Kortzichtigheid
aan
tu/ee
kanten
Provinciale Kroniek
Buitenlands Overzicht
No. 56
43e Jaargang
Vrijdag 25 Juli 1947
Streekblad voor West
en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA -Bolsward
Die chaos hebben we al in
1,
e
e
Vk.
t
Wiere warden t
rtwat de iene blrelnt,
kin de oare bidrippe
t
f
Griekenland
heeft zich tegen de comm. gekeerd, de
groepen die vanuit Albanië, dat voor de
tweede maal toegang tot de V. N. vroeg,
maar ook nu geen kans maakt, binnen
vielen zijn teruggeslagen, maar de toe
stand blijft er gespannen omdat de
Veiligheidsraad der V. N. heeft het nog
eens vastgesteld natuurlijk tegen Rus-
lands en Polens stem de, buren kuipen
tegen ’t land.
Een Engelse vloot in de buurt ze Is
thans in de Turkse wateren houdt
blijkbaar een oog in het zeil. Overigens
ware het zeer gewenst dat de Griekse
regering steunde op meer partijen dan
thans; men heeft de linkse nog geen ge
legenheid gegeven politieke verantwoor
delijkheid mee te dragen. Van politieke
verantwoordelijkheid gesproken: Nu de
Britse wetgeving betreffende de onaf
hankelijkheid van
De rode haan.
Te Gorredijk is brand uitgebroken, waar
schijnlijk door kortsluiting in de timmer
fabriek der fa. F. de Vries en Zn. Toe
vallig werd de brand laat in de avond
gewaar-
e
r
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
kreeg hij de Duitsers
de actie tegen Tsje-
de oorlog tegen Po-
plan West-Dultsland als geheel op de
been te helpen. Men dient natuurlijk ook
de Amerikanen wat op de vingers te zien
want zij zijn uitgeslapen zakenlieden en
als zodanig niet geheel los vertrouwd
op het terrein der Duitse industrie.
V erkeersongelukken
komen weer hoe langer hoe meer voor,
wat natuurlijk met de uitbreiding van
het motorvervoer op de weg ook geen
wonder is. De bakkersknecht R. W. van
Suawoude reed daar met zijn motorfiets
naar huis, toen het 6-jarig dochtertje
van de veehouder F. O. van het erf van
haar grootouders af kwam lopen en par
does tegen de motor opliep. R. W. kon
een aanrijding onmogelijk voorkomen.
De kleine werd een eind meegesleurd en
bewusteloos opgenomen. Het kind bleek
ernstig aan het hoofd gewond te zijn
en is tijdens ’t overbrengen naar het zie
kenhuis overleden. De motorrijder treft
geen schuld.
Bij Makkinga reed een motorrijder, wel
ke op zijn motor door een collega werd
gesleept, door het breken van de sleep
kabel tegen een telefoonpaal op, waarbij
hij een ernstige hersenschudding opliep.
Hij is naar het ziekenhuis te Heerenveen
vervoerd.
Inbraak.
In Heerenveen is ingebroken in de wo
ning van Dr. B. Dijkstra. De dieven zijn
waarschijnlijk door het kelderraam bin
nengekomen. Zij maakten een tas met
geld, distributiebescheiden en een radio
toestel buit.
en
er
d-
rd,
en
rd
ir.
n-
>0
:n
12
5.
Ie
t-
;r
n
India
in werking is getreden, zal moeten blij
ken of de onderdelen van dit enorme
gebied, Hindoestan, Pakistan en de on
afhankelijke vorstendommen, die door
dat ze door de Britten centraal gere
geerd werden, min of meer van elkaar
afhankelijk zijn, in staat zullen zijn naast
en met elkaar in vrede te leven, en de
samenwerking op die gebieden waar dat
nodig is, te handhaven. Zelfs de ontwik
keling in elk der onderdelen zal overal
met spanning worden gevolgd, omdat
het een vraag blijft of deze volken poli
tiek al rijp zijn voor een volkomen on
afhankelijkheid; anders zou een chaos
dreigen.
Luchtverschijnselen.
O'ok in de lucht boven Friesland worden
verschillende verschijnselen waargeno
men. Niet alleen dat de avondhemel
prachtig gekleurd werd door Poollicht,
maar zelfs zijn er vliegende schijven op
gemerkt. Juffrouw Tini Mulder had ze
gezien in Amerika en er over naar Fries
land geschreven, maar nu is het geen
Amerikaans nieuws meer, doch kunnen
wij ook hierin meedoen. Zo beleven wij
van alles, maar mejuffrouw T. Heringa
in „Huize Johanna” te Heerenveen, die
haar 99ste verjaardag heeft gevierd, zal
nog wel wat meer hebben beleefd en
gezien, dan wij mensen van een paar
generaties jonger.
Ambachtsschool.
Maar vakarbeiders ontstaan ook niet
vanzelf, die moeten worden opgeleid. In
Lemmer is men nier ook sierk van door
drongen en de Vereniging voor Am-
bachtsonderwijs is in haar ledenverga
dering dan ook tot de conclusie geko
men, dat er nu met de bouw van een
ambachtsschool te Lemmer niet, langer
mag worden getalmd. In 1940 bestond er
reeds een grote behoefte aan een derge
lijke onderwijsinstelling, wat toen geble
ken was uit een gehouden enquête. En
nu de bevolking van Lemmer nog is toe
genomen, is het een dringende eis ge
worden.
Zweden
een verdrag met Rusland, dat het ver
plicht tot enorme uitvoeren naar dat land
terwijl Zweden waarschijnlijk anders‘een
belangrijker bijdrage ook tot het herstel
van West-Europa zou kunnen leveren.
Trouwens de gevaren, dat dit land in
het oostelijk economisch blok terecht
komt zijn niet gering, omdat het ook een
geweldige erts-producent is, deze ertsen
nam het Roergebied vroeger af.
Thans kan dat niet en
Polen en Tsjecho-Slowakije
die een soort Roergebied voor de Rus
sen moeten vormen, schijnen thans naar
deze ertsen te dingen. Overigens heeft
Frankrijk nog altijd niet de moed opge
geven ook Rusland bij het plan-Marshall
te betrekken. Ramadier betoogde nog de
zer dagen dat Ruslands plaats in de Pa-
rijse conferentie wordt opengehouden, j ontdekt. De brandweer werd
De ondercommlssles
der Parijse conferentie zijn thans begon
nen met de verzameling der gegevens,
welke zij behoeven om een rapport sa
men te stellen over de productie en con
sumptie der 16 in haar vertegenwoor
digde landen en de vooruitzichten op
lange termijn ten deze. Een lijst met vra
gen is deze landen daarvoor toegezon
den. De eerste, niet ernstige, onenighe
den hebben zich bij de samenstelling van
die lijst voorgedaan, maar men heeft een
compromis gevonden. Ernstiger is het feit
dat Frankrijk bezwaren heeft tegen het
Brits-Amerikaanse planj tot verhoging!
van de productie van het Roergebied, de
Fransen blijven vrezen dat dit plan ge
leidelijk zal voeren tot een
nieuw, sterk Duitsland;
maar enig egoisme is hun ook niet
vreemd, want hun doel is ook de staal-
productie van het Roergebied naar hun
eigen land te verplaatsen.
„De slachtoffers moeten hersteld worden
voor de beul,” zegt Ramadier en daar
is een hoop waarheid in, maar er is toch
iets voor te zeggen de beul te herstellen
om hem te gebruiken voor het herstel
der slachtoffers. We hebben in het vorig
overzicht vrij uitvoerig stilgestaan bij
deze zaak en gaan er thans niet op in.
We hebben er echter ook op gewezen
dat, zal de Parijse conferentie en Mars
halls bedoeling slagen, elk land zich op
offeringen zal moeten getroosten.
Hoe teleurgesteld moeten echter
België en Nederland
zich wel gevoelen, nu Britse en Ameri
kaanse deskundigen het met deze landen
waren eens geworden over het verkeer
naar Duitsland via Antwerpen en Rot
terdam, en generaal Clay, de Amerikaan
se bevelhebber in West-Duitsland rond
weg weigert de overeenkomst goed te
keuren, omdat ze te veel dollars kost.
Wellicht zit bij deze generaal de bedoe-
11 tl Cf AZ11. n T~l<r,.nn Vin.rAWA
blijven bevoordelen als onderdeel van ’t
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87926
Birma,
buurstaat van India, dat van Engeland
eind 1946 de volledige onafhankelijkheid
verwierf en waar sedert dien de natio
nalisten het bewind voerden nationa
lisme misschien met een tikje commu
nisme gemengd tot grote weerzin van
de conservatieve groepen van voor de
oorlog die hun macht totaal inboetten.
Men vermoedt dat zij de hand hebben
gehad in een aanslag op de Birmaanse
regering, waarvan Zaterdag niet min
der dan 7 ministers werden gedood. Een
nieuwe regering uit dezelfde groep, als
waaruit de nu vermoorde ministers kwa
men, is gevormd. Maar de gisting zal
er wel niet mee uit zijn, en het kan best
zijn, dat de Britten nog eens te hulp
moeten komen.
Door broedertwist verscheurd blijft ook
China
waar het dictatorale bewind van Tsjang
Kal Sjek en de communisten in een vol
ledige oorlog waarachter ook Ameri
kaanse en Russische belangen schuil
gaan zijn gewikkeld. Welk een beeld
van rust biedt dan het door de Ameri
kaanse generaal Mac Arthur gedresseer
de Japan, waar Rusland geen voet aan
de grond krijgt en dat volgens Mac Ar
thur op weg is een volledige democra
tie te worden. Natuurlijk dank zij Ame
rika, dat er een politieke en economi
sche voorpost van schijnt te willen ma
ken. In het najaar komt de vredesconfe
rentie voor Japan bijeen.
De grote Vier
zullen niet eerst praten, alle belangheb
bende naties, ook Nederland dus, zullen
er aan deelnemen, blijkbaar wil Amerika
daardoor trachten de moeilijkheden wel
ke de Europese vredesverdragen door de
Russische houding opleveren, te ontzei
len. Maar Rusland zal op die conferentie
stellig zijn tanden laten zien, Japan dekt
de Russische rug en de Russen zullen
zich in die rug niet lekker gevoelen zo
lang de Amerikanen er genesteld blijven
en dat zal lang zijnl
De Engelsen
zijn er steeds op uit geweest de voor ge
heel Europa belangrijke Duitse industriën
te socialiseren, de Amerikanen wensen
ze in particuliere, d.w.z. Amerikaanse
handen. Dit is een afzonderlijk Engels
Amerikaans geschil, dat met het Franse
verzet aanleiding is geweest dat nu de
plannen tot opvoering van de capaciteit
van het Roergebied al uitgesteld zijn tot
September.
Zo zitten er nog tal van haken en ogen
in het plan-Marshall en het overleg
te Parijs. Het zijn bijv, ook de tweezij
dige handelsverdragen, die het ene land
te sterk aan het andere binden, welke
aanleiding tot moeilijkheden kunnen ge
ven: de Benelux heeft die kwestie ter
sprake gebracht.
Zo heeft
Roemenië
is de oppositie, de boerenpartij nu ook
tot zwijgen gebracht, haar volksverte
genwoordigers zijn gevangen gezet of
gevlucht, hun pers is verboden. De ont
wikkeling in
schuwd, maar intussen zat men niet stil
want de van alle kanten toesnellende
mensen vormden een keten en begonnen
met emmers water, die steeds snel wer-
de doorgegeven de brand te blussen, ter
wijl men tevens ook gebruik maakte van
brandblusapparaten. Men slaagde er in
het vuur te bedwingen, dat intussen ook
reeds het dak van een tweede fabrieks-
afdeling had aangetast. De brandweer
behoefde geen dienst meer te doen. De
schade, welke door verzekering wordt
gedekt, beliep enkele duizenden guldens
Brandstichting.
Dat kinderen niet vertrouwd zijn om met
vuur om te gaan, bleek te Akkerwoude,
waar het 5-jarig zoontje van J. Oevering
die bij zijn grootvader A. Miedema lo
geerde, een blok hooi, dat onder een
houten kap was geborgen, in brand stak.
Wel wist men betrekkelijk vlug de brand
te blussen, maar een gedeelte van het
hooi en de houten kap zijn verbrand.
Verhoogd uurloon.
Nu in 500 plattelandsgemeenten het uur
loon van bouwvakarbeiders van 72 op
75 cent is gebracht, terwijl ook het uur
loon van grondwerkers bij water-, spoor-
en wegenbouw tot boven de 75 ct. is
gestegen, wordt ’t voor de landbouwers
steeds moeilijker om arbeidskrachten te
krijgen, daar het uurloon van vakbekwa
me landarbeiders in de meeste provin
ciën niet boven de 64 cent uitkomt en
met inbegrip van de premie voor het
bedrijfspensioen niet boven de 70 cent.
Naar) aanleiding hiervan verwacht de
„Landbode” het volgend jaar een „nieu
we loonronde” in land- en tuinbouw-
kringen.
het hoort te Parijs te zijn en Frankrijk
is gaarne bereid als bemiddelingsbrug te
dienen. Maar de Russen laten niets van
zich horen, ze gaan hun gang.
In hun Duitse zöne zijn ze nu bezig
uraniumerts te delven in ’t Ertsgebergte,
of liever ze laten de Duitsers het voor
hen doen, die nu ook wat merken van
gedwongen tewerkstelling en daarom
naar W.Duitsland trachten uit te wijken.
Ook de Russische aanhang gaat zijn/
gang. In
ren en voeren moeten. Zij zien verder,
maar meestal toch niet ver genoeg.
De massa begrijpt niet, dat een dicht
bevolkt land moet uitvoeren om te
kunnen invoeren en dus om te kunnen
leven. „Wat gaan ons die kapitaalbe-
langen aan”. Een volk is daarom van
nature niet oorlogszuchtig. Het weet
niet, dat zijn bestaan op het spel staat.
En daarom wil het niet vechten. Maar
in de gegeven omstandigheden staat
zijn bestel op het spel en moet het
vechten om zijn bestaan. Daarom, moet
het oorlogszuchtig gemaakt worden.
Niet door een verwijzing naar econo
mische noodzakelijkheden. Die be
grijpt het toch niet, die interesseren
het niet en die gelooft het niet. Het
oordeelt: ondernemersbelang, kapi-
taalbelang. En het is niet van plan om
daarvoor te vechten. Derhalve moet
het-op een andere wijze tot oorlog be
reid gemaakt worden. En dat geschiedt
telkens weer en met succes door een
appél aan de nationale gevoelens. En
d&ér reageert de grote massa wél op.
Die nationale gevoelens zijn in bijna
ieder mens veel sterker dan hij zelf
wel vermoedt. En niet alleen het Duit
se volk is gevoelig voor een beroep op
die nationale gevoelens. Men doet het
voorkomen, alsof de nationale waar
digheid beledigd is (of lokt een inci
dent uit, waardoor deze inderdaad als
beledigd kan gelden!) of men appel
leert aan de nationale grootheid en de
nationale taak van het eigen volk. Hit
ler is daar een meester in geweest: de
toestand van de Duitsers in het Sude-
tenland of in de Poolse Corridor was
ondragelijk en zo 1
op kookhitte voor
cho-Slowakije en
len. De theorie van de Lebensraum
alleen zou dat nimmer vermocht heb
ben zomin als de eis om koloniën het
Duitse volk bereid had gemaakt tot
een oorlog tegen Frankrijk en Enge
land.
De belanghebbenden, de zakenlieden,
de ondernemers, de concessiejagers
willen de oorlog om het voordeel, dat
zij zich van een verovering, van een
gewonnen oorlog voorstellen. De poli
tici willen haar, omdat zij geen andere
mogelijkheid meer zien om de voor
waarden van het volksbestaan te ver
zekeren of te handhaven. Zij zien de
samenhang van economie en politiek.
De massa ziet die samenhang gewoon-
Dit artikel schreef ds. Vink voor het
militair optreden aldaar. Red.
II.
De massa, „het volk” ziet de samen
hang tussen economie en politiek
meestal niet en de politici zien haar
verkeerd, te eng en in het algemeen.
Ziehier de gevaarlijke kortzichtigheid
aan twee kanten, die telkens weer
heilloze gevolgen blijkt te hebben en
die de wereldgeschiedenis één lange
reeks van rampspoeden maakt.
Het volk heeft ondanks de democra
tie weinig politiek benul en weinig
politieke interesse. Ik zeg dat niet bij
wijze van verwijt of als uiting van
minachting voor de massa. Ik consta
teer slechts een feit, een gevaarlijk
feit, een feit, dat én de democratie in
gevaar brengt én haar to* een gevaar
kan maken. Ik vind die politieke on
geschooldheid ten slotte wel begrijpe
lijk. Wat valt van een massa te ver
wachten, die in overgrote meerderheid
de school reeds vroeg verlaten moet.
Het zijn allemaal geen Vliegens, die
de energie en de begaafdheid heb
ben om een onvoldoende schooloplei
ding door zelfstudie aan te vullen.
Erger staat het met hen, die thans
onder betere omstandigheden op
groeien en met die intellectuelen, die
zich voor politiek te goed achten.
Hoe het zij, de massa, waaronder ik
die intellectuelen mee insluit, heeft
weinig politiek inzicht en weinig po
litieke belangstelling, ziet ook de die
pere samenhangen niet. Hoevelen
van ons volk zijn politiek georgani
seerd? Hoevelen niet behoren tot die
kleurloze middenstof, waarop geen
staat te maken valt, die hun stem ge
ven aan de meestbiedende liberalen,
die uit angst op Colijn stemden of
arbeiders, die het communisme steu
nen, omdat dat meer te bieden schijnt
dan het democratisch socialisme.
Veler belangstelling flakkert even op
tegen de tijd van de verkiezingen,
zakt daarna even snel weer in. Ze ge
loven het dan wel weer en van de
motieven van het politieke handelen
begrijpen ze weinig of niets.
Hun kortzichtigheid blijkt uit hun
oordelen. Wat gaat ons Indonesië
aan. Dat is enkel een zaak van olie-
koningen en suikerbaronnen, meent
men. Laat Indonesië zelfstandig wor
den, als ze dat daar willen. Wij heb
ben daar toch geen boodschap. En
om het te behouden willen we zeker
niet vechten. Zo denken en spreken
velen en zij kankeren over de troe
penzendingen naar Indonesië. Het is
geen idealisme, geen vredelievend
heid, geen zin voor gerechtigheid.
Het is voor zover het geen lamlendig
heid is, kortzichtigheid. Omdat men
niet ziet, wat hier ook voor Neder
land, ook voor het Nederlandse volk
en niet alleen voor de oliekoningen en
suikerbaronnen op het spel staat.
Wanneer wij Indonesië kwijt zouden
raken, wanneer de economische be
trekkingen tussen ons land en Indo
nesië verbroken zouden worden, dan
zouden niet alleen degenen die daar
hun directe belangen hebben, dat
merken, de planters en de bezitters
van aandelen in Indische onderne
mingen, maar ons gehele volk zou
het merken in de vorm van een wer
kelijk ontstellende verarming. Het
gaat ons wel degelijk aan, wat daar
gebeurt en hoe zich daar de verhou
dingen ontwikkelen. En daarom is
het nodig, dat het volk, dat de massa
irtet alleen maar belangstelling heeft
voor het tabaksrantsoen, de T.T.-ra-
ces en de voetbalwedstrijd Heeren-
veen-Maastricht. Ten slotte hangt
ook dat tabaksrantsoen en heel onze
levensstandaard af van de economi
sche en politieke ontwikkelingen in In
donesië en in de wereld.
Gelijk het Engelse volk het merken
zou, als met de prijsgave van India
en Egypte de economische bindingen
met deze landen verloren zouden gaan
of wanneer Engeland door Rusland
uit de oliegebieden van Iran en Irak
werd weggedrongen. Gelijk het Franse
volk het merken zou, wanneer het de
economische betrekkingen met Indo-
China met Madagascar en Mafokko.
Algiers en Tunis zag verdwijnen.
Het volk weet dat niet, het ziet deze
samenhangen niet en ze interesseren
de massa ook niet. Het beseft niet, hoe
zeer zijn levensstandaard van deze
dingen afhangt. Die het wél zien, zijn
de onmiddellijke belanghebbenden, de
ondernemers zelf. Die het óók zien,
zijn de diplomaten, die niet alleen voor
de bezittende klasse, die ook voor
het volk als geheel de strijd om levens- 1 ling voor ook de West-Duitse havens te
mogelijkheid, om levensruimte voe-
Hjk niet, moet daarom onder nationa-
listsche leuzen tot oorlog worden op
gezweept. En de kranten en de radio,
meestal in handen van bepaalde onder-
nemersgroepen of politieke organisa
ties doen hun best en al gauw staat de
massa in lichte laaie: het land wordt
bedreigd, zijn eer is geschonden, en
men stroomt naar de grenzen om „het
land tegen de vijand te verdedigen”.
Wat er precies aan de hand is, weet
men niet, De economische drijfveren
ziet men niet en erkent men niet.
De voorbeelden zouden bij tientallen
te noemen zijn. Brailsford geeft ze bij
bosjes. Ik noem er slechts een uit on
ze eigen geschiedenis van de laatste
tijd, de geschiedenis van het Neder-
lands-Belgisch verdrag omtrent het
Rijn-Scheldekanaal. Inderdaad België
had er belang bij, dat dit verdrag tot
stand kwam. Het kon door deze ver
binding een deel van de Rijnvaart van
Rotterdam naar Antwerpen aftappen.
Het belang erbij voor Nederland leek
minder duidelijk. Er is een geweldige
campagne tegen gevoerd in naam van
het nationale belang van Nederland.
En behalve Mussert heeft ook de toen
malige Nieuwe Rotterdamse Courant
(thans Nationale Rotterdamse Cou
rant) daar een geweldige actie tegen
ontketend, waarbij de slagzin: het
nationaal belang niet van de lucht was:
ramp voor de Rotterdamse havens,
dus ramp van de Nederlandse econo
mie, aanslag van België op onze
volkswelvaart. Maar de ter zake kun
dige wist, dat de Nieuwe Rotter
dammer zeer nauwe betrekkingen on
derhield met de Rotterdamse reeders,
die weer eens van nationale belangen
spraken, terwijl zij mee eigen belangen
bedoelden. Maar het volk raakte dat
alles betrekkelijk weinig zo min als de
Indonesise kwestie van nu. Het ziet er
het belang niet van, het nationaal be
lang niet. Om het warm te krijgen
voor een Belgisch-Nederlandse oorlog
over de Rijn-Scheldeverbinding zou
iets anders nodig zijn geweest dan een
verwijzing naar economische belangen
zo goed als voor een oorlog in Indië,
een Belgische belediging of een extre
mistische domheid. Dat is zijn kort
zichtigheid.
Maar diplomaten zien het, wat op het
spel staat voor ondernemers én natio
nale economie. Daarom zijn zij waak
zaam, zien vooruit, aanvaarden oor
log, zij het als laatste middel, ultima
ratio. Toch zien ook zij meestal niet
ver genoeg. Dat is hün kortzichtig
heid.
Daarover in een laatste artikel.
I
Bolswards Nieuwsblad
t”
1
f
I
1
1
i
t
is
5t
