riis
Sys6ert JapiRs-p
1
In óld-Koarnvverter kriget de
Martinytoer
Fan de
door Nederland
No. 75
43e Jaargang
Dinsdag 30 Sept. 1947
Streekblad
Friesland
Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA
- Bolsward
De
aan
Tj. de J.
nou’t syn léste bondel „It sil bistean”
mei de priis kroane waerd.
Net yn in skitterjende ferstechnyk ef
foarmforfining, net yn in breed forskaet
fan toanen, net yn in machtige bisieling
ef retoaryske krêft, mar yn it tsjoenen
mei sljochtwei wurden leit syn greate
bitsjutting. „En nou ek, sa’t ik mar hwat
sleauwe dingen siz. Kinn’ er minsken
wêze dy’t ik meinim, om’t hja it libben
seis fiele, Net opmakke as in byld, mar
sa’t de siele it oanbringt.” (Ut: Freo
nen). Dizze „lichte ruter, dy’t grypt nei
goadene ark” wit: „fier yn it fryske lib
ben rinne myn woartels". Wy sizze it
mei Piebenga: Lit hiele Fryslün ’t ek
witte, lit har de fersen fan Postma priu-
we en der fan genietsje.
schilderijen te hebben gesigneerd met
de namen Vermeer, of Pieter de Hoogh,
zal zich 29 October voor de rechters
moeten verantwoorden.
Te Baarle-Nassau viel het 3-jarige kind
van de landbouwer C. van Tilburg in een
ketel met kokende pap. De kleine is in
het ziekenhuis aan de brandwonden
overleden.
De 35-jarige A. J. J. Wofmeger, werfr-
zaam bij de Ned. Zoutindustrie te Hen
gelo is van 8 meter hoogte uit een boor
toren gevallen en op slag gedood.
Twee Schevenlngse vlsscherschepen, die
ter vangst van verse vis waren uitge
varen kwamen ledig te IJmuiden aan. Zij
bleken hun vangst in Engeland te heb
ben verkocht De groothandel was hier
over slecht te spreken.
Ongeveer 100 artsen, liefst jongeren en
200 tot 250 verpleegsters uit Nederland
zijn in Indonesië nodig. Zij moeten die
genen vervangen, die een tweejarig con
tract met het Rode Kruis hebben en weer
naar Nederland terugkeren.
Bijna honderd passagiers, waaronder
Kardinaal de Jong en zijn broer bevon
den zich op de tjalk, die verleden week
15 uren nabij de pier te Holwerd aan de
grond zat.
106.325 bezoekers zagen de Friese land
bouwtentoonstelling. Zuster Nijdam, de
100.000ste werd met geschenken over
laden.
Minister Jonkman zal vermoedelijk belast
worden met de portefeuille Reorganisa
tie van het Koninkrijk.
De heer J. Sijbr. Faber vierde zijn 25-
jarig jubileum als brandmeester.
Rectificatie
BONNENLIJST.
In onze bonnenlijst sloop j.l. Vrijdag een
storende zetfout. Men leze niet: N 03 div.
1600 gr. brood, maar N 03 RES. 1600
gram brood. Red.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De Willem Barendsz zal weer koers zet
ten naar de Zuidpool. De Schiermonnik-
oger KI. Visser is weer kapitein, terwijï
zijn vrouw en een 20-tai eilanders mee
gaan.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij voorultbetrilng
Advertentieprijs10 cent per m.m
Giro 8792Ö
De Nederlandse Radio Unie heeft voor
het aanstaande seizoen een 40-tal jeugd-
concerten in zijn programma's opgeno
men, o.a. in Sneek.
De papierfabriek Van Gelder en Zn. heeft
wederom toestemming gekregen, de pa-
pierprijzen voor couranten te verhogen
en wel met J/j cent Per kg- papier.
De Duitse goudvoorraad ter waarde van
330 millioen dollar, die tijdens de oorlog
in beslag is genomen, zal verdeeld wor
den onder de benadeelde naties.
„Walvis in zicht” is de titel van een film
die Polygoon-Profilti binnenkort over de
walvisvangst brengt.
Franse krijgsgevangenen die in de oor
log ontsnapt waren, arriveerden in Den
Haag en boden de minister van oorlog
een bronzen plaquette aan.
Charles Eeyck vervaardigde een raam
voor de St. Janskerk in Gouda^ ter her
denking van Nederlands bevrijding. Het
zal een plaats krijgen naast het raam
der Gebr. Crabeths, die dit maakten bij
de vrijwording van de Republiek der Ze
ven Provinciën.
Deventer krijgt een fabriek van cellu-
lose-producten, de eerste fabriek op dit
gebied in Nederland.
De „Willem Ruys” het nieuwe vlagge-
schip van de Rotterdamse Lloyd, heeft
de werf van „De Schelde” verlaten voor
haar eerste proeftochten.
1 October a.s. worden de zelfverzorgers
voor vlees in de gelegenheid gesteld tor
het slachten van varkens en/of schapen
voor eigen gebruik, evenals in andere
jaren zal het slachtseizoen per 31 Maart
eindigen.
Huismoeders hebben nog slechts recht op
15 punten. Naar het Vrije Volk verneemt
worden misschien 5 punten extra gege
ven.
Wiere tuurden t
Niten binne noch slimmer as X
luzen.
„Hüld en boel”, dat wie kost foar de
tentoanstellingsminsken, dat wie as in
dessert nei in swler diné, dat forkwikte
en forfriste, mar it oare wie fan it goede
to folie.
It wie in boppeslach dat de Keninginne
de Woansdeis nei Ljouwert kaem en der-
mei it BistjÜr fan de Tentoanstelling in
fortsjinne eare oandie. Sa’t it heart, hat
de hege Lénfrouwe alle noeden en soar
gen om oare dingen dy deis thus litten
en joech Hja glêns en bllidskip oan dit
kostlike barren. Jammer, dat Minister
Mansholt de iepening fuort en daliks
hwat bidoarn hat. Dat hie net wêze
moatten. Men wit, de Minister sit hwat
yn swier waer mei de boeren en de
Fryske Stiftlng fan de Lfinbou hat syn
mismoedigens net Ünder stuollen en ban
ken stoppe, mar helderop hearre litten.
Dat de Minister der oars oer tinkt, is
syn goed rjocht en wy tinke der net oan,
him dat kwea Of to nimmen. Mar Foar-
sitter Oosterbaan hie op gjin inkelde
manear oanlieding jown om de stimming
to bidjerren. Hy hie torjocht alle proble
men rêste litten en siet hjir as Fc^rsitter
fan de prachtige tentoanstelling. De Mi
nister koe dizze dingen jammer genöch
net skiede en helle se mei sin trochinoar.
It wie al in lyts insidint, doe’t de Foar-
sitter syn rjochterhên, Dr. Ir. J. B. van
der Meulen oan de Minister foarstelde.
Dizze krige in stiif knikje en koe syn üt-
stutsen han mar wer weromlüke, de Mi
nister seach oer him hinne. Dat wie in
pynlik momint. Dr. van der Meulen wie
hjir lykwols net de redacteur fan it Stif-
tingsblêd, mar lid fan it Tentoanstellings-
komité en as sadanich hie hy dizze bi-
hanling net fortsjinne. Ek de rede, hwer-
mei de Minister iepene en de wize hwer-
op hy dat die, wie net op syn plak. En
as der by sa’n gelegenheit net sa folie
minsken wiene, dy’t nei eltse taspraek
automatisch hantsjeklappe, dan wie it
déastil bleaun. Né de Minister hat yn
Sa is dan ek de tentoanstellingswike wer
oan ’e kant. De Fryske Lfinbou-organi-
saesjes en alle ynstellingen, dy’t der tlcht
of saeklik by steane, hawwe har bést
tige dien. Der is in almeugend stik wurk
forsetten en mei troch it waer is it ge-
hiel tige slagge. De stêd Ljouwert hat
him ek tige ward, alle lof derfoar, mar
wy leauwe net, dat de strjitten, dy’t in
ein fan it tentoanstellingsterrein lizze,
oer it bisiik foldien wêze sille. Siz it
mar earlik, der wie foar de minsken, dy’t
in dei nei Ljouwert west binne fierst
to folie om it nei to kommen.
De tentoanstelling seis wie to great dan
dat men dizze yn ien kear goed bisjen
koe. De earste seis, acht, tsien tinten kin
men forarbeidzje en dan wurdt it in
spultsje fan de ein sjen to krijen. Licha-
melik, mar binammen geastlik is men
deawurch fan it dangeljen en yn de ear
ste de béste gelegenheit siket men res-
tauraesje. De middeis nei de Wilhelmina-
baen foar it concours of de keuring en
leau dan mar grif, dan is men net mear
by steat om de jouns jit in swier literair
stik fan goed fjouwer üren mei lange
monologen, op to nimmen. De lju, dy’t
allinnich om Simson nei Ljouwert kamen,
dy hawwe it geniet der fan hawn, mar
net de yneine swalkers fan de Jacob
Catsstrjitte en de Wilhelminabaen.
Syn wurk foun officiële weardearring Oslo en Kopenhagen uitkomen tegen
Noorse en Deense athleten, als afsluiting
van het athletiekseizoen op de baan.
Ans van Dijk, de Joodse vrouw, die vele
volksgenoten aan de S.D. uitleverde,
hoorde haar beroep verwerpen, zodat zij
nu de tweede vrouw in Nederland is, die
een doodvonnis wacht.
Prinses Juliana en Prins Bernhard zijn
uitgenodigd het huwelijk van prinses Eli
zabeth van Engeland bij te wonen.
Op Schouwen-Duiveland wordt, volgens
een courantenbericht, sinds weken jacht
gemaakt op een wild zwijn. De eiland
bewoners vragen zich af hoe dat beest
op hun eiland is terecht gekomen.
H. M. de Koningin heeft de wens ken
baar gemaakt, dat haar aanstaand jubi
leum in soberheid zal worden gevierd.
Mr. van Kleffens zal uit naam van H. M.
de Koningin het gouden erezwaard met
de 194 parels en 246 toermalijnen aan
generaal Eisenhouwer overhandigen.
2000 Militairen uit Den Bosch zijn de
Groningse boeren een handje gaan hel
pen bij de aardappeloogst.
In de Ridderzaal te Den Haag werd
plechtig herdacht, dat 100 jaar geleden
het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs
werd opgericht.
Clinge Doorenbos, de dichter-zanger, zal
in Octobber herdenken, dat hij 40 jaar
geleden zijn artistenloopbaan begon.
Volgens verklaringen, die de S.D.er
Schöber aflegde, zou zich in de buurt
van het vliegveld Twenthe nog een
massagraf bevinden.
Ruim 450 ouderloze Joodse kinderen uit
Midden- en Oost-Europa zijn in ons land
gearriveerd, waar zij in het „Het Apel-
doornse Bos” te Apeldoorn een gastvrij
thuis zullen vinden.
De Zwitserse Voetbalbond en de K. N.
V. B. zijn overeengekomen elkaar om de
twee jaar te ontmoeten, met dien ver
stande, dat de eerstvolgende ontmoeting
in 1949 in Zwitserland zal zijn.
Han van Meegeren, die er van wordt be-
De proef met gasgloeilichten als straat
verlichting is goed uitgevallen. Het aan
tal lichtpunten zal derhalve worden uit
gebreid.
Enkele dames te Bolsward hebben ge
weigerd mee te doen aan de mode om
een of meer vogellijken op de hoed te
dragen. Het plaatselijk blad brengt deze
dames hulde.
oersettingen: Gedichten fan Rilke,
fine, rêstige, teare, hwat weake sfear fan
Rilke moast in stil-meditearjend minske
as Postma wol lüke, hoe frjemd dy sfear
yn mannich ding dan ek oan syn eigen
wurk wêze mei. De bondel Dagen, kaem
yn 1937; hjir sit wer mear in persoan-
like ynslach yn, byg. yn de frije fersen,
dy’t Postma graech ta dat doel foar kar
nimt; nim. mar de oandwaenlike fersen
„Freonen” en „As ik opdroegen wurd.”
Ljouwert net in béste beurt makke, hy
helle dingen trochinoar, dy’t net byin-
oar hearden en bidoar dertroch de iepe
ning.
De tentoanstelling seis hie treflike kwali
teiten, hy wie aestethysk tige forsoarge,
de architecten hawwe in prachtlch gehiel
makke fan de stands. Ek de stands seis
wiene foar it each in great geniet. Mar
it is wol eigenaerdich, it wie moaijer en
ynstructiver foar de leek as foar de fak-
man. Wy hawwe Ünderskate minsken
frege en éltse kear wie de takman hwat
toloarsteld en de leek ünder de yndruk.
Fryslén liet hiel hwat sjen, mar de fak-
Iju hawwe op har eigen gebiet net folie
nijs sjoen. It wie mear in publyksjow
as in ütstalling fan nlje dingen en nije
methoades. Yn de propaganda is wak
ker ophelle, dat wy üs yn de nije tild
op ’e hichte stelle moasten, hwat yn It
bütenlén allegearre yn de oarloch birikt
wie. Wy moasten net efteroan komme.
Wy moasten leare, hwat der op fakge-
biet nijs wie to sjen. Nou dat foei dan
danich Of, allinnich de öfdieling molkma-
sines hie hwat om ’e hakken, mar de
oare lênboumasines en heaboumasines
wie meager. It blykt wol, dat der noch
net folie goeds is. Ek by de suvelêfdie-
ling wie it net oars. De Alfa-Laval-con-
tinu-bütermasine stie midden yn ’e tinte
as in dead ding, krekt sa as er al sa faek
yn de fakblêdden op foto’s stien hai, mar
der wie it dan ek mei sein, in inkelde
platepasteur, in koeler, mar oars och sa
sober. Né, de büterdirekteuren binne net
mei mismoedige gedachten nei har fa-
bryk werom gien, hja kinne noch skoan
meidwaen. Mar foar it greate publyk
wie dizze greate Lênboutentoanstelling
in prachtige demonstraesje fan boere-
kinnen en wollen.
AAN DE FRIEZEN BUITEN
FRIESLAND.
Op 7 October a.s. zal In de parochiekerk
van St. Franciscus te Bolsward tot bis-
schop worden gewijd Mgr. Nicolaas Het-
tlnga, benoemd bisschop van Rawalpin
di (Pakistan).
Dit is een groot feest, niet alleen voor
Bolsward, dat reeds 2 missie-bisschop-
pen voortbracht, maar ook voor geheel
Katholiek Friesland.
Met medeweten van Mgr. Hettinga heeft
zich een ere-comité gevormd, waarvan
Zijne Eminentie Johannes Kardinaal de
Jong het beschermheerschap heeft aan
vaard, terwijl de Commissaris der Ko
ningin in de provincie Friesland, Mr. H.
P. Linthorst Homan, eveneens van zijn
belangstelling heeft doen blijken.
Dit ere-comité, bestaande uit vertegen
woordigers van alle gewestelijke katho
lieke verenigingen, rekent het zich rot
een eer aan de organisatie van de plech
tige wijding zoveel mogelijk luister bij
te zetten. Het meent dit op de eerste
plaats te kunnen doen door alle Friezen
in en buiten het Heitelén op te roepen
ter gelegenheid van hun feest at'n Mgr.
Hettinga een wijdingsgeschenk aan te
bieden in de vorm van een bedrag aan
geld voor het nieuwe missiegebied van
Monseigneur.
Duizenden Katholieke Friezen buiten
Friesland zullen graag deze gelegenheid
aangrijpen om die dag mee te leven met
het feest van hun Friese stad Bolsward.
Duizenden Friezen zullen hun nieuwe
bisschop niet in de steek willen laten,
maar zullen èn door hun gebed én door
hun offer mee willen leven met de uit
verkiezing van één hunner zonen.
Toont Uw liefde voor het Heitelén en
voor de missie van een Friese bisschop
en offert met uw „lênslju” voor het wij
dingsgeschenk van Mgr. Hettinga.
De penningmeester van het ere-comité
J. Johs. Tromp te Sneek zal gaarne Uw
gift ontvangen op zijn giro nr. 130076
met vermelding: „Voor onze missiebis
schop”.
Het Ere-comité rekent op uw daadwer
kelijke medewerking.
J. G. S. BRUINSMA,
Burgemeester van Bolsward,
Voorzitter Ere-comité.
Lyk as de lêzer wit ha de Deputearre
Steaten fan Fryslün de foarste Gysbert
Japikspriis ütrikt oan de Fryske dichter
dr. Obbe Postma.
Foar de measte lêzers is dr. Postma in
frij ünbikende figuer. Fan Fedde Schu-
rer en Douwe Tammlnga hat eltse Fries
wol it ien en oar lézen, mei it wurk fan
Dr. Postma is dat net it gefal en dat hat
syn reden. Hoewol fan greate skientme
is Postma syn wurk foar de sljochtwei
lêzer fakentiids „swier om to forstean."
Syn wurk sille wy wol ris in pear priuw-
kes fan jaen, mar lit üs yn dit artikel
earst hwat oer de dichter syn libbensrin
en syn wurk yn it algemien sizze.
Piebenga hat der in moai krekt oersjoch
fan jown, dat de lêzer fine kin yn syn
moaije wurk oer de Fryske Skrifteken-
nisse. Wy litte him it wurd:
Yn 1868 waerd Obbe Postma to Koarn-
wert berne. It wie in boeresoan, dy’t
studearret en letter learaer yn ’e wis
kunde to Tilburch en Grins wurdt, dy’t
him op syn Ülde dei' yn Ljouwert nei
wenjen set en dêr wakker pielt mei
stüdzjes oer de Fryske buorkerij yn ’e
rin fan de ieuwen. Gjin biwegingsman
waerd er, gjin strider, gjin man fan ’e
aktualiteit. Wol: ien fan de béste Fryske
dichters. As jongfeint lies er mei niget
de fjouwer brosjueres fan de striid tus-
ken Piter Jelles en Lützen; letter krige
er de „Rimen en Teltsjes” to lézen en
seis sloech er ek al ris oan ’t dichtsjen.
Doe’t er al tritich jier wie, waerd it lyk
wols for ’t earst tinken. Sünt likernöch
1900 forskynde der yn Forjlt-my-net in
rige fersen fan „P.” ünder de sammel-
namme fan „It Fryske ifln en Fryske lib
ben”. It liken sa op it earste gesicht len-
füldige rymkes oer deistige Onderwer
pen, dy’t yn Fryslén al withoefaek bl-
songen wiene mar as men jin der yn-
joech, fornaem men al gau dat dizze
dichter de macht hie, om yn sljochte
wurden in nije en djippe gléns to lizzen.
Hjir wie ien, dy’t yn in waerme, stille
leafde alles hwat mei Fryslén en mei syn
wêzen gearhong, yn in djippe tagedie-
nens omfette. Jierren gyng dat sa troch.
De skriuwer kaem oars hast net 'nei foa-
ren; de lüde, drokke wréld lokke him
net. Einliks, yn 1918, forskynde der by
de fa. Osinga (doe noch to Snits) in
samling fan dit wurk: „Fryske L3n en
Fryske Libben”.
De ynhfild is ienféldlch en stiet fan al
syn wurk faeks it tlchtst by it folk; de
dichter dreamt oer it forline dat forlern
is en dat er yn syn mimerjen wer ta
libben bisiket to bringen en yn fersen
foarm to jaen. Dat him dit slagge is, bi-
wiisde de tankberens, dêr’t FryslSn dizze
kostbere jefte mei oannaem; al gau
moast der wer in printinge fan komme.
It like faeks as soe sa’n iensidige dich
ter him dochs ris üt syn stof skriuwe;
altyd wer itselde! Mar elk nij fers joech
nij geniet, for dy’t it yn stiltme priuwe
woe en dy’t de üntjowing fan de dichter
folge, wist ek, dat hy dy’t neffens syn
jierren dochs by de êlderein rekkene
wurde moast himsels net fêstskreaun
hie.
Yn de foarm kaem dat ek al üt: 0. Post
ma wie ien fan de earsten en iennichsten
yn Fryslén, dy’t it frije fers, sa’t dat nei
de oarloch yn ’e moade kaem, (gjin rym,
gjin fêste mjitte, gjin strofebou), brükte
en ek goed brükte. Binammen kaem det
üt yn de twadde bondel: De Ljochte ler-
de, 1929. It is jit itselde lüd mar djip-
per en riper. Party fersen binne objek-
tiver as de earste en geane mear boppe
Fryslên üt. Der sit hwat fan in spjalt
yn, mar by einbislüt drage ek hjir ISn en
libben de dichter oer alle ünwennige
langsten hinne. Yn 1933 kaem de bondel
Het kan ook anders. Te Hoensbroek
heeft men in zes weken tljds een nieuwe
H. B. S. gebouwd met 6 klasselokalen,
een directeurs- en concierge-woning.
Hulde!
De behoefte aan zuivere stikstof raamt
men voor Nederland op globaal ca.
130.000 140.000 ton. De eigen produc
tie zal thans naar schatting ongeveer 55
65000 ton bedragen, terwijl ca. 40.000
ton zal worden ingevoerd.
De phosphaatmeststoffen zijn thans vrij
van distributie. Dit betekent niet, dat
alle soorten even gemakkelijk te verkrij
gen zijn; het veel gevraagde Thomas
Slakkenmeel bijv, dat uit België en Lu
xemburg ingevoerd wordt, is nog slechts
in beperkte mate verkrijgbaar.
Wilde zwijnen worden herhaaldelijk ge
signaleerd aan de Oostgrens. Oude die
ren van 150 pond en jonge van 70 pond
ziet men soms in groepjes over de velden
trekken.
Slachtschapen zullen op de volgende 8chuldi d acht door hem vervaardigde
data voor export worden overgenomen: - - -
10 October Leeuwarden, ca. 300 stuks,
en 14 October Sneek, ca. 400 stuks.
100 koninginnen b wonden zich
boord van het K.L.K vliegtuig, dat Za
terdagmiddag naar Zuid-Amerika ver
trok. Het zijn jonge koninginnen van een
speciaal Italiaans bijenras, afkomstig van
een iemker te Bologna en zij reizen naar
Santos, Lugares en Buenos Aires, waar
zij zullen worden geplaatst bij een jonge
zwerm ter veredeling van het bijenras.
De koninginnen zijn verpakt in koker
tjes en elke koningin is omgeven door
een tiental werkbijen, die zich voeden
met suiker en op hun beurt de voeding
van de koninginnen verzorgen.
20 Nederlandse athleten vertrokken
Woensdag per K.L.M. van Schiphol naar
Scandinavië. ZIJ zullen dezer dagen in
Voor 50 jaar
Grote Biljartpartij op 4 October in café
„Neuf”.
Uitgave van
West- en Zuidwest
Bolswards Nieuwsblad
voor
I
i
