s
Werelddierendag
U te zeggen
Wat heeft de
JM
Provinciale Kroniek
Buitenlands Overzicht
>45
er
Vr«dag 3 Oct. 1947
No. 76
43e Jaargang
9BM
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
- Bols ward
Friesland
Zuidwest
Streekblad
West-
e n
voor
jante
jben
jaar
N-03
en
infl
1.15
ken
iker
ekt,
/en.
uur
loe-
^eg
erne-
rkre-
over
uwd,
rvlak
ge is
1940
Feder-
lioen?
tvoert
hon-
hec-
int of
ouw-
met
issen
zaad
Amerikaanse hulpactie.
De Amerikaanse president, enige minis
ters en de toonaangevende leiders uit
het Congres zijn thans bijeen om de on
middellijke hulpverlening aan die Euro
pese landen te bespreken, welke niet op
het inwerkingtreden van het plan Mars
hall kunnen wachten; het rapport over
dit plan zal immers eerst eind van dit
jaar in een gewone zitting van het con
gres worden besproken, en deze winter
zal extra zwaar voor Europa en spe
ciaal voor landen als Frankrijk, Italië en
Oostenrijk zijn, die niet, of niet meer
over dollars beschikken om overzee te
kopen.
In Frankrijk
wordt bijv, al overwogen om het brood
rantsoen op 150 gram per dag te bren
gen, het laagste in Europa. Naast levens
middelen gaat het om brandstoffen, dus
kolen en olie. Truman heeft reeds een
beroep gedaan op de Amerikaanse be
volking om zuinig te zijn met broodge
bruik enz. om noodlijdend Europa te
helpen.
Of het iets zal geven is een andere vraag
Want de grootste bezuiniging zou van
de zijde der Amerikaanse boeren moeten
komen, die nu de maisoogst mislukt is,
de veestapel in de oorlogsjaren be
langrijk uitgebreid met broodgraan
voeren.
Intussen heeft
presidentsverkiezingen
in 1948 in het vooruitzicht zal Truman
dan ook stellig niet al te straf in dezen
tegen de Amerikaanse industrie durven
Stafford Cripps
als minister van economische zaken ver
antwoordelijk wordt voor de gehele eco
nomische politiek en een commissie uit
het kabinet onder voorzitterschap van
de eerste minister zelf zich bemoeien zal
met het overwegen der economische
vooruitzichten en plannen. Cripps is een
krachtige figuur, van wie men hoopt
dat hij de vakbonden en hun leden, die
met hun eisen de regeringsplannen in
de weg schijnen te staan, zal weten
over te halen tot medewerking.
voor-
van
van
dat
t in
i.
laar
ling
/er-
Java
0.000
e af-
e de
5 in-
AND
illem
jlke-
Am-
11800
i«ge-
mais,
;ewas
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per num.
Oiro 87926
cas-
oor 't
i dat
wa-
rd
on-
Ze
niet
der
ities
op
stel-
’rin-
zien
vens
n en
men
Poll
jto’s
vens
;uke
aan
per
e.
J.
5 Wie re warden
Dq’t moai wêze wol moat pine
ütstean.
Truman
reeds een voorlopig plan opgesteld,
waarbij Frankrijk, Italië en Oostenrijk
deze winter voor een totaal van 580 mil-
lioen dollar aan nodige grondstoffen
zouden krijgen, het is alleen jammer dat
de prijzen in Amerika door de mislukking
der oogsten, zo gestegen zijn, zodat men
voor deze 580 millioen nu al weer veel
minder kon kopen dan enige tijd gele
den. Ook om de hulp aan Europa afdoend
te zijn, zou het dus gewenst zijn dat in
de Ver. Staten de prijsbeheersing na
de oorlog geleidelijk afgeschaft weer
werd ingevoerd, wat van betekenis zou
zijn niet alleen bij de overbruggingssteun
welke de Ver. Staten nu de landen gaan
verlenen welke het slechtst er aan toe
zijn, doch ook bij een eventueel uitvoe
ren van het plan Marshall, waarvoor de
Ver. Staten in de loop van een viertal
jaren ongeveer 20 milliard dollar aan
goederen zouden moeten leveren. Wan
neer het om dergelijke geweldige som
men gaat, zou enige ordening aan Ame
rikaanse zijde ongetwijfeld gewenst
zijn, daar Europa misschien anders heel
duur aan zijn hulp zou komen. Maar zeer
belangrijke groepen in het Congres heb
ben aan alle ordening het land, zelfs al
in het buitenland laat staan in het eigen
land.
En met de
Palestina-kwestle.
Engeland heeft thans openlijk verklaard
Palestina te zullen ontruimen als de
Ver. Naties geen behoorlijke oplossing
aan de hand doen en medeverantwoor
delijkheid daarvoor aanvaarden. Blijk
baar doet het dit om druk op dat lichaam
uit te oefenen, doch het is hoogst twijfel
achtig of die organisatie in staat zal
zijn een bevredigende oplossing te ge
ven en nog twijfelachtiger of, als En
geland zijn troepen terugtrekt, Joden en
Arabieren zich toch nog zullen vinden
in een onderlinge oplossing, zoals Hin
does en Mohammedanen dat deden toen
Engeland hun voor het beslissende feit
plaatste, dat het India ging ontruimen.
Ten slotte zijn het niet alleen de Pales
tijnse Arabieren, die in deze kwestie
een duit in het zakje doen maai alle
Arabische staten verenigd in de liga, die
ook van Palestina een Arabische staat
willen maken en deze staten hebben in
politiek opzicht nog al wat in de melk
te brokken. Trouwens al werden in India
de leiders van
Hindoestan en Pakistan
het eens, nu de beide dominons op eigen
benen staan is er zo grote wrijving over
de grenzen, de nodige volksverhuizingen
en de moorden daarbij gepleegd, dat
men zelfs spreekt van een gewapend
conflict tussen deze beide, zelfs Gandhi
heeft het daarover gehad. Pakistan
heeft al een beroep gedaan op de andere
leden van het Britse Gemenebest, Enge
land incluis, om te helpen bij het oplos
sen der geschillen, en toch heeft Enge
land al meer dan genoeg zorgen. De
binnenlandse toestand heeft tot enige
wijzigingen in het Engelse kabinet ge
leid, waarbij sir
waarom talloze gruwelen in voedsel,
mode en sport nog aan alle kanten om
ons heen worden gezien, waarom bij alle
groei, die wij dankbaar erkennen, toch
nog een muur van onverschilligheid en
vooroordeel bestaat. Antwoord daarop
geven kan betekenen: tijd- en krachts
verspilling. Nu is het moment aangebro
ken, dat wij ieder in eigen omgeving,
maar liefst in organisatorisch verband,
doen moeten wat onze hand vindt om
te doen. En om dat te vinden behoeft
men werkelijk niet lang te zoeken, want
in deze na-borlogse tijd van verwilde
ring en verruwing, in een maatschappe
lijk raderwerk, waarin vermeende of
werkelijke belangen voortdurend in bot
sing komen met de eisen der ethiek, in
een samenleving, die doortrokken is van
de oorlogsobsessie, struikelt men als het
ware over de ellende, welke het weerloze
de Russen
zouden profiteren, die dan hun invloed
ook meer en meer in bepaalde delen van
West-Europa zouden zien toenemen. De
Russische politiek wijst echter niet op
dergelijke verwachtingen. Gemeld wordt
dat zij in hun Duitse bezettingszöne al
lerlei maatregelen nemen, welke er op
wijzen, dat zij deze gaandeweg gaan
ontruimen, maar ze eerst leeghalen. Er
zijn zelfs geruchten, die melding maken
dat deze ontruiming een gevolg zou zijn
van geheime besprekingen met de Ame
rikanen, die bereid zouden zijn de Pool-
se OderNeisse grens, welke een gewel
dig stuk Duitsland in handen van Polen
laat, te erkennen en andere concessies
te doen, o.a. in Korea, mits Ruslartd
het spoedig sluiten van de
vrede met Oostenrijk
mogelijk maakt en zijn bezetting van
Duits gebied tot zodanige sterkte terug
brengt, dat daaruit duidelijk blijkt, dat
het er niet zal blijven. Wat hiervan waar
is zal de tijd moeten leren.
Openlijk staan deze kolossen nog even
vijandig tegenover elkaar. Dat is ook
weer gebleken bij de debatten in de po
litieke commissie uit de alg. vergadering
der Ver. Naties over de
Balkankwestie.
Ondanks verzet van de Sovjet afge
vaardigde, die Griekenland verantwoor-
.ageiijks en veelal onnodig moet
j.iuergaan.
„aai men geen ogenblik verflauwen in de
strijd tegen de schandelijke misstanden
die heden ten dage nog voorkomen bij
het veevervoer, het voortbestaan van ’t
gebruik van de hond als trekdier, de el
lende van de waakhond, die levenslang
aan een ketting kreeg, de modegruwe-
len, de uitwassen van sport en dressuur,
de mishandeling en verwaarlozing van
huisdieren, om slechts enkele voorbeel
den te noemen.
Natuurlijk kan men ook de verhouding
van de mens tot het dier tot een pro
bleem maken. Het is dan ook geen won
der dat vele grote denkers zich hiermede
hebben bezig gehouden.
Zo kwam Schopenhauer tot de conclusie:
„Al wie het dier mishandelt, doet zonde
tegen het dier” en verklaarde de wijs
geer Kant: „Al wie met opzet het dier
mishandelt doet zonde aan zich zelf.”
Er is nog een derde visie mogelijk en
wel deze; Al wie zich vergrijpt aan het
dier, zondigt tegen de Schepper van dit
1 dier.
Maar hoe men dierenmishandeling ook
i bekijkt, steeds is er sprake van zonde,
i Daarom is dierenbesrherming een zede-
lijke plicht. Het is goed daar eens zeer
speciaal op te worden gewezen.
Morgen zal uw kalender 4 October aan-
wijzen. i
Misschien zegt die datum U niets, ten-
minste als U niet toevallig een familie-
of zakenaangelegenheid op die dag gaat i
herdenken.
Misschien is uw oog echter dezer dagen
gevallen op de een of andere suggestieve
affiche, die spreekt van dierenbescher
ming of van de Werelddierendag op 4
October.
Voor zover het U nog niet bekend was,
willen wij U gaarne iets vertellen, waar
om’juist deze dag gewijd is aan de be
scherming van het dier.
Het was in 1927 in Tsjecho-Slowakije,
waar een onbekend gebleven dieren
vriend (of vriendin) de wenselijkheid
van een Dierendag uitsprak één dag
ieder jaar ter herinnering aan het dier,
zijn noden en belangen.
Door willige oren opgenomen vloog de
suggestie over, naar Engeland, waar zij
ontvangen wérd door Miss Margaret
Ford, die 'in 1922 de herdenking orga
niseerde van het tot stand komen van
Engeland’s eerste dierenwet tevens
de eerste der toenmalige wereld de
beroemde Martin Act. Zij en haar mede
werkers legden de welkome gedachte
vast, die onder de indruk van de in 1926-
over een groot deel der wereld gehouden
herinneringsdag aan St. Franciscus van
Assisi, al spoedig aan de datum: 4 Oc
tober werd verbonden. Hart en verbeel
ding werden daardoor intenser gewon
nen door de zonnige figuur van Francis
cus, trekkend door zijn geboorteland,
predikende en goeddoende'mens en dier,
ziende in dat dier vogels en viervoe
ters het schepsel Gods dat hij in zijn
liefde opnam.
Toen dan ook het Internationaal Con
gres voor Dierenbescherming te Weenen
11-17 Mei 1929 een resolutie aan
nam tot het instellen van algemene die
rendagen of -weken, was 4 October Die
rendag reeds doorgedrongen in vele En
gels sprekende landen in en buiten
Europa en in verschillende grote steden
in Duitsland en elders.
Dierendag wil niet anders zijn dan een
roep zijn tot velen, die in het drukke
leven en in beslag genomen door tallo
ze plichten en belangrijke, misschien ook
minder belangrijke zaken, zich niet kun
nen verdiepen in of geven aan de maat
schappelijke arbeid der dierenbescher
ming, zoals die zich georganiseerd heeft
in haar actieve organen: de verenigingen
waarvan de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren, gevestigd te 's-
Gravenhage, de oudste en grootste is en
die de hoge eer geniet onder het Be-
schermvrouwschap te staan van H. M.
de Koningin.
Dierendag is een roep ook tof hen, die
wellicht gezindheid, tijd en kracht en fi
nanciële offers daartoe zouden bezitten
en aanwenden, indien zij tot het inzicht
kwamen, dat dierenbescherming niet is
een liefhebberijtje van leeglopers en sen-
timentelen, maar een mensenplicht en
daarnaast een sociale plicht, waarin
ieder, in welke omstandigheden ook,
door gedachte, woord en daad het zijne
kan doen.
Wij herinneren ons de tijd, dat men,
wanneer men in vergaderingen een goed
woord voor het dier wilde spreken, be
gon met een soort „excuus”. Dan ging
men vertellen, dat dierenbescherming
heus niet'ziekelijk en wekelijk is en dat
de mensen er nu toch werkelijk eens an
ders over moesten denken, dan zij tot
nu toe hadden gedaan. Dit excuus had
misschien wel zijn goede zijde, maar
thans dénkt men er niet meer over om
op deze wijze dierenbescherming bij het
publiek aannemelijk te maken. Evenmin
als een reclasseringsvereniging of een
organisatie voor kinderhulp dit doet. Dat
er een vereniging tot bescherming van
dieren moet bestaan is al erg genoeg.
Het betekent: een klacht, een d&nklacht
tegen de méns.
En daarom is het tijd, hoog tijd, niet
voor excuses, maar voor aanpakken, en
zij die daar nog niet aan toe zijn, die i optreden. Het is zelfs nog onzeker wat
niet begrijpen dat het gaat om een eis het Congres in het algemeen ten op-
van sociale gerechtigheid, om eerbied i zichte van de overbruggingssteun zowel
als het plan Marshall zal doen. Eerst
schijnt Truman van plan geweest te zijn
om tijd te besparen het Congres niet
in bijzondere zitting bijeen te doen ko
men voor behandeling van de overbrug
gingssteun. Hij wilde dat afdoen met al
leen de partijleiders uit het Congres,
maar nu de republikeinse leiders blijk
baar de verantwoordelijkheid voor een
beslissing niet alleen op zich wilden ne-
voot het leven, om het beoefenen van
zelfverloochening, om daadwerkelijke
naastenliefde, moeten dan maar zien dat
zij er achter komen. Het ligt werkelijk
niet aan de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren en met name
aan het Hoofdbestuur en vele zijner af
delingen, als de vraag wordt gesteld
waarom het begrip dierenbescherming
nog niet voldoende is doorgedrongen,
den en de toekomst eisen. De
zitter van het district Friesland
de K.A.B., de heer J. Boekema
Bolsward, leidde de spreker in.
Filmfeest.
De provincies Groningen, Friesland
en Drente maakten zich op voor een
filmfeest, dat Donderdag 2 October
werd ingezet. Het wordt gehouden
ter gelegenheid van het 20-jarig be
staan van de afdeling „Het Noorden”
van de Nederl. Bioscoopbond.
Venlo dankt.
Na Roermond heeft thans Venlo zich
geroepen gevoeld Friesland te dan
ken voor de gastvrijheid en hulpvaar
digheid, aan zijn burgers betoond in
de bange wintermaanden 1944-1945,
toen te Leeuwarden een 50.000 be
rooide vluchtelingen uit de oorlogshel
in het Zuiden in lange treinen een
toevlucht kwamen zoeken. Zaterdag
heeft de gemeente Venlo deze dank
op indrukwekkende wijze vertolkt
met het beste wat zij kon bieden: haar
folklore en haar muziek.
Kunst aan allen - Sneek.
Evenals te Leeuwarden is thans ook te
Sneek een vereniging „Kunst aan allen”
opgericht. Haar doel is het culturele le
ven te dezer stede in het belang van de
men, zijn de commissies uit het Congres
ingeschakeld en zal er allicht een spe
ciale zitting voor de kwestie van de
overbruggingssteun nodig zijn en dan
wordt ’t toch al zeer laat. Overigens zijn
de toonaangevende Amerikaanse politici
er wel van overtuigd dat er iets dient
gedaan, omdat de ineenstorting van
West-Europa ook een zware economi
sche crisis in de Ver. Staten zou ver
oorzaken en Amerika bovendien op ver
lies van zijn invloed daar zou komen te
staan, waarvan slechts
I
Frieslands roem.
Een collectie Fries stamboekvee, be
staande uit drie stieren, negen koeien
en drie pinken wordt 11 Oct. naar Z.-
Afrika ingescheept op het s.s. Aldeba-
ran, ten behoeve van een inkoopcom-
binatie van het Z.-Afrikaanse rund-
veestamboek.
Het vee is aangekocht van de fok
kers Jepma en Zn. te Mantgum, J. N.
Wassenaar te Jelsum, S. H. Caste-
lein te Jorwerd, J. B. van Dijk te
Workum en C. J. Kraak te Langelille.
De bekende twenterstier Aukjes Edu
ard van de fokker Jepma, die reeds
zes maal bekroond werd, bracht niet
minder op dan ongeveer f 40.000.
Schilderijententoonstelling.
In de schilderijenzaal van het Fries
Museum wordt momenteel een zeer
interessante tentoonstelling gehouden
van Friese schilders van 1750-1850.
De schilder v. d. Kooi en zijn „school”
vormen het middelpunt.
De KAJJ. verg, te Sneek.
In een tot de uiterste hoekjes bezette
Foyer van Amicitia sprak Zondag
middag Verbondsvoorzitter van de
K.A.B. de heer A. C. de Bruin over
het onderwerp: Wat mogen en moe
ten onze Arbeidersgezinnen voor he-
'erschijnt DINSDAGS en VRII >AGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 3 öulswau
Telefoon 451 (K 5157)
Bonnenlijst
geldig dot en met 18 October ’47
Bonkaarten KA, KB, KC 711
(Serie N)
N-02 div. 100 gram bloem of zelfr. bak
meel of kindermeel, of kinder-
biscuits.
N-03 div. 500 gr. suiker, boterh.strooi
sel enz. of 1000 gr. jam, stroop
enz. of 500 gr. versnaperingen.
N-04 div. 225 gram huishoudzeep oi
180 gram toiletzeep.
Bonkaarten KD, KE 711
(Serie N):
N-12 div. 100 gram bloem of zelfr. bak
meel of kindermeel of kinder-
biscuits.
N-13, N-14 div. 250, gram suiker, boter-
hamstrooisel enz. of 500 gr. jam,
stroop enz., of 250 gr. versnape
ringen.
N-15 div. 450 gr. huishoudzeep of 360
gram toiletzeep.
N-16 div. 500 gr. bananen (voorinl.).
N-16 res. 500 gram bloem of zelfr. bak
meel of kindermeel of kinder-
biscuits.
Bonkaarten MA, MD 711 (bijz. arbeid,
a.s. moeders en zieken.
(Serie N)
N-21 suiker, 250 gram suiker, boterh.-
strooisel of 500 gram jam,
stroop enz., of 250 gr. versnape
ringen.
Tabak- en Versnaperingenkaarten enz.
QA, QB, QC 711:
N-01, N-O3 tabak 2 rants, sigaretten of
kerftabak.
N-01 versn. 200 gram versnaperingen
of 200 gram suiker, boterh.strooisel
enz. of 400 gram jam, stroop enz.
versn. 100 gram versnaperingen
of 100 gram suiker, boterh.strooi
sel enz. of 200 gram jam, stroop
enz.
Res. 5 tabak 50 gram scheerzeep of 100
gram scheercrême of 400 gram
snelscheercrême.
De bon voor scheerzeep blijft voorlopig
geldig. Bon N-16 Diversen voor bananen
moet uiterlijk op 11 October a.s. bij een
handelaar in groenten en/of fruit wor-
!den ingeleverd.
delijk stelde voor de ongeregeldheden
aan de Griekse grens, is het besluit ge
nomen dat Bulgarije en Albanië geen
voldoende waarborg hebben gegeven
voor de nakoming van de verplichtingen
volgens het Handvest en dus niet als
volwaardige leden aan de besprekingen
over de Balkankwestie kunnen deelne
men. In deze beide Balkanlanden wor
den de processen tegen leden der opposi-
tie-partijen voortgezet, in
Hongarije
hebben de soc. dem. en communistische
partijen, die beide deel uitmaken der
regering een afzonderlijk programma
dat door de communisten is opgesteld,
aangenomen en in
Roemenië
schijnt de soc. dem. partij zich te gaan
verenigen met de communistische tot een
nieuwe partij. Dat alles toont de richting
aan waarin in Oost-Europa de wind
waait.
Spraken we hierboven over de behan
deling der Balkankwestie in de Ver. Na
ties, een nog hardere noot moet daar
gekraakt in de
inwoners van Sneek, Bolsward en de
Zuidwesthoek zoveel mogelijk te stimu
leren en tot ontwikkeling te brengen.
Er bestaan plannen op het gebied van
de voordrachtkunst en op muzikaal ge
bied. Wat dit laatste betreft: er zullen
concerten worden gegeven door een
strijkkwartet, een pianist en een violist,
een vocaal ensemble. Voorts zal ge
poogd worden ook op het gebied der
beeldende kunsten iets te ondernemen,
door een tentoonstelling te organiseren.
Gemengd baden verboden?
Van veel belang voor onze gemeente
kan de komende wet op de zwemin
richtingen zijn.
De j.l. Dinsdagavond gehouden ver
gadering der Tweede Kamer had n.l.
een ietwat sensationeel verloop, door
dat de heer Hakman (K.V.P.) een
amendement indiende, waarin deze
o.a. de gemeenteraden verplicht ter
beveiliging van de openbare zedelijk
heid voorschriften te geven met be
trekking tot het reserveren van ge
schikte tijden voor het gebruikmaken
van de zweminrichtingen door ieder
geslacht afzonderlijk en maatregelen
te treffen, om te voorkomen dat zwem
inrichtingen aanstoot geven aan de
bezoekers en het publiek in de omge
ving.
Dit amendement werd geheel tegen
de wens van de Minister met 35 te
gen 26 stemmen aangenomen, waar
na de vergadering werd geschorst.
Kort nieuws.
De Zondagsschool te Drachten be
stond 50 jaar. De IJsselmeervisserij
levert zeer goede resultaten op.
De voorz. van de C.H.U. de heer Ti-
lanus sprak te Bergum. De gebr.
de Boer uit Koudum waren met hun
echtgenoten ter bruiloft geweest naar
hun evacué’s te Swalmen, maar reden
wegens autodefect tegen een boom.
Te Berlikum werden, rijwielbanden
gestolen, door inbraak door een dak
raam; Te Harlingen arriveerde het
Ned. m.s. Wiilhelmina met steen uit
Antwerpen. Te Drachten hadden
aanrijdingen plaats tussen een mo
torfiets en een koe en een autoped en
een doktersauto. Resultaat: bezeerd
oog en gebroken bil. De Evange
lisatie te Twijzelerheide bestond 70.
jaar. Te Zwagerveen bloeit een
kastanjeboom voor de tweede maal in
dit jaar.
Bolswards Nieuwsblad
I
