ïl
p,
De positie van Bolsward,
als vestigingsplaats
voor
ens
k
Martinytoer
er
de INDUSTRIE
Kort Nieuws uit Indië
iard
Fan de
UW
k
gen
door Nederland
No. 61
Dinsdag 12 Augs. 1947
43e Jaargang
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA - Bolsward
Elke skoat is gjin einfOgel
:>c>c>c>ojc>c>c>c>c>c
2.
aanwezigheid van een af-
G
1?
4
■KER
O)
Sremaili
;n.
je
TUUR
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
wier, dat de holle it wlchtichste diel is
fan it lichem, mar de holle kin neat sün-
der de oare dielen en oarsom kinne de
oare dielen neat sünder de holle. Sil it
lichem goed funksionneare dan moatte
alle dielen ek de neil tan de lytse tean
soun/wêze en fiedsel en forsoarging krije.
Bart dit net, dan stjerre dizze dielen óf,
wurde siik of misfoarme. In folksmien-
skip mei in to great sintrael diel, neamt
men dan ek mei rjocht, in bern mei in
wetterholle. Sokke bern binne net lok-
kich al ha se noch sa’n greate holle. Sa
is ek in folksmienskip allinnich dan goed
as elk, lyts en great, deryn har taek
fynt. De boere-arbeider op Skuzum is
like ünmisber as de Kommissaris fan de
Keninginne, al is syn funksje folie biskie-
dener. En in goede folksmienskip tinkt
om beide, allinnich net op deselde wize.
Eltse mienskip moat him goed foar eagen
hélde, dat, sil alles goed yn forhülding
bliuwe, de search op it foarste plak üt-
gean moat nei de swakste dielen, dos
nei de lytsen en de lytse Ünderdielen.
Hwant yn de striid om it bistean kinne
de lytsen har posysje net biwarje, as de
sterkeren net mei sin om harren tinke.
Hwat sterk is, hat nou ien kear yn de
natuer en yn it libben in reed foar en
lit men harren’ gewurde, dan sille hja de
swakkeren it libben swier meitsje. Der-
om is yn it sosiael-ekonomyske de prin-
sipiële ynstelling al jierren boud op de
soarch foar de swakkeren. Wie dit sa
net, dan soe de mienskip al lang yn
bloed en triennen ündergien wêze. De
striid foar de swakkeren moat jit folie
yntensiver fierd wurde, oars gean wy
under yn de wrok en forbittering fan de
proletariërsmassa. Hiele folken binne
hjiryn al in foarbyld fan ófskrik.
Datselde prinsyp jildt likegoed foar de
forhalding tusken lytse plakken en grea-
tere. Eltse hüshélding moat him safolle
müglik earst seis rédde, dan komt it
lytse doarp, dat him de earste hulp biedt
if hangt"
>IPL.
lTSE
7g!
ize
Na het schrijven van 17 brieven en een
achtervolgingstocht per vliegtuig is thans
een der wegens examenvrees gevluchte
jongens terecht. De andere werkt in
Frankrijk ergens voor een Am. leger-in-
stantie.
De bekende zanger Willem Ravelli heeft
in het Rode Kruisziekenhuis te Den Haag
een operatie ondergaan. Zijn toestand is
bevredigend
Door de Nljkerkse klokkenspelvereniging
werd een wedstrijd uitgeschreven, waar
aan bulten de Nederlandse verschillende
Belgische beiaardiers deelnamen.
Op de Jaarbeurs te Utrecht, die gehouden
wordt van 9 tot 18 September, zijn nieu
we expositieruimten gereed gekomen. De
totale ruimte is vermeerderd met een op
pervlakte van 3000 Ma.
De statistiek leert dat 'n de hongerwinter
(1944-’45 62 procent van de Amster
damse gezinnen aan de hongertochten
deelnam. In Amsterdam-Noord was het
percentage 82.
Op een geitenkeuring in Zaandam werd
een melkgevende bok aangevoerd. Het
lieve dier kreeg zelfs de kampioenstitel
voor 1947.
In Giethoorn is tot 2 maal toe, een ouder
wetse boerenbruiloft gevierd, met het
doel: versterking van de kas van Kin-
derzorg en de kleuterscholen.
Meppel werkt plannen uit om het vol
gend jaar in Juni of Juli een grote Drent
se tentoonstelling te houden.
Wegens een loonconflict te Oosterwolde
hebben bij een sterfgeval de dragers ge
weigerd hun diensten te verrichten, zo
dat toen de medewerking van de buren
van de overledene moest worden Inge
roepen.
Een ernstig ongeluk met een legertruck
waarbij 2 passagiers werden gedood,
vond plaats op de Gravenweg te Nijme
gen.
De Niwin is begonnen met de voorberei
dingen voor de Kerstpakkettenactie 1947.
Aangemoedigd door het succes van vo
rig jaar heeft zij besloten wederom aan
alle militairen in Indië een Kerstgroet
van het Nederlandse volk ter hand te
stellen.
70 c.M
:r
Banden
Wie re tuurden
Op het nippertje werden twee meisjes
van 2 en 10 jaar, die te Amsterdam in
een gracht met de dood worstelden van
een wisse dood gered.
Met ingang van vandaag opent de Niwin
een nieuwe radiorubriek onder de titel
„Niwin-Klanken”. De uitzendingen vin
den plaats iedere Dinsdag van 19.45
19.50 uur over Hilversum I.
Wegens de schaarste aan blik kan voor
lopig geen fruit en kunnen van de groen
ten alleen de belangrijkste soorten in blik
worden geconserveerd.
Een radiofabriek te Den Haag miste tel
kens lampen en andere onderdelen. Bij
het verlaten van de fabriek werden de
fabrieksmeisjes „onderzocht”, waarbij
bleek, dat 18 van hen geregeld onderde
len ontvreemden en in de stad verkoch
ten,
Een reusachtige taart kreeg Prinses Irene
van de Ned. krijgsmacht, die zelf de In
grediënten hiertoe hadden opgespaard.
32 pond suiker, 20 pond boter, 70 eieren
en 50 pond bloem waren er In ver
werkt.
Een opzettelijke heidebrand zal bij Leus
den de mijnopruiming verrichten, zodra
de heide daartoe voldoende droog is.
De Engelsen waren zeer tevreden over
onze maatregelen tegen de Coloradoke
ver.
Een binnenplaatsje te Delft, een bekend
schilderij van Pieter de Hoogh, dat tij
dens de oorlog in Amerika in veiligheid
was gebracht, werd gisteren officieel
overgedragen.
De Wereldbank leent ons voor 25 jaar
195.000.000 dollar tegen 3>/2 rente.
De eerste vijf jaar zullen geen aflossin
gen plaats vinden.
De Commissaris der Koningin, Mr. H. P.
Linthorst Homan, vertrok gisteren per
K.L.M. naar de Ver. Staten om het eeuw
feest van Holland (Michigan) mee te
maken.
Op de West-Friezendag te Alkmaar wa
ren 400 aanwezigen. Men denkt reclame
te maken voor het dragen van de West-
In bloeijend folk bistiet oars en betten
Hwat is in bloeijend folk? Dat is in mien
skip, hwer’t elk fan de leden it plak
fynt, hwer’t er him it bést Üntjaen kin
as minske. En it doel fan de minske is
in libben ta eare Gods. Dizze ierde hat
mar ien doel, de minsken to bringen nei
har ivige bistimming. En dos moat de
mienskip op dizze ierde sa ynrjochte
wêze, dat safolle müglik minsken dat
doel birikke.
Nou is it lokkich, dat de natuer fan de
minske sa skepen is, dat dizze mei de
iepenbiering fan Gods plan en wetten
him biïverje kin dat doel to birikken.
De minske is net allinnich in skepsel
Gods mar ek makke nei Syn byld. En sa
as yn it lichem fan de minske alles oar-
dere is ta heil fan it gehiel, sa ek moat
yn it ekonomysk, sosiael, en mienskips-
libben alles organysk opboud wêze, sil
elts diel syn gerak krije. De lytse pink
hat syn eigen libben en funksje, mar ta-
gelyk is hy ünderdiel fan de han, dy’t
ek wer eigen taek hat en hwerfan de
pink in ünderdiel is. De hén moat wer
ynskikke hwat de earm docht, hwant hy
makket derfan in ünmisber ünderdiel üt.
Elts diel fan it lichem hat syn eigen taek
en funksje, mar ek elts diel is wer ün-
dergeskikt oan in greater diel. En net
ien fan dy dielen kin mist wurde of for-
waerloazge, dan lijt it gehiel. Nou is it
zich van buitenaf in Bolsward moeten
vestigen. Het is veeleer zo, dat een be
staande boekhoudkundige zich lang
zaam maar zeker ook op het gebied
van de belastingwetgeving speciali
seert om daarmee aan de groeiende
behoefte van het zakenleven tegemoet
te komen. Dit geldt ook voor sommige
andere inwoners van Bolsward.
StreeRblad voor West- en Zuidwest Friesland
mei brea en bóllemeitsjen, timmerjen,
fervjen, winkelspul en sa mean Hoe bet
ter dat lytse doarp syn funksje dwaen
kin, hoe leaver. Mar der bliuwe dingen,
dy’t dat lytse doarp net jaen kin. Der-
foar is in greater plak ornearre, dat sa
müglik sa ticht as it kin by it doarp leit.
Men keart de dingen om as men seit,
dat it lün syn bitsjutting kriget fan de
stêd. Né, de stêd kriget syn bitsjutting
troch it lün en de krüns fan doarpen,
dy’t der omhinne lizze. In bloeijende stêd
üntstiet yn in bloeijend plattelÊn en net
oarsom.
Dizze stêdden hawwe lykwols ek har
eigen libben en har ekonomyske macht.
En de greatsten hawwe de sterkste earm.
Lit men har gewurde, dan lüke se alles
nei harren ta, dan forkomfnerje de lytse
plakken en wurdt alles brocht nei de
greate stêd. En dit is yn dübel opsicht
forkeard. Op it foarste plak, omdat dan
yn dy lytse plakken earmoede en forfal
üntstiet, alle initiativen mislearje, alle
flinke lju fordwine, alle bilangrike yn-
stellings opheven wurde. It libbene doarp
wurdt in dead gat, de minsken strome
nei har wurk nei de stêd en brekke de
bonken om der forgoed to kommen. It
plattelén wurdt in ballingsoarde.
Mar ek oan de oare kant is iti forkeard.
Hwant de abnormale greatstêd is foar it
meartal fan har biwenners gjin winst,
mar forlies. In great diel fan harren is
nei ien of twa generaesjes, syn gods-
tsjinstige en morele krêft, syn forbou-
nens mei de tradysje en it folkslibben
kwytrekke en giet ünder yn de massa
fan de great-stêd. Dy’t eagen hat om to
sjen, dy sil dit net yn twivel lüke. Dêrom
binne wy oertsjüge foarstanners fan in
krêftich doarpslibben, likegoed yn
Tsjerkwert as yn Wommels en hwat dêr
kin, moat men net nei in greater plak
bringe. Men bouwe fan Onderen op, dan
stiet it spul op geve fundaminten.
Tj. de J.
1.25 per kwartaal bij vooruitbettling
Advertentieprijs10 cent per n.m.
Giro 87920
De aanwezigheid van kapitaal.
Er is reeds op gewezen, dat het niet
strikt noodzakelijk is, dat dit in Bols
ward aanwezig is. Wij kunnen ten
aanzien van deze factor zeer kort zijn,
omdat het bankwezen ter plaatse vol
doende ontwikkeld is. Bovendien be
staat voor kleinere bedrijven de mo
gelijkheid om gebruik te maken van
het z.g. werktuigencrediet.
In een industriestad treft men hande
laren in machine-onderdelen, grond
stoffen e.d. in zijn onmiddellijke om
geving.
Ook op het gebied van accountancy,
belasting-adviezen, reclame-specialis-
ten ed.. heeft de grote stad meer voor
delen. Het is hier niet de plaats om te
adviseren dat dergelijke specialisten
Mr. van Kleffens verklaarde in de Vei
ligheidsraad, dat alleen op Madoera we
gens de blokkade 13 van honger was
omgekomen en 27 ongeneeslijk ziek
was. „Wij konden dit niet langer tole
reren,” aldus Mr. van Kleffens.
Dr. Sjarifoeddin, de min.-pres. der repu
bliek, heeft bekend gemaakt, dat de
voorbereidingen gereed zijn de autori
teiten der republiek over te brengen naar
Sumatra.
De order: „Houdt goede wacht” was
niet tevergeefs geweest. Reeds 3 dagen
na de order „staakt het vuren” telden
de Ned. strijdkrachten alweer 11 gesneu
velden, 1 vermiste en 29 gewonden.
Het Volksfront op Sumatra vermoordde
een Roemeen, een Zwitserse familie en
drie Nederlandse dames. Tevens vond
men ongeveer 200 graven van vermoord
den. Verschillende slachtoffers, waaron
der vrouwen, waren gevierendeeld.
De Australische Raad van Vakverenigin
gen heeft verboden Nederlandse schepen
te laden en te lossen.
Sjahrir is Donderdagmiddag van Caïro
naar Amerika vertrokken.
Volgens mr. van Kleffens werd politio
neel ingegrepen wegens het vasthouden
van gijzelaars, het staken van levens
middelentoevoer, het ontstaan van hon
gersnood, meer dan 1000(1) bestand-
schendingen en de onmacht van de In
donesische regering.
Radio Djokja bevestigde de bereidheid
van de Republiek om van de goede
diensten van Amerika gebruik te ma
ken.
Prins Bemhard onthulde op de Paasberg
een monument, dat de gemeente Ede
wijdde aan 43 inwoners dezer gemeente,
die in de ondergrondse strijd vielen.
De Nederlandse vrouw is volgens de „af
gezwaaide” Amerikaanse soldaten blij
kens een gehouden enquête: huiselijk:
proper, gezond, ijverig, en verdraag
zaam. Voorwaar geen slecht getuig
schrift. l
De Ellansfontein werd In Duitsland vrij
gegeven en door de sleepboot „Zwarte
Zee” ter reparatie naar Vllsslngen ge
bracht.
Blauw-Wit, de Amsterdamse eerste klas-
ser, Is er In geslaagd, het officiële Chi
nese voetbalelftal naar Nederland te krij
gen.
De R.K. Universiteit te Leuven heeft aan
Koningin Wilhelmina het ere-doctoraat
in de rechtswetenschappen aangeboden,
dat door H. M. werd aanvaard.
Bijna 25 van de in ons land geves
tigde 1500 tandartsen zijn in militaire
dienst.
Op de Brunssumerheide in Limburg wor
den boringen naar zilverzand verricht
ten behoeve van onze glas- en aarde-
werkindustrie.
Een razzia op meisjes van 11-18 jaar
hield de Rotterdamse politie, waarbij er
75 werden opgepikt en meegenomen naar
het bureau, verdacht van ongepast ge
drag met buitenlandse zeelieden.
In de trein tussen Gouda en Utrecht werd
een kind geboren. De N. S. zoeken thans
de naam van de moeder, teneinde een
geschenk te kunnen aanbieden.
De groenteboer J. Bruel uit Goes zijn
paard stapte bij Kattendijke op een
landmijn en werd totaal in stukken gere
ten.
Te IJmuiden werden, wat de haring
vangsten betreft, voor-oorlogse records
gevestigd. In twee dagen bedroeg de
aanvoer 18.000 kisten.
Viriginia Gilbert, de „schoonheidsko
ningin der Amerikaanse luchtmacht, is
met veel poespas op Schiphol ontvan
gen.
Volgens min. Mansholt zullen straks
15000 tractoren 60.000 paarden vervan
gen.
De organisatiefactor.
Op dit punt blijkt het grote verschil
tussen het grote industriële centrum
en de kleine stad. De industrieel heeft
over het algemeen het gevoel, dat hij
zich niet de weelde kan veroorloven
zich in een geïsoleerde plaats te vesti
gen. Bolsward is ten opzichte van
Sneek en Leeuwarden slechts een cen
trum van secundairen aard. Een groei
ende stad als Leeuwarden heeft een
sterke aantrekkingskracht; het is een
plaats van samenkomst en alle verkeer
concentreert zich er. Het grote voor
deel van dergelijke steden is, dat men
alle diensten, die de industrie nodig
heeft, in zijn onmiddellijke omgeving
aantreft. Het verrichten van reparatie-
werk behoeft dus niet op grote af
stand te geschieden, waardoor een
aanmerkelijke tijdwinst ontstaat.
Friese kap.
Een jachtpartij van een gezelschap ja-
gers uit Zuid-Limburg, in de rietvelden
van het Ijsselmeer, eindigde bijzonder
tragisch, doordat een der jagers door een
kogel dodelijk werd getroffen.
In de trein tussen Rotterdam en Den
Haag werd een portefeuille met f3200
gerold.
Een 60-jarig huwelijksfeest hoopt Zon
dag 24 Aug. het echtpaar Langende
Bruin te Delft te vieren.
Een zeiljacht op het Ijsselmeer veron
gelukte. De reddingboot Hilda uit Lem
mer heeft de opvarenden gered. Ook
zonk een woonschip op het Ijssel
meer.
goederen, welke vanuit Leeuwarden
en Sneek vervoerd worden. De Bols-
warder vrachtdiensten leveren n.l. al
leen hun goederen in Leeuwarden en
Sneek af, waar dan voor verdere dis
tributie wordt gezorgd. Men vraagt
zich af, of er niet een zodanige coör
dinatie van het vervoer kan plaatsvin
den dat er één uniform tarief wordt
vastgesteld. Men wacht zich er op het
ogenblik in Bolsward voor hierop aan
te dringen, omdat men vreest, dat bij
deze coördinatie de vrachtprijs hoger
wordt.
Door het gebrek aan geschikt vaarwa
ter voor grote schepen en een goede
spoorverbinding, is de aanvoer van
grote hoeveelheden grondstof en de
afvoer van producten in grote hoeveel
heden moeilijk en somtijds kostbaar.
Bij een langdurige vorst zijn de vaar
wegen naar Bolsward In sommige la
ren 60 tot 70 dagen gestremd. Welis
waar is dan ook het Ijsselmeer niet be
vaarbaar, maar van de verbinding
Leeuwarden-Harlingen, Nieuwediep-
Amsterdam, kan Bolsward niet profi
teren. Het vervoer per auto kost on
geveer f 2.50 per ton meer dan per
schip.
De
zetgebied in de naaste omge
ving.
Het weidegebied in de omgeving van
Bolsward brengt de noodzakelijkheid
mee van een vrij grote afzet van vee
voeder, die al of niet in combinatie
met een oliefabriek moet worden ge
produceerd. Gezien de ervaringen, die
hiermee in Bolsward zijn opgedaan,
alsmede het optreden van Argentinië
als olieleverancier op de wereldmarkt,
lijkt het niet aan te raden tot de ves
tiging van een dergelijk bedrijf over te
gaan, temeer daar de meeste oliesla
gerijen in Nederland reeds sterk on
derbezet zijn. Een tweede product, dat
in de omgeving van Bolsward een na
tuurlijk afzetgebied vindt, zijn de ma
chines voor het landbouw- en vee
teeltbedrijf. De gestichte constructie
werk- en reparatlewerkplaats zal dan
ook zeker in de behoefte voorzien. De
grote klacht van de industrie is over
het algemeen, dat men voor eenvoudi
ge reparaties voortdurend naar Sneek
moet, zodat zelfs betrekkelijk kleine
karweien toch nog vrij kostbaar zijn. In
de laatste tijd is er in de constructie-
werkplaats allerlei draai- en montage
werk verricht. Een dergelijk bedrijf
zou zich ook met grote kans op succes
op de fabricage, resp. reparatie van
landbouwmachines e.d. kunnen toeleg
gen.
Het afzetgebied in de omgeving van
Bolsward heeft grote betekenis door
de zuigkracht, die er van uit gaat, om
de bedrijven in Bolsward te houden.
Dit blijkt duidelijk uit het feit, dat o.a.
de fa. Steensma haar afdeling Handel
naar Leeuwarden heeft verplaatst. Er
zijn meer van dergelijke bedrijven.
Het blijkt echter wel, dat industrieën,
die ter plaatse of in de omgeving wer
ken, in Bolsward zeer goed tot ont
wikkeling kunnen komen. Als voor
beeld hiervan is te noemen: de tim
merwerkplaatsen, Wasserij Florence,
e.d., hoewel na het samenstellen van
het rapport het besluit werd genomen
tot overplaatsing van de houtwarenfa-
briek van fa. de Witte.
Het transport.
Bolsward biedt, wat het verkeer be
treft, betrekkelijk weinig speciale voor
delen als vestigingsplaats. Het ligt aan
de voet van de Afsluitdijk en heeft op
deze wijze een vrij gunstige verbin
dingsmogelijkheid met het Westen.
Over het algemeen is men echter van
oordeel, dat de slechte verbindingen
Bolsward weinig aantrekkelijk maken.
De geprojecteerde industrie-terreinen
lijden allen aan hetzelfde euvel, zij bie
den geen goede verkeersmogelijkhe
den. Men kan zeggen, dat voor de
grote industrie het gemis aan goede
waterwegen, een spoorweg en auto
wegen dringend wordt gevoeld.
De kortste verbinding, namelijk die met
Makkum, biedt niet zoveel perspectief,
omdat de sluizen geen binnenschepen
van ongeveer 200 ton doorlaten kun
nen. Bovendien is de haven aan het
verzanden en biedt slechts plaats voor
een klein aantal schepen.
De verbinding met Harlingen. Het be
staande kanaal heeft 13 vaste brug
gen, die, wanneer men een goede wa
terweg zou willen hebben, alle beweeg
baar gemaakt zouden moeten worden.
Het kanaal naar Sneek is goed en
geeft aansluiting op het midden-Frie-
se kanalenplan. Het is een gelukkige
omstandigheid, dat de brug bij Nijezijl
de voltooiing van zijn herstel nadert.
De vaarwegen in en om de stad bie
den weinig mogelijkheden. In dit ver
band menen wij te mogen opmerken,
dat aanleg van industrie-terreinen van
weinig betekenis is, wanneer deze niet
worden aangesloten op een goed en
voldoende groot vaarwater. Een
spoorwegverbinding mist Bolsward.
Wagons kunnen alleen per N. T. M.
met veel tijdverlies aan- en afgevoerd
worden.
De autowegen vallen voor niet te
zwaar vervoer mee. Het nog ontbre
kende gedeelte van de Rijksweg 43
(afsluitdijk-Heerenveen) tussen Bols
ward en Nijland, is reeds aanbesteed
en komt dit jaar nog klaar. Hierdoor
wordt de aansluiting met het Oosten
dus sterk verbeterd.
Als algemene klacht wordt door de
industrie en ook door de groothandel
genoemd, dat een groot deel van de
goederen, welke door Bolsward wor
den geleverd, over „2 veren” moet. De
vrachtprijs wordt dan hoger dan voor
U-v 1
Bolswartls Nieuwsblad
1
HST
>n de
corgi
ir-
Abonnementsprijs
