De Prins
van het verzet
3
m
r
r
Buitenlands Overzicht
Provinciale Kroniek
N
viert zijn
verjaardag
Ut
I
No> 48
43e Jaargang
Vrijdag 27 Juni 1947
West- en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Uitgave van Drukkerij Fa, A, J. O SIN GA - Bol sward
4
n)
«j-
JD
en
3N
1
Frankrijk
dat ook niet? Daar is de bodem van de
proteststakingen
uitgebroken. Maar stakingen zijn er el-
Illegaal strijder herdacht
Een sobere, indrukwekkende plechtig-
ral,
-an
De plaats, die Prins Bernhard reeds se
dert meer dan tien jaar in het hart van
ons volk inneemt, is daarin vooral ge
durende de laatste jaren, de harde jaren
van de oorlog, verankerd. Toen immers
leerde het Nederlandse volk zijn Prins
kennen van een nog geheel onbekende
zijde, toen leerde men hem waarderen,
hoogachten, liefhebben als een man met
vaste wil, onze eigen Prins, die vastbe
sloten, zonder aarzelen en zonder enige
verzwakking trouw bleef aan de eed,
die hij eenmaal had afgelegd aan Ko
ningin en vaderland.
De rol, die Prins Bernhard heeft ge
speeld in het verzet, de stuwende kracht
die hij alle jaren van de oorlog door is
geweest voor de mannen van de Binnen
landse Strijdkrachten, het symbool van
Vrijheid en Gerechtigheid dat hij voor
hen werd, dat alles zal niet licht, zal
nooit vergeten worden.
De grondslagen voor de doortastendheid,
de energie en de strijdvaardigheid, die
hij in die donkere jaren' aan de dag ge
legd heeft, zijn terug te vinden in de
jaren van zijn jeugd, toen hij onder voor
treffelijke leiding zijn karakter wist op
te bouwen tot die kracht en onverzette
lijkheid, die gedurende de oorlogsjaren
van zo’n groot belang voor ons volk
zijn geweest.
Door deze eed verbond Prins Bernhard
van Lippe Biesterfeld zich voor zijn le
ven aan Koningshuis en Vaderland, wei
nig vermoedend, dat deze eed weinige
jaren later dermate beproefd zou wor
den.
„Ik zweer trouw aan de Koningin,
gehoorzaamheid aan de wetten,
onderwerping aan de krijgstucht,
zo waarlijk helpe mij God Al
machtig I”
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
schatkist bereikt en heeft de regering
een reeks wetsontwerpen moeten indie
nen welke haar aan 137 milliard francs
moeten helpen. De politiek van de prijs
en loonstop is er mislukt, verschillende
financiële steunregelingen komen thans
te vervallen, het is te vrezen dat de men
sen met bescheiden inkomens nog zwaar
der onder druk zullen komen dan tot nu
toe. Het is echter te vrezen, dat ook deze
maatregelen niet zullen helpen en dat
alleen buitenlandse hulp en speciaal
Amerikaanse een ineenstorting kan voor
komen. Voor Frankrijk zal Marshalls
plan geen uur te vroeg komen. De Fran
se nationale vergadering heeft dan ook
't kabinet-Ramadier bij de stemming
over de regeringsvoorstellen niet ten val
gebracht, al hebben de communisten er
Zich hevig tegen verzet. Een ernstige
waarschuwing tot de wereld richtte het
orgaan van
EN
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per «>m.
Giro 87926
.v.
>p-
ie-
:ro-
er
en
der
trs;
nes
erd
eri
lange speer nauwelijks tegen de razen
de beesten verdedigen.
De Prins nu heeft met zijn vriend Hein!
Langenheim en een paar Engelsen zo’n
jacht meegemaakt, 's Nachts werd er een
kamp opgeslagen en in tenten geslapen.
Na enkele dagen slaagde Prins Bernhard
er in een prachtexemplaar, een nestor
onder Marokko’s wilde zwijnen neer te
vellen, waarmede hij een van de voor
deze jacht uitgeloofde prijzen had ge
wonnen.”
Enkele dagen later tijdens een „Oymka-
na”, een vermakelijk sportfeest, dat in
de omgeving van Tetuan werd gehouden
bewees onze Prins opnieuw, welk een
vaardig ruiter en handig sportsman hij
is. In een der nummers van het program
ma, waarbij de deelnemers te paard in
volle galop een bal in een emmer moes
ten werpen, won hij zelfs de eerste prijs.
De jongeling Prins Bernhard van Lippe
Biesterfeld is gerijpt tot man, Bernhard,
Prins der Nederlanden, en de karakter
eigenschappen, die zich in zijn jeugd
hebben gevormd, zijn in de donkere
jaren die achter ons liggen wel zeer po
sitief naar voren gekomen tot heil van
ons land, van. ons zelf.
Prins Bernhard, de Prins van het verzet!
Practisch.
Het denkbeeld van Wallace dat Truman
en Marshall Stalin en Molotoff in een
conferentie te Berlijn dienden te ont
moeten, heeft plaats moeten maken voor
het veel minder opzienbarende maar veel
practischer besluit van Engeland, Frank
rijk en Rusland om Bevin, Bidault en
Molotoff in een conferentie op heden,
Vrijdag, te Parijs bijeen te doen komen,
om over Marshalls plan betreffende Ame
rikaanse hulpverlening aan Europa te
spreken.
Practischer, omdat de geschillen tussen
Amerika en Rusland nog zo groot en
talrijk zijn dat men van een bijeenkomst
der staatshoofden nauwelijks veel direct
resultaat zou kunnen verwachten. Een
ontmoeting tussen de genoemde minis
ters echter over een concreet idee als de
Amerikaanse hulpverlening biedt enige
kansen tot een gezamenlijk optreden,
waaruit dan misschien een groeiend be
grip voor eikaars bedoelingen en moei
lijkheden zou voortvloeien en dus een
geleidelijke verbetering in de onderlinge
betrekkingen, welke haar invloed op de
verhouding tussen de
Ver. Staten en Rusland
ook niet zou missen; maar ook in dit
geval blijven de moeilijkheden zeer groot
Wel heeft Molotoff de uitnodiging om
naar Parijs te komen aangenomen, maar
dat biedt geen zekerheid dat men het
ook eens zal worden over een Europese
samenwerking, welke het de Ver. St. mo
gelijk zou maken de voorgenomen steun
aan geheel Europa te verlenen. Men kan
zich eigenlijk nog niet goed voorstellen
hoe de Am. regering het Congres er toe
zal krijgen heel Europa steun te verle
nen, zelfs al zou dat Europa zekere graad
van economische samenwerking hebben
bereikt, wanneer de Ver. Staten niet te
vens zekere politieke garanties der Rus
sen ontvangen, die het Congres over
tuigen dat degenen die het heden steunt
niet morgen zijn vijanden zullen zijn. Er
ligt dan ook veel duisters in de gehele
ontwikkeling van het plan. Temeer omdat
Clayton,
de Amerikaanse plaatsvervangend minis
ter van buitenlandse zaken voor de af
deling economie die thans in Europa is
om bij de hand te zijn als de conferentie
der drie ministers te Parijs aanvangt,
enige dagen voor hij naar ons werelddeel
kwam, verklaarde, dat als de Sovjet
unie meedoet het niet als ontvangend
doch als bijdragend land zal worden
beschouwd. Dat wil dus zeggen, dat de
Amerikanen van oordeel zijn dat Rusland
minder hulp van Amerika zou behoeven
dan wel zelf hulp aan bijv, andere Oost-
Europeese landen zou moeten verlenen
vooral in de vorm van landbouwpro
ducten waardoor de taak van Ame
rika zou worden verlicht.
Als we de brief lezen, waarin
Molotoff
de uitnodiging van Bidault en Bevin aan
neemt, krijgen we de indruk dat de Rus
sen een heel ander idee hebben van het
plan Marshall. Molotoff schrijft immers
dat het herstel van het economische le
ven der Europese landen zeer verge
makkelijkt zou worden indien de Ver.
Staten wier productievermogen verre
van verminderd te zijn in de oorlog
nog is toegenomen, hierbij hun steun
zouden verlenen. Men voelt achter deze
Maatschappelijk werk.
De Studiecommissie voor Maatschappe
lijk Werk kwam, naar wij vernemen, een
dezer dagen met haar arbeid gereed.
Haar rapport wordt thans gedrukt en zal
binnenkort ter kennis van de op het on
derhavige gebied werkzame organisaties
en instellingen worden gebracht, om
daarna in een vijftal vergaderingen van
belanghebbenden in de provincie te
worden besproken.
Ten aanzien van de vraag of een coör
dinerend orgaan van samenwerking ge
wenst is schijnt het een bevestigend ant
woord in te houden.
Het gratis verkrijgbare rapport kan reeds
nu door bij het maatschappelijk werk
betrokken organisaties etc. bij het Secre
tariaat der commissie, Weerd 11 te Leeu
warden worden aangevraagd.
Hittegolf.
Een Amerikaans ingenieur heeft patent
genomen op een uitvinding, die de
broekspijpen tijdens een hittegolf tot
„oasen van koelte” zal maken. Het sy
steem is heel eenvoudig: voor de broek
zakken wordt in plaats van stof een
soort nylon-gaas gebruikt, dat duurzaam
is, onbrandbaar en vol kleine gaatjes.
De lucht, die in de broekspijpen opstijgt,
wordt door het flapperen van de pijpen
via het nylongaas er weer uitgedreven,
zodat een voortdurende circulatie van
verse lucht ontstaat.
De uitvinder heeft de deugdelijkheid van
zijn uitvinding gecontroleerd door mid
del van een broek, waarvan de ene zak
van nylongaas en de andere van gewone
stof was gemaakt. Hij deed in elke zak
een thermometer. De temperatuur in de
zak-met-luchtverversing was drie tot vijf
graden lager dan die in de andere zak.
Zijn ervaring beschreef hij aldus: „Het
is of je met je blote benen in een zee-
briesje staat!” Voor politieke heet
hoofden een ware uitkomst.
Wie re wurdent
Men moat bqlje mei de hounen 1
mei hwa’t men qn ’e bosk is.
>aoicx2ioeofoiofcxz*2ö
loet
zak
een
Noren
schijnen te aarzelen, die Amerikaanse
steun te accepteren als ze alleen aan
West-Europa zou worden gegeven. Als
buren van Rusland schuwen ze alles wat
naar een Westers blok riekt en zij willen
de Ver. Naties zien ingeschakeld. Maar
zelfs de linkervleugel der Engelse arbei
derspartij is van oordeel dat er een eind
aan tegemoetkomendheid jegens de Rus
sen moet komen.
Dat bleek bij en na het debat vorige
week in het
ders ook; in Frankrijk nu zeer uitgebrei
de; voorts in België, Engeland en ook
Italië waar ze o.a. een protest heten te
gen terrorisme jegens communisten ge
pleegd, doch ook een uiting van verzet
schijnen tegen de regering-de Gasperi,
die thans uitsluitend uit chr. democra
ten bestaat. In de
Amerikanen
zullen er natuurlijk weinig voor voelen
mee te helpen het Russische productie
apparaat snel weer te herstellen, zolang
zij er niet zeker van zijn dat Moskou
geen vijandige bedoelingen koestert en
ook daarom zouden zij de Russen maar
liever een bijdragende inplaats van een
ontvangende rol willen laten spelen. Als
iedere grote conferentie t)t nog toe ge
houden, bestaat dus ook voor die te
Parijs zeer groot gevaar dat ze zal stran
den, maar bij alle betrokken staatslie
den zal thans wel het besef leven dat
deze bijeenkomst beslissend zal zijn. Alle
tekenen wijzen er op dat Europa snel
moet worden geholpen, zullen er geen
grote moeilijkheden ontstaan. En
West-Europa
zal niet bereid zijn als prijs voor een
onder alle omstandigheden vasthouden
aan de samenwerking met Rusland, het
verlies van royale Amerikaanse steun bij
haar opbouw te betalen, ook al is die
steun zeer zeker in Amerika’s eigen be
lang, dat voor een crisis van overpro
ductie staat.
Alleen de
Russische zóne
van Duitsland wordt een centrale rege
ring opgezet, blijkbaar een tegenzet te
gen de Am.-Engelse centralisatieplannen
in W.-Duitsland.
Na veel zorgwekkends komt uit de we
reldpers ook een bericht van andere
aard tot ons. Het betreft een eventuali
teit bij een
had. De Marokkaanse wilde zwijnen
staan bekend als zeer venijnig en vecht
lustig en tijdens de jacht op dit wild
zijn er ook al heel wat ongelukken ge
beurd. De jagers, die er te paard op
uittrekken, om in het dichte oerwoud en
vooral in het verraderlijke struikgewas
de vlugge dieren te verschalken, zijn al
leen maar gewapend met een lange speer
en mogen geen geweren of pistolen bij
zich hebben. Bij deze jacht komt het dus
niet alleen er op aan ’n bekwaam ruiter
te zijn, doch men moet ook over een be
hoorlijke mate van moed en handigheid
beschikken. De listige zwijnen moeten
met een speerstoot onschadelijk worden
gemaakt.
Als men ze mist of verwondt, ontstaat
er een hachelijke toestand, want dan
worden ze woest en vallen de paarden
aan, wie ze maar al te dikwijls met hun
scherpe kromme slagtanden de buik
openrijten. Wordt de jager van zijn paard
geworpen, dan verkeert hij in ernstig
levensgevaar, want hij kan zich met de
heid vond plaats in de hall van het Pro
vinciehuis. Op 18 Augustus 1944 was de
commies Bernard ten Hulscher te Vught
door de Duitsers om het leven gebracht.
Te zijner nagedachtenis werd een ge
denksteen onthuld, bij welke plechtigheid
enkele familieleden, de Commissaris der
Koningin, de griffier der Staten, het Col
lege van Gedeputeerden en vele anderen
tegenwoordig waren. Nadat de heer Lint
horst Homan de dode dankbaar had her
dacht, een bureaugenoot het gedicht „De
Achttien Doden” had gedeclameerd,
werd door een vriend en medestrijder uit
de bezettingstijd de gedenksteen onthuld
een tegel, gebakken uit Friese klei, als
symbool van de onverzettelijke aard van
de Friese illegale strijd.
Een Dr. Joost Halbertsma-Prijs.
In de vorige Statenzitting is ingesteld de
Gysbert-Japicxprijs en thans komen Ge
deputeerde Staten met het verheugende
voorstel om een Dr. Joost Halbertsma-
priis in te stellen, waartoe in de laatst
gehouden zitting de wenselijkheid was
uitgesproken.
Gedeputeerden zijn ook tot de mening
gekomen, dat in de bijzondere waarde,
welke het werk van de auteurs op de
terreinen van de geschiedenis en de gea-
kunde van Friesland voor de volkscul
tuur kan hebben, voor de overheid in
derdaad een aanleiding ligt, in stoffelijke
vorm van haar belangstelling blijk te ge
ven. Wij verheugen ons over dit voor
stel, omdat het instellen van deze prijs
een tweeledig doel beoogt, n.l. het aan
moedigen van de auteurs en het van
officiële zijde doen blijken van waarde
ring voor verdienstelijk werk op ge
noemde terreinen tot stand gebracht.
Daar het hier gaat om een meer gespe
cialiseerd onderwerp zal het reglement
zinsnede eigenlijk al een Russische ar
gumentering, dat het Russische produc
tievermogen juist in het bijzonder door
de oorlog geleden heeft en inderdaad
is dat door de Duitse vernielingen en
roof zo en dat Rusland dus wel de
gelijk steun behoeft.
Maar de
Een andere gelofte.
Een jaar of tien daarvoor had de jonge
Prins een andere gelofte afgelegd, die
van evenveel belang zou blijken voor
zijn later leven. Dat was bij de openbare
belijdenis van zijn geloof in het Evan
gelie, waarna zijn vader de gedenkwaar
dige woorden sprak: „Vandaag heb je
voor God de belofte afgelegd, dat je zelf
de verantwoording op je wilt nemen
voor een nieuwe, Christelijke, reine le
venswandel. Vergeet dat nooit, mijn jon
gen, en weet dat in dagen van verzoe
king alleen een rotsvast geloof ons over
de klippen van de aardse levensweg kan
heenheipen. Lees iedere dag je Bijbel, hij
is de bron van alle waarheid en wijs
heid. Twee heerlijke gaven Gods zijn je
op je levensweg meegegeven, mijn kind:
je hart van goud en je helder verstand”.
De eerste woorden, die Bernhard sprak
zo men weet werd hij geboren te Jena
op 29 Juni 1911 zijn wel zeer merk
waardig geweest. Onder de hoede van
een Chinese nurse, Nana, groeide de
kleine Prins op in de heerlijke omgeving
van het oude slot Woynowo (Recken-
walde), Bernhard was zo aan de Chi
nese kinderjuffrouw gehecht, dat tot de
wel zeer grote en begrijpelijke verba
zing van zijn vader en moeder de eerste
woorden.in ’t Engels werden gebrab
beld!
het Vaticaan
de Osservatore Romano, dat betoogde
dat de democratische landen en Rus
land het onderlinge vertrouwen dienden
te ontwikkelen, Rusland moest ophou
den satellietstaten in O.-Europa te vor
men, Amerika met het schermen met de
atoombom en men moest de eigen ideo
logieën niet als export-artikel beschou
wen; beide stelsels zouden dan naast el
kaar kunnen bestaan. Of deze waarschu
wing ter harte zal worden genomen is
een andere vraag.
Steeds scherper spitst zich de
anti-communlstlsche
houding in de Ver. Staten toe. In die
mate zelfs, dat men ze gebruikt om ook
gewaarborgde rechten der arbeiders aan
te tasten. Zowel Huis van Afgevaardig
den als Senaat hebben nu de Arbeidswet
aangenomen, die deze rechten aanzien
lijk beknot. Truman sprak zijn veto over
die wet uit, doch hmet Congres overstem
de dit. Het gevolg is grote onrust in de
Am. arbeiderswereld, reeds zijn de eerste
grote
Moed en handigheid.
Hoezeer deze sportieve opvoeding van
belang is geweest voor de vorming van
zijn karakter moge nog wel afgeleid
worden uit het verhaal dat wordt gedaan
in het gedenkboek Oranje-Nassau Meck-
lenburg-Lippe Biesterfeld.
„In de zomervacantie 1934 ondernam
de Prins met zijn vriend Langenheim een
reis naar Marokko, waar hij bij de ouders
van laatstgenoemde te Tetuan twee
maanden logeerde. Bij die gelegenheid
nam de Prins deel aan een van de be
roemde jachtpartijen op wilde zwijnen.
Dat was een gevaarlijke onderneming,
temeer daar Prins Bernhard, ofschoon
er jagersbloed door zijn aderen vloeide,
op dit speciaal gebied nog geen ervaring
Sportieve jeugd.
De jeugd van de Prins is zeer sportief
geweest. Niet alleen dat hij veel aan
sport deed tijdens de jaren, die hij door
bracht op het gymnasium te Züllichau,
op het Arndt-Gymnasium te Berlijn en
tijdens zijn studie aan de Universiteit te
Lausanne, maar vooral gedurende zijn
vacanties kon hij zich volop aan zijn
sportieve genoegens wijden.
Reizen in de winter naar Beieren, waar
hij met hart en ziel de wintersport be
oefende, zouden hem later zijn grootste
geluk doen vinden.
Vieren wij dit jaar de Witte Anjerdag
als nooit tevoren.
Eigen Vervoerders vergaderen.
In 1940 werd opgericht de Algemene
Verladers- en Eigen Vervoerders Orga
nisatie, ter behartiging van de vervoers-
belangen van het bedrijfsleven. Het ini
tiatief hiertoe was genomen door tal van
Werkgevers-organisaties en Bonden. In
het begin van de oorlog kwamen de be
langen van het eigen vervoer in het ge
drang, want op 15 Juni 1940 werden de
richtlijnen uitgegeven, dat eigen vervoer
alleen zou worden toegestaan voor ge
vallen, waarin het vervoer door beroeps
vervoerders niet kon geschieden. Eerst
op 26 Mei 1941 werd de organisatie of
ficieel erkend.
Dezer dagen is de eerste ledenvergade
ring gehouden van het district Friesland,
dat reeds 1300 leden telt. In een inleiding
door de algemeen voorzitter Mr. F. E.
Spat gehouden, zeide deze, dat de ver-
voerscoördinatie over de gehele wereld
een voorname rol speelt. E. V. O. wordt
thans gekend bij de voorbereiding van
maatregelen door de overheid.
De chef van de technische dienst Ir. Fick
deelde het een en ander mede over de
toestand van het materiaal, waarbij hij
er op wees, dat de geringe invoer van
wagens niet te wijten is aan het devie
zenvraagstuk. We denken, dat we in
Amerika heel wat kunnen krijgen, maar
niets is minder waar. Uit Amerikaanse
dumps kregen we 4072 wagens, door
aankoop in Amerika 18000. uit de Dee-
len 11000 dumpwagens en voorts door
invoer 2400 nieuwe wagens. Blijkens de
registratie van het R.D.M. waren van de
3200Q 'wagens 14000 ouder dan 1935
en minstens de helft ouder dan 11 jaar.
Hij deelde voorts mede, dat de benzine
prijs waarschijnlijk zal worden verhoogd
en dat deviezen beschikbaar zijn gesteld
voor autobanden. Men moet zich echter
nog niet blij maken, want de achter
stand bedraagt maar 23000.
Van bevoegde zijde deelt men ons mede
dat er op het ogenblik geen sprake is
van een voornemen de benzineprijs te
verhogen.
Een tweede Friese team
zal naar Indonesië worden uitgezonden
en dus.moet er weer geld op het
kleedje komen. Voor dit doel is deze
week in onze provincie een collecte ge
houden en we weten het allen, het geld
voor dit doel gegeven, is meer dan nut
tig besteed. Wij, Friezen, mogen er
trots op zijn, dat onze provincie de
enige is in ons land, die op eigen kosten
een Roode-Kruis-team kon uitzenden.
Engelse Lagerhuis
over de buitenlandse politiek gehouden.
Bevin had het daar, enige uren nadat hij
en zijn Franse collega hadden besloten
Molotoff naar Parijs uit te nodigen, al
zeer kras gezegd: „Mijn eerste zorg bij
de besprekingen over dit geval is spoed;
ik heb zes weken te Moskou doorge
bracht met te streven naar een regeling
en ik wil part noch deel hebben aan een
vertraging van het economisch herstel
van Europa door haarkloverijen, gekib
bel over procedures en al dat soort van
gedoe.”
Welnu, de leider der
Labourrebellen,
die in het Lagerhuis steeds voor samen
werking met Rusland opkwamen en te
gen al te innige vervlechting der Engel
se belangen met de Amerikaanse zeide
een dag daarna in een'radiorede, dat hij
aan de mogelijkheid voor Engeland om
het vertrouwen der Russen te winnen
was begonnen te twijfelen en dat men
ook in zijn kringen hoe langer hoe meer
is gaan inzien dat de door Bevin ge
voerde politiek de enig mogelijke is. Ook
in deze Engelse stemmen hoort men de
overtuiging dat Europa voor een beslis
send moment staat. En toont de toe
stand in
Bolswards Nieuwsblad
7
id
G
I
1
