Wij luiden een
9
li^
i
Buitenlands Overzicht
Vraaggesprek Jaarmarkt
1
I
Maar is het wel verantwoord
'd
1
No. 66
43e Jaargang
Vrijdag 29 Aug». 1947
StreeKblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave
DruKKerlj Fa. A. J.
van
I
j
•d”
.ME
lier
EN
Sommige feestcommissies hebben inder
daad deze consequentie getrokken.
In gegeven omstandigheden kan zo’n be
sluit volkomen gerechtvaardigd zijn.
Toch achten wij algehele aflassing niet
in alle omstandigheden noodzakelijk.
Begrijpen wij de Koninklijke boodschap1
goed, dan is dit ook niet zonder meer
bedoeld.
Wél is bedoeld wat er ook letterlijk staat
„alles te vermijden, wat zwaar beproefde
landgenoten smartelijk zou kunnen tref
fen.”
Wat hier precies onder wordt verstaan
liaat zich beter aanvoelen, dan onder
woorden brengen.
Een ieder zij ook in dit opzicht in zijn
veel, dat naast gezonde ontspanning
en daar is na inspanning ook niets op
tegen het accent heel anders tracht
te leggen.
Men zal kunnen genieten van hoogstaan
de muziek en zang, geboeid kunnen wor
den door spel en lied, gebouwd door al
les wat het’rijke en weloverwogen pro
gramma verder te bieden heeft.
Wat het comité bij al haar werk voor
het doen tot stand komen van deze eer
ste Jaarmarkt wel heeft nagestreefd, na
melijk de volle klemtoon te doen leggen
niet op de kermisvermakelijkheden, maar
op alles wat Bolsward zelf kan en weet
te bieden, ontvangt in de boodschap van
H. M. de Koningin een grote stimulans.
Gepast feestvieren, vermijdende alles wat
smartelijk kan treffen, het mag niet an
ders dan onze vaste wil zijn.
Gepast feestvieren, in goede stijl, het is
daarom ons aller doel.
Het Jaarmarktfeest belooft veel. Duizen
den bezoekers zal het trekken. Wie op
gepaste wijze feest wil vieren en dat
zijn wij allen zonder uitzondering
mochten die na afloop het hierover eens
zijn: Wij vonden het in Bolsward.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
het plan Marshall
wil komt, nl. dat deze landen eerst ge-
Abonnementsprijsi
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m
Giro 87926
ge-
g is
ja-
sa-
der-
rden
ver-
pro-
dat
,Ba-
ntar
i de
de
het
nde
we-
ge-
Hedenavond 6.15
voor R.O.N.
idio-
:sië"
dat
Iden
reed
iur
Wie re
Men moat net alle aljen Onder X
len hln llzze. X
eigen gemoed ten volle verzekerd.
De grenzen zijn moeilijk te trekken en in
dividueel misschien variabel.
Aan een welverzorgd kinderfeest zal nie
mand zich stoten, aan een al te grote
en luidruchtige uitbundigheid en onheb
belijk geschreeuw tot in het holst van
de nacht, een ieder.
Samenzang onder goede leiding, van ge
paste nationale liederen is op een dag als
de bedoelde, geheel in stijl, „volksdan-
serij” (een ongelukkige vertaling van
„gehos”) zou totaal uit de toon vallen.
Het stemt tot verheuging, dat de feest
commissie dan ook gemeend heeft een
dergelijke attractie te moeten laten ver
vallen en te doen vervangen door een
concert met samenzang.
Een ieder welopgevoed mens moet trou-
'wens ook zonder meer beseffen en be
grijpen, dat, nu er bloed vloeit, nu er
angst en spanning leeft in zovele harten,
nu voor ons Koninkrijk de hoogste belan
gen op het spel staan, het uiterst pijnlijk
moet zijn, wanneer temidden van dit al
les gefeest en gefuifd zou worden, net
alsof er geen wolkje aan de lucht zou
zijn.
Gelukkig biedt het Jaarmarktprogramma
zamenlijk moeten nagaan wat zij zelf
kunnen. Zoals bekend is het rapport
der 16 Europese landen die dit plan
als basis aanvaardden, bijna gereed om
aan de Ver. Staten te worden overhan
digd. Eigenlijk behoren tot dit plan
ook de onderhandelingen tussen de
Ver. Staten en Engeland over het op
voeren der Roerkolenproductie, en die
tussen Engeland, de Ver. Staten en
Frankrijk over het verhogen der ge
hele Duitse productie in de Ameri-
kaans-Britse zóne, welke beide confe
renties deze week afliepen. De Fran
sen erkennen dat het in het algemeen
belang nodig is de Duitse productie op
te voeren, maar eisen dat hun eigen
staalproductie in het vervolg groter
moet blijven dan de Duitse, hetgeen be-
teken't dat er grote hoeveelheden
Duitse steenkool naar Frankrijk moeten
worden uitgevoerd. Overigens is de
Roerkolenproductie de laatste tijd
sterk stijgende, al kan ze nog lang niet
in de behoeften van Europa voorzien
en blijven steenkolen naast voedings
middelen het meest gevraagde artikel.
In Engeland wordt dat terdege ge
voeld en op verzoek der regering gaan
de Engelse mijnwerkers dan ook voor
lopig weer op Zaterdag werken, om
daardoor het hunne er toe bij te dragen
de economische crisis te verlichten.
Ofschoon Londen in verband met de
dollarschaarste nog financiële onder
handelingen met de Ver. Staten voert,
is het wel duidelijk dat het meer er toe
gedrongen wordt zich voor voorziening
in zijn behoeften op z’n dominions te
richten die zich trouwens niet on
betuigd laten in het aanbieden van
hulp en op andere Europese landen.
De Russen,
die, uitzondering onder alle landen, een
goede oogst hebben, schrijven reeds
dat Engeland thans de keus heeft slaaf
van de Ver. Staten te worden, of door
zich van het Amerikaans kapitalisme
los te maken, zijn vrijheid terug te win
nen en het met Oost-Europa eens te
worden. Thans krijgt het Marshall
plan ook voor de Ver. Staten zelf nog
grote betekenis. Immers was het aan
vankelijk slechts, door Amerikaanse
bril bekeken, een poging de Europese
afzetgebieden voor ineenstorting te be
hoeden, nu de nood echter zo dringt
dat West-Europa bijna genoodzaakt
wordt tot economische toenadering tot
Oost-Europa zullen de Ver. Staten ook
uit politiek oogpunt wel moeten trach
ten West-Europa economisch zoveel
mogelijk tegemoet te komen, zodat men
de nabije toekomst wel niet al te som
ber zal moeten zien. Al blijft het po
litieke beeld wel somber.
„Griekenland
blijft de kans bieden op een kruitvat
voor een derde wereldoorlog”,* zeide
dezer dagen een hooggeplaatst Ameri
kaan, „omdat de Ver. Staten niet kun
nen dulden dat Rusland zich van dat
land meester maakt”. Men hoort ge
ruchten over een mogelijke Ameri-
kaans-Turkse vlootdemonstratie, zowel
als over een Italiaans-Grieks-Turks
verdedigend verdrag, alles natuurlijk
gericht tegen eventuele Russische uit-
breidingszucht in de richting van de
Middellandse Zee. Intussen is in Grie
kenland een kabinetscrisis uitgebroken;
de rechtse partijen schijnen de commu
nistische buiten de wet te hebben wil
len stellen en de meer linkse wilden
daar blijkbaar nog niet aan. De nieuwe
kabinetsvorming stuit op moeilijkheden
omdat er wegens de bedoelingen der
rechterzijde weinig lust bij de linkse is
mee te werken. Juist om dit politiek
krakeel in Griekenland wordt het de
Ver. Staten vrij zuur gemaakt dit land
hulp te verlenen waarmee het ove
rigens ijverig voortgaat evenals aan
China,
waar de Amerikaanse generaal Wede-
meijer Tsjang Kai Sjek nog eens na
drukkelijk heeft aangeraden z’n cor
rupte regering te verbeteren en vrede
te maken met de communisten, die mi
litair toch niet door hem te verslaan
zijn. De laatste Amerikaanse mariniers
verlaten nu spoedig China, hetgeen
toch ook al weer niet betekent dat de
Ver. Staten er hun handen van aftrek
ken. Zij blijven Ruslands politiek ten
opzichte van dit land en Korea nauw
lettend volgen en scherp critiseren, en
gaan door met hun voorbereidingen
voor de vredesconferentie over Japan.
In Australië zijn thans afgevaardigden
van alle delen van het Britse Rijk bij
een om voorbesprekingen voor die con
ferentie te houden. Rusland handhaaft
zijn verzet tegen een vredesconferentie
over Japan zonder voorafgaande be
sprekingen der grote Vijf, zoals het
zich ook verzet heeft tegen de Engels-
Frans-Amerikaanse besprekingen over
de West-Duitse industrie, welke laatste
bezwaren echter zijn afgewezen omdat
het hier geen besprekingen over de in
dustrie van geheel Duitsland gold,
waaraan Rusland wel zou hebben moe
ten deelnemen. Toch is het duidelijk,
•dat wat Engeland, Frankrijk en de Ver.
Staten thans ook over Duitsland af-
spreken, dit toch weer aan de orde zal
komen in November als de besprekin
gen over het
vredesverdrag met Duitsland
worden heropend. Maar zelfs de vre
desverdragen met de vroegere Duitse
satellieten zijn nog niet alle getekend.
Dat was ook een der argumenten
waarom door de Veiligheidsraad Hon
garije, Roemenië en Bulgarije niet tot
de Ver. Naties zijn toegelaten evenmin
als Italië. Staten als Amerika en En
geland hadden natuurlijk andere be
zwaren tegen de drie eerstgenoemde
landen, die zij nu satellieten van Rus
land achten, en waar de vervolging der
oppositie Londen en Washington her
haaldelijk aanleiding heeft gegeven
tot protesten, zo nog pas tegen de ter
dood veroordeling van de boerenleider
Petkov in Bulgarije.
Hevige protesten
zijn ook opgegaan in de Joodse we
reld en daarbuiten tegen de beslissing
der Engelse regering om de 4500 joden,
die via een Franse haven ongemerkt
Palestina trachtten binnen te komen,
doch wier schip werd aangehouden,
naar kampen voor verplaatste perso
nen in Duitsland te brengen. Naar
aanleiding van deze verontwaardiging
heeft Engeland nu Frankrijk verzocht
deze Joden, die uit Franse havens ille
gaal naar Palestina uitvoeren, te wil
len opnemen. Dit is overigens een
kwestie welke Frankrijk minder zorg
zal baren, dan het besluit van
generaal de Gaulle
zijn beweging deel te doen nemen aan
de gemeenteraadsverkiezingen. Daar
mee is ze in de practische politiek ge
treden, de Republikeinse volksbewe
ging zowel als de socialisten hebben
kans aan die beweging stemmen te ver
liezen; ze komt op, zoals bekend, voor
een herziening van de grondwet en een
sterk gezag. Een andere reden tot zorg
voor de Fransen is dat de Algerijnse
Mohammedaanse afgevaardigden in de
nationale vergadering niet meer zul
len deelnemen aan de besprekingen
over de nieuwe verhouding van Alge-
rië tot Frankrijk, ze eisen volkomen
zelfstandigheid.
Kort zij nog aangestipt, dat de
inter-Amerikaanse conferentie
te Petrópolis besloten heeft, dat als een
land op het Westelijk halfrond wordt
aangevallen door een dergelijk land,
ieder lid vrij blijft in de beslissing, wat
het wil doen; geschiedt de aanval door
een niet-Amerikaans land dan zal
daartegen echter gezamenlijk worden
opgetreden. In Bulgarije is de boeren
partij verboden. In de Veiligheidsraad
schijnt te zullen worden gesproken over
het vetorecht wat weinig zal ople
veren - en in de organisatie voor voed
sel en landbouw der Ver. Naties heeft
de Engelse voorzitter voorspeld dat
deze winter de slechtste voor Europa
wordt wat de voedselvoorziening be-f
treft sedert het einde van de oorlog.
De Jongste foto van Prinses Marijke.
Ze staat in het middelpunt van aller belangstelling
De bernew/róld sa tear en fqn, der leit de hiele takomst qn.
Onze Koningin verjaart weer.
Daarom vieren we feest.
Maar hoe zit dat eigenlijk met ons?
Vieren we werkelijk feest, omdat de Ko
ningin verjaart?
Staat dus onze feestviering werkelijk in
dat teken?
Draagt het een nationaal karakter, is het
openbaring van ons nationale wezen, is
het een stijlvolle feestviering, waarbij
onze prachtige volksliederen, ons Wil
helmus bovenaan, uiting geven aan onze
waarachtige nationale gevoelens?
Of is de verjaardag van onze Koningin
maar een aanleiding tot feestvieren in
het algemeen en zonder meer, waarbij
wij Harer nauwelijks gedenken?
We verlangen nu eenmaal naar wat af
leiding, een verzetje en nu is dit een
welkome, gretig aangegrepen gelegen
heid. We maken lol en maken ons wijs,
dat we lol hebben; we zingen en schreeu
wen, maar geen volksliederen en we
denken aan alles, behalve aan Nederland
en Oranje.
Het laatste is niet ondenkbaar, gegeven
de ervaring van het verleden. Maar dan
is het toch eigenlijk een belediging van
de koninklijke jarige, Wier verjaardag
men zo misbruikt, Die door heel Haar
leven zo’n lichtend voorbeeld is van
wat ware nationale grootheid en waar
digheid betekenen: ingetogenheid, ka
raktervastheid, ernst, en plichtsbetrach-
ting, vroomheid en humaniteit.
Echt en zuiver koninginnedag vieren kan
alleen maar hulde brengen zijn aan Haar
Die ons van jaar tot jaar aldus tot voor
beeld is; het kan alleen maar zijn iets
van Haar geest ten toon spreiden als
ook ons eigendom en dat tot uiting
brengen in onze feestviering.
Vergeten wij niet: in de wijze, waarop
het feestviert openbaart een volk zijn
wezen, zijn fijnheid of zijn grofheid, zijn
beschaving of zijn oncultuur.
De beste hulde en dank, die wij Haar
op Haar verjaardag brengen kunnen is:
zó feest te vieren, dat wij tonen, dat
Haar veeljarig voorbeeld voor ons niet
te vergeefs is geweest, dat iets van i
Haar op ons is overgegaan, dat wij
Haar begrepen hebben en Haar navol
gen willen.
God heeft ons veel in Haar geschonken.
Tonen wij op 31 Augustus a.s. dat wij
Haar waard willen zijn, ja meer, waard
geworden zijn in de adel van ons feest.
God schenke Haar nog menig jaar, ons
volk ten voorbeeld en ten zegen.
Daarom geen koninginnefeest zonder ko
ningin, maar een feest, dat wij voor
Haar zelf verantwoorden kunnen, door
dat het waarlijk nationaal is.
Bovenstaande woorden, reeds neerge
schreven in ons blad van Vrijdag 30 Aug.
1946, stemmen tot nadenken en zijn het
herlezen en overdenken meer dan waard.
Bovendien zijn ze nog zeer actueel.
Als u ze al te vluchtig las, leest U ze
dan nog eens na.
De beste hulde en dank, die wij onze
Landsvrouwe brengen kunnen is zó feest
te vieren, dat wij tonen Haar begrepen
te hebben en haar na te willen volgen.
Bij dit laatste denken wij onwillekeurig
aan de boodschap, die H. M. de Ko
ningin tot het Nederlandse volk, dat zijn
o.a. ook de lezers van dit blad en al de
duizenden Jaarmarktbezoekers, heeft ge
richt.
Hoe klinkt daar niet een grondtoon van
hartelijk medeleven in die woorden door.
Hoe betuigt onze Landsvrouwe zich in
deze boodschap niet een Landsmoeder
te zijn.
„Ten zeerste begaan met de zorgen
waarin zoveel landgenoten verke
ren en het leed, dat in vele gezinnen
zijn intrede heeft gedaan, zou ik u
allen warm willen aanbevelen ter
gelegenheid van mijn aanstaande
verjaardag alles te vermijden, wat
deze zwaar beproefde landgenoten
smartelijk zou kunnen treffen.”
Dit Koninklijke woord mogen wij niet
negeren.
Wij zoudeni daarmee onze grofheid, wan-
beschaving en oncultuur ten toon sprei
den. Wij zouden ons daarmee het feest
vieren niet waardig betonen.
Ons feest zou geen feest meer zijn.
Het zou worden tot hoogstens een car-
ricatuur ervan.
Dit Koninklijke woord zij ons een richt
snoer, niet alleen op de nationale feest
dag, maar evenzeer in de komende da
gen.
Wil dat zeggen, dat het gehele feest
moet worden afgelast?
Rond de dollar
De natuur en de nasleep van de oor
log gaan thans hand in hand om Euro
pa voor de grootste moeilijkheden te
plaatsen. Als gevolg van de oorlog is
het Europese productieapparaat zoda
nig achteruitgegaan dat ons wereld
deel zich niet zonder hulp op de been i
kan houden. En deze lange zomer, hoe
aangenaam ook voor de vacantiegan-
ger, veroorzaakt een droogte, welke
noodlottig voor de West-Europese oog
sten schijnt te worden. Europa zal dus
nog meer dan vorige jaren aan brood
graan overzee moeten kopen, en heeft
nog minder of nauwelijks dollars daar
voor beschikbaar.
Het laatste is ongeveer het geval met
Engeland, dat zijn grote dollarlening
practisch heeft opgebruikt en verleden
week de omwisselbaarheid van ponden-
saldi in dollars dan ook heeft moeten
stopzetten. D.w.z. landen die goederen
leverden aan Engeland en daarvoor
ponden beurden, konden deze in dol
lars omzetten ten laste van de dollar
lening die de Ver. Staten aan Enge
land gaven. Veel landen die zelf niet
over dollars beschikten om in de Ver.
Staten te kopen, hebben door leveran
ties aan Engeland zich daarvan voor
zien. Doch deze gelegenheid is thans
afgesloten. Het is duidelijk, dat dit
verschuivingen in de markten kan ver
oorzaken, zoals de schaarste aan dol
lars in het algemeen ook daartoe kan
leiden. Immers noodgedwongen moet
dit wel voeren tot pogingen der Euro
pese landen om onder elkaar zoveel
mogelijk in de noden te voorzien,
waardoor men dan vanzelf ook weer
tot wat
OSINGA - Bolsward
SIS
w p
f' éwl
fits sis
s®
i
Bolswards Nieuwsblad
I
9
i de
10U-
oot-
t de
ge-
ilfde
»r
Tl
11
>r
)OS-
t
E
