Van dure dollars
en schaarse kolen
Provinciale Kroniek
Buitenlands Overzicht
n
r
4
No. 44
43e Jaargang
Vrijdag 13 Juni 1947
West.
Zuidwest Friesland
StreeKblad voor
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J, OSINGA - Bol sward
e n
De ontwikkeling van onze
A
1
Gaulle en de communisten om de macht, tatie op de Ver. Staten. Zo lijkt het
wordt gesteld.
Ivoor Europa, het Amerikaanse plan in afzetsysteem is niet dat wat het moet
e-
v.
is;
a-
Frankrijk
valt van de ene staking in de andere.
Terwijl wij dit schrijven is een algeme
ne spoorwegstaking nog niet geëindigd,
en een staking in de gas- en electrici-
teitsbedrijven begonnen; een staking van
de middenstand welke vorige week ook
dreigde, heeft de regering-Ramadier
voorkomen door toe te geven aan de
eisen van deze groep. Misschien is dit
toegeven de reden geweest, dat de re
gering thans tegenover de spoorweg-
mannen niet dezelfde tactiek volgde als
enige weken geleden tegenover de werk
lieden in de gas- en electriciteitsbedrij-
ven, die toen ook al wilden staken, doch
daarvan werden teruggehouden door ’t
besluit der regering eventueel de bedrij
ven te vorderen en de mannen te mobi
liseren. Ditmaal heeft de regering noch
bij de spoorwegstaking, noch bij de nu
werkelijk uitgebroken staking onder de
arbeiders in de gasbedrijven enz., die in
middels is geëindigd, met deze maatre
gel gedreigd.
Vermoedelijk hebben enige socialistische
ministers die de terugkeer van commu
nistische ministers in de regering wen
sen, dat weten te voorkomen. Men zegt
trouwens, dat achter al deze stakingen
wel de
het communisme en de toeneming
de Russische invloed in Europa.
Ir. Liebert overleden.
Een kortstondige ziekte heeft ir^ A. H.
Liebert, hooidingenieur-dlrecteur van de
Volkshuisvesting en de Wederopbouw
voor Friesland, ten grave gesleept. Hij
werd geboren in 1882 te Rotterdam en
behaalde in 1908 te Delft het diploma
van civiel ingenieur. In 1926 kwam hij
uit Rouaan, waar hij bedrijfsleider was,
naar ons land terug en volgde zijn be
noeming tot inspecteur van de Volksge
zondheid afdeling Volkshuisvesting in
Zuid-Drente. Hij werd wegens zijn vele
verdiensten benoemd tot officier in de
orde van Oranje Nassau. In 1946 werd
de thans ontslapene benoemd tot hoofd-
ingenieur-directeur van de Volkshuisves
ting en de Wederopbouw voor Fries
land.
Te Westerveld is zijn stoffelijk omhulsel
onder grote belangstelling gecremeerd.
Een zestal sprekers voerde het woord;
zij allen roemden de werkkracht van de
overledene, in wie Friesland een voor
vechter voor krotopruiming en een weg
bereider voor de woningplannen, welke
nu tot uitvoering komen, verliest.
dictator Peron
wegens diens fascistische gedragingen.
Diens sympathieën komen nog eens tot
uiting in het officiële bezoek dat zijn
echtgenote mevr. Peron aan Franco
wiens gehoorzaam parlement de wet
aannam, welke Spanje in naam tot ko
ninkrijk maakt met Franco als staats
hoofd brengt.
Een eeuw Friese Kamer
van Koophandel.
’Dezer dagen was het een eeuw geleden
Trumans officieel bezoek
aan Canada, heeft vermoedelijk naast
besprekingen over gemeenschappelijke
hulp aan Europa, ook ten doel dat land
te winnen voor de militaire samenwer
king met alle Am. landen.
Opmerkelijk is nog dat in Bradens plaats
door
dt
et
P-
fd
g
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
iar
>u-
>r-
3”
10
M
17.
je.
tje
:r-
er
ke
r.
!4
s.
en
’/o
tl.
N.
st
V.
n
il
12
a,
1-
n
n
n
1.
:e
:e»
:e
n
e
r
n
Truman
benoemd is Norman Armour, tot 1944
Am. ambassadeur in Argentinië en daar
na in dezelfde functie bij Franco. Was
hington tast blijkbaar ook naar betere
betrekkingen met laatstgenoemde dic
tator.
Europese federatie
waartoe alle landen met democratische
regiems zouden kunnen toetreden, met 1 productie.
De Amerikaanse regering
moge nog zulke mooie plannen tot steun
verlening aan de democratische landen
in West- en Zuid-Europa hebben, het is
ten eerste de vraag of het Am. Congres
er mee accoord zal gaan en ten tweede
of dit deel van Europa die vorm van
economische samenwerking zal kunnen
bereiken, welke de Amerikaanse rege
ring eist, voor men hulp verleent. Daar
waar zeer sterke communistische groe
pen zijn, als in Frankrijk, zal men waar
schijnlijk altijd trachten deze Europese
samenwerking te beletten, omdat men ze
als een onderwerping aan ’t Amerikaan
se kapitalisme en een soort blokvorming
tegen Rusland beschouwt. Al is in an
dere landen van West-Europa het plan
der Amerikaanse regering met vreugde
ontvangen, speciaal ook in Engeland,
ook daar voelt men toch het bezwaar
dat het noodwendig moet leiden tot
blokvorming,
wanneer de Amerikanen Rusland en an
dere delen van Oost-Europa niet in hun richten, de eigenaars ervan waren danig
plan willen opnemen. En daar heeft het in hun sas met het fonkelnieuwe kar-
alle schijn van, de Amerikanen beschou- retje, dat het bestuur hen aanbood,
wen hun voorstel waarschijnlijk mede
als een onderdeel van de bestrijding van
van
en inderdaad is de gezamenlijke pro-1 deze vorm spoedig verwezenlijkt zal
worden. Eer zal dat het geval zijn met
het Amerikaanse plan tot
militaire samenwerking
van alle staten op het Westelijk half
rond. Nu Braden, de Amerikaanse onder
minister voor Zuid-Amerikaanse aange
legenheden is afgetreden, is de laatste
hinderpaal voor een betere verstandhou
ding tussen de Ver. Staten en Argentinië
het machtigste Z.-Amerikaanse rijk, uit
de weg geruimd. Braden bleef gekant
tegen een overeenkomst met de Argen
tijnse
me-
moet op peil worden ge-
gië bijv, naar Engeland voor 22 mil-
lioen Pond uitvoerde en slechts voor
15 millioen Pond uit Engeland invoer
de, bedraagt die invoer thans 50 mil
lioen Pond, terwijl de uitvoer niet meer
haalt dan 10 millioen Pond. Dit komt
gedeeltelijk ook alweer, doordat België
thans naar verhouding te veel artike
len vervaardigt die als luxe te beschou
wen zijn. De Engelsen hebben deze
producten dan ook aanvankelijk ge
weigerd, doch om de handel tussen
beide landen niet geheel onmogelijk te
maken, zullen de Engelsen thans ook
■de niet-onmisbhre Belgische producten
in betaling aannemen. Intussen tracht
België en Luxemburg in de eerste
plaats hun staalproductie te vergroten
Heerenveen recipieert
'De jongens van Abe en Jan Lenstra heb
ben het weer bijelkaar geschopt: het
kampioenschap van hun afdeling. En nu
gaat het, zoals het heet om de hoogste
eer in de voetbalwereld; het kampioen
schap van Nederland.
Als intermezzo kwamen bestuur, spelers,
dames en wat er verder zo al bij te pas
komt in de schouwburg bijeen, om zich
eens in de bloemetjes te laten zetten en
gelukwensen in ontvangst te nemen.
Noch aan het een, noch aan het ander
heeft het ontbroken. Welgeteld waren er
53 bloemstukken, die getuigenis aflegden
voor het respect, dat men heeft voor de
sterke benen van Abe en zijn jongens.
Maar hoe sterk die benen ook mogen
zijn en hoe juist ze ook mogen kunnen
xxxxxxxxxxxxzf
Wlere warden i
Smoarge bargen groelje
bést.
zijn, zodat de producenten zich hiermee
actiever moeten bezighouden. Al met al
een geluid, dat niet al te hoopvol klinkt.
Fries vee naar Argentinië.
Wederom is een zending van 76 stuks
eerste klas Fries stamboekvee naar Ar
gentinië verscheept. Een gedeelte van
deze dieren zal worden tentoongesteld
op de in Juli in Rosario te houden ten
toonstelling. Ook Spanje zal dezer da
gen een aantal Friese koeien kunnen be
groeten.
Fruitteelt in Friesland ach
terop geraakt.
De fruitteelt is in onze provincie ernstig
achterop geraakt, wat betekent, dat we
bezig zijn belangrijke mogelijkheden ten
aanzien van onze welvaart en onze
volkskracht te verspelen en over te la
ten aan andere gewesten.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
geeft enkele merkwaardige cijfers hier
omtrent. De zeer belangrijke en econo
misch geheel verantwoorde cultuur van
pit- en' steenvruchten is in Friesland
sinds 1939 slechts toegenomen met 72
ha., terwijl Gelderland er 2.475, Limburg
2.343 en Utrecht 1.478 ha hebben bijge
kregen. Bedraagt over het geheel geno
men de toename van het oppervlak
„groenten en fruit” voor ons land 28%,
Friesland deelt hierin slechts voor 10%.
Nog slechter staat het er voor met het
oppervlak, dat door bloembollen wordt
ingenomen. In Nederland is deze cultuur
gedaald met 12 maar in ons gewest
bedraagt deze daling maar eventjes de
helft. Hier liggen dus voor onze kleine
grondgebruikers mogelijkheden open,
wanneer zij slechts beschikken over vol
doende werkkrachten, door hun te kleine
landbouwbedrijfje om te zetten in een
groot en als regel zeer rendabel boom-
gaardbedrijf, zonder dat het oppervlak
behoeft te worden vergroot.
De aanvraag voor uitbreiding staat thans
open, men moet zich wenden tot het
Bureau. P. V?. C., afdeling Tuinbouw^
Van Swietenstraat 2, Leeuwarden.
Het vraagstuk van de landarbeid
zal op de Volkshogeschool te Bakkeveen
onderwerp van een studie-conferentie
uitmaken. Deze conferentie wordt ge
houden op 14 en 15 Juni. Hier komen
dus boer en arbeider bijeen om dit be
langrijke vraagstuk door te nemen. Za
terdagavond zal het rapport betreffende
het vraagstuk van de landarbeid worden
behandeld, terwijl Zondagmiddag dr.
Van der Wielen de trek naar het platte
land zal behandelen. Het gastvrije Al-
lardsoog zal zeer zeker velen tot zich
trekken.
Scherp heeft Washington daarom ook dat de Friese Kamer van Koophandel en
1 abrieken haar werkzaamheden aanving.
Op een nader te bepalen dag zal dit feit
worden herdacht en tevens zal een ge
denkschrift het licht zien.
kelijke uitspraak van de volkswil in.”
bat de Ver. Staten slechts een
steunactie
voor West-Europa begon blijkt ook uit
een uitlating van de voormalige ambas
sadeur van de V. S. te Moskou, Bullitt,
die in een rede zeide dat de Sovjet-Unie
de rest van Europa alleen niet onder de
voet liep omdat ze de militaire macht
van de Ver. Staten vreesde. Hij riep de
Britse en Franse regeringen op de vor
ming van een
Abonnementiprija:
1.25 per kwartaal bij voorultbetf llng
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87926
steun der Ver. Staten tot stand te bren- thans geldende hoge lonen wel gerecht-
Frankrijk is het dit land echter thans mende^factor’ zodat naar andere
stellig onmogelijk aan dit initiatief mee moet worden omgezien. Zo moet
De hele wereld snakt naar dollars; zo
als de boer in de afgelopen droogte-
periode naar regen, en het wonder
lijke is, dat de Amerikanen tot op ze
kere hoogte wel bereid zijn aan andere
landen te lenen of te schenken, doch
er heel weinig voor doen om dip ande
ren dollars te laten verdienen. Amerika
beperkt nl. nog steeds de invoer uit
andere landen door hoge invoerrech
ten en andere lastige belemmeringen. Voor de vervaardiging van deze sier-
men n.l. betrekkelijk
weinig steenkool of andere energie en
weinig grondstof nodig, doch men kan
er veel arbeid in verwerken.
Zelfs België, dat door zijn kolen- en
ertsrijkdom zich tot een typisch indu
strieland had ontwikkeld, heeft thans
te weinig steenkool en kan daardoor
niet voldoende industriële producten
ductie van 341.000 ton in Maart ge
stegen tot 359.000 ton in April. Of
men deze verbetering zal kunnen vol
houden hangt er echter van af of
men Duitse en Amerikaanse kolen zal
kunnen invoeren. Het oude liedje dus!
In Duitsland wordt echter ook alles
opgehouden door kolengebrek. Een
Amlerik- delegate, die kort geleden
Duitsland bezocht met het oog op de
verwerking van katoen, verklaarde
dat de Duitse industrie een heel be
hoorlijke productie zou kunnen leve
ren als er maar voldoende kolen wa
ren. Deze kolen worden echter, volko
men logisch, het eerst opgeëist door
de landen, die het slachtoffer van
Duitsland zijngeworden en deze landen
bevinden zich nu voor een onoplos
baar dilemma, want zij zouden die ko
len zelf willen gebruiken, doch zij heb
ben ook behoefte aan artikelen, die
Duitsland met deze kolen zou kunnen
vervaardigen.
Frankrijk en België willen nu om hun
kolenproductie te vergroten o.a. Itali
aanse mijnwerkers laten komen, doch
daar Italië in het geheel geen kolen
heeft en Duitsland en Nederland na
tuurlijk niet, zoals vroeger, kolen leve
ren, heeft de Italiaanse regering er nu
dit op verzonnen, dat zij het haar ar
beiders alleen toestaat in buitenlandse
mijnen te gaan werken, als in ruil een
bepaald percentage van de kolenpro
ductie aan Italië wordt teruggeleverd.
Italië heeft op het ogenblik 2 millioen
werklozen, waarvan dit jaar hoogstens
10 pet. kan emigreren naar Zuid-Ame-
rika en het is dus mogelijk, dat een
ander deel een plaats zal zoeken in de
mijnen. Als het lukt krijgt de Italiaanse
industrie dan weer een kansje om meer
mensen aan het werk te stellen.
En zo klinkt door heel Europa de roep
om kolen.
Communisten
zitten, niet echter om een algemene
chaos te veroorzaken, waaruit zij zou
den hopen de macht in handen te krij
gen, doch wel om de regering-Ramadier
te tonen dat zij wijs zal doen weer com
munisten in het kabinet- op te nemen.
Hoe dit zij, men krijgt de indruk, dat
de regering-Ramadier niet meer zo vast
beraden optreedt als aanvankelijk en dat
haar bedoeling is zonder veel kleer
scheuren de eerste Juli te halen, de da
tum waarop volgens belofte van reeds
voorgaande kabinetten lonen en prijzen
zullen worden herzien.
Een oplossing
voor Frankrijks moeilijkheden zal men
ook dan echter niet vinden, omdat het
land nu eenmaal een tekort aan levens
middelen heeft en geen deviezen om in
de nood voldoende te voorzien; een ver
schijnsel dat zich in vele landen open
baart, doch in Frankrijk en bijv, ook
in West-Duitsland zwaarder drukt,
omdat de boeren hun producten vasthou
den ter ruiling voor andere goederen
en geen Franse regering tot nog toe de
moed heeft gehad deze aan te pakken.
Langzamerhand gaat men er dan ook
aan twijfelen of Frankrijk wel zonder
schokken door de
veroordeeld wat er gebeurde in
Hongarije,
dat nu gevolgd is dooi de arrestatie van
de leider der oppositie in Bulgarije, dat
oók sterk onder Russische invloed staat
en door een protest der Roemeense op
positie die het optreden van haar re- tuinbouw,
gering veroordeelde, „die zich staande Over dit onderwerp heeft de heer W.
houdt door de dictatuur van een min- Beunder van de directie van de Tuin-
derheid welke voortgaat het land com- bouw te ’s-Gravenhage het licht doen
munistisch te maken tegen de uitdruk- vallen. Hoewel de oorlogsjaren vooral
voor de Nederlandse tuinbouw financieel
niet ongunstig zijn geweest, zijn we toch
in ander opzicht gedupeerd geworden en
wel op het gebied van de techniek. Toch
gelooft men aan de mogelijkheid van
verbetering want de vraag naar tuin
bouwproducten is nog steeds stijgende
en ook het maximum van rationaliteit is
nog lang niet bereikt. De spreker bracht
echter de noodzakelijkheid naar voren
van het kweken op de juiste grond en
het gebruik van gezond zaai- en poot-
goed. Ook gaf hij de raad bij het be
mesten meer te letten op de kwaliteits
verbetering dan op vermeerdering der
Hoewel sociaal gezien de
Gegeven de huidige toestand in vaardigd zijn, vormen zij toch een rem-
1 naar andere wegen
er een
te doen, terwijl de Britse regering enigs- betere arbeidsverdeling komen,” de
zins zal aarzelen gezien het verzet in de chanisatie i-x
crisistoestand
waarin het onmiskenbaar verkeert, zal
heenkomen en of het ten slotte niet uit
zal lopen op een worsteling tussen de Labourpartij tegen al te eenzijdige oriën- bracht en het vervoerswezen móet'gron-
Gaulle en de communisten om de macht, j tatie op de Ver. Staten. Zo lijkt het er dig verbeterd worden. Daarenboven zou
waarbij het democratisch bestel ter zijde niet op, dat, hoezeer de tijd ook dringt men meer kunnen conserveren. Ook het
Opening Fries Scheepvaart-
Museum.
Dinsdagmorgen vond ten stadhuize te
Sneek in tegenwoordigheid van talrijke
autoriteiten de officiële opening plaats
van het Friese Scheepvaart-Museum.
De voorzitter, de heer J. Halbertsma,
sprak een .speciaal woord van dank tot
allen, die aan de opbouw van dit museum
hadden meegewerkt.
Mr. Linthorst Homan, Commissaris der
Koningin, nam hierna het woord en wees
o.a. op het grote belang van de water
wegen voor onze provincie en stond hier
bij uitvoerig stil.
Van de verdere sprekers noemen we nog
de oud-commissaris der Koningin, mr.
baron van Harinxma thoe Slooten, bur
gemeester Rasterhof, die nog een serie
oude Spaanse munten toezei, de Rijks-
adviseur voor Musea, mr. Lunsing
Scheurleer en burgemeester Tjaberings
namens de collega’s uit de omgeving (er
waren twaalf burgemeesters uit omlig
gende gemeenten aanwezig).
Na afloop zaten de genodigden aan een
diner in Amicitia aan, waarna men nog
een rondvaart over de Sneker meer
maakte.
machines afgeleverd en zelfs de land
bouw word getroffen doordat dit be
drijf tengevolge van het steenkoolte-
kort niet voldoende kunstmest en niet
voldoende machines ontvangt. Dit te
kort aan steenkool is er gedeeltelijk
ook de oorzaak van, dat er nog steeds
nog zoveel luxe prulletjes worden aan
geboden inplaats van degelijke artike
len.
Daardoor kunnen de Europese landen voorwerpen heeft
hun aankopen in Amerika niet betalen
met eigen producten; zij moeten dus
met contanten voor de dag komen en
daar zij die niet hebben, moeten zij,’hoe
wonderlijk het ook klinkt, in Amerika
geld lenen om haar aankopen in Ameri
ka te betalen.
Ook van Amerikaans standpunt ge
zien kan dit niet steeds doorgaan, want uitvoeren. Terwijl voor de oorlog Bel-
op de een of andere wijze moéten die
credieten toch weer terugverdiend
worden. Het Amerik. bedrijfsleven is
echter zo bang, dat het een deel van
de binnenlandse koopkracht zou moe
ten afstaan voor buitenlandse produc
ten, dat de verruiming van de invoer
nog Steeds een illusie blijft, ook al spre
ken de Amerikaanse president, zijn mi
nisters en leidende handelsfiguren
zich nog zo vaak uit vóór vrije wereld
handel.
Zijn om deze reden de dollarcredieten
in de grond van de zaak reeds niet ge
heel gezond, erger is nog, dat de dol
lar te duur is. Of geld duur of goed
koop is, hangt af van de wisselkoers:
zo kost een dollar ons op het ogenblik
f 2.65. Deze koers is in het eind van
de oorlog vastgesteld bij de overeen
komst van Bretton Woods tegelijk met
de koersen van ander geld.
Een dergelijke vaste omrekenkoers
heeft vele voordelen, doch men heeft
over het hoofd gezien, dat de gelds
waarde zich in verschillende landen
wel eens op ongelijke wijze kon ont
wikkelen, waardoor die vaste koers ei
genlijk niet meer zou kloppen met de
feiten. En dit is nu precies wat er ge
beurd isNsToen het vorige jaar de prijs-
beheersing in Amerika werd opgehe
ven, vlogen de prijzen met sprongen
omhoog, hetgeen wil zeggen, dat de
koopkracht van de dollar verminderde.
Als men een jaar geleden bijv, voor
100 dollar 6 stoelen en een tafel kon
kopen, kan men nu voor datzelfde geld
alleen maar zes stoelen krijgen; wilt U
de tafel ook hebben, dan moet U er
nog eens 40 of 50 dollar bij neertellen.
Deze koopkrachtvermindering betreft
echter alleen het binnenland, want de
buitenlandse koopkracht van de dollar
werd, dank zij die vaste wisselkoersen
niet aangetast: voor een dollar ont
vangt Amerika nog steeds f 2.65, ter
wijl naar de koopkracht gerekend die
dollar nog maar een waarde heeft van
ongeveer f 1.80. Hét zou echter te veel
verlangd zijn van het Amerikaanse be
grip van eigenwaarde om te verwach
ten, dat men de wisselkoers voor het
Europese geld gunstiger en juister zou
maken, overeenkomstig de feitelijke
inflatie van dé dollar. Toch zou dat
voor Amerika voordelig zijn, want de
uitvoer zou daardoor enorm toenemen.
De Amerikaanse financiers zien dit na
tuurlijk wel in en daarom proberen zij
langs andere weg tot een herstel van
de juiste wisselwaarde te komen en wel
door verlaging van de prijzen. Dat is
echter bijzonder moeilijk, doordat daar
mee loonsverlaging gepaard moet
gaan en aangezien de arbeiders juist
door middel van ruineuze stakingen
hun loon omhoog gebracht hebben, zal
de weg terug wederom ontzaggelijke
loonconflicten opleveren. Het zonder
linge van de huidige situatie is dus,
dat een devaluatie van de „hardste
munt” van de wereld het meest voor
de hand liggend zou zijn.
Hoe Amerika deze moeilijkheid zal op
lossen, is voor ons echter niet het be
langrijkste. Wij hebben slechts te ha
meren op één aambeeld en wel, dat de
dollar te duur is. Wil Amerika niet met
volle vaart in de crisis schieten, dan
moeten hetzij de Amerikaanse produc
ten, hetzij de dollars goedkoper wor
den aangeboden aan het buitenland.
De (overigens zeer loffelijke!) over
weging om Europa 15 tot 25 milliard
te schenken, geschiedt, zo gezien, niet
enkel uit liefde.
Dan is er nog een andere voorname
klacht in vrijwel alle Europese landen
is, dat men niet vooruit kan wegens
kolengebrek. De ijzer- en staalfabrie
ken kunnen niet op volle kracht wer
ken: daardoor wordt weer het bouw
bedrijf geremd, worden er te weinig
Bolswards Nieuwsblad
1
J.
ten en anaere lasuye v uwi uc vcivaan
