niet verschijnen
Landbouwvraagstukken
nn de gehele wereldJ
Reportage-flitsen van het Internationaal
Landbouw Congres.
Martinytoer
Correspondentie.
Fan de
DE ALDE SWALKER
No. 08
43e Jaargang
Dinsdag 20 Mei 1947
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA - Bol sward
naar
:1-
F.
L.
r
Tj. de J.
3
In verband met het Pinkster
feest zal ons blad op Dinsdag
27 Mei
Ie
en bloemen. Trouwens op dezelfde wijze
wordt onze gehele hoofdstad met gerin
ge kosten centraal verwarmd.
De Scandinavische landen hebben voor
ons Nederlanders steeds een bijzondere
bekoring. Het spreekt dus vanzelf, dat
wij een der Zweedse journalisten, mr.
Sandblad, vroegen hoe de toestand in
zijn land is. Hij vertelde ons o.m.:
Bij ons in Zweden wordt thans alles be
heerst door het arbeidersvraagstuk. De
levensstandaard is in de steden belang
rijk hoger dan op het land en daardoor
trekken vooral de landarbeiders en de
zoons van kleine boeren weg naar de
steden. Ons geboortecijfer is tamelijk
laag en het een bij het ander is er de
oorzaak van, dat de boeren de grootste
moeite hebben arbeiders te vinden, ook
al doordat het bouwen van huizen, die
dringend nodig zijn, thans onbetaalbaar
duur is.
Minister Mansholt hat oan de Frico en
de oare organisaesjes, dy’t harren 'for-
set hawwe tsjin it foroarjen fan it tsiis-
en bütermerk sein, dat hy gjin rekken
hélde koe mei har biswieren, de namme
Nederlén farre to litten foar Hollén. De
Fryske Twadde Keamerleden hawwe foar
itselde yn it spier west, mar it is for-
lern. De Haechse administraesje giet syn
gong. Alle büter en tsiis giet nou nei
it bütenlén ta, net mear ünder de namme
Nederlén, mar Hollén. Dit is in greate
tsjinfall^r en in died fan ienféldich ün-
rjocht. It is dat destomear omdat it ien-
nichste argumint is: wy moatte rekken
hélde mei de realiteit, dat üs lén yn it
bütenlén mear bikend is as Hollan. De
Minister makket him dos folslein los fan
de motiven, fan de wierheit én de wear-
dichheit fan de kwesje, hy leit him yn
syn argumintaesje plat del by de situ-
aesje: It bütenlan seit fan Hollan, dos
wy sizze it ek mar. Dit is Ontstellend
foar in Minister, de heechste ambtsdra
ger fan it Keninkryk der Nederlanden. It
kwea sil him nou fannijs ütwreidzje kin-
ne, hwant as it sa giet mei it griene
hout, hoe wol men dan it toarre hwat
forwite?
geen vergunning onv in Noord-Ierland
langer te blijven dan zes maanden. Daar
door kunnen zij zich niet In Ulster, wat
een andere naam is voor Noord-Ierland,
vestigen. Deze streek heeft echter de
laatste jaren zich in het bijzonder toege
legd op de productie van pootaardappe-
len, terwijl ook de kippenhouderij be
langrijk uitgebreid is. Voor .deze bedrijfs
vormen is veel arbeidskracht nodig en
het is duidelijk, dat hier de bevolkings
politiek en de landbouwpolitiek met el
kander in conflict komen.
Bijzonder welkom waren zonder twijfel
de Finse gedelegeerden. Een land, dat zo
zwaar onder de oorlog geleden heeft en
zich met zo’n energie herstelt, zal ieders
sympathie ontmoeten. Wij reden juist
door onze eigen zwaar getroffen streken
van Nijmegen tot Arnhem en het gesprek
kwam als vanzelf op Finland, waar in
het noordelijk gedeelte de Duitsers bij
hun terugtocht alle huizen verbrand en
alle wegen en bruggen vernield hebben.
De wederopbouw is in dit enorm grote,
maar zeer dun bevolkte land, thans in
volle gang. Een nog moeilijker vraag
stuk is dat van de boeren, die Karelië
hebben moeten verlaten; 30.000 boeren
gezinnen, 12 pct. van de totale agrari
sche bevolking, trok naar ’t overige deel
van Finland en had geen huis, geen vee,
geen meubels en bijna geen kleren meer.
Een speciale wet gelast nu, dat de boe
ren In de andere streken een deel van
hun gronden moeten afstaan om nieuwe
boerderijen voor deze oorlogsslachtoffers
te verschaffen. Op deze wijze zijn reeds
weer 20.000 gezinnen aan een nieuwe
woonplaats geholpen. Bovendien wordt
getracht nog zoveel mogelijk land te ont
ginnen, waardoor een half, millioen ha
land bijgewonnen kan worden.
Dér leit er nou, dy aide swalker,
Y'n ’e haven fan Langwar,
Foarhinne syld’ er op ’e Noardsé,
Och, ’t is sa lang al lyn, hawar
Mar koe it aide skip ris prate
Dan kaem der hiel hwat oan it ijocht I
Soed er forhale fan syn gloarje,
Fan swiere striid, mar ek fan nacht.
De weagen krollen, tomlen, brüzen
It widzeliet fan de Noardsé,
En 't fiskersfolk song sémanssankjes
Wylst makken hja It flsktüch ré.
Mar hjerstdel, as de dagen koarte
En ’t waer dan faek ünlijich wurdt,
As de Südwester oan komt, boldrjen,
Gyng’t fakentiids dochs hard om hard!
Dan hearde men gjin sémanssankjes,
Allinne ’t gülen fan de wyn,
Dan dreunden séën tsjin syn bügen,
En ’t wetter brüz? ta ’t spuigat ynl
As dan de weagen, huzenheech,
Skier skomjend it dek oerspjillen
Dan wie d’ did logger op ’e tried
Hwat koe er se noch tille!
Nou leit er dér, dy Aide swalker,
Yn ’e haven fan Langwar,
Leaver gyng er sé yn, mar och,
Is men did, men hat gjin kar
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
Nei oanlieding. fan de aide hear-
ringlogger yn de haven fan Lang-
r war, dy’t dizze simmer ornearre is
foar kampearskip.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per n.m.
Giro 87925
tg-
an
ke
58
k-
lo
ie
>t,
en
!s-
ke
n-
im
tje
an
na
ga
fa-
ike
na
te
ie-
Ju-
en
}je
ke
rij
en
te
ir-
rd
r
te
it-
a.
rit
rk-
en
im.
jen
in-
>g-
>u-
ir-
en
rus
tra
:je
en
ke
9
0
0
0
5.
5.
5.
n
L
l.
r
u
t-
15
Wie re tuurden i
Op de eln fan ’e füke fangt
men de fisk.
Wij hebben onze gedachtenwisseling met
enkele Amerikaanse afgevaardigden voor
het laatst bewaard. Deze boerenverte
genwoordigers, die hun vrouwen meege
bracht hadden, overtuigden zich op ie
dere plaats weer van de gezonde ar
beidskracht van ons volk, maar aan de
andere kant^onden zij toch niet verbor
gen houden, dat wij naar hun mening,
niet bepaald zuinig met arbeidskracht
omspringen. Zo zei mr. Aldrich, een der
meest vooraanstaande landbouwfiguren
van de Verenigde Staten, uw mensen
verrichten een prachtig stuk werk, maar
wij Amerikanen kunnen maar niet be
grijpen, waarom zij met zulke primitie
ve gereedschappen en machines werken.
Wij zien hier een man werken met slechts
één paard. Naar onze_opvattingen is dat
verspilling van arbeidskracht. Dezelfde
man zou met betere machines meer ver
zetten en dus meer kunnen verdienen,
en ik geloof dat uw land met zijn grote
vlakten, die gemakkelijk gedraineerd
kunnen worden, zonder twijfel met voor
deel meer en grotere machines kan ge
bruiken. Misschien zijn uw boerderijen
daarvoor te klein, maar dan zou dat toch
op een coöperatieve grondslag gedaan
kunnen worden.
Uiteraard is het voor een journalist be
langrijk om ook met buitenlandse colle
ga’s van gedachten te wisselen en zo
hadden we een lang gesprek met mr.
Hurd, landbouwcorrespondent van „The
Times” en lid van het Engelse parlement
voor Newbury. Mr. Hurd, die tot de con
servatieve partij behoort, vertelde ons,
dat de vooruitgang van de Engelse land
bouw gedurende de oorlog zeker niet
verloren zal gaan, maar dat toch een
aantal boeren zonder twijfel terug wil
keren naar de normale bedrijfsuitoefe
ning. Dat betekent een bedrijf met min
der graan en aardappelen, maar meer
groenten en meer melk en vooral meer
vleesvee, meer varkens en meer eieren.
De Britse moeilijkheden ten opzichte van
de dollar maken het zeker, dat de eigen
producten een goede markt in Engeland
en Schotland zullen vinden. Mochten de
wereldprijzen voor landbouwproducten
dalen, dan zullen de boeren waarschijn
lijk in versterkte mate terugkeren naar
het veeteeltbedrijf.
Voor een Nederlander is Noord-Ierland
een deel van Ierland, maar voor een Brit
is het een deel van het Verenigd Ko
ninkrijk en uit het gesprek, dat wij met
mr. Jamison uit Ulster hadden, bleek ook
duidelijk, dat dit inderdaad het geval is.
Want, zo vertelde hij ons, Noord-Ierland
heeft een scherp tekort aan arbeids
krachten. Nu zouden wij die wel kunnen
krijgen uit Eira (de zelfstandige staat
Zuid-Ierland) maar deze Ieren krijgen
Frankrijk bevindt zich momenteel in een
vrij moeilijke positie wat betreft de
broodvoorziening, zo deelde de Franse
delegatie ons mede. De oogst van 1945
was ongekend laag als gevolg van de
oorlog en het land moest dan ook een
beroep op het buitenland doen om de
broodvoorziening tot de volgende oogst
te verzekeren. Het jaar 1946 bracht een
redelijke opbrengst, maar wij moesten
onmiddellijk beginnen het nieuwe graan
te gebruiken en bovendien aan verschil
lende landen de tarwe teruggeven, die
zij ons geleend hadden. Deze winter heeft
de vorst 2 millioen ha wintergraan ver
loren doen gaan, hetgeen ons genood
zaakt heeft een deel van het broodgraah
thans te gebruiken als zaaigraan. Boven
dien heeft het streven van de regering
om het brood goedkoop te houden met
het oog op de handhaving van het le
venspeil der arbeiders ertoe geleid, dat
de tarwe beneden kostprijs moest wor
den verkocht, hetgeen de productie niet
ten goede gekomen is.
bulte aksje en jit folie mear lijen.oan ’e
kant set, de administraesjewals giet der
syn gong likegoed of like biroerd om.
Hieltyd wer komt men ta deselde kon-
klüsje: „Centralisaesje, dat is de dead.”'
Dat is de woartel fan it kwea. Wy moat
te de saek net lyts sjen. Allinnich as wy
mei krêft en ienriedichheit to wurk geane
en yn de saken fan bistjür foroaring
bringe kinne sa, dat de dielen fan it lan
in selsstannige taek krije yn alle dingen,
dy’t hja forsoargje kinne, dan is der hwat
goeds birikt. Mei krêft en bitüftens moat
men de decentralisaesje bipleitsje en ra
in jitdragen saek sjen to bringen. De
macht fan de gemeente, de rjochten fan
de provinsje of it gewest, dy moatte tige
üs omtinken hawwe, sille wy foar kom-
me, dat üs lén wurdt in sosialisearre
mienskip sünder dat wy der mandaet
foar jown hawwe. It gefaer fan de ien-
heitssteat is great en yn alle segminten
fan it libben driicht üs itselde gefaer.
De heropbou, it probleem fan de wen-
ien, fan de skoallen, fan de industrial!-
saesje, ja fan alle dingen hawwe alle-
gearre deselde fijén: de Haechse admi-
nistraesjemoloch.
Yn de Ljouwerter krante wurdt al grute,
dat it yn de bidoeling leit om foar it i
Heger Underwiis wittenskiplike institu
ten to foarmjen yn it sintrum fan it lén,
om de sa heech nedige CENTRALI-
SAESIE to bifoarderjen. De Universiteit
fan Grins soe oarboadich wêze. De tiid
dat men troch gebrek oan forbiningen
net fan it Noarden nei it sintrum komme
koe hjit'foatby to wêzen. Alles kin wol
nei it Westen óf De Haech. It wurdt hegé
tiid, dat dit münster goed partij kriget,
oars stiet ii me. it folkslibben net bést.
Toen het gezelschap een klein boerde
rijtje in Brabant bezichtigd had, waar
de bevolking ons buitengewoon hartelijk
had ontvangen, liepen wij naar de auto
bussen terug in gezelschap van mr. Ru
therford, die even uit Zuid-Rhodesia, ten
noorden van de Kaapkolonie was komen
overvjiegen. Dit moet wel een speel
goedachtige indruk op U maken, mr. Ru
therford, zeiden wij, maar misschien
vindt U toch het leven in Europa rusti
ger dan in Afrika. Neen, lachte deze ro-
buste Engelsman, die al 21 jaar in Afri
ka woont, ik ben geheel Afrikaan gewor
den. Maar de vergelijking is een beetje
moeilijk. Ik begon destijds met enkele
honderden hectaren en op het ogenblik
is mijn boerderij bijna 6000 hectaren
groot. Daarop houd ik 1500 stuks
vee en verbouw een 100 ha tabak.
Bovendien heb ik nog 250 ha voedings-
en handelsgewassen. Al het werk wordt
gedaan door middel van de inlandse be
volking, waarvan er 300 op mijn bedrijf
wonen onder leiding van een vijftal Euro
peanen. De regering van Rhodesia be
vordert thans de vestiging van ex-solda-
ten. In de eerste plaats krijgen zij, die in
Rhodesia woonden, de voorkeur en daar
op volgt een groep van oud-soldaten uit
andere delen van het Britse rijk. Het
gebrek aan scheepsruimte en huizen heeft
dit kolonisatie-schema aanzienlijk ver
traagd en hoewel ik er zeker van ben,
dat ieder land Nederlandse kolonisten
gaarne zou opnemen, zal men kunnen
begrijpen dat de tegenwoordige omstan
digheden aanmoediging van de emigra
tie in belangrijke aantallen thans niet
mogelijk maken.
Och, hwat jowt it, noch to praten
Oer ’t forline, ‘t is foarby,
As it slagget dan bigjint er
Takom’ Maitiid op ’e nij!
Onze Belgische buren hadden een af
vaardiging gestuurd voor wie die kennis
making met Nederland van nog groter
belang was, dan voor de ander.e landen,
omdat de tolunie, die ons land voorne
mens is aan te gaan met België en
Luxemburg voor de landbouw zeer bij
zondere consequenties heeft. Dit vraag
stuk bespraken wij met de verschillende
heren en uit deze discussie bleek ons,
dat de Belgische boeren en tuinders niet
erg enthousiast over de vooruitzichten
zijn. Zij zien wel hoe belangrijk het is
dat onze wederzijdse landen een groter
marktgebied vormen, maar anderzijds
zijn zij realistisch genoeg om zich niet
te verhelen dat er ook bezwaren aan
verbonden zijn. Vooral toen zij zagen hoe<
onze tuinbouwgebieden werken en hoe
er in Nederland met kracht en succes
gestreefd wordt naar hoger melkop-
brengst en hoger vetgehalte bij de koeien
werd hun vrees nog versterkt, dat bij
een tolunie de Belgische boeren en tuin
ders in het gedrang zullen komen, wan
neer de Nederlandse tuinbouw- en vee-
teeltproducten zonder enige beperking in
België zouden worden aangeboden. Dit,
zo zeiden zij, moet wel bij het tot stand
komen van de tolunie in bijzondere mate
de aandacht hebben, want de Belgische
boeren en tuinders voelen er toch weinig
voor het kind van de rekening te wor
den.
Deselde mentaliteit sprekt. yn de saek
Witteveen to Drachten. Ek hjir „la mort
sans phrase”. De administraesje walst
oer him hinne.én de opfolger is al
wer bineamd yn syn funksje. Men wit
hwer it hjir oer giet. Yn Den Haech woe
men Ir. Witteveen de Rykslénboukonsu-
lint foar de Wélden, dy’t syn tsjinst
treflik yn oarder hie en derby de help
hie fan 11 assistenten, noch in stik as
fjouwer fan dy lju stjüre en wol sa dat
de foarm, hweryn de saek hjir getten
wie, alhiel oer ’e kop wrotten waerd. De
Rykslénboukonsulint gyng der tsjinyn en
pleitte yn Den Haech om de saek dochs
sa to litten. Hy koe syn wurk skoan 6f
en hy soe net witte hwat hy mei dy nije
lju bigjinne moast. Mar it joech gjin byt.
Hy moast en soe yn dizze tiid fan bisu-
niging jit fjouwer fan dy knapen derby
nimme, hoe dan ek. Doe hat er him mei
krêft forsetten en op it lést it hege wurd
derüt goaid: As jimme dan mei alle ge
welf de boel bidjerre wolle, dan kin ik
de forantwurdlikheit net langer drage.
Nou dan net, seine se dêr, hwat woe hy
dan? Dan bitankje ik as Konsulint, sei Ir.
Witteveen. Nou dat moatst er dan mar
dwaen. En sa koe it barre, dat dizze fol-
iverige en bikwame Rykslénboukonsulint,
dy’t syn hiele libben en krêft joech oan
de lytse en greate boeren fan de Wal
den, dy’t neat to folie wie en mear foar
de Walden dien hat as trije oare, sünder
foarm fan proses troch in oaren ien for-
krongen is. De administraesje is opper-
machtich en dy’t him, towille fan de
saek, dy’t hy bihertigje moat, tsjin har
ren forset, wurdt ünder de almachtige
wals forplettere.
Wy soene hjir bitter fan wurde. Men
soe hjir hinne gean wolle en sykje üt,
hwa soks nou wer op syn rekken hat,
mar dat is müntsenwurk. En it jowt gjin
byt, hwant is de iene mynhear mei in
Hoe foer er eartiids üt ’e haven
De brdnning troch, it Noarden ynl
It skom stou withwersanne hinne
De sé blonk! Maitiid, sinneskynl
Ek soe’r fortelle fan de sibben
Op ’t strdn, yn ’t hert alhiel gjin rêst,
Biddend, wachtsjend, oan’t hja seagen
It topke fan syn greate mest,!!
Met mr. Newcomen, de Apstralische ge
delegeerde, hadden wij een praatje ter
wijl de autobussen zich door Friesland
heen een weg zochten naar de Afsluitdijk
We hadden het juist gehad over de en
kele schapen, die wij zagen en mr. New
comen vertelde, dat hij, behalve 800
koeien ook nog 15000 schapen bezat.
Hoe werkt nu het verkoops-schema van
de oude wolvoorraden, Mr. Newcomen?
Wij hoorden onlangs, dat er een over
schot is, dat eerst geleidelijk over dertien
jaar verdeeld zal kunnen worden weg
gewerkt, zo luidde onze vraag.
Zeker, antwoordde Mr. Newcomen, er
is een zeer groot overschot maar het is
reeds gebleken, dat de vraag naar wol
veel groter is dan wij dachten en om die
reden zal het toch minder jaren kosten
om de oude voorraad weg te werken dan
wij aanvankelijk meenden. Ongeveer vijf
jaar zal er voor nodig zijn als het ver
bruik op de tegenwoordige hoogte blijft.
Terwijl de colonne autobussen een ge
zelschap van ongeveer 100 vertegen
woordigers van boerenorganisaties van
de gehele wereld door Nederland reed,
teneinde verschillende landbouwbedrij
ven te bezichtigen, hadden wij de gele
genheid nu deze dan die afgevaardigde
naar zijn mening te vragen over de
vraagstukken van de dag en over hun
indrukken van Nederland.
In de schaduw en de rust van de een
denkooi op het bedrijf van de voorzitter
van de Stichting van de Landbouw, de
heer H. D. Louwes, in het uiterste noor
den van Groningen, hadden wij de ge
legenheid van gedachten te wisselen met
professor N. G. Rangq, leider van de
Brits-Indische delegatie en secretaris
voor landbouwaangelegenheden van Ma
hatma Gandhi. Wij vroegen hem welke
invloed hij verwachtte voor India van de
staatkundige vrijheid, die dit land op het
punt staat te verwerven.
Het is wellicht moeilijk voor U zich in
te denken in de enorme moeilijkheden,
die wij te overwinnen hebben, aldus prof.
Ranga. Met betrekking tot de moderne
landbouw heeft onze Indische bevolking
nog bijna alles te leren en dat is waarom
ik zo’n grote belangstelling heb voor ’t
werk van de Nederlandse boeren. Toch
vertrouw ik, dat wij in staat zullen zijn
met behulp van onze volksverenigingen
het levenspeil van de honderden millioe-
rien Indiërs.van iedere religie belangrijk
te verbeteren. De boerderijen in Indië
zijn grotendeels slechts klein, anderhalf
tot twee hectare en zelfs in tropische
streken is het moeilijk op zo weinig land
een redelijk bestaan té verdienen.
Behalve opvoeding is ons ingewikkeld
ste vraagstuk dat van de landeigendom.
De Indische boerenbeweging is nu 24
jaar oud, zij heeft een volksuniversiteit
gesticht, zij publiceert boeken met volks
liederen en heeft 20 provinciale afde
lingen.
Wij hadden juist een uitgestrekte land
bouwstreek doorkruist, waar overal op
het land hard gewerkt werd, toen wij
aan mr. Fletcher uit Canada vroegen of
hij dergelijke werkkrachten ook in zijn
eigen land zou kunnen gebruiken, en wij
vertelden hem, dat emigratie voor onze
mensen vrijwel onmogelijk is door het
verbod van uitvoer van geld.
Onze ondervinding met Nederlanders op
onze boerderijen, gaf mr. Fletcher ten
antwoord, is heel goed geweest, want
uw volk burgert gemakkelijk in Canada
in. Zij werken hard en zijn voortreffe
lijke boeren en daarom zouden wij zeker
een flink aantal jongelui uit Nederland
kunnen gebruiken. De moeilijkheid bij ons
is dat duizenden boerenjongens, nadat
zij in het leger gegaan waren, geen zin
meer hebben in het boerenwerk. Na de
demobilisatie zoekt het merendeel van
hen een plaats in de industrie of althans
in de steden, waar'de lonen hoger zijn.
Naar mijn mening zou het mogelijk moe
ten zijn om een regeling te treffen, waar
door Nederlandse landbouwers naar Ca
nada konden komen, mits deze zich zou
den willen verbinden minstens twaalf
maanden bij dezelfde boer te blijven.
Deze boer zou dan bijv, de kosten van
de overtocht kunnen voorschieten en de
ze kosten kunnen binnen een jaar ge
makkelijk worden terugverdiend. Het
enige wat de Canadese boeren zouden
vragen is, dat deze Nederlanders niet
aanstonds verder zouden trekken, doch
eerst hun verplichtingen zouden na
komen jegens de boeren, die hen laten
overkomen.
Ijsland was vertegenwoordigd door de
zoon van de IJslandse Minister van
Landbouw, Bjarnason, een jonge man
met een fris en vrolijk gezicht, die voor
het eerst kennis maakte met het vaste
land van Europa. Het was nog in het
begin van de reis, toen wij juist de
Westlandse kassen hadden bezichtigd,
dat wij hem om zijn eerste indrukken
vroegen. Zijn antwoord luidde:
Ik vind het geweldig. Het gehele land
lijkt wel één grote tuin; totaal verschil
lend van het bergachtig Ijsland. Wij heb
ben ook wel landbouw, maar hoofdza
kelijk schapenhouderij en ook wat rund
vee. Ons land is driemaal zo groot als
Nederland en er wonen nauwelijks
130.000 mensen, terwijl een derde daar
van neg de bevolking van de hoofdstad
Reykjavik uitmaakt. Toch beginnen wij
ook met tuinbouw en daarvoor maken wij
gebruik van onze heetwaterbronnen, de
geysers. Met dit hete water verwarmen
wij broeikassen voor groenten, vruchten
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
e-
ke
Bolswards Nieuwsblad
ti
i
ir
i
i,
0
9
i.
i.
is-
V.
ie-
les
de
ir
r.
