Indonesië
en
r
I
s
Martinytoer
\S
Fan de
'd
D
door Nederland
No. 45
43e Jaargang
1
Streekblad voor We s t-
Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa, A, J. OSINGA - Bolsward
e n
Vk.
RA
;en
7
dt
>P
Dinsdag 17 Juni 1947
>5.
/er
dat is mar in bytsje. En as de mecha-
nisaesje trochkringt, dan bliuwe der net
folie arbeidskrêften mear oer, soe’t wol?
Dat is foar it algemien net in béste saek,
hwant dertroch sakket de bitsjutting fan
sa’n streek aloan fierder. Hoe mear min-
sken in stik brea fortsjinje kinne, hoe
florisanter de streek wurde kin. It is dos
in great algemien bilang, dat der ‘hwat
dien wurdt om mear minsken yn dat bi-
driuw op to nimmen, altyd mei dizze
bitingst, dat der foar harren leanjend
wurk yn dat bidriuw to finen is.
In twadde skaedkant fan dit bidriuw is,
dit der foar de jonge boer sa’n bytsje
kans is om to bigjinnen. len boer op ien
pleats en de pleats bliuwt sa great as er
foar hündert jier ek al wie. Der wurdt
navenant wol mear molken en sa, mar
der komme gjin mear minsken oan ’e
kost en de groei fan de bifolking kin hjir
net opfongen wurde, alteast net yn it
boerebidriuw. Dermei moatte üs jonge
jonges nei oare plakken, meast nei Hol-
lÊn ta, hwer net allinnich yn hannel en
bidriuw mar ek yn de agraryske bidriu-
wèn in folie greatere expansy is as hjir
yn ’e swiere greidhoeke. It boere-aerd
sit yn de Fryske greidboer djip biwoar-
teie en it is tige jammer, dat der foar
safolle jonge boeren yn dizze kontrijen
gjin takomst is.
Nou binnq der yn ’e rin fan de tiid al
folie profeten west, dy’t seine, hwerom
binne jimme hjir ek sa stiif, sa steech,
hwerom smite jimme de netten net fierder
üt? Hwerom bigjinne jimme net mei hwat
oars, grientebou of hinnebuorkerij of bar-
gemesten of sokssahwat? Mar dy soks
sizze, forjitte mar al to faek, dat in streek
net sa ntar om ’e nocht in bipaelde kul-
tuer krigen hat. Der lizze hiel hwat fak-
toren oan to’n grounslach, dy’t men net
foarbysjen kin, hwant oars rint it op
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
den
in
?n,
m
E-
st)
k)
e r
ht
het
:rs-
in
>ek
eer
>/ef
ies
hts
Wie re tuurden W
X As de kat ütfanhüs is, stekt X
X de mus de sturt omheech. X
omdat het dan de jónge christelijke kerk
daar prijs zou geven aan de grote meer
it greidebidriuw yn dizze hoeke fan it
lÊn hat neist syn goede kanten ek min
der goede. Tsjinrwurdich sjocht men der
net folie fan, de priis fan molke, fleis en
fokfé kin by eardere tiden hiel wol bi-
sjen lije en dêrom springe dy ^kaedkan-
ten ek net yn it each. En dochs in for-
stannich man sil foarütsjen en is net to-
fré mei it goede hjoed, hywol ek in reed-
like takom&t yn ’e mjitte.
En hwat dat oangiet binne der dingen,
dy’t wol üs omtinken ha meije. Der is op
it foarste plak it feit, dat in greidebi
driuw minder wurk en brea jowt as in
bouboerespul of in tündersbidriuw. Fan
in pounsmiete greide kin safolle net mak
ke -wurde as fan dy oare takken fan bi
driuw. In fêste arbeider binne de greid-
boeren hast net mear ryk en by ien feint
of faem moat it meastal ek bliuwe. Ge-
lokkich, sizze jo, mar as it gjin oarloch
wurdt, dan sil de balans mei it folk mei
in pear jier gans oars wize. Us lan mei
hast tsien miljoen minsken sil it net foar-
inoar halde kinne dan allinnich troch fül
arbeidzjen, dat sil de tiid wol leare. En
dan is it greidebidriuw hjir tige exten-
syf, hwat de faktor arbeid oanbilanget.
Op 25 H.A. of goed 70 pounsmiet, twa,
trije man, dy’t der har brea fortsjinje,
Grote koeiensterfte heerst er in de N.O.-
polder, waarschijnlijk door het met gif
tige stoffen bespuiten van klaver. Een
veehouder verloor in enkele dagen 8
stuks melkvee. De N.O.P. directie noemt
dit overdreven en zegt, dat trommelzucht
de oorzaak is.
Mijnheer v. d. Heuvel uit Oss is een ge
luksvogel. Hij was de 100.000e bezoekei
van de jaarbeurs te Utrecht en kreeg nu
weer een verrassing als 40.000e bezoeker
van de tentoonstelling Novum te Nijme
gen.
Een advocaat verloor in het Paleis van
Justitie te Amsterdam toga, bef en toga-
trommel. Of is er brutale diefstal in het
spel?
De heer Jinarajadasa, president der in
ternationale Theosophische Vereniging,
bezoekt thans ons land.
Op de rijksweg RoosendaalBreda reed
een vrachtauto op een groep scholieren.
Twee jongens van 14 en 15 jaar uit
Oudenbosch werden gedood.
Een voormalige N.S.B.burgemeester, n.l.
Rosener-Manz van Weert gelukte het tij
dens de werkzaamheden te ontsnap
pen.
De partij van het recht heet officieel
reeds te zijn opgericht. Mr. Oud, de vroe
gere Vr. dem. thans lid van de Partij van
de Arbeid, is er een vooraanstaande fi
guur in.
Een pakhuis te Groningen raakte in brand
Een hoeveelheid levertraan ging verlo
ren.
Vlissingen zag een fata morgana: boer
derijen in Zeeuws Vlaanderen, bomen,
heuvels en ten slotte een stad met witte
gebouwen.
De woningnood zal de eerste 15 jaar nog
duren. Droevig vooruitzicht.
Op rijkskosten zullen Nel van Vliet en
Iet Koster naar Amerika gaan om daar
uit te komen in zwemwedstrijden.
Na grote likte daalde de temperatuur
weer sterk, te Eelde zelfs tot 2 graden
C.
Tien taxi’s te Amsterdam zijn van taxa-
meters voorzien. De passagiers kunnen
nu het tarief precies controleren.
Nog een wonderkuiken werd er geboren
en wel eentje met 4 poten en 3 vleugels
te Helmond.
De grootste danstent ter wereld staat op
het Boulevard te Zandvoort. 1200 men
sen kunnen er in van de vloer.
Een acht- tiental spoorwagons zal tot
„Spoorbio” worden verbouwd om hier
mee het wachten op de grote stations te
veraangenamen.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m
Giro 87926
Voor vier millioen gulden worden er
jaarlijks aan schillen opgehaald door de
Ned. Schilleninzameling, oftewel 200.000
ton.
Een 24-jarige verpleegster te Oostburg
doodde in een vlaag van verstandsver
bijstering een 15 maanden oud zijnd pa
tiëntje met een messteek.
Kleine boeren krijgen dit jaar volgens
de Tijd geen overbruggingstoelage.
Dertig Nederlandse schepen zijn door de
dat het beroep op i Russen te Berlijn thans vrijgegeven.
rechten evangelisch I
Een troep soldaten bij Hilversum werd
door een auto aangereden, 6 militairen
raakten gewond, drie liepen een gebro
ken been op.
Duizenden luistervinken zullen ongetwij
feld genieten van de 812.836 radiotoe
stellen en 479.121 aansluitingen op het
distributienet, die 1 Juni waren aange
geven.
De machnefabriek Stork te Amsterdam
kreeg een exportorder voor het bouwen
van 10 palmoliefabrieken.
De suiker is nog niet van de bon, zoals
sommige optimisten verwachtten. Wel is
dit in Amerika het geval.
derheid der Mohammedanen, die van een
bittere vijandschap en een felle onver
draagzaamheid jegens het jonge chris-
téndom zijn vervuld. Het loslaten van In
donesië zou verraad aan het Christen
dom zijn.
Ik wil hier niet op antwoorden met een
verwijzing naar het feit, dat in de over
eenkomst van Linggadjati vrijheid van
godsdienst nadrukkelijk is vastgelegd.
Een inderdaad volkomen zelfstandig ge
worden Indonesië zou zich op de duur
daaraan weinig gelegen kunnen laten
liggen en de autonomie van Indonesië is
een zaak, waarmee ook Linggadjati re
kent over langer or korter tijd. Mijn be
zwaar tegen van Rulers these is veel
meer, dat ik daarin een tekort aan ge
loofsvertrouwen ten aanzien van de
geestkracht van die jonge kerk meen te
bespeuren. Als die kerk waarlijk chris
telijke kerk is en waarlijk leeft uit de
kracht van haar Heer, geldt dan voor
haar de belofte van Christus niet
(Matth. 16 18), dat de poorten van
het dodenrijk Zijn gemeente niet zullen
overweldigen? Een kerk, die door de
machten van de wereld overwonnen kan
worden, bewijst daarmee geen waarach
tige kerk te zijn. De Romeinse staats
macht kon de kerk der eerste eeuwen
niet klein krijgen. Veeleer het omgekeer
de gebeurde: de kerk overwon de staat.
En het derde rijk kreeg de kerk even
min op de knieën, in Duitsland zelf niet
en in Nederland niet; zij was een van de
sterkste verzetskernen en niet eens on
dergronds, maar veelmeer bovengronds.
En als de kerk in Indonesië zich niet zou
kunnen staande houden tegenover de Is
lam, dan verdient zij niet beter dan te
verdwijnen gelijk in het verleden de ker
ken van Noord Afrika en Klein Azië.
Neen, sterk lijken christelijke gronden
voor verdediging van de rijkseenheid ons
niet.
In een volgend artikel belichten wij de
andere zijde.
Het heeft er alle schijn van, dat het In- Indië om daar een zendingstaak te vol-
donesisch vraagstuk door de nota van brengen, de zending kwam atehteraan
de Commissie Generaal aan de republi- en het gewin stond voorop. Hetgeen be-
keinse regering in Djocja en het daarop tekent, dat aan de historische rechten
ontvangen antwoord in een acuut en
tisch stadium is gekomen. Zal men nog
tot overeenstemming kunnen komen of
zal ten slotte nog een regeling van Ne
derlandse zijde moeten worden opgelegd,
zij het dan, gelijk uitdrukkelijk is gesti
puleerd, in de geest van Linggadjati?
Dat is de grote vraag, die momenteel
aan de orde is.
Nu behoort de wil tot objectiviteit aan
de ene kant en de openheid voor het
willen verstaan van elkanders meningen
aan de andere kant tot de voorwaarden
van een goed functionerende democra
tie. Evenzeer behoort tot haar, dat men
uitgaat van elkanders goede trouw en
verdachtmaking achterwege -laat, gelijk
wij voor enige tijd hier in deze rubriek
■onder de titel: Politieke Gedachtenwis
seling hebben uiteengezet. Ik wens per
soonlijk uit te gaan van de goede trouw
van Schouten, en Tilanus, van Gerbran-
dy en Welter, maar verwacht dan ook,
dat men hetzelfde gelden laat ten op
zichte van van Mook, Schermerhorn en
Max van Poll.
Deze, ik geloof niet overbodige, dingen,
wilde ik van te voren met nadruk vast
stellen. Ik kom thans tot de vraag met
welke feiten men heeft rekening te hou
den om te komen tot een zo zuiver mo
gelijke beoordeling van het Indonesisch
vraagstuk.
Grof gezegd staan hier twee standpun
ten lijnrecht tegenover elkander. Het ene,
dat beweert, dat Indonesië met Neder
land behoort verbonden te blijven, dat
dit een in de historie en in de christe
lijke kijk op de historie gegronde eis is
en dat afwijzing daarvan in wezen revo
lutie is/ gezagsontkenning en dus chris
telijk gesproken onaanvaardbaar. Over
de onderlinge verhoudingen der rijksde-
len kan men van gedachten wisselen; al
lerlei veranderingen zijn daarin moge
lijk in verband met de ontwikkelingen
op politiek en economisch terrein, maar
aan de rijkseenheid zelf mag niet getornd
worden, zij is een met de historie gege
ven werkelijkheid, die onaantastbaar is.
Diametraal tegenovergesteld is het an
dere standpunt, dat zegt, dat de beslis
sing over eigen status in de allereerste
plaats aan de bevolking van Indonesië
zelf toekomt, dat Nederland niet het
recht heeft op grond van gegroeide his
torische verhoudingen aan deze volkeren
hun zelfstandigheid te onthouden en dat
de regeling der onderlinge verhoudingen
slechts uitkomst van een vrij overleg tus
sen beide partijen kan en mag zijn.
Het komt ons voor,
historisch gegroeide rechten evangelisch
gesproken uitermate zwak is. Stellig, in
het Christendom wordt de leiding Gods
beleden zowel in de natuur als in de ge
schiedenis. Maar dat laatste wil niet zegr
gen, dat nu ook al, wat geschiedt, over
eenkomstig de wil Gods is. Christelijk
gesproken is dit de nood en de tragiek
der geschiedenis, dat daarin zo heel veel
geschiedt, dat met de wil Gods in strijd
is en waar men hoogstens kan spreke#
van de toelating Gods. In de gruwelijke
bezettingstijd werd in de Hervormde ker
ken herhaaldelijk ’t gebed gebeden voor
alle nood der christenheid in de versie,
die daarvoor door de Synode was opge
steld en waarin werd gebeden voor onze
geëerbiedigde Koningin en haar ganse
huis, maar ook voor de overheid, die Gij
over ons hebt toegelaten. Hier werd uit
gesproken, dat het zijn|van de Duitsers
hier niet buiten God om te denken was,
maar evenmin rechtstreeks uit Zijn Wil
was af te leiden. Het geloofsdenken stuit
hier op een moeilijk probleem. Veel is
alleen via de oordeelsgedachte met de
wil Gods in verbinding te brengen. Oor
log is stellig.niet naar de wil Gods. En
toch kan oorlog als oordeel uit de wil
Gods begrepen worden.
Ik wijdde hier even over uit, omdat deze
overweging ons leren kan voorzichtig te
zijn met een vlotte hantering van het
begrip: Wil Gods en met de fundering
van historische rechten daarop. Ik kan
toegeven, dat de Nederlanders met toe
lating Gods naar Indonesië zijn gekomen
(zonder deze toelating zouden zij Indië
nooit bereikt hebben!) Maar dat zij er
volgens de wil Gods zouden zijn geko
men, a.g. met een opdracht Gods, wil
er bij mij niet in. Daarvoor liggen de mo
tieven van politieke en economische aard
er te duidelijk boven op; het ging om
macht en materieel gewin en bij de be
reiking van zijn doel ging men vaak wei
nig kieskeurig te werk. Men denke aan
de hongghitochten! En men bedenke wèl:
de zending is de vlag gevolgd, niet om
gekeerd I M. a. w. wij kwamen niet naar
neat üt. Wol men oan it iensidige grei
debidriuw mear wurk en breder basis
jaen, dan moat men goed op ’e hichtc
wêze mei it folksaerd, mei de groun, mei
it klimaet, mei de Öfsetmüglikheden en sa
mear. En dan bliuwt der fan de hinne-
en bargeboel net folie oer, likemin as fan
de grientebou. Dat kin men feilich oan-
nimme. Der is nei myn bitinken mar ien
tak fan bidriuw, hwat him liene soe foar
üs kontrijen en dat is it moderne fruitbi-
driuw. Al jierren rin ik om mei de ge
dachte, dat dit in earnstich bisykjen wui-
dich is en ik wol dy gedachte nou wol
ris kwyt. Der binne trije qiotiven, dy’t
der foar pleitsje.
Foarst, de groun lynt him der bést foar,
ek de knippige klaei. Dat is gjin praetsje
mar in feit, de beammen wolle hjir bést
groeije en bliuwe goed soun.
Op it twadde plak: Fryslên kin lang net
foldwaen oan it forlet, dat de minsken
hjir yn dit opsicht hawwe. Yn üs eigen
provinsje is ófset gènóch.
En op it trêdde plak, ek psychologysk
kin dit bisjen lije. Sjoch in greidboer is
nou ienkear sa’t er is, jo meitsje der sa
mar net in reizger yn stofsügers fan, hy
hat syn aerd nou ienkear en hwat der al
to folie mei strijdt, sil gjin kans meitsje.
Hy hat in hekel oan lyts gewjirm, oan
plantsjes sette en ekerkes wjudde. En
hinnen mei er net lije, it is mar sa’t it is.
As jo him oankomme mei hinnebuorkerij
kin er wol spuije, dat wurdt noait hwat.
Hy sjocht de boel nou ien kear oars. It
moat op it lést ek in bidriuw wêze en
gjin pielderij. En dat is mei it moderne
fruitbidriuw hiel oars. Dat kin yn greate
streken en der is ek in Fryske greidboer
wol de geskikte man foar. De oare wike
meitsje ik myn preek dien. De lju mei
de ponkjes wolle nou earst efkes roun.
Tj. de J.
Een Haagse taxi raakte te water. Een
Noorse zeeman en een onbekende vrouw
verdronken.
De bekende schrijver Antoon Coolen
heeft ontslag genomen als lid van het
Tribunaal, daar hij zich niet kon ver
enigen met een vrijspraak.
De Nachtwacht van Rembrandt is thans
door de heer Mertens chemisch gerei
nigd. Dit werkje kostte 7 maanden
tijd.
De enigste vrouwelijke minister die En
geland ooit heeft gehad, de thans 70-
jarige Miss Margaret Rondfield, arri
veerde per K.L.M. in ons land en werd
Zondagmiddag door Koningin Wilhel
mina ontvangen.
Twee S.D.-agenten n.l. P. J. en K. C.
Faber zijn door de Groninger Kamer tot
de doodstraf veroordeeld.
Een Noordoostpoldermuseum zal worden
ingericht in de oude kerk op het voor
malige Zuiderzee-eiland Schokland.
De Jehova getuigen hielden 13-15 Juni
hun nationaal congres te Amsterdam.
600.000 Nederlandse boeken, die de
Duitsers geroofd hadden en o.a. opge
slagen in zoutmijnen, zijn thans weer te
recht.
De wethouder van de gem. Anloo, de
heer Dorenbos is door een auto overre
den en aan de gevolgen overleden.
Een karper van 17 pond werd gevangen
door de visser B. Lourens te Kuikhorne.
De vis was 82 cm lang en 22 cm
breed.
Meer dan 500 processen-verbaal werden
er in de grote steden opgemaakt in ver
band met het te duur verkopenvan
aardappelen.
Een kat met twee koppen en drie ogen!
werd geboren te Amsterdam. De natuur
is soms grillig.
Te Hoogkarspel raakte de 31-jarige vis
handelaar Sterkenburg uit Hilversum
met zijn auto te water en verdronk.
Een Haarlemse patiënte had Belgische
medicijnen nodig. Familieleden huurden
een luchttaxi en vlogen naar Brussel om
het verlangde te halen.
De 62-jarige bouwkundige J. R. Visser
te Amsterdam viel van de fiets met het
hoofd op de bumper van een passerende
auto en was op slag dood.
Enschedé krijgt een autobandenfabriek.
De eerste steen is gelegd en met Sep-
hoopt men 300 banden per dag af te
leveren.
Jn verband met fraude zijn bij het mini
sterie van oorlog enkele*arrestaties ver
richt. Tegen betaling waren ambtenaren
bereid vervalsingen te verrichten tenein
de uitstel voor militairen van de dienst
te krijgen
Brood, haring en sigaretten werden op
zwarte manier aan de delinquenten te
Laren en Naarden verstrekt, totdat de
C.C.D. er een stokje voor stak.
Dertig Noorse geleerden en kunstenaars
bezoeken voor drie weken ons land.
Het eerste schip met een hete luchtmotor
wordt heden te Muiden gebouwd.
De Gedeputeerde Staten van N.-Brabant
hebben aan de Prov. Staten voorgesteld
de vergadering voortaan met gebed te
openen en te sluiten.
Aan de Duitse grens schoot een man,
vermoedelijk een ontvluchte SSer een
grenskommies neer en verwondde een
ander. Hij verdween in de richting Duits
land.
De noodregeling ouderdomsvoorziening
zal 1 October a.s. in werking treden.
Hein de Bruin, een bekende dichter en
schrijver kwam op 48-jarige leeftijd om
het leven.
14000 meisjes van de Geref. Meisjesbond
kwamen te Utrecht bijeen.
werkvóorraad suike^ viel mee. Ook
Nederland had 20.000 ton meer, dan men
dacht.
Tegen drie landwachters uit Noord-Hol-
land, die in de laatste maanden voor de
bevrijding in West-Friesland terreur uit
oefenden werd de doodstraf geëist.
Prinses Marijke moet een operatie on
dergaan. Een kleine dubbelzijdige lens-
troebeling zal chirurgisch moeten worden
verwijderd.
De brug over de Oude Rijn bij Alfen is
opnieuw doorgezakt. Het verkeer over de
brug en dat te water is gestremd.
De baggermolen Holland I is na een 4>/2 -
jarig isolement met behulp van kranen
geschut. De molen was te breed om op
normale wijze de sluis te passeren.
„Telegrambestellers”, met stenguns ge
wapend, trachtten bij het echtpaar v. "L.
binnen te dringen. Mevr, van L. greep de
loop van de stengun en riep om hulp. Na
een worsteling gingen de mannen er van
door.
s z
Twee motorrijders reden op de weg Ber
gen op ZoomOssendrecht om ’t hardst
De een moest deze wedstrijd met de
dood bekopen, de ander raakte ge
wond.
cri- heel v.at historisch onrecht kleeft en voor
God verjaart onrecht niet, ook na eeuwen
niet. En evenmin kan men zeggen, dat
dit onrecht van de aanvang door latere
daden volkomen is goed gemaakt, ge
boet en verzoend. Stellig, daar is in In
donesië prachtig werk gedaan, „daar
werd iets groots verricht”. Maar aan de
Indonesische bevolking is dat slechts
ten dele ten goede gekomen. Ook hier
waren de motieven tot verbetering door
irrigatie, industrialisatie enz. enz., meer
van mercantiele dan van humanitaire
aard. Laat men toch eerlijk zijn en niet
schijnheilig doen. Wij hebben Indonesië
gemoderniseerd meer om de baten, die
we er uit haalden te vergroten dan om
de Indonesiër te dienen. Hij profiteerde
slechts indirect en zeer ten dele van de
inspanning en het technisch kunnen van
de Nederlanders. De ellende in vele des-
sa’s en het nog steeds schrikbarend gro
te analphabetisme spreken hier duide
lijke taal.
Neen, het beroep op historische rechten
lijkt èn met een verwijzing naar hun
ontstaan èn met een verwijzing naar hun
aanwending, niet sterk. De Christen zij
er voorzichtig mee. Hij spanne God niet
voor het karretje der eigen politieke am
bities.
Hetzelfde geldt o.i. van een argument,
dat de laatste tijd nogal sterk naar vo
ren wordt gebracht en dat ontleend
wordt aan de belangen van de zending
en van de jonge Indonesische kerk. Ds.
A. A. van Ruler heeft in zijn jongste boek
Visie en Vaart op grond daarvan de
handhaving van de rijkseenheid bepleit.
Zijn redenering is: Nederland, christelijk
Nederland mag Indonesië niet los laten,
t
Bolswards Nieuwsblad
fff"
4
I
?n
0C3K.3OC XXXXXXXXX^
