I
Op weg
werkelijke vrijheid]
I
Martinytoer
naar de
Fan de
door Nederland
No. 41
43e Jaargang
Dinsdag 3 Juni 1947
StreeKblad voor West
en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa, A, J, OSINGA - Bolsward
Gjin goud sünder skom.
stoffenhandelaar in te leveren.
i
1
I
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Wie re warden i M
Vijf studiebeurzen stelde Nederland be
schikbaar voor studenten van door de
oorlog verwoeste landen.
Een SSer met linker kunstbeen Is In
werkkleren ontvlucht tijdens de werk
zaamheden uit een vormenfabriek te Til
burg. Het was de Leeuwarder S. Hoek-
sma.
Een kapitale landbouwschuur te Hees
(Geld.) werd vorige week door het he
melvuur getroffen. Een kostbare hengst
kwam om.
In Nieuw Batynge bij Westerbork heerst
nog het gebruik, dat een meisje niet mag
worden „gevrijd” door iemand uit een
andere woonplaats. De jongen van het
meisje die deze gewoonte overtrad werd
door de dorpsjongens niet alleen in de
sloot geworpen, maar ook doodgescho-
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87926
Ook innerlijke tragiek.
Dit deze ellende der bedelaars is
de uiterste tragiek van Batavia, die de
bezoeker onmiddellijk opvalt. De in
nerlijke tragiek schuilt in het vermoeid
pessimisme over de uitwerking van
Linggadjati. Over het algemeen heeft
men zich hier in Indonesië met de
dertekening van het ontwerp wel ver
zoend, alleen en uitsluitend omdat ieder
begreep, dat er iets moest gebeuren, iets
dat een einde maakte aan de verlam
mende financiële en economische ach
teruitgang van de gehele gemeenschap
van dit land, die naar een catastrophe
dreigt te voeren. Gehoopt werd, dat
men na de ondertekening van het ver
drag eindelijk tot een constructieve sa
menwerking zou kunnen komen, tot een
snel begin aan de zo hoogst noodzake
lijke opbouw.
bladen voortaan waarschijnlijk kleiner
van formaat of moeten ze genoegen ne
men met één krantenloze dag.
Boven het Ijsselmeer wemelt het weer
van de groene muggen. Er zit één licht
kant aan: de zuigpaling die er op aast,
zal er wél bij varen.
Een crediet van meer dan 3 millioen dol
lar stelde de Export- en Importbank der
Ver. Staten beschikbaar aan de K.L.M.
voor de aankoop van 9 Lockheed-Con
stellation vliegtuigen.
Het achtergebleven zout komt in Zee
land na de drooglegging hier en daar
weer boven en is schadelijk voor de land
bouw.
Na drie kwartier slaagde men er in de
14-jarige Joke van Hout, die bij het
zwemmen, in het bad aan de Maas bij
Gennep, was gezonken, weer boven te
halen. Het kind was reeds verdron
ken.
Een baby van 4 maanden te Nijkerk is in
het wiegje gestikt.
Met het nachtpostvliegtuig van de Deen
se luchtvaartmij. kwam een kistje mee,
geadresseerd aan Prins Bernhard. Het
was afkomstig van een Deen, die de
Prins wilde doen kennismaken met de
Deense kaas.
Heel de Betuwe is het over één ding eens
er zullen ongelofelijk veel appels en pe
ren komen. Nog zelden hebben de bo
men er zo goed voor gestaan.
De Bijzondere Raad van Cassatie zal op
staking gegaan, omdat zij niet voor het
door de regering vastgestelde loon (A 75
cent per uur) willen werken.
Kolenbonnen geldig verklaard. De bon
nen 74 en 75 van de nieuwe brandstof-
fenkaart zijn elk geldig verklaard voor
drie eenheden brandstof. Men dient de
bonnen zo spoedig mogelijk bij de brand-
lange ein sil der wol wer genóch folk
komme, ja men is alwer bang foar
wurkleazens mei in pear jier, maf- op
dit stuit is it net maklik. Ik haw noed,
dat dë flecht fan de buorkerij tige bi-
langrike gefolgen meibringe sil, dy’t
meidertiid net wer üngedien makke
wurde kinne.
Der hat in tiid west, dat de arbeiders
pür wiene op masines, dy’t harren it
brea üt ’e müle weistjitte soene, mar
der heart men tsjintwurdich net folie
fan. Men libbet meastal by de dei en
hat net folie noed mear mei de takomst.
Of dat goed sjoen is, wit ik net, my
liket it net goed ta. Hwant men twingt
yn dizze omstannichheden de boer ta
mechanisaesje ek al wol dizze uteraerd
dy kant net üt.
In goe-freon lange my dizzer dagen in
nümer oer fan „Elseviers Weekblad”
hweryn in reportage stie fan in pear
Grinzer boeren, dy’t meiinoar in op
lossing foun hiene foar it tokoart oan
melkers. Fjouwer boeren üt Auwert
(Aduard) hawwe in jeep koft en dêrop
in molkmasine bouwe litten by de Mé-
lottefabryk yn België. Om de jeep hin-
ne is in ramt fan buizen makke, hwer’t
de kij oan fêst boun wurde, dan kriget
elk in ban om it liif, hweroan in kanne
mei de rubbersügers. As dizze om de
uren skoud binne, dan giet it melken
oan ’e gong en yn in kertierke is it spul
birêdden. It spul wurdt losgaspe en op
de jeep lein en dêr giet it hinne nei
buormans finne. Yn twa üre tiid
kinne hja sa likernóch hündert kij hel-
pe. Dan giet de jeep mei de folie kan
nen nei it fabryk en der wurdt al it
materiael wer steryl makke, sadat men
ek gjin spul hat mei it skjinmeitsjen
fan it ark. Om sa to sizzen, men melkt
seis net mear, mar der wurdt by de
boer molken en sa’t de boeren-gebrü-
kers en de opperateur fan it spul, Ir.
W. Pasma sizze, foldocht it tige by tige.
De boer seis wie foar hündert persint
aan dc republikeinse delegatie, bevat
tende een overzicht van haar denkbeel
den en voorstellen terzake van de uit
voering van de overeenkomst van Ling
gadjati. Zij gaat daarbij er van uit, dat
de Nederlandse regering deze overeen
komst beschouwt als de vaste grondslag
van haar beleid met betrekking tot In
donesië, op welke grondslag zij aan
dat beleid een ruime en voortdu
rende uitvoering wenst te geven. Dit
sluit echter tevens in zich, dat zij meent
te mogen verlangen, dat de regering
der republiek zich eveneens aan deze
grondslag houdt en daarom strijdige
maatregelen achterwege laat of onge
daan maakt. Voorts acht de Commissie-
Generaal door de ondertekening van de
overeenkomst, die de samenwerking
tussen Nederland en Indonesië en in
het bijzonder tussen de Nederlandse re
gering en de republikeinse regering
tot uitgangspunt heeft, de bestaansre
den voor een bestand, zoals dat op 14
October 1946 is gesloten, in feite ver
vallen, aangezien het aangaan van zulk
een overeenkomst niet in overeenstem
ming is te brengen met de toestand,
waarin vijandelijkheden alleen maar
zijn opgeschort. Zij acht het daarom
een onmisbaar onderdeel van de uit
werking van de. overeenkomst, dat ge
zamenlijk maatregelen worden geno-
Koartlyn is der in ekstra-nümer üt-
kommen fan it „Maandblad voor de
Landbouwvoorlichtingsdienst” dat al-
hiel wijd is oan de mechanisaesje by de
boer. It is tige nijsgjirrich en der wurde
hiel hwat müglikheden neamd en oan-
jown. De grounbiwurking mei motor-
lükers, it jirapel- en bitedollen, it
flaekslüken, it meanen en terskjen fan
it sied mei de saneamde „combines”, it
bistriden fan ünkrüden en mear. Mar it
greidebidriuw kin der neat yn fine. En
dochs sit dit bidriuw tige oanklaud mei
de arbeiderskwesje. Binammen de stre
ken tichte by de stêdden mar ek de boe
ren, dy’t hwat ófgelegen wenje, kinne
hast gjin melkers mear bisette. It is in
algemiene klacht, dat de jongerein ün-
der de arbeiders net folie nocht mear
oan it melkenlearen hat en men sjocht
de takomst, hwat dat oangiet, min yn
’e mjitte. Binammen it Sneinsmelken,
dêr skoarje hja tige tsjinoan en man-
nich boer hat ynpleats fan in maklike
Snein in dübelde wurkdei. It is ek gjin
praetsje, dat ytliken in diel fan it fé
weidzje litte, omdat hja seis net yn
steat binne om miels 25 of mear kij to
melken.
Hjir om Boalsert hinne knypt it ek tige
nou’t de stêd en de Molksükerfabryk
har diel fan it wurkfolk opeaskje. Ek
de Suvelfabriken sitte tige krap. Op ’e
ten door de soldaat B. Dat was al te
erg.
Bij een woordentwist werd tijdens zijn
visitatie de soldaat G. Jansen door een
Duitse douane doodgeschoten.
Negen vossen werden in drie dagen tijds
gevangen door de boswachter Hendriks
te Wellerlooi.
Een ernstig vliegongeluk had plaats te
Gilse Rijen, doordat twëe lestoestellen
tegen elkaar opbotsten. Twaalf doden
zijn reeds geborgen.
De strijd tegen de coloradokever in Zee
land duurt voort. Thans zullen desnoods
vlammenwerpers worden gebruikt, ter
wijl schoolkinderen voor 5 ingeleverde
kevers de premie van 1 cent ontvan
gen.
Door het schrijven van valse orders ver
duisterde de kantoorbediende H. H. te
Almelo niet minder dan 80.000 textiel
punten.
Bij het zwemmen zijn Woensdagavond
in de Wiel bij de Zomerdijk te Waal
wijk twee meisjes (resp. van 18 en 19
jaar) verdronken.
Geld als water werd er verdiend met de
smokkel van vulpennen te Meerssen.
Vier smokkelaars, die er vrolijk op los
leefden, zijn gearresteerd.
Republikeinse leiders werken
niet. mee.
Men vraagt zich af waarom de repu
blikeinse leiders, die in deze stad over
politieke voordelen delibireren, zich
van het lot dezer honderdduizenden el-
lendigen klaarblijkelijk niets aantrek
ken. Door verbetering van de rij staan -
voer naar Batavia uit de gebieden
waar een overschot is, zou aan veel van
deze afschuwelijke ellende onmiddel
lijk een einde gemaakt kunnen worden.
De republikeinen geven hiertoe niet de
nodige medewerking. Wat aan hulp
wordt georganiseerd en verleend, ge
schiedt door Nederlands initiatief.
Dertig lijken per dag.
En buiten, op de stoepen voor de hotels,
die nog een schijn van welvaart trach
ten op te houden, trossen grote groepen
broodmagere naakte bedelkinderen om
u heen, met uitgestrekte handjes en
honger in de ogen. In de avond, bij het
schamel licht van een lantaarn, ziet ge
ze liggen op de bruggen op de ver-
keersnetten, langs de weg: kleine ske
letjes van verzworven kinderen, of ver
kommerde mannen en vrouwen, in een
paar lompen gehuld en met zweren
overdekt. Men vindt er gemiddeld der
tig per dag dood op straat. Een voor
bijganger legt een stuk papier over het
lijk; en men loopt weer door, tot er
straks misschien iemand van de op
haaldienst komt.
Denk er niet langer over na, er zijn
meer dan honderdduizend bedelaars in
Batavia, er komen elke dag bij; er
zijn meer dan honderdduizend rond
zwervende bedelkinderen, van heinde
en verre uit de republiek gekomen.
handelingen tegen de bezette delen van
Java en Sumatra en tegen de Malino-
gebieden en dat in onderlinge samen
werking de voor de toepassing van de
overeenkomst noodzakelijke inwendige
veiligheid wordt verzekerd. Op die
grondslag kan het snelst de door beide
partijen nagestreefde vermindering van
de troepensterkte worden verwezen
lijkt.”
Zaltbommel krijgt een rode burgemees
ter, aldus het Vrije Volk. Als zodanig
werd benoemd de heer A. K. Buisink
uit Emmen.
Weekblad Elsevier verbetert de Ned.
taal aldus: „Ja, Pietje, jij hebt de Oost-
Indonesisdhe kers afgeplukt. Hou je
maar niet Oostindonesisch doof!”
Anderhalf millioen brieven gaan iedere
week per luchtpost naar Indië. Dit is
anderhalf maal zo veel als er terugko
men.
Leiden werd noodlijdend toen het op de
gemeente-begroting 2 millioen te kon
had.
De Willem Barendsz is terug. Gevan
gen werden 401 blauwe vinvissen, 354
gewone vinvissen en 15 baardwalvis-
sen.
Een schildpad in een palingfuik te van
gen zoals de visser A. Stuiver te Drach
ten, zal wel hoge uitzondering blij
ven.
Op Schiphol werken fnomenteel 6000
man, n.l. 4600 man luchtpersoneel en
1400 man betrokken bij de wederop
bouw.
Een eend broedt te Kapelle in een ek-
sternest. Ze zit daar hoog en droog.
Een kip te Purmerend legde een ei van
290 gram. De grootste omtrek be
droeg niet minder dan 26 cm.
Kunstschatten, n.l. 6 door de Duitsers
geroofde en in het Am. Mil. Hoofdkwar
tier te Berlijn ontdekte schilderijen, zijn
thans weer op weg naar ons land.
Drie politieagenten probeerden 50 m.
couponstof per auto vanuit België over
de grens te smokkelen. Ze werden in-
gerekehd.
Met een regenkanon hoopt men in Twen
te de droogte te kunnen bestrijden.
Het grootste deel der mosselvloot van
Bruinisse is naar de Wadden vertrokken
om mosselzaad.
119 politieke delinquenten trokken vrij
willig voor een 2-jarig verblijf met de
Tarakan naar Nieuw Guinea.
Het honderdste repatriëringsschip liep
Woensdag te Rotterdam binnen. Thans
zijn 78000 personen per schip en 5000
per vliegtuig in het vaderland terug.
on-
Door het vallen van een laadboom werd
1 te Haarlem een 47-jarige man getroffen
en op slag gedood.
De grote verkeersbrug over de IJssel bij
Katerveer zal niet eerder dan in Octo
ber worden opengesteld.
De Noorse bisschop Eivind Berggrav zal
uit naam van bijna alle kerkelijke ge
meenten in Noorwegen aan Nederland 5
kerkklokken schenken.
De gemeente Wildervank zal 13 en 14
Juni haar 300-jarig bestaan vieren.
11 Juni opnieuw de zaak beginnen tegen
de v.m. leider van het Zwart Front, Ar
nold Meijer.
Het bewarings- en verblijfskamp „Duin-
dorp” te Scheveningen zal op 1 Juni a.s.
worden ontruimd.
Alle reserve-officleren met 7 of meer kin
deren, afgezien er van' of die kinderen
ouder of jonger dan 18 jaar zijn, zullen
zo spoedig mogelijk worden gedemobi
liseerd.
De suikerpositie laat ook dit jaar niet
toe, dat er extra suiker wordt verstrekt
voor vruchteninmaak.
Te Zandvoort is op ongeveer 150 meter
uit de kust een vissersscheepje op een
mijn gelopen. Een 15-jarige jongen:
Schaap, werd door de luchtdruk ge
dood.
Het dorpje Petten dat door de Duitsers
totaal verwoest werd, zal weer worden
opgebouwd. De eerste steen is dezer
dagen gelegd.
De oud-voorzitter van de Kon. Ned. Toe
ristenbond, ANWB, Edo Bergsma, zal op
6 Juni a.s. zijn 85ste verjaardag vie
ren.
Na maanden van rust doen zich weer
ontploffingen voor aan de Nederlands-*
Duitse grens.
De opbrengst boven de frankeerwaarde
van de verkoop van de z.g. Prinsesse-
zegels 1946 bedroeg ruim f290.041. -
De Ned. Dok- en Scheepsbouwmij. te
Amsterdam heeft opdracht gekregen
voor het bouwen van 3 tankschepen voor
Noorwegen.
Erich Neumann, die hoofd van de S.D.
is geweest in België en Nederland, is kort
geleden in de buurt van Berchtesgaden
gearresteerd.
De Amerikaanse bezettingsautoriteiten
hebben 58 in Bremen liggende aken, ter
waarde van 2 millioen rijksmark als Ne
derlands eigendom verklaard. Zij zullen
aan ons land worden teruggegeven.
De zaak Carel Piek, leider v. d. Winter
hulp zal op 16 Juni door de Bijz. Raad
van Cassatie in behandeling worden ge
nomen.
De garnalenpellers te Zoutkamp zijn in
tofreden en it fabryk, dat de molke kri
get, pochte fan it lege bactery-gehalte.
•Wy hawwe yn dizze kontreijen Schuk-
kens jeep al drok oan it wurk sjoen mei
gersmeanen, mar dit is jit folie bilang-
riker, hwant it binne krekt de finan-
siële biswieren, dy’t mannich boer fan
tritich kij en sa, oant nou ta tsjinhalde
mei it oanskaffen fan in molkmasine.
En op dizze wize wurde dy gans lytser.
Jit ien stap en de boer hoecht him hie
lendal net mear om it melken to bi-
kroadzjen, de fabriken nimme it hiele
saekje oer.
Der sil lykwols noch wol it ien en oar
bykomme soe men sa sizze. Oer it nei-
melken wurdt hjir hielendal net rept
en it sfl ek noch wol efkes wenne moat-
te foar de kij sa willich om de jeep
hinne stean gean, as dit hjir sein
wurdt, mar alia, it is gjin mal idé, der
sit hwat yn, soe Buziau wol sizze, en ik
leau fêst, dat de Grinzer boeren der
Ander Gryptsjerk gans hwat nijsgjir-
rige boeren krije to sjen dizze simmer.
Hwant it melken is wol ien fan de
wichtichste dingen op üs greidebidriu-
wen en mannichien sit foar in swier
krüs. De oaren dy’t der nou noch bet
ter foar steane, sjogge it swurk ek driu-
wen. It it net hwat foar de Stifting fan
de LAnbou om Ir. Pasma ris üt to noeg-
jen hjroer to praten. Hjir hawwe alle
greidboeren en de measte bouboeren
tige bilang by en allegearre like folie,
üt hwat foar kant hja de saek ek bi-
sjogge. De molkwinning is sa’n wich-
tich diel fan Fryslüns wolfarren, dêr
mei men wol alle omtinken foar hawwe
en sa as it nou giet, de kij droech sette
en it hiele spul mar it lan ynjeije, dat
liket my glêd forkeard ta. It is nou
üngetiid, mar dêmei komme de ekskur-
sjes wer oan bar. It mist my fan it jier
net, ik wol dat spul ris troch it gat sjen
en sokke sille der grif wol mear wêze,
wol ik leauwe. Tj. de J.
Een tragische stad. De situatie is in Indonesië zo langza
merhand dusdanig ernstig geworden,
dat men geen maanden en nauwelijks
weken meer op een daadwerkelijke
aanvang met het herstel der bedrijven
kan wachten. Men heeft reeds te lang
„potverteerd”.
Ten aanzien van de oplossing der eco
nomische vraagstukken, die tenslotte
het meest urgent zijn, heerst hier wei
nig optimisme. Het ligt zeker niet aan
de Nederlandse onderhandelaars, die
even wol oprechte goodwill als deskun
dig zijn.
Men staat echter tegenover een weder
partij, die in de eerste plaats alle des
kundigheid op dit gebied mist, tot over
maat van ramp zich gedrongen voelt
ook ten aanzien van deze moeilijke
kwesties de snaren van het domme
volkssentiment te bespelen, en die ten
slotte tegenover de Nederlanders nog
altijd achterdocht koestert.
Ulitamatum aan de republiek.
Met het oog op bovenvermelde om
standigheden, was het dan ook voor
velen een ware opluchting, dat dezer
dagen de volgende officiële verklaring
werd gepubliceerd. Moge deze nota
dienen tot een daadwerkelijke oplos
sing en zijn tot heil van Nederland en
de Republiek beide. De verklaring
luidde als volgt:
„Op de 27e Mei 1947 is door de Com-
missie-Generaal een nota overhandigd
Onder het opschrift „Batavia, een tra
gische stad”, .geeft de Indische corres
pondent van de Nieuwe Apeldoornse
Courant, het navolgende beeld van Ba
tavia:
Batavia is een tragische stad. Nimmer is
het er zo vol en druk geweest, men
hokt bij elkaar in ovërvulde hotelka
mers, bijgebouwen en garages. Maar
nimmer ook zo ledig, zo zielloos. Het
leven van meer dan een millioen in
woners spoedt zich langs het modde
rige Molenvliet de grauwe Kali Besar
en langs de weinig belangwekkende
winkeletalages van Noordwijk. Men
krijgt de indruk, dat er hard gewerkt
wordt in de benauwende hitte van de
kentering. Maar wie even achter de
facades der kantoorgebouwen en de
partementen ziet, en vooral wie even
doordringt in de vermoeide harten,
weet hoe vruchteloos en wanhopig dit
alles is, hoe ledig en hol. Batavia werkt,
maar het weet niet waarvoor.
In de handel, op de departementen, bij
de bankiers en in de scheepvaarthuizen,
overal valt tussen elk gesprek over
„de toestand” plotseling de stilte van
een pessimistisch gebaar, er blijft een
vraag hangen in de leegte: waar gaan
wij heen?
Rode Kruis hulp ontoereikend.
Doet men er niets aan? Het Rode Kruis
deelt 30.000 porties rijst per dag uit, er
zijn zwervers- en bedelaarskolonies op
gericht.
Maar hoe gering is die hulp vergeleken
bij de voortdurende stroom ellendigen,
die hierheen komt, en voor wie geen
voedsel is noch kleding. Zij zijn op het
licht van de grote stad, aangekomen om
eraan ten onder te gaan. Wie Batavia
van vroeger kent, weet dat deze toe
standen voorheen nooit hebben bestaan,
dat dit een gevolg is van oorlog en re
volutie.
Bolswards Nieuwsblad
I
I
1
