum was bezocht door 25000 per sonen, hield hij een voordracht over „Het gerestaureerde gildebord der Leeuwarder zilversmeden”, waarna Dr. A. J. Starkenburg interessante me dedelingen deed over de Van Harens en hun -portretten. I Extra krachtvoer gevraagd. Om de veestapel op peil en krachten te houden is voedsel nodig, kwalitatief en kwantitatief in goede verhouding. Door de koude Weersomstandigheden van de vorige weken en het opraken van de laatste restanten hooi, stro, kuil en bie ten, is de voedselpositie voor het rund vee in de weidebedrijven zorgwekkend geworden. Dit is voor Koopmans’ Meelfabrieken aanleiding geweest bij het Bedrijfschap voor Veevoeder aan te dringen op beschikbaarstelling van een extra toewijzing krachtvoeder. Gelukkig dat thans door zon en warmte het gras flink begint te groeien medespreken. Amerika telt 150 mil- litieke opbouw van Europa en aan een lioen inwoners, Rusland weldra 200verzekering van rust daar, welke de Ver. millioen. Maar een federatie van de sta- Staten zelf op den duur slechts ten goe- ten van West- en Midden-Europa zou den ook niet ver van de 200 millioen blijven naar ruwe schatting en dus als gelijkwaardige derde kunnen en mogen meespreken over oorlog en vrede. Als we gescheiden blijven tellen we niet mee. Verbonden zullen we een macht zijn, waarmee gerekend worden moet. En het is bitter om te zeggen: recht zonder macht betekent nu eenmaal niet veel in deze zondige wereld. Overigens is dat gemakkelijk gezegd: een Federatie van de Midden- en de West-Europe,se Staten. En Duitsland dan? Zulk een Federatie is ondenkbaar zonder Duitsland met zijn 70 millioen inwoners. Maar dan zal Duitsland eerst heropgevoed moeten zijn. Teveel Duit sers dromen nog onder de invloed van 12 jaar Hitler- en Goebbels opvoeding van een oorlog met West-Europa tegen Rusland en het communisme. Alleen een waarlijk democratisch Duitsland zal in een Fede?atie met dat doel kun nen worden opgenomen. En Spanje? Zolang Franco er zit blijft Spanje een moeilijkheid. En de anderen? Alle lan den en volken zullen veel hebben af te leren en nog meer aan te leren. Zij zul len hun nationale vooroordelen en egoïsmen hebben af te leggen en met behoud van het eigene hebben te leren denken in continenten (gelijk H. Ro land Holst het uitdrukte) zich bezin nend op hetgeen tot het geestelijk be zit van de Europeese mensheid behoort. Alle volkeren van Europa met hun eeuwepotïd historisch verleden zullen hebben te leren zich dienend in te scha kelen in dat groter geheel, dat politiek en economisch en cultureel Europa nog redden kan van de ondergang, die dreigt. Maar dan moet ieder mens van ieder volk beginnen bij zich zelf! Vk. Verboden partij. Toen in 1946 in Brazilië een nieuwe grondwet werd afgekondigd nadat van 1937 af er een had gegolden welke een fascistische basis had werd daar in o.a. de bepaling opgenomen, dat par tijen, die onder buitenlandse leiding staan, verboden waren. Het Braziliaan se Opperste Gerechtshof voor de verkie zingen heeft nu vorige week op grond van genoemde bepaling de communisti sche partij, waarvan de leider Prestes heet, tot een verbodene verklaard. De communisten hadden zowel bij de Kamerverkiezingen in het laatst van het vorig jaar als bij de gemeenteraads- en provinciale verkiezingen in het begin van dit jaar een vrij aanzienlijk aantal zetels behaald, en deze gehouden verkiezin gen stelden bedoeld Hof thans in staat een uitspraak te doen. De Communisten zullen dus uit de diverse vertegenwoor- tussen communisme en\aP7aiïsme"Ën diSende Hchamen moeten treden en dit - - - - - - r - ontneemt hun een belangrijke tribune, vanwaar ze hun propaganda kunnen voe ren. Natuurlijk kan de partij in het ge heim doorwerken ais ze dat wenst, ze zou ook kunnen besluiten zich zelf te ontbinden, waarna haar aanhangers een nieuwe partij onder een andere naam zouden kunnen stichten. Begrijpelijk is het, dat ook de vraag rijst of het bedoelde Hof onafhankelijk van de regering tot de vervolging van de communistische partij is overgegaan. Men zoekt er veelal regeringsinvloed achter. Deze regering wordt gevormd door de soc. democratische partij van Dutra, die bij de genoemde verkiezingen een aanzienlijke meerderheid verwierf, en waarvan, volgens de N. R. Crt, de kérn uit regeringsambtenaren en de militaire groep bestaat. Zij zou de toenemende invloed der com munisten, die bij de economische crisis welke Brazilië doormaakt, de wind in de zeilen hebben, vrezen en daarom deze partij hebben doen verbieden. Haar an dere concurrent is de nationaal demo cratische partij van Bolswards Nieuwsblad 3 B i 3 t h M: |R- 7 7

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1947 | | pagina 1