Kortzichtigheid
aan
tu/ee
kanten
3
k
Provinciale Kroniek
A
Buitenlands Overzicht
IG
No. 54
43e Jaargang
Vrijdag 18 Juli 1947
StreeRblad voor West- en Zuidwest Friesland
DruKKerlj Fa, A. J. O SIN GA - Bolsward
Ver. Staten
MT
Vk.
aan
)EL
k61
Griekenland
zijn gedaan door guerilla’s, waaronder
Wiere tuurden t
Dq’t bern ütstjürt
kriget bern iverom.
Lon
er in
n In
E1S-
irist.
ich-
en
s de
:ken
ten.
De berichten dat vanuit Albanië inval
len in
Italië
een sterke communistische partij bezit,
welke de Russische politiek steunt hoe
zeer die politiek dan ook eigenlijk zui
ver Slavisch en nationalistisch is.
En dan is er
van
West-Duitsiand en eigenlijk van alle
landen der wereld nodig zijn. Als men
dan ook misschien dezer dagen zal lezen
dat Rusland een ruilovereenkomst met
Engeland heeft gesloten, moet men dit
niet opvatten alsof de Russen al berouw
hebben van hun afzondering, maar en
kel als Russische zin voor de werke
lijkheid.
Engeland heeft behoefte aan graan en
waar Rusland ditmaal een goede oogst
heeft kan het dit van de Russen krijgen,
die op hun beurt in ruil Engelse artikelen
krijgen, welke zij voor de wederopbouw
nodig hebben. Men hoede zich er ook
voor uit eventuele graanleveranties van
Rusland aan Engeland te concluderen,
dat Europa eigenlijk Amerika wel kan
missen en de Russen heel Europa wel van
graan kunnen voorzien. Alleen de
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
te-
vre-
afde
foar
erlik
fol-
iare.
Nei
rade
lint-
i en
de
syn
dm-
nge
nei
sen,
oa
sen
lüd.
J.
ten.
rin-
ern
sjes
)m-
iker-
dan
rroe»
at da
>on«
i do
eaf.
prin-
irom
nun-
s de
e yn
for-
yn-
Pie-
Diz-
tsen,
ien
fan
pr.
Co.,
se diplomatie om de concessie voor de
Bagdadspoorweg, zo Engelsen en Fran
sen en later Duitsers om de voordelen
van de exploitatie in Marokko, Tunis en
Algiers. En al deze diplomatieke wor
stelingen zijn op den duur overgegaan
in gewapende botsingen, in oorlogen.
Men mag gerust zeggen: de economie
bepaalt de staatkunde.
Nog op een tweede samenhang valt in
dit verband te wijzen. De vraag is n.l.
te stellen: welke staten zijn speciaal im
perialistisch of anders gezegd: welke
staten zijn agressief? Het antwoord kan
kort en goed luiden: de staten, die aan
overbevolking lijden.
In de laatste decennien waren dat: Duits
land, Italië en Japan. Het historisch toe
val (of wilt ge het historisch noodlot)
heeft gewild, dat deze landen bij de Im
periale opdeling van de wereld achter
aan gekomen zijn. De wereld was reeds
vrijwel opgedeeld, toen zij op het poli
tieke wereldtoneel verschenen. Duitsland
en Italië met name hadden te laat hun
eenheid gevonden om te kunnen mee
spreken, toen er nog iets te halen was
en Japan was te laat ontwaakt. Dies
moest Duitsland zfich tevreden stellen
met weinig belangrijke stukken in West
en Oost-Afrika en een reeks eilandjes
in de Stille Zuidzee, Italië met woestljn-
brokken in Lybië en Somaliland. Zij wis
ten zich de have-nots (de niet hebbers)
tegenover de anderen, de haves (de heb
bers). Vandaar Duitslands felle haat te
gen Frankrijk en Engeland, die wèl ko
loniën hadden en de botsingen van 1914
en 1939, vandaar Mussoloni’s rooftocht
naar Abessinië. En vandaar ook Japans
uitval naar China en het hele terrein van
de Pacific.
Het waren steeds de overbevolkte lan
den, die de oorlog ontketenden. En dat
is geen toeval. Ook hier openbaart zich
de samenhang tussen economie en po
litiek. Een land, dat een overbevolking
Nieuwe kerk.
Intussen is te Opende (Sm.) de nieuwe
gereformeerde kerk in gebruik geno
men. De openingsrede werd uitgespro
ken door Ds. F. van Dijk. Verscheidene
predikanten en ouderlingen voerden la
ter het woord. Een Chr. Zangkoor on-
Duitsland.
Daar ligt eigenlijk de kern der moeilijk
heden, waarmede ook de Parijse confe
rentie te doen kan krijgen. De Russen
zijn er steeds op uit geweest ook mede-
zeggingschap te krijgen in het Roerge
bied, het industriële en economische
hart, zonder hetwelk Duitsland niet en
Europa nauwelijks leven kan. Al scha
kelen de Russen dan hun buurstaten in
hun vijfjarenplan in, afdoende is dat
geenszins, voor een snelle heropbouw
Oostenrijk
gedeeltelijk door de Russen, gedeeltelijk
door Engelsen en Amerikanen bezet, van
de conferentie te Parijs waren wegge
bleven en zich in de Russische sfeer had
laten indelen. Nu zal Wenen nog lang
moeten wachten op goedkeuring van het
vredesverdrag en ontruiming door de be«-
zetters. En het gesprek dat de Russische
ambassadeur te Parijs met zijn Italiaanse
collega daar had zal ook wel Russisch
misnoegen over de Italiaanse deelneming
aan de Parijse conferentie tot uiting ge
bracht hebben, de Russen hebben het
Italiaanse vredesverdrag ook nog niet
getekend en dat kan allerlei verwikke
lingen geven, te meer waar
Engels-Franse basisprogramma
voor de conferentie echter zal de in
schakeling van de Duitse economie In 't
plan in overeenstemming moeten zijn
met de beslissingen van de raad van
vier. Maar die raad van vier, dat zijn
de Ver. Staten, Engeland, Frankrijk en
Rusland, komt eerst weer in November
bijeen, terwijl het plan voor 1 Sept, op
gesteld moet zijn. Het is dus duidelijk,
dat, al hebben de Engelsen en Fransen
door deze bepaling getracht de deur
voor deelneming der Russen open te hou
den, of zelfs drang daartoe op Moskou
uit le oefenen, dit standpunt niet vol te
heeft, is een land, dat zich zelf niet voe-1 ook van Rusland zou medewerking
den kan. Als landbouwstaat gaat het
dan op verovering van landbouwgebie
den uit (zie boven de Poolse deling).
Tekort aan landbouwgrond en onmoge
lijkheid van verovering van ruim land
bouwgebied dringt tot industrialisatie.
En naarmate het armer is of meent te
zijn aan grondstoffen groeit in een land
de drift naar grondstoffen èn afzetgebie
den (alweer zie boven Duitslands jacht
naar de Franse mijngebieden van Elzas
Lotharingen en naar Frans en Engels
koloniaal gebied). Dat alles is geen toe
val; dat imperialisme is harde noodzaak.
Het land kan eigen dichte bevolking niet
voeden, het moet voedsel invoeren. Maar
die invoer moet betaald worden, anders
teert men in. Dan wordt de handelsba-
lans passief, d.w.z. het bedrag van de
invoer wordt groter dan dat van de uit
voer, het land verarmt en zijn betaal
middel wordt ondermljnd, devaluatie en
inflatie dreigen. Men moet dus produ
ceren, industrialiseren, uitvoeren (goe
deren en kapitaal, waarvan de opbrengst
en de rente terugvloelen in de volkshuis
houding), dus men moet grondstoffen èn
afzetgebieden èn invloedssferen zien te
krijgen. Het is een zaak van leven of
dood, van zijn of niet zijn.
Daarom zijn landen met overbevolking
bijna steeds en onvermijdelijk agressief.
Engeland en Frankrijk hebben geen over
bevolking. Daarom zullen zij niet gauw
een oorlog beginnen. Zij weten, dat oor
log bad business, een slecht zaakje is.
Zij zullen ten hoogste een opgedrongen
oorlog aanvaarden, opgedrongen door
de aanvalsdrift van de anderen, de
agressiestaten. Zij zijn defensief, verde
digend. Zij willen slechts behouden, wat
zij hebben. De anderen willen verove
ren, wat ze niet hebben en menen nodig
te hebben en zij trekken er op uit en
slaan toe.
De economie is de sleutel tot het ver
staan van de politiek. Maar de massa
ziet deze samenhang niet en de diplo
maten zien haar bijna steeds verkeerd.
Dat is de kortzichtigheid aan twee kan
ten, waarover in een volgend artikel
meer.
Toenemend verkeer.
't Steeds toenemend verkeer vraagt ook
steeds meer slachtoffers. Te Dronrijp
geraakte het 4-jarig zoontje van J. Ku-
perus onder een personen-auto toen hij
van achter een rijdende wagen te voor
schijn kwam. Hevig bloedend werd hij
opgenomen, maar gelukkig bleken de
verwondingen later nog al mee te val
len. Minder goed verging het juffrouw
C. P. uit Zwaagwesteinde, die te Jel-
sum, waar zij uit een autobus stapte en
zonder uit te kijken overstaL door een
andere bus werd gegrepen. Ernstig ge
wond moest zij naar het St. Bonifacius-
ziekenhuis te Leeuwarden worden over
gebracht.
wel een zeer onbehaaglijke stemming. De
Griekse regering heeft zich alweer met
een klacht tot de Veiligheidsraad gewend
en deze heeft zich direct aan de bestu
dering van dit geval gezet. De Griekse
regering gaat intussen voort met het ar
resteren van echte of vermeende commu
nisten en hier en daar wordt zelfs het
vermoeden geuit dat die regering het
gebeurde aan de Albanese grens over
drijft om haar optreden te rechtvaardi
gen of er de aandacht van af te leiden.
Te Ankara is voorts net de overeenkomst
ondertekend tussen de Ver. Staten en
Turkije, waarbij laatstgenoemd land een
lening van 100 millloen dollar krijgt voor
militaire doeleinden „om dit land In staat
te stellen sterk te staan tegenover be
dreiging van zijn vrijheid en onafhanke
lijkheid en ter verzekering van de sta
biliteit zijner economie."
Is in het Z.O. van Europa Ruslands In
vloedssfeer dus zeker niet afgerond, naar
het Westen hebben de Russen natuur
lijk ook nog verlangens. Zo hadden zij
gaarne gezien dat ook
te Parijs
hoe vurig men ook naar het tegendeel
streeft, in politiek vaarwater geraken,
omdat Engeland en Frankrijk beslissin
gen over West-Dultsland zullen moeten
nemen buiten Rusland om en de andere
ter conferentie aanwezige landen dat zul
len hebben te aanvaarden, omdat er an
ders nauwelijks succes kan bereikt. Het
is mogelijk dat enkele landen dan nog
zullen afvallen, maar In ieder geval
waarschijnlijk dat de besprekingen straks
minder vlot zullen verlopen dan nu aan
vankelijk het geval is.
Aan die besprekingen had
de Benelux
België, Nederland, Luxemburg 'n
belangrijk aandeel, zij neemt een voor
aanstaande plaats ter conferentie in. Zij
beseft dat Amerikaanse hulp onontbeer
lijk is voor Europa, hulp die echter eerst
In 1949 schijnt te wachten, want niet
voor Januari 1948 zal het Amerikaanse
Congres een beslissing nemen naar aan
leiding van de voorstellen, welke nu te
Parijs worden opgesteld.
Ten slotte: In Roemenië, Hongarije en
Bulgarije voortschrijdende vervolging
der oppositie-partijen. Alle verzet in het
Oostelijke blok moet verdwijnen.
Alweer Tsjecho-Slowakije.
In het jaar voor de tweede wereldoor
log uitbrak, dus in 1938 was Tsjecho-
Slowakije op aller lippen. Daar lag de
toetssteen voor Duitslands bedoelingen,
daar vermoedde men de lont in het Eu
ropese kruitvat. Dat het ’t toch niet
werd was het gevolg van „München".
Chamberlain c.s. capituleerden voor
Duitsland, zij het met het voornemen
zich van dat ogenblik af gereed te ma
ken voor de afrekening met Hitler, die
een jaar later begon. Ook thans stond
Tsjecho-Slowakije weer In 't brandpunt
der belangstelling, nu het aanvankelijk
had besloten, ondanks de Russische hou
ding, toch aan de conferentie van Parijs
deel te nemen. Haastig Is het echter de
terugtocht begonnen, toen de minister
president en de zijnen te Moskou op be
zoek, hoorden, hoe men daar dacht over
de bedoeling van Praag. Ogenblikkelijk
daarop liet de Tsjechische regering we
ten, dat zij niet naar Parijs zou komen,
omdat dit zou kunnen worden uitgelegd
als ’n handeling gericht tegen de Sovjet
unie en de andere Oost-Europese bond
genoten. Het is dus de Russen gelukt de
Oost-Europese landen van deelneming
aan de conferentie terug te houden. Het
gaat zelf ook een soort herstelplan op
stellen, waarin al dez(e landen izullen
worden betrokken en als we het goed
zien zal hun economische apparatuur ’n
soort steun moeten verlenen aan het Rus
sische 5-jarenplan, aan de Russische op
bouw dus, in ruil waarvoor zij dan een
deel van de overschotten aan Russische
producten zullen ontvangen.
Zo krijgt Tsjecho-Slowakije thans
200.000 ton graan uit Rusland, welke
Russische toezegging prompt door een
Amerikaanse verklaring is gevolgd, dat
Praag helemaal niets meer uit Amerika
zal ontvangen. De Albanese premier is
thans in Moskou, het wordt natuurlijk
houden is. De Amerikanen hebben trou
wens hun vertegenwoordiger in
West-Duitsland
reeds instructies gegeven lijnrecht in
strijd met de wensen der Russen.
Zij willen dit deel zo georganiseerd zien,
dat het op de duur ingepast kan in een
federaal geregeerd Duitsland, geheel in
strijd met de bedoelingen der Russen, die
een Duitse éénheidsstaat wensen. En zij
droegen die vertegenwoordiger op alle
maatregelen te nemen welke West-Duits
land in staat zullen stellen met de andere
landen mee te werken aan de economi
sche heropbouw van Europa. Dat bete
kent waarschijnlijk dat de landen, die
schadeloosstellingen van Duitsland moe
ten hebben, zich voorlopig wat opoffe
ringen zullen moeten getroosten, maar
zeker dat de Ver. Staten de Raad van
Vier *an hun laars lappen en Engelsen
en Fransen mln of meer voor de nood
zakelijkheid plaatsen het ook maar te
doen. Men zal
Geknoei overal.
Het gaat met het vee ook niet altijd zo
als het behoort. Zo knoeide de ambte
naar van het Bureau Voedselcommis-
saris C. PI. te Wolvega met de wicht-
lijsten van het aan de veemarkt aldaar
geleverde vee. Zo als dat gewoonlijk
gaat zaten er meer mee in en in dit
geval de beide veeleveranciers J. K. en
I. A. t. Sch. te Wolvega. Het was blijk
baar een winstgevend zaakje, daar de
fraude ongeveer f 2400.beliep. De
heren zijn ter beschikking van de justi
tie gesteld en zullen nu wel de tijd
krijgen om er over na te denken, welke
fout ze hebben begaan.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87926
met de Z.-Amerikaanse landen zijn daar
toe In staat, al zou Russische hulp een
welkome bijdrage zijn. Zal het Roerge
bied echter weer een bron van Indus
triële welvaart voor Europa worden, dan
moet de bevolking er behoorlijk gevoed
worden en daarvoor Is het, waar het bo
vendien tot de Anglo-Amerlkaanse be
zettingszone behoort, aangewezen op
Amerika. Nu heeft men in de conferentie
der 16 landen te Parijs met bekwame
spoed de nodige werkcommlssies ge
vormd, waarna de politieke figuren weer
naar huls kunnen gaan om 15 Augustus
weer te verschijnen om het algemeen
rapport mee te helpen samenstellen dat
voor 1 Sept, aan de Ver. Staten moet
aangeboden.
Maar het is duidelijk dat dit rapport
niets waard zou zijn wanneer het geen
rekening hield met de productiemoge
lijkheden van het Roergebied.
Volgens het
Plotselinge dood.
Te Zwaagwesteinde overleed zeer plot
seling de 45-jarige R. Egb. Boorsma
Terwijl hij bezig was de geit te melken
viel hij achterover en toen men bij hem
kwam, bleek hij reeds gestorven te zijn.
De ramp te Minnertsga.
Hoewel de brand raar heeft huisge
houden in de kerk te Minnertsga, is
men reeds bezig om fondsen Ite verza
melen om te komen tot de wederop
bouw van dit monument van Friese
bouwkunst.. Dat de Minnegasters het
grote belang hiervan inzien en dat zij
hart hebben voor hun kerk, mag wel
hieruit blijken dat er reeds door hen
30000 gulden is bijeengebracht terwijl
er nog van de boeren in de omtrek 6000
gulden binnenkwam. Er worden in ver
schillende Friese gemeenten extra col
lectes gehouden, orgelconcerten wor
den georganiseerd, terwijl verschillen
de muziekcorpsen uitvoeringen geven
om de opbrengst daarvan aan het fonds
toe te voegen.
Kortzichtigheid van wie en in welk op- i
zicht? Over deze beide vragen willen we i
hier enkele dingen zeggen. Zij mogen
bijdragen tot een dieper verstaan van
het huidig tijdsgebeuren en daarmee ge
volgen hebben voor onze levenshouding,
onze politieke gedragingen in het bij
zonder.
Ik wil het hier hebben over politieke
kortzichtigheid. Ik meen, dat veel, zo
niet alles, in de hoogst onbevredigende,
ja dreigende en gevaarlijke ontwikke
lingsgang van de hedendaagse naoor
logse wereld daaruit is te verstaan zo
goed als het verleden met zijn aaneen
schakeling van diplomatieke en militaire
botsingen van daaruit begrepen worden
kan.
Het had vroeger alles zo heel anders
gekund en het zou ook nu zo heel an
ders kunnen gaan, indien de mensen,
indien de massa en de leiders minder
kortzichtig waren geweest en in hun
kortzichtigheid niet zulke ontzettende
fouten hadden gemaakt. Crisis en oor
logen zijn geen onontkoombare en onaf
wendbare wetmatigheden, zij hebben
geen natuurwetmatigheid gelijk Göbbels
met name van de oorlog leerde, die hij
het meest verheven natuurverschijnsel
noemde, dat men evenmin zou kunnen
afschaffen als men het onweer zou kun
nen afschaffen. Crisis en oorlog spelen
zich in de mensenwereld af en worden
door mensen opgeroepen. Maar de mens
is meer dan natuurwezen, behoort al
thans meer te zijn en alleen wanneer hij
zich tot natuurwezen verlaagt, ja, dan
kan crisis en oorlog tot natuurwet wor
den. Dat is het grote gevaar, dat de
zonde van het naturalisme, dat het de
mens als een stuk natuur beschouwt en
hem dienovereenkomstig leert zich te
gedragen.
Waarom breken daar steeds weer cri
sissen en oorlogen onder de mensen uit?
Omdat zij de diepere samenhangen tus
sen de dingen niet zien, met name niet
de nauwe samenhang tussen politieke en
economische vragen. Dat geldt dan spe
ciaal voor de grote massa, voor het
volk, voor de volkeren. En doordat zij
die samenhangen verkeerd, te eng zien.
En dat geldt met name voor de politieke
leiders, de politici en de diplomaten.
Welnu over deze kortzichtigheid aan
twee kanten willen we het hiervoor dit
maal en in een vervolgartikel hebben.
Daar is een zeer nauwe samenhang tus
sen politiek en economie, anders gezegd
tussen staatkunde en voortbrenging, nog
weer anders gezegd, tussen de econo
mische structcuur van een land en de
vorm van zijn imperialisme. Brailsford,
de bekende Engelse schrijver over poli
tieke en economische vragen, heeft daar
in zijn boek „De Oorlog van Staal en
Goud" op gewezen. Hij toont aan, dat
een overwegend agrarisch land, dus een
land, dat voornamelijk landbouwstaat is,
op de verovering uit is van nieuwe
landbouwgebieden. De opdeling van Po
len in de tweede helft van de achttiende
eeuw door Rusland, Pruisen en Oosten
rijk, is daarvan het classieke historische
voorbeeld. Een industrie- en handels
staal openbaart een andere vorm van
imperialisme: het zoekt grondstoffen
voor zijn industrie, kolenmijnen, ijzer
mijnen, petroleumbronnen en afzetgebie
den voor zijn handel, zijn industriepro
ducten, dus 'koloniën.i Van het eerste
streven was de Frans-Duitse oorlog van
1870 een duidelijk voorbeeld; de Duitse
Industrie wilde de kolen- en ertsgebie-
den van Elzas Lotharingen, omdat men
vreesde, dat de Duitse mijngebieden op
den duur niet toereikend zouden zijn voor
de zich snel ontwikkelende Duitse fa
brieken.
En alle spanningen der tweede helft van
de negentiende eeuw tussen Engeland
en Frankrijk eerst (speciaal in Afrika)
en tussen Engeland en Duitsland later
hadden de begeerte naar afzetgebieden,
koloniën tot oorzaak, gelijk ook nu weer
de strijd in het nabije oosten in de eerste
plaats om de petroleumgebieden van ook economisch in de Russische in-
Irak en Iran gaat tussen Rusland aan de vloedssfeer ingeschakeld. En daarmee is
ene en Amerika en Engeland aan de dan dit economisch blok, dat ook poli
andere kant. I tiek van Moskou afhankelijk is voltooid,
Daarnaast en daarna ontwikkelde zich al ontbreekt er de hoekpijler aan, Grie-
een derde vorm van imperialisme: de Renland en Turkije, met de toegang tot
strijd om invloedssferen, de worsteling de Middellandse Zee. Daar waken ech-
om concessies en beleggingsmogelijkhe- ^er Amerika en Engeland, maar daar be
den, die kenmerkend is voor het finan- staat dan ook een der ernstigste gevaren
der leiding van directeur J. Brons, liet
zich verschillende malen horen en ook
werden liederen gezongen door Mevr.
Van Dijk en mejuffrouw Schippers.
Alg. Fr. Levensverz. Mij.
Volgens het jaarverslag is het een re
cord jaar geweest voor de Algemene
Friese Levensverzekering maatschappij.
Het bedrag der nieuwe verzekering
bedroeg liefst f73.825.311.Juist
door deze hoge productie is er een ver
lies geleden van f 202.537.doordat
bij deze maatschappij o.m. de afsluit-
provisie ineens ten laste van het jaar
van het sluiten der verzekering wordt
gebracht. Verder blijkt uit het verslag,
dat de rentevoet der beleggingen nog
laag blijven en dat zelfs grote bedragen
niet geplaatst konden worden.
Coöp. Exportslachterij.
In de gehouden ledenraadsvergadering
van de Friese Coöp. Exportslachterij,
waarvan de naam is gewijzigd en thans
heet Friese Coöp. Exportslachterij en
-veehandel heeft het bestuur machti
ging gekregen haar bedrijf, onder be
paalde voorwaarden, in te brengen in
een eventueel te stichten of reeds be
staande vleescentrale. Uitgezonderd
zullen worden de afdelingen vee-aan-
voer, resp. vee-afzet en handel. Ook
kreeg het bestuur machtiging om deel
te nemen in het kapitaal van een te
stichten vereniging of Mij. tot exploita
tie van diepvriesinstallaties.
r de Middellandse Zee. Daar waken ech-
beleggingsmogelijkhe- t^r Amerika en Engeland, maar daar be-
cieel kapitalisme. Het kapitaal, dat in y00r een botsing tussen de reuzenmach-
eigen land geen aanwending, geen be
legging vinden kan, moet worden uit
gevoerd naar achterlijke landen; daar
moeten mijnen ontgonnen, daar havens, I
fabrieken en spoorwegen gebouwd wor- I
den. Zo vochten de Engelse en de Duit- ook een internationale brigade, scheppen
Uitgave van
Bolswards Nieuwsblad
na I nfont rinn z4/-»»a rvo n