I
Buitenlands Overzicht
in
Provinciale Kroniek
Iken
rzee-
men
op:
Ikon
vogelvlucht J
nt
sus
mstr.
□de
nden
n
IW
rsus
No. 72
Vrijdag 19 Sept 1947
43e Jaargang
West-
Uitgave van Drukkerij Fa, A. J. OSINGA - Bol sward
1 6
er en
BUITENLANDSE ZAKEN
DEFENSIE
ing).
L
BINNENLANDSE ZAKEN
i van
van
m
iden
WEDEROPBOUW EN VOLKSHUISVESTING
een bouwprogramma zal de woningbouw op de
JUS
Bols-
s uit
zijn,
r
iren
>sen
Hek
De rede werd wegens ongesteldheid van
H. M. de Koningin uitgesproken door de
Minister-President Dr. Beel.
1947.
i der
:ra te
Veru-
Vries.
ikstra
Cor-
lanna
n, zv
>ls te
lof de
vedn.
uturn.
3han-
rl. te
dan
icieel
Heb
lis te
i wat
it zo
geeft
leeft.
J en
'/erschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5I57i
OVERZEESE GEBIEDSDELEN
De verbetering, die verleden jaar kon worden aangewezen, in de ontwikkeling
der gebeurtenissen in Indonesië, ondervond ernstige belemmering.
Weliswaar zijn verdere schreden gezet op de weg naar de verwezenlijking. De
staat Oost-lndonesië kwam tot stand. West-Borneo en andere delen van de ar
chipel werden erkend als zelfstandige gebieden met een eigen bestuur.
Helaas echter heeft de verhouding tot de republiek zich in ongunstige zin
ontwikkeld. Deze toespitsing heeft offers en leed gebracht.
Hare Majesteit de Koningin heeft mij opgedragen deze zitting van Uw hoge
college te openen en mij gemachtigd daarbij voorlezing te doen van de rede,
die Hare Majesteit voornemens was uit te spreken.
Hoewel in de ruim twee jaren, die ons scheiden van de dag der bevrijding, het
beeld van ons land, dank zij de toenemende krachtsinspanning van ons volk,
alom zichtbare, gelukkige veranderingen heeft ondergaan, moeten wij iedere stap
op de weg vooruit nog steeds bevechten tegen een stroom van nationale en inter
nationale moeilijkheden, die nauwelijks in kracht vermindert.
De ontwikkeling van de internationale toestand blijft zorgelijk. Het beleid der
regering met betrekking tot de Verenigde Naties blijft beheerst door het streven
naar het bevorderen van goede internationale verhoudingen. Ondanks het gerezen
meningsverschil nopens de bevoegdheid der Verenigde Naties in de Indonesische
kwestie, bleven de internationale betrekkingen van vriendschappelijke aard.
Met grote waardering jnogen de diensten worden herdacht, die zowel marine
als landmacht bewijzen bij het herstel van de rechtsorde In Indonesië.
De toestand van ’s lands financiën eist, dat ook de uitgaven voor onze krijgs
macht zo beperkt mogelijk worden gehouden. Deze beperkingen zullen tot gelei
delijke, doch zeer aanzienlijke vermindering der personele sterkte voeren.
JUSTITIE
Voor de samenstelling van een nieuw burgerlijk wetboek is een opdracht ver
leend. Wetsontwerpen mogen worden verwacht tot herziening van het ontslag
recht van werknemers en tot instelling van een overheidstoezicht op bepaalde
gezinnen, wier onmaatschappelijk gedrag gevaar oplevert voor de samenleving.
Bij de verwezenlijking
eerste plaats staan.
Trigst
vrijstad geworden. De Ver. Naties moe-
15 jr.
1 der
ward
inan-
k als
s be-
laat-
iltaar
>uden
>p 25
OER,
AbonaementsprQs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.n.
Giro 8792Ö
i Ne-
i het
n Fi-
i het
i het
ider-j
De heer Rietdijk werd op het perron te
Leeuwarden door een toeyal getroffen.
Hij kwam te vallen en werd door een
binnenkomende trein overreden en ge
dood.
Beppe Atsje, (wed. A. Bakker-Tllma)
de oud-concierge van de Wieuwerder
grafkelder, is heden 98 jaar geworden.
Zij is de oudste Inwoonster van Baarde-
radeel.
Te Zwagerveen werd kort geleden een
schaap van de veehouder J. Osinga door
een bloeddorstige hond gedood; Vrijdag
middag vond men in een weiland onder
Twijzel opnieuw twee door een hond ge
dode schapen in een sloot.
Een achtjarig zoontje van de heer H.
Folkertsma te Twijzelerheide kwam spe
lenderwijs onder een passerende auto te
recht. Met een gebroken been werd het
kind naar een ziekeninrichting te Leeu
warden overgebracht.
Te Rottevalle is in de boomgaard van
de heer G. de Jong een appelboom voor
de tweeede maal begonnen te bloeien.
Aan enkele takken kwamen zelfs nieuwe
vruchten.
Tussen Oosterwierum en Bozum gebeur
de een ongeval, dat door doortastend in
grijpen van de automobilist nog betrek
kelijk goed is afgelopen. Het driejarig
dochtertje van de landbouwer Sybrandy,
dat op het signaal van een naderende
auto, bestuurd door de heer F. R. Fen-
nema van Goutum, op zij was gegaan,
stak plotseling vlak voor de auto de wég
over. De heer Fennema wist, door het
stuur om te gooien en krachtig te rem
men, te voorkomen, dat het meisje werd
overreden. De auto raakte haar en het
kind werd tegen de weg geworpen,
waarbij het echter slechts licht gewond
werd. De auto sloeg tweemaal over de
kop en kwam in de sloot terecht. Zij
werd daarbij ernstig beschadigd. De heer
Fennema kwam wonder boven wonder
met enkele lichte kneuzingen en een nat
pak vrij.
Het meisje was daags tevorem nog juist
voor een autobus de weg overgestoken,
terwijl zij tevens nog een melkauto
dwong te stoppen door midden op de
weg te blijven staan.
Bij de Oudegaaster brug heeft de vracht
auto van de firma Slump uit Leeuwarden
een autobus van de N.O.F. uit Dokkum
Een voorlopige wettelijke voorziening met betrekking tot de financiële verhou
ding tussen rijk en gemeenten zal op zeer kerte» termijn worden voorgeeteld,
evenals een regeling van het politiewezen. Een partiële wijziging van de pen
sioenwet kan spoedig tegemoet worden gezien.
ONDERWIJS, KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN
Als verdere schreden op de weg der vernieuwing van het onderwijs zullen
u voorstellen bereiken tot herziening der regeling van het voorbereidend hoger
en middelbaar- en van het nijverheidsonderwijs. Belangrijke voorzieningen vergt
het technisch hoger onderwijs. Wettelijke grondslagen worden ontworpen voor
de monumentenzorg, alsook voor de regeling van het radiovraagstuk.
De Russen
troffen echter een daartoe door de Ver.
Staten in de Veiligheidsraad gedaan
voorstel weer met hun veto en ten einde
raad stelden de Amerikanen nu voor de
kwestie maar van de agenda van de Vei
ligheidsraad af te voeren. Ook dit voor
stel werd aangenomen met de stemmen
van Polen en Rusland tegen, doch daar
het hier een kwestie van procedure be
trof, gold de Russische stem niet als veto.
Nu is de Griekse kwestie in de Veilig
heidsraad van de baan, evenals de com
missie die voor die raad toezicht op de
Balkan houdt. Maar nu kunnen de V. S.
deze zaak, als een nieuwe kwestie, di
rect in de algemene vergadering der V.
N. brengen, waar ook de Palestijnse, de
atoomkwestie en.die van ’t vetorecht
zelve moeten worden behandeld. De
staatslieden zullen het dus in dit laatste
deel van 1947 heel druk hebben, want
over de vrede met Duitsland en Japan
moet ook weer worden onderhandeld.
De
Te Sneek werd/Woensdag, na een een
voudige plechtigheid in het koor van de
Martinikerk een gedenksteen voor ge
sneuvelde Canadese militairen aan de
Kerkvoogdij overgedragen.
Het casco van een grote Hollandée sleep
boot kwam in de laatste oorlogswinter
op het strand van Vlieland terecht.
Thans tracht men het schip wederom
vlot te krijgen.
Te Oostermeer raakte wegens het spelen
met lucifers een hooiberg in brand en
gingen 8 voer hooi in vlammen op.
Te Akkerwoude geraakte een jongen
met de hand in een klompmakersma-
chine. Eén vinger werd afgesneden.
Kolenbroei kwam voor bij de opslag
plaats te Tacozijl (Ir. Woudagemaal),
waar een vuurhaard ontstond in de op
geslagen steenkolen.
Te Harderwijk bleven Zaterdagavond in
’t Broekemerveld de melkbussen aan de
weg staan. Men vond de melkrijder G.
Bol dood achter zijn woning.
Wegens belediging (n.l. van wijlen mr.
Hepkema in Nieuw Friesland) werd Ds.
J. J. Kalma veroordeeld, tot f50.boe
te of 10 dagen hechtenis.
Te Heerenveen werd door de zoon van
de eigenaar, die de vorige week uit een
inrichting voor zwakzinnigen was ont
slagen, brand gesticht op de scheeps
werf van de heer Brouwer.
Te Sondel werd, doordat kinderen op
zolder met lucifers speelden, brand ver
oorzaakt in de boerderij van de heer H.
Y. de Jong. De boerderij werd door 2
gezinnen (samen 20 personen) bewoond,
die thans dakloos zijn.
Te Oudega (Sm.) sloeg de bliksem in bij
de heer Tj. Jongsma. Een hond en een
varken werden gedood, de heer de Jong
die daar juist aanwezig was, gewond
en de electrische leiding van zes omlig
gende huizen beschadigd.
Een reuzeaardappel kweekte de heer S.
de Vries te Berlikum. De kanjer woog 8
ons en 20 gram.
Grouw heeft weer een nieuwe torenklok,
welke plechtig is ingeluid.
Te Lippenhuizen wordt de 200 jaar oud
zijnde Doopsgezinde kerk buiten gebruik
gesteld. De laatste dienst is reeds gehou
den.
ten nog steeds een gouverneur aanwij
zen en zolang die er niet is, blijft de stad
door Amerikaanse en Engelse troepen
bezet. Er hebben zich al relletjes voorge
daan met als resultaat een paar doden
en tientallen gewonden. Het zullen de
laatste niet zijn in dit Dantzig van de
Adriatlsche Zee.
Intussen schijnt
Zuid-SlaviC
ook zijn moeilijkheden te hebben met
ondergrondse strijders tegen de Tito-
regering, die zich „kruisvaarders” noe
men en tot een R.K. organisatie zouden
behoren. In
Wie re tuurden i
Men moot de kij troch de bek
melke.
vredesverdragen
met de vroegere as-satellleten Oos
tenrijk uitgezonderd en met Italië zelf
zijn thans in werking getreden. Men
krijgt de Indruk, dat Itaiië nu overladen
wordt met vriendelijkheden en beloften
van de zijde der grote Westelijke geal
lieerden, die de betekenis van dit land
als Middellandse Zeemogendheid naar
waarde weten te schatten, ook al zit het
thans economisch aan de grond en woe
den er grote stakingen. De toenadering
tussen Frankrijk dat aankondlgde dat
het met leder land dat daartoe bereid
was een tolunie wenste te sluiten en
Italië dat zich direct bereid verklaarde
daarover te onderhandelen, wat ook
enige Scandinavische landen wilden
kan van groot belang zijn voor de poli
tieke verhoudingen in dit deel van Euro
pa.
Nu het vredesverdrag met Italië in wer
king is getreden en de Italiaanse gebie
den, aan Z.-Slavië en Frankrijk toege
wezen, door deze landen bezet zijn, is
de twistappel tussen Z.-Slaven en Itali
anen:
Tsjecho-SIowakfje
doen zich echter verschijnselen voor die
doen vermoeden, dat men daar verder In
communistische richting gaat dan over
het algemeen vermoed werd. De Tsje
chische socialisten hebben met de com
munisten een eenheidsfront gevormd,
waaruit een fusie van belde partijen ver
wacht wordt, een deel der soc.dem. partij
keurt een en ander af, twee soc. minis
ters zijn afgetreden.
Tegelijkertijd zijn in Slowakije een groot
aantal personen gearresteerd verdacht
van samenzwering tegen de staat, hier
bij zouden gewezen fascistische groepen
betrokken zijnx Gaat het in Tsjecho-Slo-
wakije verder in communistische richting
dan kan verwacht worden dat het zich
hechter bij Rusland aansluit dan tot nu
toe. Thans nam het nog een zeker on
afhankelijk standpunt in, waarom men
ook verwachtte dat inplaats van Polen,
dat moet aftreden als lid van de
Veiligheidsraad
Tsjecho-Slowaklje zou worden gekozen,
inplaats van Australië achtte men de
keus van Canada waarschijnlijk, voor
Brazilië komt natuurlijk een andere Z.-
Amerikaanse staat in de plaats. Tot
voorzitter van de algemene vergadering
der Ver. Naties is een Braziliaan geko
zen.
De Parijse conferentie
der 16 Europese landen, die aan ’t plan-
Marshall medewerken zou aanvankelijk
15 September eindigen, deze datum is
thans echter verschoven naar 22 Sept.
Dat tengevolge van een wenk van Ame
rika, dat kennis genomen hebbende van
het rapport dat de conferentie aan Was
hington zou presenteren, tot de conclusie
kwam dat het wel wensen te berde
bracht, omtrent hetgeen de Ver. Staten
zouden presteren om Europa weer op
de been te helpen, maar weinig opbou-
wends bevatte omtrent wat Europa zelf
geleidelijk zou kunnen doen.
De Amerikaanse hulp, in een of andere
vorm te verlenen, zou tussen 1948 en
1951 zo iets van
Engeland
maar eens als voorbeeld, waar de rege
ring pas een nieuw plan om de export
te verhogen heeft opgesteld, volgens het
welk dit land 1/3 meer moet exporteren
dan tot heden.
Tegelkertijd beperkt echter Engeland
zijn invoer en keert alles wat naar luxe
riekt, onze fruitkwekers weten er even
veel over mee te praten ais de Franse
fabrikanten van luxe artikelen. Boven
dien richt Engeland zich voor de invoer
van zijn levensbehoeften steeds meer op
andere delen van het Britse Gemenebest.
Die Engelse politiek is volkomen begrij
pelijk en verdedigbaar, ook andere lan
den worden door de noodzaak tot derge
lijke maatregelen gedwongen, maar het
gevolg Is dat er van een behoorlijk ruil
verkeer in Europa zelf practlsch wei
nig terecht komt; ook al omdat Duits
land, een der belangrijkste factoren in
deze, daarbij nog geheel ontbreekt en
Rusland dat zeer veel goederen uit het
Westen zou kunnen opnemen, in ruil voor
grondstoffen, eveneens. De nieuwe aan
drang van de Ver. Staten heeft wel geleid
tot pogingen om tussen verschillende
Europese landen tolunies waarvan de
Benelux een geslaagd voorbeeld schijnt
te sluiten maar die kunnen maar niet
zo uil de grond gestampt worden, dat is
een werk van jaren.
De Scandinavische landen
Denemarken, ijsland, Noorwegen en
Zweden zijn bezig met het overwegen
van zo iets, maar reeds liet Rusland zijn
waarschuwende stem horen. Het vindt
dat een Scandinavische tolunie bedenke
lijk veel op blokvorming tegen het Oos
ten lijkt en men mag er op rekenen dat
deze landen, die ook in een stormhoek
liggen, omdat de Amerikaanse en Rus
sische machts- en strategische sferen
gaandeweg in het Noorden naar elkaai;
toeschuiven, enigszins huiverig zullen
zijn tegen de wensen van de grote Oos
telijke buurman in te gaan. Het is alleen
het voorrecht der machtigen zelf, bru
taal tegen elkaar te kunnen zijn.
Zo1 hebben de Amerikanen toen de Rus
sen dezer dagen bij de
Perizische regering
de kwestie der olie-concessies weer ter
sprake brachten, deze regering onmid
dellijk steun toegezegd, waarop de Per
zische premier prompt in het parlement
meedeelde, dat zijn regering geen bui
tenlandse lees Russische inmenging
in binnenlandse aangelegenheden zou
dulden. Perzië is eigenlijk een even teer
punt als Griekenland, welke laatste
kwestie door een eigenaardige loop van
zaken van de agenda van de Veiligheids
raad is geraakt. De Ver. Staten wilden
deze zaak, die in de Veiligheidsraadniet
opschoot, omdat beslissingen daar maar
aldoor door een Russisch veto werden
getroffen, in de algemene vergadering
der Ver. Naties brengen, welke nu ge
opend is en zoveel werk voor zich heeft
dat ze wel drie maanden zal duren.
SOCIALE ZAKEN
Van een ontwerp tot verbetering der positie van rentetrekkende invaliden, we
duwen en wezen kunt gij de indiening tegemoet zien.
Op het terrein der volksgezondheid worden voorbereid een nieuwe wettelijke
regeling van het ziekenfondswezen en een nieuwe wettelijke organisatie der
gezondheidszorg.
ECONOMISCHE ZAKEN
De stoffelijke welvaart van ons volk kan alleen worden verbeterd, indien de
productiviteit van ons eigen land omhoog wordt gevoerd. De levering van
goederen en diensten naar het buitenland zal krachtig worden bevorderd en
de economische samenwerking met de overzeese gebiedsdelen blijft een voor
werp van aanhoudende zorg.
Constructieve samenwerking van alle bij het bedrijfsleven betrokkenen zal door
de Indiening van een wetsontwerp op de publlekrechtelijke bedrijfsorganisatie
worden bevorderd.
18 milliard dollar
moeten bedragen. De. Amerikanen zijn
van dat bedrag blijkbaar wat gesrhrok-
.ken, zij hadden zich de toestand nog
wat te rooskleurig voorgesteld, durven
er vermoedelijk niet mee bij het Con
gres komen en hebben dus gevraagd om
een nieuw rapport, waarin duidelijker
naar voren komt, wat Europa zelf kan
en zal doen. Daarop is de conferentie
dan opnieuw aan het. werk getogen en
heeft zich gezet aan het moeilijkste deel
van haar taak. Want het is wel zeer
lastig onder de gegeven omstandigheden
iets te voorspellen omtrent de gang van
de economische toestand in Europa zelf
in de eerstvolgende jaren, en hoe een
uitwisseling van goedéren tussen de di
verse landen van Europa tot stand te
brengen, welke de welvaart van dit blok
op zodanige wijze snel zal omhoogstu
wen, dat het minder steun in de eerst
komende jaren van dé Ver. Staten be
hoeft, dan het ontwerp-rapport der con
ferentie voorzag. Neem
LANDBOUW, VISSERIJ EN VOEDSELVOORZIENING
Voor de noodzakelijke maatregelen ter bevordering van de rationalisatie in
het landbouwbedrijf is een schema van zes jaren opgesteld, dat eerlang aan de
Staten-Generaal zal worden oangeboden.
VERKEER EN WATERSTAAT
Op het gebied van het verkeer zijn voorstellen te wachten, betrekking hebbende
op het vervoer van goederen te land en te water, zomede een wetsontwerp
betreffende de zeehavens, terwijl voorts het nodige zal worden verricht om de
regeling van het verkeer langs de weg wederom op wettelijke grondslagen
gelegen buiten de bezettingsperiode, te doen berusten.
FINANCIëN
Met voldoening moge worden vastgesteld, dat, dank zij het verkrijgen van
buitenlandse leningen, een deviezencrisis kon worden voorkomen. Niettemin blijft
het welvaartsherstel bedreigd door schaarste aan buitenlandse betalingsmiddelen.
Derhalve zal, naast handhaving van een scherpe contröle op het deviezengebruik,
alles in het werk dienen ten worden gesteld om de positie van de betalingsbalans
te verbeteren.
Met vasthoudendheid zal worden gestreefd naar het beperken van overheidsuit
gaven. De binnenkort aanvangende afwikkeling van de geblokkeerde tegoeden
zal gelijke tred houden met de inning van de voorlopige aanslagen in de ver-
mogensheffingen.
Gevoegd bij de vele en grote moeilijkheden zal de behandeling dezer veelheid
van zaken grote en voortdurende inspanning van u vergen
Op deze inspanning moge de meer dan ooit voor het slagen van ons mensen
werk noodzakelijke zegen Gods rusten.
In naam der Koningin en daartoe door Haar gemachtigd, verklaar ik de gewone
zitting van de Staten-Generaal geopend.
en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Bolswards Nieuwsblad
De Troonrede^
