de Industrie
Wij richten ons oog op
Martinytoer
Fan de
door Nederland
I i
I
No. 51
43e Jaargang
Dinsdag 8 Juli 1947
en
West* en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
voor
en
n
e
in
i
1
t
r
se
vraag
n
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
d
n
ir
e
d
e
r
Wie re wurden
In swan is sqn fearren like X
goed nedich as in mosk.
xxxxxxxxxxxxx
1,
it
1-
le
ie
d
i-
I-
:n
et
e
i.
de hier genoemde
aan plaatselijke om-
3. Het aanbod van arbeidskrachten.
De industrie heeft nodig een ruim en
gedifferentieerd arbeidsaanbod. Een
van de belangrijkste problemen, dat
hiermede samenhangt, is de beschik
baarheid van goede arbeiderswonin
gen tegen een niet al te hoge prijs.
Daarnaast kan de aanwezigheid van
een ambachtsschool e.d. van belang
zijn voor goede jonge industrie-ar-
beiders.
In volgende artikelen over dit onder
werp zullen we
factoren toetsen
grote betekenis. Bovendien is uit i standigheden.
oan sür to kommen, sadat' ek om dy
reden party boeren wer it êlde paed
tinke to gean. De Firma Koopmans üt
Ljouwert propagearret al inkele jierren
de saneamde Vitasan-methoade. Dat
guod sjocht der üt as moal sa fyn en
kin oer de kuil hinne struid wurde en it
byt net, is net skealik foar klean en ark,
en der hoecht ek gjin kryt of sokssahwat
by fuorre to wurden. Mar.D. Fran
kena hat it jitteris mei klam sein, dizze
methoade is net oan to rieden, hwant it
guod jowt gjin byt, it is weismiten jild.
De Ryksfoarljochtingstsjinst hat kear op
kear mei Vitasan proeven nomd, mar is
der mei ophülden, hwant it guod is neat
wurdich.
En nou leit hjir foar my in boekje fan
Prof. Dr. Böttcher, prof, oan de Hege-
skoalle to Leiden, dy’t in pleidooi haldt
foar de Vitasanmethoade. Ik moat der op
wize, dat dit boekje net fan de Foar-
Ijochtingstsjinst ütgiet, mar fan de Fa.
Koopmans to Ljouwert, dy’t de impor
teur is fan Vitasan. Fan de bilanghab-
bende partij dus.
Dat makkef in bytsje wantrouwich al is
it oan ’e oare kant ek wier, dat de firma
yn boereformiddens in namme hat op to
hélden en it is net oan to nimmen, dat
hja sa’n kostbere propaganda meitsje
soe, as hja seis tochten, dat Vitasan
rommel wie. Mar foar de boeren liket it
my ta, dat hja forstannich en foarsichtich
dogge, mei hjir öf to bliuwen. Kin de Fa.
Koopmans op har kosten oantoane, dat
dizze methoade dochs goed is, dan sil
ek de erkenning fan de Foarljochtings-
tsjinst net ütbliuwe. Mar it leit net op
de wei fan de boeren om har jild en gers
to riskearen. Myn ried is dus wachtsje
mei Vitasan, dy saek is foar tapassing
noch net ryp. Gelokkich is der in oare
methoade, dy’t as ik my net forsin in
greate takomst hat by de ynküljende
boeren. Dêroer de oare kears noch in
wurdmannich. Tj. de J.
Binnen twee etmalen, n.l. in 42 uuf kan
men met de nieuwe constellations naar
Indië vliegen.
De provincie Groningen krijgt mis
schien een eigen wapen en eigen
vlag.
4. De aanwezigheid van grondstof
fen ter plaatse of in de onmiddellijke
omgeving. Vooral bij grondstoffen,
waarbij de transportkosten een be
langrijke rol spelen,_is deze factor
van
9. De organisatiefactor. Het blijkt, dat
grote steden in dit opzicht een voor
sprong hebben op kleine. Grote be-
volkingsagglomeraties scheppen de
mogelijkheid tot een vlotte arbeids
markt, terwijl men over het algemeen
in die plaatsen hulpbedrijven aantreft
die de industrie behulpzaam kunnen
zijn door het leveren van eenvoudig
constructiewerk, machinebankwerk
e.d. Bovendien biedt de aanwezig
heid van specialisten op technisch-,
commercieel-, fiscaal- en economisch
gebied de mogelijkheid voor een snel
le en deskundige voorlichting.
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87926
de geschiedenis gebleken, dat het feit
dat een industrie gevestigd is in de
onmiddellijke omgeving van het re
servoir, waaruit het zijn grondstoffen
put, de vestiging van de industrie in
die plaats van meer duurzamen aard
is dan wanneer de grondstoffen over
een langere afstand moeten worden
aangevoerd.
5. De energievoorziening e.d. Goed
kope tarieven van electriciteit, gas en
water.
8. De aanwezigheid van kapitaal.
Strikt genomen behoeft dit niet ter
plaatse aanwezig te zijn. In kleinere
plaatsen wordt deze factor echter be-
langrijker, omdat bepaalde initiatie
ven gemakkelijk kunnen worden ge
steund door personen, die met de
plaatselijke omstandigheden volledig
op de hoogte zijn.
„De üngetiid birêdden, hwat slacht it
hert my rom,” lit Douwe Kiestra syn
boerinne sizze en de measte boerinnen
sizze it har nei. It plichte altyd in driu-
wende, bannige tiid to wêzen, mar tsjint-
wurdich mei it korrupte arbeidsprobleem
is de wille der wol forgoed Öf. En as
de boer syn hea nou hwat kreas yn ’e
gollen to plak hat, dan mei er dübel to-
fré wêze en kin er mar bigjinne to dong
ütriden. It liket der op dat it in reinige
rite wurde wol en dat soe skoan neigêrs
jaen kinne. De bouboer hat it der net op
stean yn dizze tiid, mar hawar it is noch
net oan it siedrispjen ta, as it net to
mSl giet en it wit ek wer fan ophülden,
dan is it foar de biten en de lette jir-
apels net iens sa min. Mar hoe dan ek,
sawol foar de greidboer as foar de bou
boer komt yn dizze moannen wer de
tiid fan ynküljen. Der is wol aerdich
hea komd, mar oer it gehiel net genöch,
goed twa weiden, der haldt it by de
measten mei op, mei ütsündering dan fan
de boeren, dy’t Tongersdeis om de stam
tafel it heechste wurd hawwe. Mar dan
is men trochstrings hwat optimistysk yn
it taksearjen, dat sit yn de geselli^'e
sfear en yn it drankje. As jo de bril goed
helder ha wolle is der gjin better middel
as hwat spiritus of sokssa hwat, dan
sjocht it hiel oars üt ’e eagen as yn dy
healtsjustere skuorre. En hwa soe soks
ien dei yn ’e wike oan in hurdwrottende
boer forgunne! Mar nou it ynküljen;
der sitte wy hwat mei oanklaud.
In wichtich probleem, mar forgoed in
probleem. En wol sa bilangryk, dat it
eltse boer oangiet. Hwat kant moat it
mei it ynküljen üt? Op de stüdzjewike
yn Amersfoort is der hiel hwat oer los
makke fan de side fan Dr. Ir. Frankena,
in Fryske boeresoan fan komöf, dy’t
tsjintwurdich de lieding hat yn de grei-
dekultuer. Eltse boer wit wol, dat de
gewone wize fan ynküljen, de saneamde
Fryske methoade, of ek wol de waerme
methoade, hiel hwat kostber fiedsel kos-
tet. Binammen it djüre en ünmisbeile
aeiwyt giet foar in bilangryk diel for-
lern. Op Ünderskate wizen bisiket men in
bettere methoade to finen, mar oant nou
ta is it net slagge, de measte boeren
safier to krijen. Leit him dat oan de
boeren as oan de methoade? Ik leau fan
meast oan de methoade. In tsiental jier
ren tobek binne op gSns plakken silo’s
boud en dy’t doe trochpakt hat, hoecht
der hjoed net rouwich om to wêzen. In
fêste silo mei in goeije drainage is in
goed, skjin en feilich plak foar de kuil.
Mar de wize fan ynküljen, dy’t by in silo
heart is de Finske methoade, dus mei
sür. En dat is jit lang net populair, der
skoarje de measten tsjin oan, dat leit
harren net. Op it foarste plak is it raer
guod om der mei om to gean, dat fret
tende sür. Men moat om alles tagelyk
tinke, om de klean, de learzens, it ark,
oars giet it Om in luchje. En dan bliuwt
dochs altyd it biswier, dat men de kij
foer jowt mei in slompe sür deryn. Dat
wurdt wol wer neutralisearre mei kryt,
mar alhiel wis, dat de bisten dat op den
dür gjin skea dwaen sil, binne de boe
ren net. In diel fan harren hawwe it jier
ren dien en binne oertsjüge fan de rissel-
taten, in oar diel is der wer mei ophül-
den en in great diel wol der jit net oan.
Op dit stuit is it noch tige biswierlik om
Welke zijn nu de factoren
die de geschiktheid als vestigings
plaats voor de industrie bepalen?
1. Uit de moeilijkheden, die de indu
strie op het ogenblik ondervindt op
het gebied van de huisvesting blijkt
wel, dat het gebrek aan geschikte
gebouwen een snelle industrialisatie
bemoeilijkt. Wel moet men zich hier
op niet blind staren, omdat kapitaal
krachtige bedrijven zelf een fabrieks
pand kunnen bouwen, doch de bouw
materialenpositie is op het ogenblik
van die aard, dat men voor de naaste
toekomst hiervan geen overdreven
verwachting mag hebben.
Mevr. Roosevelt gaf aan Johan van
Maasdijk, voorm. adjudant van Prin
ses Juliana en Prins Bernard, die per
vliegtuig naar hier vertrok een doos
kandy mee voor de prinsesjes.
Een razzia op spijbelaars hield de Rot
terdamse politie. De vangst bedroeg
een 30-tal kinderen die aan het baden
waren, maar op de schoolbanken hoor
den te zitten.
Een zonderlinge vondst deed de groen
teboer K. Doorn te Hasselt die in een
veilingkist een nest met jonge hazen
vond.
Een 34-j. bakker te Dordrecht maakte
zich zo kwaad op de vader van zijn
knecht die loonsverhoging kwam vra
gen, dat hij de man met een vuistslag
doodde.
De walvis-levers van de door de Wil
lem Barendz gevangen dieren zijn door
de N.V. Philips-van Houten te Weesp
opgekocht voor het bereiden van vi-
tamine-preparaten.
Het doorlichten van leerlingen kost de
gemeente Haarlem f 16.000.terwijl
de leerlingen zelf ieder f 1.20 bijdra
gen.
De doodstraf werd in Nederland thans
51 maal uitgesproken. In 32 gevallen
werd gratie verleend.
Bon „Tabak 2 reserve” van tabaks-
kaart GA 707 moet worden ingele
verd. Zodra er scheerzeep voorradig
is wordt dat op deze bon gedistribu
eerd.
Een paard trapte een twee-jarig meis
je, dat zich in het weiland waagde, zo
danig, dat het met een verbrijzeld
kaakje in het ziekenhuis moest wor
den opgenomen. Het gebeurde te Wij-
naldum.
H.M. Koningin Wilhelmina hield een
ongedwongen bespreking met verte
genwoordigers van en uit de Neder
landse jeugd op het paleis Het Loo.
Poeseninzamelingen voor Vlissingen
worden er in verschillende plaatsen ge
houden, als navolging van het initia
tief van de Amerikaanse dame. Het
succes is zo groot, dat de stad door een
kattenplaag dreigt te worden geteis
terd.
Op de Venlose veiling was teveel sla.
213.000 kroppen werden doorge
draaid.
Drie spijbelende leerlingen gingen vis
sen, hielden een voorbijrijdende auto
aan en vroegen de bestuurder hen mee
te nemen. Deze bracht hen prompt
naar school, hij was n.l. de schoolop
ziener. Je moet maar pech hebben.
6. De mogelijkheid van een afzetge
bied in de naaste omgeving. Een
dicht bevolkt consumptiegebied is
voor de meeste bedrijven van belang.
Daardoor wordt gemakkelijker con
tact met de afnemers tot stand ge
bracht en wordt er besparing verkre
gen op transportkosten.
7. Transportmogelijkheden. Bij de be
studering hiervan moet worden na
gegaan, hoe een bepaalde vestigings
plaats gelegen is ten opzichte van de
spoor- en tramlijnen, land- en water
wegen e.d.
Czaar Peter vertoefde vroeger in
Zaandam. De tentoonstelling aldaar
ter gelegenheid van de Czaar Peter-
feesten zal door min. pres. Beel wor
den geopend.
Een kano werd overvaren door een
sleep nabij Venlo. De inzittende, de
30 j. W. Hoeymakers werd door de
sleep gegrepen en verdronk.
Door nicotinevergiftiging is de 18 j.
Joh. Fennema te Hallum toen bij het
boomspuiten een fles brak in de tuin
om het leven gekomen.
De hete zomerzon heeft al viermaal
het houten wegdek van de Bailybrug
bij Arnhem in vlam gezet.
Een 2-j. kind viel in de regenbak, maar
werd door de moeder met hulp van de
buren gered. Het gebeurde te Harke-
ma-Opeinde.
Een hevig onweer woedde boven N.-
Limburg. Een boerderij met pas bin
nengehaalde oogst ging in vlammen
op.
Minister v. Klef fens werd op zijn ver
zoek eervol ontslag verleend als minis
ter zonder portefeuille.
De kolenprijs wordt verhoogd» Dit
hebben we er graag voor over als we
maar voldoende krijgen, dat is nog
steeds het voornaamste.
Een tragisch ongeval deed zich
te Amsterdam. Iemand zou een jeep
verplaatsen en geraakte toen deze ach
teruit reed plotseling te water en ver
dronk. Daar de eigenaar van de jeep
verzekerde dat er niemand in zat, wer
den de reddingspogingen ontijdig ge
staakt.
Te Susteren reden twee kolentreinen
op elkaar. Een tiental wagens raakten
uit de rails en werden beschadigd, per
soonlijke ongelukken kwamen niet
voor.
De dierentuinen Artis en Blijdorp kre
gen nieuwe bewoners n.l. een. zending
dieren uit Parimaribo: achthonderd
gram parasolmieren, zes leguanen,
een luipaard, enige apen, maisparkie-
ten, brulkikvorsen en een gordel-
dier.
Wegens moedig gedrag bij de Greb-
beberg is eerst thans een aantal mili
tair onderscheiden.
Wegens examenuitslagvrees (ze zak
ten achteraf inderdaad) trachtten
2 jongens v. 17 en 18 j. naar Amerika
te ontvluchten. Eén vader ging hen per
vliegtuig achterna, maar tot nu toe
zonder resultaat.
Op initiatief van LL en oud-1.1. van de
R.K. H.B.S. te Oss zal waarschijnlijk
aldaar in 1948 een gedenkteken wor
den onthuld ter ere van Prof. Titus
Brandsma.
Het zoontje speelde met vuur en daar
door brandde de schuur van de heer
Postma te Scherpenzeel af en ging een
grote hoeveelheid hooi verloren.
2. De beschikbaarheid van goedkope
industriegrond. Goede fabriekster
reinen, die gunstig gelegen zijn aan
groot scheepsvaarwater en aan een
net van verkeerswegen, kunnen de
industrie naar een bepaalde plaats
toelokken. De aanwezigheid van
goedkope zandgrond, die zich reeds
in bouwrijpe toestand bevindt, is van
grote betekenis.
ligt er een mogelijkheid gebruik te
maken van de voorlichting, bemidde
ling en beoordeling, die b.v. door de
Rijksnijverheidsdienst wordt gegeven.
De industrie verschaft in Nederland
aan evenveel mensen een bestaan als
de landbouw, handel en verkeer sa
men. De opname-capaciteit van land-,
tuinbouw en veeteelt is niet bepaald
groot, zelfs bestaat de mogelijkheid,
dat door verdergaande rationalisatie
het aantal benodigde arbeidskrachten
zal afnemen. In de agrarische bedrij
ven waren in 1920 22% van het to
taal aantal arbeiders werkzaam, ter
wijl men nu taxeert, dat dit bestaans
middel nog maar 19,3% werk kan
verschaffen.
Gaat de bevolkingsaanwas in gelijke
mate voort als op het ogenblik het
geval is, dan zijn er voor ons land
zoals we in diverse artikels reeds eer
der uiteenzetten, slechts 2 uitwegen:
emigratie en (of) industrialisatie.
Zeker is, dat onder de druk der om
standigheden in de komende jaren
een aantal Nederlanders zal emigre
ren. Voor de achterblijvenden blijft
het probleem van de industrialisatie
bestaan. Het bestond reeds voor de
oorlog, doch is door de ernstige ver
nielingen, die in de laatste jaren heb
ben plaatsgevonden, nog meer acuut
geworden.
Men zal zich afvragen of de inter
nationale toestand nog van dien aard
is, dat er met behulp van industria
lisatie voor ons land nog iets kan
worden bereikt. In dit opzicht is de
(voorlopige) uitschakeling van Duits
land ook een voordeel, omdat er wei
nig concurrentie en import van Duit-
goederen is. Het is echter zeer de
of Nederland in staat is de
Duitse markten over te nemen. De
tolunie tussen België, Luxemburg
Nederland en een nauwe samenwer
king met Frankrijk kan voor ons land
gunstige perspectieven bieden. Ook
de situatie in Indonesië is in de toe
komst beslissend voor onze export.
Hoewel de gehele toestand op de in
ternationale markt, mede door de te
verwachten prijsdaling van Ameri
kaanse producten, zeer ingewikkeld
is, is men het er over eens, dat Ne
derland het moet zoeken in producten
van hoge kwaliteit: chemise produc
ten, textiel, metaal, scheepsbouw, ma
chines, gereedschappen, instrumen
ten en electro technische producten.
In het industrialisatieproces ziet men
steeds, dat een bepaalde lijn gevolgd
wordt. De landen, die langzamer
hand op industrie gaan overschake
len, maken aanvankelijk eenvoudige
producten, die voor directe consump
tie geschikt zijn. Naarmate deze pha
se met succes is doorlopen, komen ook
meer ingewikkelde consumptiegoede
ren aan de beurt. Tenslotte is de laat
ste phase de productie van kapitaal
goederen.
Wanneer in een plaats getracht
wordt de bestaande industrie uit te
breiden of nieuwe industrieën aan te
trekken, dan bestaat het gevaar dat
men zich uitsluitend zal gaan bewe
gen in de eenvoudige sfeer van de
consumptiegoederen met het risico,
dat een vrij eenzijdig bedrijfsleven
wordt ontwikkeld, dat erg wisselval
lig is. Op het ogenblik ziet men, om
een voorbeeld te noemen, een vrij
sterke uitbreiding van de confectie-
industrie. Het is een betrekkelijk een
voudig productie-proces, terwijl het
inrichten van een fabriek van be
perkte omvang geen grote kosten
met zich meebrengt. Bij de huidige
schaarste aan textielgoederen valt de
overbezetting in deze bedrijfstak nog
niet op, doch de kans is er, dat men
over enige jaren tot de conclusie
komt, dat het opgebouwde productie
apparaat te omvangrijk is om alleen
in de Nederlandse behoeften te voor
zien.
Vooraf moet gezegd worden dat het
onmogelijk is het probleem van de
industrialisatie uitsluitend te bezien
in het licht van plaatselijke belangen.
Het probleem van de industrialisatie
kan slechts centraal worden opge
lost door een instantie, die een vol
doende overzicht heeft over de indu
striële ontwikkeling van Nederland.
Dit betekent echter niet, dat bepaal
de initiatieven, die naar voren komen
met steun van de betreffende instan
ties niet tot ontwikkeling kunnen
worden gebracht. Wij zijn er dus
voorstander van, dat individuele ac
ties van bekwame personen zoveel
mogelijk worden aangemoedigd en
met behulp van deskundigen tot vol
waardige projecten worden ontwik
keld. Vooral voor kleinere bedrijven
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA Boliward
Meer dan vierduizend horloges wer
den verkwanseld door 3 Schiedammers
en 1 Rotterdammer. Ze waren ge
smokkeld uit Zwitserland.
De Stichting Het Ned. Blindewezen
wil samenwerking op dit gebied be
vorderen. Reeds 23 instellingen traden
toe.
Een ontvluchte SS-er n.l. T. P. Anema
van Oldeboorn, werd te Enschedé door
de douane aangehouden. Hij was ver
leden jaar te Leeuwarden ontsnapt en
was sedertdien in Duitsland ge
weest.
Tengevolge van een ongelukkige val
vond de heer J. Boonstra van Bedum
die met een bakfiets in het Nievoordse
bos te De Leek reed, de dood.
Een liftend meisje uit Apeldoorn, slin
gerde van de wagen en werd onge
veer een kilometer ver over het weg
dek meegesleurd, hetgeen zij met de
dood moest bekopen.
Een pakket met 70.000 kaasbonnen
werd door een bediende te Tilburg
verloren. De vinders gingen de bon
nen verhandelen en moeten zich straks
voor de rechter verantwoorden.
Facultatief Russisch zal als leervak op
de Middelbare Landbouwschool te
Groningen worden ingevoerd.
Een nieuw record werd er op de TT-
races gevestigd betreffende de prijs
van water. Een boer vroeg 50 cent
voor een glas water en f 2.50 voor een
liter! Proost!
Het rijverbod op Zondag wordt nog
niet opgeheven. Er is nog geen benzi
ne genoeg en de deviezenpositie laat
het niet toe.
Als alle tuben worden bewaard heeft
men in Nederland 100.000 Kg. lood
per jaar gespaard.
Zuster Huidekoper die behulpzaam
was bij de geboorte van Prinses Ma
rijke gaat Soestdijk verlaten en stapt
14 Juli in het huwelijksbootje.
De militaire dienstplicht schat de mi
nister op 2J^ jaar, maar bekorting zal
betracht worden.
Tweemaal zoveel studenten zijn thans
ingeschreven als voor de oorlog. Ook
dat komt weer goed.
Bolswards Nieuwsblad
I
i
i
1
i,
n
i,
is
i
e
i.
k
5.
1,
e
