Een eenvoudig dichter
op grootse wijze
gehuldigd
Martinytoer
Fan de
door Nederland
No. 79
43e Jttargang
Dinsdag 14 Oct. 1947
StreeRblad voor Wet« en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruRRerlj Fa. A. J. O SINGA -
Bo 1 sward
I
1946 (2.334.148 in
I
I
In Slochteren werd geconstateerd, dat 2
schapen clandestien waren geslacht. Eén
der in deze zaak betrokken verdachten
bekende, dat er de laatste weken onge
veer een tiental schapen was geslacht.
Drie verdachten werden in verzekering
gesteld.
Vijf processen-verbaal werden opge
maakt te Ijlst in verband met het clan
destien slachten van een rund. 80 kg
vlees en afvallen, alsmede slachtgereed-
schap werden in beslag genomen.
Voor de derde maal bloeide deze zomer
te Wetering een appelboom. De wonde
ren zijn de wereld nog niet uit.
Mr. P. P. Oud, de burgemeester van Rot
terdam, heeft bedankt als lid van de par
tij van de Arbeid.
Sizzen is neat, mar dwaen is in ding
en de wrSld heart oan de oanpakkers.
Doe’t wy by it Öfskied de Kommissaris
fan de Keninginne bitanken en seine: Jo
hawwe üs fan ’e wike wol forwend,
Excellinsje, doe andere hy: „It is oarsom
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
ning te Zundert over een drempel en
brak haar heupbeen haar toestand is
naar omstandigheden redelijk wel.
Bij de Nederlandse boekbinders liggen
drie vier millioen boeken, die nog voor
St. Nicolaas gebonden en verspreid
moeten worden.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbot; ling
Advertentieprijs10 cent per n;.m.
Giro 87920
de
„It
,De
Brouwer en tsientallen oaren.
Tusken harren yn de ütjowers fan Frys-
ke boeken as Osinga, Brandenburg, Kos
ter en Kamminga, forneamde sprekkers
en kritici, redakteuren fan Fryske kran
ten en rubriken, ja to folie om op to
neamen. It wie foar Boalsert wol in ear-
folle dei dizze 10de October en it stimt
üs ta greate blidens, dat dizze dei sa
stylfol forroun. Der is in latynsk sprek-
wurd, dat seit: „nemo dabit, quod non
habit”, d.w.s. nimmen kin jaen, hwat er
net hat, en dat mei men sizze, de stêd
fan Gysbert Japiks kin, as der ienriedich-
heit en tawijing is, hiel hwat jaen. Dat
hat dizze wike wol forgoed bliken dien.
Nei de magnifike Tiisdei, hwer’t men yn
hiel üs lan biwündering foar hie, dizze
prachtige Freed. En beide dagen koe men
it hearre fan net-stêdgenoaten: dat soe
men nearne sa moai en sa ienriedich
foarinoar bringe kinne as hjir.
Soks giet üs as lij wetter yn ’e earen,
dat sprekt hwant de reputaesje fan de
stêd is yn sommige formiddens de léste
jierren hiel skerp oanfallen. Wy wisten
wol oars, mar it is in ding fan great
bilang ek ris oan bütensteanders sjen
to litten, dat hjir in greate skare fan
warbere minsken wennet, dy’t hwat for-
sette kinne en wolle foar in goede saek.
En greate hulde moat men bringe oan
dy mannen en trouwen, dy’t harren net
tobekhalde litte troch sloppe kritikasters,
dy’t seis neat presteare, mar jimmer
nocht hawwe oan ünnocht.
lange reeks
van Frie-
van geluk
prijsuitdeling, de
dus ook aan
De beide initiativen, dy fan de ütrikking
fan de Oysbert Japikspriis en dy fan de
al dy mannen en froulju dy’t üs it geast-
lik fiedsel taparte, sa freonskiplik en ta-
gedien meiinoar praten to sjen, fan
Brolsma, Couperus en Akkerman oant
Dr. Postma Schurer en Tamminga, de
markante kop flan Dr. Sipma neist it yn-
nimmende gesicht fan Pref. Dr. Jelle i jimme hawwe my fan ’e wike twa kost-
like dagen bisoarge.”
Dat wie in hoflik en in treastlik andert.
En dat de secretaris-generael fan it De-
partemint fan Underwiis, Kunsten en
Wittenskippen de Freed meimeitsje woe,
biwiist, dat ek yn den Haech mear bi-
gryp komt foar de kulturele wearde tan
it Frysk-eigene. Nammersto mear jildt
nou foar Boalsert en hiel Frystan, dat
wy seis üs ynskeakelje yn it1 Frysk-kul-
turele libben. Dat kin en moat yn ’e stêd
en folie doarpen jit folie better, folie djip-
per en mei folie mear enthousiasme oan-
pakt wurde. Hwa’t him troch sleur en
sleauwens dizze geastesrykdom ünt-
komme lit, hêldt him seis earm. Hjir liz-
ze sokke rike boarnen fan geastlik ge
niet, sa’n great en weardefol eigen bisit
to wachtsjen, dat it sear dwaen soe as
dit net troch folie mear Friezen brükt
wurde soe. Hwat is de minske earm,
dy’t gjin oare dingen ken as de mate
riële allinnich, hwat wurdt it libben toar
en leech as men dizze skoandere jeften
fan eigen folk en groun, dom, foarby-
rint. Der is gjin hert en gjin siel to
foljen mei matearje. De Skepper joech
oan üs allegearre in folie tafel en ien
libben is fierst to koart om alles to priu-
wen. Mar wy soene üntankbere gasten
wêze as wy de kostlikste petielen foar-
bygean lieten omt wy to laks en to mak
lik binne om de ünkunde, dy’t as it lid
de ynhèld forburgen haldt, op to tillen.
„Noblesse oblige” Friezen tink om jim
me saekl T. de J.
De gemeenteraad van Oude Pekela heeft
het zonderling besluit genomen dat in
deze gemeente een zwarte lijst van
dronkaards zal worden aangelegd. Zij,
die hiertoe gerekend worden, zullen zich
voortaan niet meer mogen ophouden in
openbare gelegenheden, waar alcohol
houdende dranken worden geschon
ken.
Wiere warden
Men moat it net op it rammel- X
jen fan de pels oankomme litte X
stond de prijs kon worden toegekend
waaruit valt te concluderen, dat Dr.
Postma zodanige stimulans niet no
dig heeft gehad en hij dus valt onder
het zinsdeel „zonder tekort te schie
ten in waardering voor de prestaties
van tal van Friese letterkundigen”.
Dr. Obe Postma werd in 1868 te
Kornwerd geboren, zodat hij bijna de
leeftijd der zeer sterken heeft be
reikt. Boerenzoon, student, leraar in
dé wiskunde te Tilburg en Gronin
gen; op zijn oude dag vestigt hij zich
te Leeuwarden.
Mede op aandrang van de bekende
schrijfster Simke Kloosterman is hij
tot publicatie van zijn werk overge
gaan 1900 in het tijdschrift „For-
jit my net” en wel onder de verza
melnaam „It Fryske lan en Fryske
libben”, welke gedichten in een bun
del van die naam zijn samengevat en
waar later een herdruk van versche
nen is.
Verdere dichtbundels „De Ijochte
ierde”, „Dagen” en „It sil bestean”,
Prinses Juliana en Prins Bernhard zijn
van plan een officieel bezoek te brengen
aan Goeree en Overflakkee.
De Ned. Ver. voor Dierenbescherming
zal een fraaie kalender uitgeven, waar
van de opbrengst bestemd zal zijn voor
een ambulance-auto voor de vrijwillige
E.H.B.O.dienst van onze dierenbescher
mers.
In het Philips-ontspanningsgebouw te
Eindhoven werd een relief in marmer
onthuld, ter gedachtenis van het feit, dat
3 jaar geleden in het gebouw de eerste
uitzendingen geschiedden via de zender
„Herrijzend Nederland”.
„Sikorsky S 51”, het schroefvliegtuig
daalde verleden week op het gazon in de
tuin van Soestdijk.
De kleinhandelaar mag bij levering van
groenten aan consumenten zijn kostprijs
(bestaande uit inkoopsprijs, kisthuur en
vracht) verhogen met ten hoogste
30
De Tuchtrechters voor de Voedselvoor
ziening deden in Aug. 2813 uitspraken,
waarbij voor een totaal van f 384.087
aan boeten werd opgelegd. In 2213 ge
vallen werden schikkingen getroffen tot
een totaal bedrag van f 139.920. Het to
taal aan opgelegde waarborgsommen
bedroeg f 57.200.
De prijzen van ruwe inlandse tabak wel
ke door beroepstelers is geteeld, wor
den binnenkort volgens mededeling van
de Minister van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening vrijgelaten.
De Engelse regering heeft aan Engelse
importeurs wederom licenties afgegeven
voor de invoer van druiven. In verband
met deze maatregel is de export van
druiven naar Engeland, die enige tijd
heeft stil gestaan, hervat. Ons land zal
dit jaar nog maximaal 3500 ton druiven
naar Engeland mogen uitvoeren (25
van onze gehele druivenoogst).
Het onrechtmatig vervoederen en bewer
ken tot veevoeder van aardappelen, heeft
grote afmetingen aangenomen. Dit is
aanleiding geweest voor 't Bedrijfschap
voor Aardappelen een verordening vast
te stellen, die beoogt aan dit euvel paal
en perk te stellen.
Het totale areaal cultuurgrond is in 1947
toegenomen met 2.392.143 ha, tegen
2.300.014 ha in
’39).
De dichteres Henriëtte Roland HolstVoor de Kerst zal wederom een extra-
van der Schaik, struikelde in haar wo- rantsoen van 120 gram spijsolie beschik
baar worden gesteld. Op 18 December
wordt een bon bekend gemaakt, waarop
onmiddellijk gekocht kan worden.
Op 16, 17 en 18 December zal te Wage-
ningen de 22ste Indische Landbouw week
worden gehouden. Er zullen zes voor
drachten worden gehouden over actuele
problemen in de landbouw. De bijeen
komst wordt besloten met een excur
sie.
Stamboekdieren worden in de omgeving
van Apeldoorn door een onbekend per
soon met een messteek gedood. Zo werd
reeds het twaalfde paard dood gevon
den. Ook stamboekkoeien werden met
het mes (soms op de stal) afgemaakt.
Van de dader geen spoor.
f 12000.wordt in een advertentie in
Trouw genoemd als beginsalaris voor
medewerker van een belastingconsu
lent.
De preekstoel en ander interieur van de
Ned. Herv. kerk te Baflo is door brand
verwoest. Kortsluiting was de vermoe
delijke oorzaak.
Te Amsterdam wordt in het Persilhuis
aan het kleine Gartman-plantsoen een
permanente luchtvaarttentoonstelling in
gericht.
Minister Huysmans heeft het ziekenhuis
verlaten en is voor verder herstel van
zijn gezondheid met vacantie gegaan.
Te Helmond zijn twee fabriekscomplexen
van de spinnerij der N.V. Diddens en Van
Asten uitgebrand. Ongeveer 400 ton wol
en katoen viel aan het vuur ten offer.
De schade bedraagt enige honderddui
zenden guldens.
Bij de arrestatie van een dronken student
te Leiden gooide het publiek met stenen.
Door een waarschuwingsschot werd de
student gedood.
Het St Pieter en Bloklandsgasthuis te
Amersfoort is als eerste AMVJ-clubhuis
voor militairen in Nederland in gebruik
genomen. -—
De Groninger streekbeurs de Gronob is
door 3000 zakenlieden bezocht. De vol
gende beurs wordt op 12, 13 en 14 Ja
nuari gehouden.
taaie vasthoudendheid de archief
bronnen naspeurt, blad voor blad, en
er een schat van agrarische gegevens
aan ontleend heeft, getuige „De Frie-
sche Kleihoeve" en talloze andere pu
blicaties”. Ook als vertaler heeft Dr.
Postma naam gemaakt. Hij heeft in
het Fries vertaald een bundel van
Rilke en voorts werk van Shake
speare, Klaus Groth, Hein Boeken, P.
C. Boutens en Emily Dickinson”.
Hierna las de Commissaris nog de
vertaling van het voorstel van de
Commissie van Advies, bestaande
uit de heren Prof. Dr. J, Brouwer, te
Groningen, Dr. C. Kramer te Leeu
warden en Dr. K. Fokkema te Oegst-
geest, luidende als volgt:
„De commissie hééft overeenkomstig
art. 5 van de „regelen ter uitvoering
der bepalingen,, betreffende de Gys
bert Japicx-prijs besloten, dat in 1947
de prijs toegekend zal worden voor
poëzie. Onder poëzie verstaat zij ook
het drama in versvorm. De commissie
is unaniem van oordeel, dat de Gys
bert Japicx-prijs voor 1947, op grond
van onderstaande motivering, toege
kend moet worden aan Dr. O. Post
ma voor zijn bundel „It sil bistean".
In zijn eerste bundel zong O. Postma
al van het „Fryske lan en Fryske lib
ben”; daaraan heeft hij zich steeds
gehouden. Hij gevoelt zich één met
het boere- en dorpsvolk. Daarom
wou hij, als hij kon, in zijn verzen
gaarne „vasthouden iets van wat zijn
vreugde was, een beeld van Fries
land, zoals hij graag wou, dat het zou
blijven”.
Het is dan ook heel natuurlijk, dat
van de dichtbundels, die in 1945 en
1946 verschenen, geen zo in-Fries is
als Postma zijn „It sil bistean”. Zo
ergens, dan was hier „Fryslên”
Muze. Niet alleen de dichter van
Fryske lan en Fryske libben”,
Ijochte ierde” en „Dagen”, maar ook
de schrijver van „De Friesche Klei
hoeve”, de geleerde „sneuper”, die
zijn wetenschap in dienst van Fries
land stelde, ontmoeten wij in deze
Ter gelegenheid van de uitreiking van
de Gysbert Japicx-prijs j.l. Vrijdag
middag op het stadhuis te Bolsward,
sprak de Commissaris van de Koningin
in Friesland Mr. H. P. Linthorst Ho
man de volgende rede uit:
„In de tweede gewone zitting van 1946
hebben de Provinciale Staten besloten
tot de instelling van een jaarlijkse prijs
voor Friese litteratuur. Op voorstel
van het bestuur der Fryske Akademy
is aan deze literatuurprijs de naam
verbonden van Frieslands grote
schrijver Gysbert Japicx. Gemeend
wérd, dat geen waardiger naam voor
deze prijs zou kunnen worden ge
vonden.
In de naam van de prijs ligt als het
ware opgesloten een posthuum eer
betoon aan Gysbert Japicx, hetgeen
nog meer relief krijgt door de uitrei
king van deze prijs voor de eerste
maal te doen geschieden in Bolsward,
de stad, binnen welker muren Gys
bert Japicx geboren en gestorven is
en waar hij het grootste deel van zijn
leven gewoond heeft.
Het voorstel van het stadsbestuur
van Bolsward om hier de prijs uit te
reiken had terstond de volle instem
ming van Gedeputeerde Staten.
Gysbert Japicx werd in 1603 te Bols
ward geboren, stammende uit het
Friese geslacht van de Holckama's.
Zijn vader Japik Gysberts was van
1638-1642 een van de burgemeesters
van de stad. Naar met vrij grote ze
kerheid kan worden aangenomen, is
het prachtige stadhuis gebouwd naar
diens ontwerp, terwijl deze meubel
maker en schrijnwerker van beroep,
ook een gedeelte van het fraaie in
terieur van het stadhuis heeft ver
vaardigd.
Deze plaats van
raadzaal herinnert dus ook
Gysbert Japicx en zijn familie.
Het stadsbestuur heeft aan deze hul
diging van Gysbert Japicx nog ver
bonden een gang naar diens geboor
tehuis, waar een Gysbert-tentoon-
stelling zal worden bezichtigd, terwijl
in een herdenkingsbijeenkomst in de
Martini-kerk werk van Gysbert Ja
picx naar voren zal worden gebracht
en een lezing zal worden gehouden
over het onderwerp: „Om it erfskip
van Gysbert Japicx”.
Dit alles betreft de naamgeving van
de prijs.
Het doel dezer bijeenkomst is echter
niet in de eerste plaats een huldiging
van Gysbert Japicx, maar van de
winnaar van de prijs, Dr. Obe Post
ma, aan welke huldiging een passende
historische achtergrond is gegeven.
In hun voorstel aan de Provinciale
Staten tot instelling van de Gysbert
Japicx-prijs zeggen Gedeputeerde Sta
ten, na geconstateerd te hebben dat
de belangstelling voor en de vraag
naar voortbrengselen van Friese let
terkunde steeds groeiende is: Zon
der tekort te schieten in waardering
voor de prestaties van tal van Friese
letterkundigen, menen wij, dat het al
gemene peil van de Friese litteratuur
nog belangrijk kan worden verhoogd.
De instelling van de prijs heeft der
halve het doel: een stimulans te ves
tigen tot verhoging van het gehalte
der letterkundige voortbrengselen.
Daar het bekroonde werfk van Dr.
Postma is verschenen vóór de in
stelling van de prijs heeft de stimu
lans dus in' dezen nog niet kunnen
werken.
Het is echter gelukkig, dat reeds ter- iepening fan de Fryske"boekewike, binne
mar kostlik slagge. It hat foar de stêd
in ütsonderlüke dei west, dy fan alle
kanten in bulte weardearring foun hat.
Hiene de middeis op it stêdshüs alle
provinciale autoriteiten en mannen fan
de Fryske biweging byinoar west om de
bikroande dichter: Dr. Obe Postma eare
to bringen üt namme fan hiel Fryslên,
de Bitinkingstsjinst yn ’e Side St. Mar-
tenstsjerke seach in pear hündert oan-
dachtige tahearders om stoel en oargel.
De sympathike meiwurking fan it frijsin-
nich tsjerkkoar, om in psalm fan Gysbert
Japiks to sjongen doe’t de hege gasten
yn tsjerke kamen, joech al daliks sfear
en de goed trochtochte öfwikseling fan
muzyk, sjongen, sprekken en dekla-
maesje foun algemien weardearring. En
wie it net in passende sluting fan de dei,
de Fryske dichters, skriuwers, ütjowers
en illustrators yn de kostlik forsierde
Doeleseal byinoar to bringen, hwer’t hja
oan ien tafel sieten mei de offisii’le per-
soanen, sa iens en sa gesellich as it mar
wêze koe? It wie in ünforjitlik gesicht,
aan welks laatste de bekroning is
verbonden.
Een eenvoudig en bescheiden man,
een dichter, die ons leidt door het land
van eenvoud en van de dagelijkse
dingen, zulks met een humor en een
fijne ironie, die zelden wordt aange
troffen.
Een dichter van de herinnering, die
vele beelden uit zijn jeugd weergeeft
en het leven op het platteland uit
zijn jonge jaren bezingt. Aan hem is
bewaarheid 't schriftwoord „De ou
den zullen dromen dromen”. Dat hij
niet aan 't vervolg „en de jongelingen
zullen gezichten zien” voldoet, zegt
hij zelf in de woorden: „Ik haw gjin
krêft fan hege fantasy”. Voorts zegt
hij: „Hjir kamen gear myn lokkig’
üren allegear’; fan jeugd en Ijocht”.
Als een bescheiden man zegt hij in
zijn gedichten: „Ik bin mar in lytse
bourgeois" en „Ik rin troch de stêd
as in ünbikende”. „Ik bin wol aid mar
net earwurdich”.
Het eerste is juist, maar het tweede
blijkt hij mis te zijn, omdat heden ge
toond wordt, dat hij de eer van een
bekroning waardig wordt geacht.
Verder voorbeeld van bescheiden
heid: „Ik gean wer foart sa as ik
kaem, in feint, dy’t mar ris song, gjin
Master heech fan steat".
Niet in schitterende verstechniek of
vormverfijning, niet in een brede ver
scheidenheid van tonen, niet in een
machtige bezieling of retorische
kracht, maar in het toveren met een
voudige woorden ligt zijn grote waar
de. Zoals hij het zelf zegt: „Net op-
makke as in byld, mar sa 't de siele
it! oanbringt”. Evenwel: „fier yn it
Fryske libben tinne myn woartels".
En zo is het inderdaad.
Dr. O. Postma is behalve een gevoel
vol dichter ook een geleerde. Be
schrijving: „De Friese Kleihoeve”.
„It Fryske doarp as tsjerklike en
wraldske ienheit”. „De Fryske boer-
'jkery en it boerelibben yn de sech-
tsjinde en sauntsjinde ieuw”. „De be
grenzing van de Middelzee”. „De
Friesche steden en haar uitburens”.
„Ontstaan van de oudste Friesche
geslachtsnamen”. „Verdronken plaat
sen aan de Westkust van Friesland”.
„It testamint fan de mem fan Greate
Pier”. „De Saksische jaartax in
Friesland".
Dr. Heerma van Voss schrijft in het
tenitoonstellingsnummer van „Nieuw
Friesland”: „Zijn we niet trots op
onze Dr. Postjma, die behalve zijn
hooggewaardeerde Friese gedichten
ons ook nog een geheel ander oeuvre
geleverd heeft en ondanks het klim
men zijner jaren, nog steeds levert?
Die met de hem eigen accuratesse en
nieuwe verzen van Postma^ In het
Friesland van vandaag met zijn boe-
replaatsen, dijken en terpen ziet de
dichter het Friesland van gisteren. In
het heden vindt hij het verleden; hij
weet, wat door de eeuwen heen de
geslachten verbindt en dat het Fries
land van nu de kostbare nalatenschap
is van het voorgeslacht, de vrucht
van diens arbeid, evenals ook het
heden het lot van de toekomst in
handen heeft. Gaarne roept hij de
oude beelden in zijn herinnering, zo,
dat hij weer duidelijk voor zich ziet
de mensen, die al lang gestorven zijn.
Zij roepen hem toe en beginnen een
gesprek met hem alsof er geen schei
ding meer van leven en dood tussen
hen bestaat. In een paar regels to
vert hij ons een tafreel uit het boete
leven voor ogen. Ook voor de kleine
dingen heeft hij oog. Maar hoe Post
ma ook hangt aan het boereland, ook
voor het grote, dat in de steden plaats
vindt, heeft hij oog en glimlachend,
met de hem eigene humor, wijst hij
Wynering, (zoals U weet de figuur
uit het werk van Gysbert Japicx, die
het landleven prijst en het stadsleven
verguist) terecht. Postma heeft in zijn
verzen zijn gehele ziel gelegd; zelfs
op hetgeen hij in het Fries vertaalde
heeft hij zijn eigen stempel gedrukt.
Dat maakt, dat hij in de Friese litte
ratuur een heel eigen plaats inneemt,
ja, dat hij door niemand kan worden
vervangen. Er zijn wellicht Friese
dichters, wier verzen meer kunstzin
nig zijn, maar niemand, die kan ge
ven wat hij ons gaf. Postma schrééf
geen verheven drama's of epos, maar
in het kleine, dat hij schiep, is hij
groot, een meester en een echt Frie
se dichter. Zijn werk vormt een mo
nument, waarop wij niet 'als de La
tijnse lyricus zeggen: aere perenni-
us de bescheidenheid van de schrij
ver van „It sil bist'ean” verbiedt het
ons maar dat toch een
van geslachten menig man
se afkomst een glimlach
zal geven, die blijft”.
Bolswards Nieuwsblad
