jtoe is de stand, IVllcKu f ^Lra,:w,rïa::!
Buitenlands' Overzicht
Provinciale Kroniek
II
De detailhandel onder de loupe
L
No. 82
43e Jaargang
Vrijdag 24 Oct. 1947
West» en Zuidwest Friesland
StreeKblad voor
Uitgave
DruKKerlj Fa. A. J. OSINGA - Bol sward
van
:r ’47.
Wie re warden i
Alle rieders binne qjin dieders
land,
aafd,
roud,
laar,
it.
nits.
ert
rietje
d van
en te
:en
ucht,
Zuid-Amerika
woedt de politieke slag tegen het com
munisme wel op zijn hevigst. Zowel Chili
als Brazilië hebben de diplomatieke be
trekkingen met Rusland eerstge
noemd land ook met Tsjecho Slowakije
afgebroken in verband met de vor
ming van de nieuwe Komintern enz. In
Noorwegen
hebben de verkiezingen ook al een zwen
king naar rechts getoond, ten nadele van
de communisten en socialisten.
Ten slotte: de algemene vergadering der
Ver. Naties
heeft eindelijk het Amerikaanse voorstel
inzake het instellen van een nieuwe Bal-
kan-commissie aangenomen, Rusland en
zijn aanhangers waren er natuurlijk te
gen.
if '4T,
la, dv
;abath
Jn
lOUt,
Foar
0.65
bern
0.75
n fan
0.75
bern
1.25
Dyk
•y de
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Fierd
iklki
Abonnementsprijs t
1.25 per kwartaal bij voorultbetrling
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Giro 87926
.f-
or
)E
tegenwoordige regeling voor de toaniel-
selskippen buitengewoon moeilijk was
om een overzicht te krijgen van de speel
bare stukken en dan wel speciaal van
die stukken welke voor een bepaalde
toneelgroep van belang waren. Om hier
in verbetering te brengen werd door de
voorzitter van It Boun fan Fryske toa-
nielskriuwers, Abe Brouwer, voorgesteld
om een beredeneerde catalogus samen
te stellen en uit te geven.
Eén der bestuursleden van It Boun fan
Fryske Toanielselskippen deelde hierop
mede, dat dit plan reeds een paar jaar
geleden ook door It Aid Selskip was op
gevat, maar dat tot nu toe de verwer
kelijking van dit plan op zich had laten
wachten. De vergadering was weliswaar
van oordeel dat er inderdaad heel wat
werk voor verricht moest worden, maar
dat het verschijnen van een dergelijke
catalogus toch noodzakelijk was. Om ’t
werk zo eenvopdig mogelijk te maken,
opdat een dergelijke catalogus zo spoe
dig mogelijk zou kunnen verschijnen, zal
de secretaris van It Boun fan Fryske
Toanielskriuwers aan alle leden, en te
vens aan alle bekende toneelschrijvers,
welke nog geen lid van de Bond zijn,
een vragenlijst ter beantwoording doen
toekomen, waarop zij hun speelbare
stukken met alle gegevens, welke voor
een goed overzicht nodig zijn, kunnen
opgeven. Men wil zich voorlopig hou-
ia en
Ymte,
luiper
ikstra
ester,
na te
Veen
antje,
es en
otter-
Voorlichtingsdienst,
van de Vakgroep in Kruidenierswaren.
Ook hier ligt weer een taak voor de
B.B.G. om sprekers naar Bolsward te la
ten komen, om de aangesloten bedrijven
van voorlichting te dienen.
Opmerkelijk is, dat door de Sectie De
tailhandel niet naar voren is gebracht
het middel der demonstraties (ook wel
shows genaamd). Niets is zo goed in
stapt de begeerte naar een artikel, waar
op de aandacht al is gevestigd en waar
voor reeds belangstelling bestaat, te
wekken, als het artikel in gebruik te la
ten zien. Het is de grote kracht van de
marktkoopman, die door het artikel te
tonen, reeds voordat er officieel met de
klant contact is, de begeerte naar een
artikel opwekt. Voor alle branches lig
gen hier mogelijkheden. Speciaal in de
damesmodebranche echter is de eenvou
dige modeshow een effectief middel. De
begeerte opwekken en het brengen tot
de daad van het kopen, het is slechts
één stap.
een kennismaking over en weer, maar
ook zakelijke dingen werden behandeld,
welke zeer zeker van grote invloed kun
nen zijn voor het Frysk Toaniel.
Waarschijnlijk wordt er geen enkel deel
van ons land zo intens en met zo’n grote
overgave toneel gespeeld als in Fries
land. Vooral nu, nu ook de rechtse be
volkingsgroep haar vooroordeel tegen
over het toneel heeft laten varen en zelf
ook aan de slag is gegaan. We kunnen
gerust constateren, dat hier een zeer
bloeiend toneelleven is, wat echter nog
niet gelijk is aan een toneelleven op
hoog peil. Aan het peil kan nog wel iets
verbeterd worden en daaraan wordt dan
ook gewerkt, misschien nog wel niet met
direct succes, doch wel met de meeste
inspanning. Dit bleek ook weer uit deze
vergadering. Er werden in hoofdzaak
zakelijke dingen besproken, maar dit
werd gezien als een inleiding naar ver
betering van het toneel.
Er werd geconstateerd, dat het, bij de
absolute meerderheid,
in het rode Marseille werd ze toch de
grootste partij. Van onmiddellljke be
tekenis voor de practische landspolitiek
is de uitslag niet, immers het geldt hier
slechts gemeenteraadsverkiezingen.
Maar de regering zal toch met de strek
king van deze kiezers-uitspraak er
volgt er nog een, want in de kleinere
gemeenten valt de beslissing eerst a.s.
Zondag rekening moeten houden, die
eigenlijk deze is, dat er zich nu een zeer
sterk rechts blok aftekent tegenover een
sterke communistische partij en dat de
socialistische partij als derde belangrijke
dat afbreuk gedaan wordt aan de'na
tionale veiligheid en de levensstandaard
van het Amerikaanse volk. Dit schijnt
de eerste stap te zijn van de president
om het Congres te overtuigen, dat het
plan kan en ook moet worden uitge
voerd. Zal het plan Marshall echter lei
den tot blijvend herstel van Europa dan
moet ook het
Duitse productie-apparaat
weer worden ingeschakeld in de Euro
pese economie. Rekent men het verzet
der Duitsers tegen de overbrenging
van een aantal fabrieken naar de landen
die door de Duitse bezetting hebben ge
leden, welk verzet tot sabotage kan lei
den, niet als een belangrijk beletsel voor
het Duitse herstel, dan blijft nog altijd
de Russische weigering om mede te
werken aan de regeling van de Duitse
kwestie zoals Amerika en Engeland die
wensen. Frankrijk heeft Rusland reeds
doen weten dat als Moskou zich tegen
een billijke regeling blijft verzetten, het
de Franse bezettingszóne ook zal moe
ten invoegen in de samengesmolten
AmerikaansEngelse zones. Veel hel
pen zal dat dreigement wel niet. Zoals
bekend heeft de Amerikaanse oud-mi-
nister van buitenlandse zaken Byrnes
al voorgesteld, de Russen maar uit Oost-
Duitsland weg te slaan, als ze het niet
vrijwillig opgeven, maar zover is het
nog lang niet al blijft de verhouding
Ver. Staten-Rusland
slecht. Hetgeen ook al weer bleek uit
de laatste debatten in de alg. vergade
ring der Ver. Naties en haar commissies.
Opnieuw stonden daar beide landen
scherp tegenover elkaar in de Balkan-
kwestie en trachtte Rusland te verhin
deren dat de Ver. Naties een nieuwe
Balkancommissie instelden; ook ver
klaarde het niet te zullen deelnemen aan
de werkzaamheden van een sub-com-
missie der V. N. welke het Amerikaanse
voorstel tot oprichting van een commis
sie, die, anders dan de algemene verga
dering, voortdurend zal zitting houden
om belangrijke kwesties te behandelén,
zal onderzoeken. Dit wat betreft de z.g.
„koude” oorlog tussen de Ver. Staten
en Rusland. Er is echter ook nog altijd
een „echte” oorlog aan de gang, die
tussen de Chinese regering en de com
munisten, de laatsten schijnen vooral in
Mandsjoerije thans weer eens aan de
winnende hand. In
ing
lied,
grijpen, welke de generaal zegt niet te
willen, en wat de communisten, die zich
sterk voelen door de steun welke zij in
de vakbonden economisch zo belang
rijk genieten, daar dan tegenover zul
len stellen. Terwijl zo het rechtse ele
ment in Frankrijk versterkt aan de dag
is getreden heeft de Engelse koning in
zijn troonrede bij de heropening van ’t
parlement meegedeeld dat de
Engelse regering
van plan is de macht van het Hogerhuis,
waarin de conservatieven nog de door
slag geven, verder te beperken, blijkbaar
om de regering nog meer vrij baan te
geven voor haar plannen betreffende de
nationalisatie der industrieën. Nu staan
de gasbedrijven, die in Engeland nog
particulier eigendom zijn, het eerst op
het programma, de nationalisatie van de
ijzer- en staal-industrie is min of meer
op de achtergrond geraakt. En dat is
geen wonder, want waarschijnlijk zal het
Hogerhuis eerst moeten worden her
vormd voor het deze laatste maatregel
zal aanvaarden. Tegen de nationalisatie
van de gasindustrie zal wel niet zo’n
groot verzet zijn, reeds in 1944 kwam
een commissie van onderzoek, ingesteld
door de toenmalige regerng, waarin
zowel de conservatieve als labourpartij
zitting' hadden, tot de conclusie dat dit
gewenst was. Overigens werd in de
troonrede niet onder stoelen en banken
gestoken, dat het Engelse volk zich nog
heel wat opofferingen zal hebben te ge
troosten voor het economisch evenwicht
weer is hersteld. Waarvoor echter ook,
zoals voor bijna alle West-Europese lan
den de uitvoering van het
plan-Marshall
nodig is. De Amerikaanse minister van
binnenlands? zaken heeft in een rapport
aan president Truman verklaard, dat de
Ver. Staten in staat zijn een dergelijk
uitgebreid hulpplan uit te voeren, zonder
den aan die gegevens, welke voor een
goede oriëntering voor de Selskippen no
dig zijn. De toneelgroepen kunnen dan
dadelijk zien of een aangegeven stuk
door hen gespeeld kan worden of niet.
Dit zal veel heen en weer sturen van
stukken voorkomen, terwijl de bestu
ren, welke een stuk voor hun groep
moeten uitzoeken, niet meer gedwongen
zullen zijn om verscheidene stukken te
lezen, wat natuurlijk altijd veel tijd kost
te. Om verder een vlotte behandeling van
deze materie te verkrijgen, werd beslo
ten, dat vanaf 15 November a.s. alle door
de leden van It Boun fan Fryske Toa
nielskriuwers geschreven stukken, alleen
te krijgen zullen zijn bij Bftekhannel de
Fünk te Leeuwarden. Als ideaal staat
voor ogen dat in de toekomst alleen aan
dat adres alle stukken, of ze nu door
bepaalde uitgevers zijn uitgegeven of
door de schrijvers zelf, verkrijgbaar zul
len zijn. Dit zal ook weer heel wat uit
zoeken en heen- en weer schrijverij voor
komen. Bovendien zal ook de invordering
van het auteursrecht over één persoon
lopen en wel over het bureau Van Zin
deren te Leeuwarden. Over het auteurs
recht werd ook een en ander gezegd.
Voorlopig is een uniforme regeling ge
troffen, waarbij een groot speelstuk voor
de eerste opvoering f 15.en de volgen
de opvoeringen in dezelfde plaats f 10.
moeten kosten. Wordt hetzelfde stuk
door dezelfde vereniging op een andere
plaats voor het voetlicht gebracht, dan
geldt weer dezelfde regeling als boven
genoemd. Verenigingen, welke lid zijn
van It Boun fan Fryske Töanielselskip-
pen krijgen 25 reductie op het au
teursrecht. Dit is echter een voorlopige
regeling daar men een ontwerp in stu
die heeft om te komen tot een andere
regeling van de auteursrechten, daar ’t
volgens de schrijvers, en hiermede was
het Bestuur fan It Boun fan Fryske Toa
nielselskippen het volkomen eens, niet
redelijk is te noemen, dat verenigingen
op een kleine plaats, welke dus nooit
geen grote recettes kunnen maken, het
zelfde moeten betalen als die van een
grote plaats, welke daartoe wel in de
gelegenheid zijn.
Hierna kwam een schrijven van It Buro
foar Kulturele Saken in discussie, in welk
schrijven de wens naar voren kwam om
te komen tot voortzetting van de Regie-
kursus. Algemeen was men van oordeel,
dat die Regiekursus een groot succes
was geweest, alleen werd het sterk be
treurd, dat men op aandrang van de
organisatoren, geen aantekening van het
behandelde had gehouden. Er was toege
zegd, dat alles wat behandeld werd, in
druk zou verschijnen en wel in het To
neelblad dat zou worden uitgegeven,
maar dat niet gekomen was. Een voort
zetting van de cursus werd dan ook zeer
wenselijk geacht al hadden enkelen dan
ook bezwaar tegen de organisatievorm.
Algemeen was men het er over eens, dat
dergelijke cursussen het Fries toneel zeer
ten goede komen. Dit geldt natuurlijk al
leen voor de uitvoering, voor wat er
naar voren zal worden gebracht zijn de
schrijvers verantwoordelijk. Het is ech
ter zo, dat de schrijvers van dergelijke
cursussen heel wat toneeltechniek kun
nen opdoen, wat de stukken ook ten
goede komt. Dat is echter een kwestie
van vorm. Voor het verhogen van het
peil der stukken verwachten de schrij
vers veel van het onderliiïg contact en
van het onderling bespreken van hun
nieuwe werken. Indien ze de critiek van
hun collega’s zullen kunnen verdragen,
zal hieruit inderdaad heel veel goeds
kunnen komen.
Plechtige overdracht.
In Leeuwarden had de overdracht plaats
van een tweetal muurschilderingen door
een comité van oud-leerlingen aan het
Bestuur van het Gereformeerd Gymna
sium.
Toen het Gymnasium het vorig jaar zijn
25-jarig jubileum vierde, werd een co
mité van oud-leerlingen opgericht, om
het Gymnasium een blijvend aandenken
aan te bieden. De keuze viel op de nu
aangeboden muurschilderingen, welke
werden aangebracht door de bekende
Amsterdamse glazenier en fresco-schilder
Boermeester, in de hall van het Gym
nasium. De ene muurschildering brengt
de dank van de oud-leerlingen in beeld,
wat tot uiting komt o.a.Kdoor de Latijn
se spreuk: Multum Sane Gymnasium
Nostrum Frisia Universa Multum Nos
Omnes De Institutione Discipli Naque
Tua Tibi Debemus, hetgeen betekent:
Veel waarlijk, O ons Gymnasium, is gans
Friesland veel zijn wij allen aan U ver
schuldigd voor Uw leer en onderwijs.
het leven van de detaillist verre van aan
genaam maakten, doch aan het feit, dat
één factor zeer éénvoudig was: de ver
koop. De algemene schaarste aan goe
deren heeft de verkoop ten zeerste ver
gemakkelijkt. In de komende jaren zal
ook de detailhandel de vuurproef op
nieuw moeten doorstaan. Een actieve
winkelstand is, tezamen met de am-
bachtsbedrijven, de ruggegraat van het
economisch leven in een kleine stad.
Goede opleiding van personeel, eenvou
dige, doch smaakvolle inrichting der
winkels, een juiste keuze van de te voe
ren artikelen en kwaliteiten, het verlenen
van service (reparatie e.d.) persoonlijk
contact met de afnemers, zijn de punten
waarop alle aandacht geconcentreerd
moet worden. Verschillende vakgroepen
Bolsward is stellig in %taat in ruime aan de vele distributiemoeilijkheden, die
mate kopers uit de omliggende plaatsen 1
tot zich te trekken. Rekening moet ech- j
ter gehouden worden met de steeds toe- i
nemende invloed van Leeuwarden en 1
Sneek als gevolg van hun snelle groei, i
Vooral ten aanzien van kopers uit het
gebied ten Zuiden van de spoorlijn Sta- i
veren Sneek dient men niet te opti-
mistisch te zijn. De frequentie der trein
verbinding is echter niet bijzonder groot. 1
Goede busverbindingen met de Z.W.hoek
zullen van groot belang kunnen zijn om
meer kopers naar Bolsward te lokken.
Naar het voorbeeld van andere plaat
sen, zou het ook in Bolsward mogelijk
moeten zijn, dat een aantal winkeliers
gemeenschappelijk een etalagedienst in
stellen. Voor de gewone winkelier is het
tegenwoordig dikwijls ondoenlijk zelf
goede etalages te maken. Dit is een
kunst op zich zelf, zoals bij de laatste
etalagewedstrijd ruimschoots is geble
ken. Grote zaken in het Westen hebben
daarvoor speciale etaleurs in dienst,
doorkneed in dit vak. Vanzelfsprekend
is dit voor kleinere zaken niet moge
lijk. Een groep van winkeliers kan ech
ter een etaleur aannemen, die aanwijzin
gen geeft voor aantrekkelijke inrichting,
keuze van materialen enz. Met zeer een
voudige middelen valt veel te bereiken.
Ook deskundigen op bijv, boekhoudkun
dig ën fiscaal gebied zouden de aange
sloten winkeliers van dienst kunnen zijn.
Lezingen over reclamekunde, psycholo
gie van de verkoop dienen te worden ge
organiseerd. Een studiecommissie zou
zich in de grote steden onder deskun
dige leiding kunnen oriënteren t.o.v. de
manier, waarop men aldaar dit probleem
aanpakt.
De klant is koning. Naar dit advies moet
te allen tijde gehandeld worden. Het mag
niet voorkomen, dat men een winkel bin
nengaat en dat daar niet onmiddellijk
een verkoper de klant ontvangt. Service
is van het grootste belang. Een onder
deel van een goede service is, dat aan
bijv, een meubelwinkel een inrichting
voor reparatie verbonden is; aan een
winkel, die kousen verkoopt, dient een
kousenreparatieinrichting verbonden te
zijn; een winkel voor overhemden kan
een nieuwe boord en manchetten aan
zetten.
Naar het oordeel van het rapport is er
in verschillende winkels niet een zodani
ge keuze van fijnere artikelen, dat ook
de meer welgestelden in Bolsward te
recht kunnen. De betreffende winkeliers
wordt aangeraden in ieder geval de proef
te nemen met een ruimere sortering en
ook in hun reclame rekening te houden
met de behoeften van deze groep.
Met de verdere ontwikkeling van Bols
ward en omgeving zal ook een toene
mende behoefte aan sanitaire artikelen
gepaard gaan, die echter ten zeerste door
een juiste propaganda vergroot kan wor
den.
Bij juiste etalage-inrichting ontstaat een
vraag naar producten, die de boekhandel
zou kunnen leveren, zoals gekleurd pa
pier en carton, lakverven, Oost-Indische
inkt enz.
Vakcursussen, zoals die in de textiel
branche reeds bestaan, dienen ook voor
andere branches ter hand genomen te
worden.
Kleinere steden lijden onder het nadeel,
dat, ook al zijn bepaalde artikelen in de
plaats zelf te krijgen, de bewoners toch
voor hun aankopen dikwijls naar een
grotere plaats gaan, omdat deze meer
attracties biedt. Alle aandacht moet dus
gericht worden op de verhoging van
Bolsward’s aantrekkelijkheid als koop
stad.
Zo kan de Markt de centrale winkelstraat
worden. Deze bevindt zich vlak bij het
eindpunt der bussen. Verbetering van de
situatie ter plaatse kan verkregen wor
den door het aanbrengen van trottoirs,
waardoor de winkelenden rustig hun
aandacht tot de etalages kunnen bepalen.
Een goede lunchroom kan juist de win
kelstand goede diensten bewijzen, daar
deze een aantrekkelijk accent kan ver
lenen aan het winkelen der niet-Bolswar-
ders. De detailhandel moet zich ervan
bewust zijn, dat hij een zeer belangrijke
factor in het gehele stadsbeeld vormt,
dat het dus noodzakelijk is winkelpui en
etalage een aantrekkelijk cachet te ver
lenen.
Men moet zich daarbij vooral wachten
over te gaan tot slaafse navolging van
wat andere detaillisten op dit gebied
doen.
De detailhandel heeft in de voorgaande
jaren een betrekkelijk gemakkelijke taak
gehad. Hieï wordt niet zo zeer gedacht
Van achter de coulissen.
Er gebeuren sefms van die dingen, welke
aan de algemene aandacht ontsnappen,
maar die naderhand’blijken toch van
groot gewicht te zijn geweest. Zo ver
gaderden Zaterdag te Leeuwarden het
bestuur en enige leden van „It Boun fan
Fryske toanielskriuwersT met het Be-
1JIXV stuur van „It Boun fan Fryske toaniel-
groep zich daartussen bevindt. Waren selsk*ppen Het was in de eerste plaats
dit verkiezingen voor de Nationale Ver-
gadering geweest, dan zou de Gaulle de
nieuwe kabinetsformateur zijn gewor
den. Nu wordt uit diens kamp ver
klaard dat de generaal, als de president
der republiek hem de macht zou aanbie
den, deze niet dan na een volksstem
ming zou aanvaarden, waaruit hij een
opdracht van het volk verwachtte. Het
is nog geenszins duidelijk hoe zich de
gebeurtenissen in Frankrijk in de naaste
toekomst verder zullen ontwikkelen,
maar wel kan men zeggen dat deze ver
kiezingsuitslag de grenzen scherper
heeft getrokken en de
tegenstelling rechts-links
groter gemaakt. Als de huidige regering
aanblijft en met haar de economische
onrust voortduurt is het de vraag of de
beweging) van de Gaulle, welke haar
kracht nog niet in nationale vergadering
of regering kan doen gevoelen, toch niet
naar buitenparlementaire middelen zal
De Gaulle wint
De eerste ronde van de gemeente
raadsverkiezingen in Frankrijk is ge
wonnen door de R. P. F., de RaSsenble-
ment du Peuple Francais, de beweging
van generaal de Gaulle, welke de ver
sterking van het uitvoerend gezag als.
een harer belangrijkste programpunten
heeft. Die versterking van het uitvoe
rend gezag wil er bij een belangrijk deel
van het Franse volk wel in, nu aanhou
dende stakingen de economische toe
stand in Frankrijk ontwrichten en de
huidige regering-Ramadier niet veel er
tegen vermag. Evenzeer is het begrij
pelijk dat niet de communistische en so
cialistische partijen verliezen van bete
kenis in deze verkiezingsstrijd schijnen
te hebben geleden, van haar aanhangers
was het nauwelijks te verwachten dat
een belangrijk deel zou overlopen naar
een beweging, die omdat zij versterking
“van de uitvoerende macht wil, en daar
om wijziging van de zeer vooruitstre
vende grondwet, door hen altijd voor
fascistisch is uitgemaakt. Uiteraard is
de republikeinse volksbeweging, de par
tij van Bidault, het meest gehavend, de
burgerlijke, vooruitstrevende regerings
partij, welker aanhangers in grote getale
naar rechts zijn gezwenkt, ontevreden*
als ze zijn over de zwakheid der huidige
regering en uit vrees voor het verbond
der Franse communisten met de Komin
tern. Deze partij verloor zo ongeveer de
helft van haar kiezers, en verwierf
thans ruim 8 der stemmen, de bewe
ging van de Gaulle kreeg 42 de com
munisten verwierven ongeveer 30 der
stemmen, en hebben iets verloren, de
socialisten wonnen met hun 20 iets.
Opmerkelijk is het aantal stemonthou-
dingen dat ongeveer 30 van het aan
tal kiezers bedroeg. In Parijs, tal van
andere grote steden in Frankrijk en ook
in Algiers behaalde de partij van de
Gaulle de
m .zijn door deskundige voorlichting hun
g Il/I 17 Jr aangesloten leden tot steun. Gedacht
Bolswards Nieuwsblad
F
lOUt,
is,
16
