Eén jaar NI WIN]
R
n
w
‘l&di-'Khas
door Nederland
Martinytoer
Kort Nieuws uit Indië
Fan de
No. 71
43e Jaargang
EHnadag 10 Sept. 1947
'ARD
Streekblad voor West-
Zuidwest Friesland
Uitgave
e n
van
RD
adeel
in bij
en
meer
list)
rmu-
a,
ie
5N
Wiere warden i
De béste hqnders fqnt men
op re stal.
inleg-
araan
i re-
neek
ende
9-12
9-12
9-12
Te Dieverbrug is de 46-jarige G. Ooyink
die bezig was een in werking zijnde be
tonmolen te smeren, tussen twee kam
raderen bekneld geraakt. Hij werd zwaar
gewond en overleed spoedig.
Mej. M. V. D. te Tilburg kwam dezer
dagen door gasverstikking om het leven.
Men vond haar dood in haar woning
Te Amsterdam ontstond Woesdagmid-
dag een vechtpartij tussen twee contro
lerende agenten in burger en twee be
ruchte zwarte handelaren. Een der agen
ten loste een paar waarschuwingsschoten
waarop van alle kanten hulp voor de
zwarte handelaren aanrukte. De agent
richtte toen zijn pistool op de 22-jarige
N. H. Kortlever en loste drie schoten,
waaran deze is overleden.
Voor 50 jaar
Gekozen tot bestuursleden van „Klms-
werds Nut” de heren L. Yntema, J. Tim
mer en C. Harkema.
Gederailleerd te Tjalhuizum de z.g. bo-
tertram, wegens het breken van een as.
Omstreeks 11 uur kon de boter nog naar
Harlingen worden vervoerd en was nog
net op tijd voor verzending naar Enge
land.
Te Parrega had in de Ned. Herv. kerk
een vertoning met lichtbeelden plaats.
De opkomst was sober, waarschijnlijk
wegens het bezoek van de nieuwe pre
dikant.
[kaart
in 15
>ij de
)ffin» i
item-
des
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
ter-
nog
Voor 25 jaar
De heer J. H. Kingma, voorz. Gast
huisvoogden, werd benoemd tot ridder
in de Oranje Nassau orde.
WOOD
vrouw
e nachl
aar het
t6 tot
.aal 1
ebben
333-
s B.I.
i aan
Sep-
s één
tbben
t zijn
/ijzen
aan-
iewijs
5 t/m
nnen
1946
1 of
ijwiel
ter
af
ineek
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87920
lieren
Sep-
nuari
maal
id of
bezit
606
:hrij-
ES.
en
veest
zijn
lij de
er te
week
n te-
in
je
’e
i!
idien ti
emendi
18 jaar
2—a w
Drukkerij Fa, A. J. O SIN GA - Bolsward
n de
taart
Een wetsontwerp strekkende tot weder
invoering van de totalisator bij paarden
rennen, is in voorbereiding.
Bij graafwerkzaamheden te Middelburg
vond men beenderen en een schedel met
gewei van elanden, die enige duizenden
jaren geleden op Walcheren zouden heb
ben geleefd.
Ruim 7000 Apeldoomse schoolkinderen
brachten Woensdagmiddag op Het Loo
een zanghulde aan H. M. de Koningin.
Tegen Lucas Bunt, een 40-jarige café
houder te Leeuwarden, die zich in de
dagen van bezetting heeft gemaakt tot
de meest gevreesde man in Friesland,
werd Dinsdag door het Bijzonder Ge
rechtshof de doodstraf geëist.
De mijnenvegers „Pieter Florisz”
„Abraham van der Hulst” zullen van
daag uit Rotterdam naar Indië ver
trekken.
In de Rotterdamse haven is het 4000ste
schip in dit jaar binnengekomen. Het
was het 4800 ton metende Italiaanse s.s.
„Fortunata”. Het vorige jaar kwam het
4000ste schip eerst op 2 December
aan.
Twee buren te Bergum kregen hevige
ruzie en takelden elkaar zo toe, dat één
van hen in een ziekenhuis moest worden
opgenomen.
Vijf en dertig wandelaars liepen in 29
uur van Amsterdam naar Leeuwarden,
een tocht van 150 km.
In Bolsward wordt een vergadering be
legd tegen de nachtarbeid van de bak
kers.
Van de sedert 1 Jan. 1897 te Bolsward
overleden personen, 59 in getal waren
er 20 boven de 70 jaar, gemiddeld warefi
ze ruim 80 jaar.
Een ruwe schatting van het aantal per
sonen dat in Langkat vermoord werd be
draagt 200, voor zover bekend 34 leden
van de familie van de Sultan en veel an
dere hoogwaardigheidsbekleders.
In Asahan werden alle mannelijke fami
lieleden van de Sultan boven de 15 jaar,
ongeacht of ze vorstelijke beambten of
gewone mensen zijn, mits ze de titel
Tengkoe dragen, vermoord.
In Laboean Batoe is geen enkele vorst
of vorstelijke nakomeling meer in leven
door dergelijke gebeurtenissen.
Gromyko die deze maand als voorzitter
van de Veiligheidsraad fungeert, heeft
op bespoediging van het consulaire rap
port aangedrongen. Het zal nog deze
maand worden vastgesteld.
De activiteit van roversbenden en
reurgroepen is op vele punten
groot.
De meeste consuls zijn min of meer op
eigen houtje begonnen, in afwachting
van bijna twee dozijn militaire experts,
waarvan 8 Amerikanen, 4 Britten, 4 Au
straliërs, 2 Fransen en 2 Chinezen.
Herhaalde berichten uit Djokja spreken
van toenemende spanningen onder de lei
ders en van grote moeilijkheden onder
de bevolking. Dat de verdeeldheid toe
neemt, kan trouwen ook te Batavia wor
den opgemerkt, waar zich tussen Java
nen en Sumatranen bittere tegenstellin
gen ontwikkelen.
Te Batavia verwacht men, dat na de te
rugkeer van Van Mook met de grootste
spoed zal worden overgegaan tot de po
litieke en economische consolidatie.
In het algemeen wordt de Chinese aan
kondiging van de zending strijdkrachten
niet geheel in ernst genomen.
De Australische consul-generaal Eaton en
de plaatsvervangend Britse consul-gene
raal, Lambert, zijn bij hun bezoek aan
het Nederlandse gebied van de sector
Melang beschoten.
Dokkum hat fan ’e wike syn Christlik
Lyceum iepenje kinnen en üs tydlike
boargemaster: Drs. S. van Tuinen, hat
dermei yn syn nije gemeente fan 5500
ynwenners de stêd Boalsert in fikse pyk
set. Hja hiene der al in Kweekskoalle, in
Ambachtsskoalle en nou in Lyceum, dat
wol sizze in combinaesje fan H. B. S.
en Gymnasium.
Wy gunne Dokkum en syn warbere boar-
glemaster de ünderwysynstellings, dy’t
hja dêrre krije kinne folslein, mar wy
freegje üs wol öf: Hoe komt it dat Boal
sert met twatüzen ynwenners mear en in
fiks efterlün, yn dit stik fan saken sa
foarbyparten wurdt. Snits, dat al in
Gymnasium en H. B. S. hie, hat nou wer
in Christlik Lyceum iepenje kinnen, yn
de bisettingstiid is der in Lênbouwinter-
skoalle komd, dat binne nou al fjouwer
Middelbare Skoallen en derby in Kweek
skoalle en in fikse Ambachtsskoalle. Al
weer, wy gunne dat Snits wol, mar hwer
bliuwt Boalsert?
Der wurde prikken yn it werk steld om
hjirre ek in Ambachtsskoalle en in Ly
ceum to krijen en it liket üs ta, dat it
mear dan hege tiid wurdt. Al to lang hat
men hjirre to geduldich en to swijsum
west, fierst to lang hat Boalsert him
dêrby dellein, dat dizze wichtige Ünder-
wiisynstellings nei oare plakken giene.
Op 14 September j.l. was het een jaar
geleden dat de minister-president dr.
Beel met deze voor de microfoon ge
sproken woorden de NIWIN bij het Ne
derlandse volk introduceerde. De op
dracht, welke de NIWIN bij haar ont
staan meekreeg, was dus tweeledig:
enerzijds samenbundeling van de be
staande particuliere initiatieven, met be
houd intussen van ieders activiteit op
specifiek eigen terrein, anderzijds de
welzijnsverzorging van de troepen over
zee en de daarvoor in aanmerking ko
mende burgers in het kader van een na
tionale, Nederlandse manifestatie zonder
onderscheid van geloof of rang. Het ligt
voor de hand, dat deze taak vele moei
lijkheden met zich meebracht, doch on
der de energieke leiding van haar beide
voorzitters, Z. K. H. Prins Bernhard en
ir. P. S. F. Otten, is de NIWIN er on
getwijfeld in geslaagd voor een belang
rijk deel haar opdracht te vervullen.
Dit moge o..m. blijken uit de samenstel
ling van haar Landelijk Comité, waarin
zitting hebben vertegenwoordigers van
het Nederlands Vrouwencomité, de Unie
van Vrouwelijke Vrijwilligers, Katholiek
Thuisfront, Prot. Interkerkelijk Thuis
front, Ned. Roode Kruis, Jeugdorganisa
ties, werknemersorganisaties, de „Band
Nederland-Indië”, „Nederland Helpt In
die”.
In een geest van eendrachtige samen
werking wordt door deze organisaties
samengewerkt voor het welzijn van de
landgenoten overzee, opdat de door hen,
hetzij gezamenlijk, hetzij individueel, on
dernomen acties in het grote spreidings-
gebied, dat de archipel vormt, een zo
groot mogelijk effect bereiken; de NI
WIN zorgt in dit verband derhalve voor
de noodzakelijke coördinatie en voor de
faciliteiten, zonder welke een goede uit
voering der acties onmogelijk zou zijn.
Ook het beroep om daadwerkelijk mede
leven op het Nederlandse volk is niet
vergeefs gebleven. Niet alleen bewees
het opinle-onderzoek van een half jaar
geleden, dat meer dan 4 millloen volwas
sen Nederlanders de NIWIN als zodanig
kennen (dit is een percentage, dat
slechts 10 pet. kleiner is dan voor de
bekendheid van Linggadjati geldt 1) ook
het overzicht van het NIWINwerk van
Sept. ’46 tot en met Juni ’47 geeft een
verheugend beeld van de belangstelling,
die ons volk voor zijn militairen en bur
gers overzee aan de dag legt. Zo blijkt
uit dit verslag o.m. dat in de maanden
Sept. ’46 tot en met Juni ’47 door het
Nederlandse volk aan vrijwillige bijdra
gen f900.000.werd bijeengebracht. De
in deze tijd gedane uitgaven (o.a. de
Kerstpakkettenactie 1946, cantinewa-
genactie, sportartikelen, muziekinstru
menten en verwelkoming van terugke
rende milit.airen) bedragen f 746.000.
Bovendien werd voor een bedrag van
f 144.000aan orders geplaatst (o.m.
10 cantinewagens en 50 radio’s), terwijl
voor de nog dit jaar te plaatsen orders
f 1.054.000.is uitgetrokken (15 canti
newagens, 155.000 Kerstpakketten, sport
artikelen enz.). Hieruit volgt, dat in de
tweede helft van dit jaar nog f 1.044.000
moet worden ingezameld. Inmiddels heeft
het bedrag aan vrijwillige bijdragen het
millioen reeds overschreden.
Van de besteding der Rijkssubsidiegelden
geeft het overzicht de volgende specifi
catie. Aan lectuur (o.m. 388.759 boeken,
33.155 kg tijdschriften, 53.900 abonne
menten, wekelijks 600 kg dagbladen)
werd f 700.000 ten koste gelegd. Voor
cursussen werd f 70.000 uitgegeven. Aan
de inrichting van militaire tehuizen werd
f 100.000 bijgedragen. Onder het hoofd
Kunst en Amusement vermeldt het ver
slag een bedrag yan f729.000, besteed
aan de 3-maandelijkse tournée’s van 32
gezelschappen oftewel 165 artisten. Een
toneelwagen voor de 2e Divisie kostte
f 15000.Vier vleugels en zes piano’s
benevens partituren, geluidsversterkers
en reparatiemateriaal vroegen f20.000;
bij deze vleugels is inbegrepen de prach
tige Bltithnervleugel van wijlen Seyss
Inquartl Voor de heruitzending van Ne
derlandse radioprogramma’s, die op gra-
mofoonplaten naar India worden ver
voerd, werd f 15.000 uitgetrokken.
Honderd radio-ontvangtoestellen kostten
f36000. Voorts werden 23 grote en di
verse kleine speelfilms naar Indië gezon
den, terwijl geregeld Nederlandse jour
naals worden verstuurd. De totale kos
ten daarvan bedroegen f 275.000. De on
kosten van het Centraal Bureau, bene
vens die voor publiciteit en propaganda
vergden een bedrag van f 358.000. Uit dit
laatste blijkt, dat de beheerskosten en al
gemene propaganda worden bestreden
uit de Rijkssubsidiegelden (waarvan
f2.361.000 werd uitgegeven), waardoor
de NIWIN-acties, gefinancierd uit parti
culiere bijdrager, in hoogste rendement
aan militairen en burgers in Indië ten
goede komen.
Thans staat de NIWIN aan het begin
van het tweede jaar van haar werkzaam
heden en onvermoeid zal zij voortgaan
om de haar van regeringswege gegeven
doelstellingen te verwezenlijken. Over de
tot nu toe bereikte resultaten is de NI
WIN tevreden: het Nederlandse volk
heeft met zijn medewerking en zijn ver
trouwen getoond, dat het datgene, dat
samen gedaan moet worden, ook inder
daad samen doen wil. Deze wetenschap
is het, die de NIWIN vol vertrouwen het
komende jaar, waarin meer dan ooit van
het Nederlandse volk voor zijn miitairen
en de onder gelijke omstandigheden le
vende burgers overzee daadwerkelijk
medeleven zal worden gevraagd, doet te
gemoet zien. Van een feestelijke viering
zag de NIWIN in verband met de huidige
omstandigheden af. Op de dag van haar
1-jarig bestaan kende zij slechts één pa
rool: verdubbel de energieI En zij kon
zich geen schoner verjaarsgeschenk
wensen dan een ten volle geslaagde
Kerstpakkettenactie 1947, die alle mili
tairen overzee zonder uitzondering een
Kerstgroet van het vaderland zal bren
gen, een handdruk-naar-overzee van een
volk aan zijn zonen, die in de tropen hun
moeilijke plicht vervullen.
In Sept Lm. Dec. a.s. zullen voor het
overnemen van slachtschapen, bestemd
voor export naar België de volgende
markten bij toerbeurt worden aangewe
zen: Groningen, Sneek, Leeuwarden,
Utrecht, Alkmaar, Purmerend, Hoorn,
Schagen, Amsterdam, Rotterdam, Woer
den, Gouda, Leiden en Delft.
De 49-jarige metselaar van Renen, werk-
zaam op een fabrieksterrein te Hilversum
verrichtte werkzaamheden op het dak,
stapte door een ruit en viel zes meter
lager op een betonvloer. Hij werd dood
opgenomen.
Het-dochtertje van de familie Koops te
Eindhoven is, terwijl enige speerwerpers
aan het oefenen waren, door een speer
in haar hals getroffen, waardoor het
meisje vrijwel op slag werd gedooid.
De doodstraf is geëist tegen de 31-jarige
sigarenwinkelier Willem Willemoer uit
Haarlem, die over de honderd Joden ver
ried, waarvan 65 niet terugkeerden.
Prinses Marijke zal worden gedoopt op
9 October in de Domkerk te Utrecht.
Voorganger Ds. J. F. Berkel.
2500 kg kreeften werden Donderdag per
K.L.M.vliegtujg op het vliegveld nabij
Woensdrecht aangevoerd. De kreeften
waren bestemd voor de kwekerijen te
lerseke.
Uit Limburg bereikten ons dezer dagen
berichten, waarin er op gewezen werd,
dat de vruchtenoogst in deze provincie
dreigt te mislukken, omdat men daar niet
beschikt over de nodige werkkrachten,
die het fruit willen plukken.
Minister Neher reist voor studie-doelein-
den heen en weer naar Indië, doch in
de geteisterde gebieden in ons land ziet
men het spook van een harde winter we
derom opdoemen, zonder dat voldoen
de maatregelen zijn genomen om te
voorzien in de ergste nood, die in som
mige delen des lands nog bestaat.
Wie de moeite nemen wil, een rondreis
te maken door deze gebieden, met name
door Limburg en Zeeuws-Vlaanderen,
die zal daar ontstellende dingen horen
over ambtenarij en gebrek aan medewer
king van de zijde der overheid. Langzaam
maar zeker is het duidelijk geworden,
dat zelfs een energiek minister blijkbaar
niets veranderen kan aan de traagheid,
waarmede de ambtenaren van de weder
opbouw werken. En zij niet alleen.
Vanuit Zeeuws-Vlaanderen bereikten ons
klachten, dat de arbeiders, die bij de
wederopbouw te werk zijn gesteld en
waaraan, naast hoge lonen, allerlei fa
ciliteiten worden verleend, een bescha
mend gebrek aan arbeidsproductiviteit
tonen. Het is voorgekomen, dat 8 metse
laars een week lang werkten aan het
leggen van een betonnen vloer in een
klein schuurtje.
Een kweker uit Valkenburg (Z.H.) heeft,
dank zij de tropische zomer, voor de
tweede maal dit jaar aardbeien van de
koude grond kunnen oogsten.
Prinses Margriet is leerlinge geworden
van de groep voor voorbereidend lager
onderwijs van de Werkplaats Kinderge-
meenschap te Bilthoven, waar ook haar
zusjes school gaan.
Aan onderwijzers, die voor de hoofdacte
studeren, zal geen uitstel van militaire
dienst worden verleend.
De „Sloterdijk” met 1400 militairen aan
boord (mariniers en luchtstrijdkrachten)
is Woensdagmiddag uit Rotterdam naar
Indonesië vertrokken.
sokke bidriuwen as de aspirant-kweker
gjin biwizen fan fakkennis jaen kin. En
mei rjocht. Hwant in fruitbidriuw, dat
de kommende tiden treast wêze sil, moat
modem opset wurde en dat freget prak-
tyske en theoretyske oplieding. Der bin
ne In stikmannich minsken hwat kei fan
wurden, hja tochten der makliker oer,
mar sa lizze de dingen nou ien keai.
En nou sil men wol bigripe, dat ik mei
blidens heard ha, dat hjir dizze winter
gelegenheit wêze sil om in Algemiene
Tünboukursus to folgjen, dy’t jown wur
de stil troch de hear Broersma, Tünbou-
faklearaer to Arum en de hearen Feenstra
en Bootsma, Lê.n- en Tünbou-ünderwi-
zers hjir yn Boalsert. De fakken wurde
ütsocht nei de bihoeften fan de dielnim-
mers en dêrby sil de fruitteelt in wichtich
ünderdiel wêze. Mar ek bimestingslear en
sykten, grounkennis en soarten fan ge
wassen, wurde yn it programma opnom-
men. Dêrby sille de grounslaggen hwer-
op dizze praktyske fakken birêste, oan-
brocht wurde sadat men nei öfrin fan
dizze lessen, dy’t twa winterhealjierren
duorje sille, bislein op it iis komt.
Wy hoopje, dat dit initiatyf goed slagje
mei. De autoriteiten jowe alle stipe, de
leararen binne der, de kosten binne mar
lyts, f7.50 foar it winterhealjier, dus
hwer’t hwat kriich yn sit, de jonge min
sken, dy’t oanpakke wolle en biseffe, dat
it straks der wer op oan komt, om hwat
to kennen en to kinnen, dy sille dizze
kursus mei beide bannen oangripe. De
Hanze en de Ambachtstekenskoalle bin
ne al lange jierren mei har wurk bikend
en wurde rounom weardearre, lit ek de
agraryske jonge minske de kansen gri
pe, dy’t him jown wurde. Lanbouskoalle
en Hüshêldskoalle sitte ta boppen ta fol,
mar in Tünboukursus hat oan diz tiid ta
hjir net in bliuwend plak foun. Der is
nou de' kêns ta en wy hoopje, dat dy
kêns op treflike wize brükt wurde sil.
Tj. de J.
„De regering beseft, dat het voor het
moreel van de troep noodzakelijk is om
ook het geestelijk contact met het moe
derland levendig te houden. Duizenden
in de lande hebben reeds in deze geest
gewerkt. Doch deze acties moeten wor
den saamgebundeld. Daartoe is'een or
ganisatie in het leven geroepen, die de
naam draagt van Nationale Inspanning
Welzijnsverzorging Indië, de NIWIN. Zij
zal de activiteit der verschillende rege-
ringsinstanties op dit gebied coördine
ren met het particuliere initiatief. Zij zal
dus de verzorging van de rpilitairen en
van de burgers in de overzeese gebieds
delen van het Koninkrijk ter hand ne
men.”
Men is nou wol safier, dat men hjirre al-
gemien fielt, dat moat (ek ris) in kear
üt wêze. Hwant yn de striid tusken stêd-
den en sintroms is it krekt sa, as tus
ken sakelju, men hat de kar tusken
foarüt er» efterüt, stilstean is efterüt-
buorkjen.
Klanten forlieze docht men fansels wol,
klanten winne is de kunst En derfoar
moat it jaske üt en moat men syn bi-
langen bipleitsje doare en wolle. Fan
sels giet de sinne op, seit men, mar sok
ke dingen geane net fansels, der moat
om frege en om striden wurde. Hwat
mear men hat, hwat makliker der hwat
oars by kin.
Eltse skoalle hat wer steun oan in oaren
ien. Sa makket de Lünbouwinterskoalle
yn Snits gebrük fan- de Ambachtsskoalle
foar in bipaeld fak, foar in oar fak komt
in Learaer fan de Suvelskoalle, It wur-
ket mekoar yn de hên en makket It foar
beiden makliker om de byfakken to for-
soargjen. En as men dan sjocht dat in
plak as Easterwêlde hjoed de dei wer in
nije Ambachtsskoalle iepenje kin en men
wit, dat hjir yn de stêd goeije gebou
wen frij to meitsjen binne foar sa’n nut-
tich, ja Ünmisber ynstitüt, dan bigjinne
jin de hannen to jokjen. Wy hawwe dit
al ris earder sein/foar de stêd Boalsert
sil yn de kommende jierren it pleit bislist
wurde, hwat kant it ütgiet. Alle ynwen
ners moatte djip oerstjüge wurde, dat it
in libbensbilang foar allegearre is,_de
stêd en syn bilangen rounom to biher-
tigjen en to bipleitsjen. Dat mei men net
oan Boargemaster en Wethêlders, dat
mei men net oan de B.B.G.-mannen oer-
litte, dat moat elts yn it herte drage en
der nei hannelje. Inkele wiken lyn ha
wy hjir ris in pleidooi fierd foar de Fruit
teelt.
Der is gans meistimming west, mar it
hat wol bliken dien, dat it mei sizzen
net to dwaen is. De autoriteiten jowe
gjin tastimming foar it ynrjochtsjen fan
Uitslag kinderspelen Blauwpoort-com-
missie:
Meisjes 7-8 jaar: Agatha de Boer,
Sietske van Mey, Aagje v. Buren.
Meisjes 9-10 jaar: Akke Galama, Truus
v. Kouteren, Elske Wouters.
Meisjes 11-12 jaar: A. Kooiker, A. de
Groes, Pietje Hoogma.
Meisjes 13 jaar en ouder: Geertje Hoe-
ben, Janke Boermans, Jacoba Vlag-
sma.
Jongens 7-8 jaar: Otto Andriesma, Jan
Nota, Piet Gerritsma.
Jongens 9-10 jaar: Auke Hoekstra, F.
Landskroon, Harmen de Vries.
Jongens 11-12 jaar: W. Krooyenga, J.
Terpstra, Rein Postma.
Jongens 13 jaar en ouder: Dirk An
driesma, Frans Popma, Yeb Ooster-
baan.
Op 1 Sept, had te Witmarsum een
itramongeluk plaats. De tram uit Leeu
warden reed door verkeerde wissel-
stand bij Harkezijl op een andere tram.
De reizigers werden erg door elkaar
geschud, maar bekwamen geen per
soonlijk letsel.
Bolswards Nieuwsblad
XT
„I I I ibl- I-- _,..L 1 *1 ijiïwül
