Krijgen de omzwervingen
(wandëïëndë Jood)
een einde
Fan de
Martinytoer
Trije kear
is skippersrjocht
door Nederland
No. 87
43e Jaargang
Dinsdag 11 Not 1947
West.
Friesland
Uitgave
Drukkerij Fa. A. J.
OSINGA
Bolsward
van
i Wiere ivurden
van de
i
Red.
Vk.
TJ. DE JONG.
Het C.D.K. deelt mede, dat aan gezinnen,
welke op 1 Nov. j.l. uit acht of meer per
sonen bestonden, binnenkort rantsoen-
bonnen zullen worden uitgereikt voor
twee eenheden brandstoffen.
'/erschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Stille Bouke hat nou ta twaris ta it bi-
wiis jown, dat er yn it stik fan it oplos
sen fan tsjustere saken net min wie. Mar
trije kear is nou ienris -skippersrjocht en
dêrom bigjint hjoed mei Haedstik X in,’
nij forhael oer Stille Bouke.
Foar lêzers, dy’t de trie kwyt rekke bin-
ne, of dy’t oan’t nou ta de feuilleton noch
net liezen, is dit dus in gaedlik bigjin.
Wy winskje alle lêzers ek mei dit for-
folch wer noflike üren.
Abonnementsprijs i
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87926
I
tijd uitgeschakeld. Maar de dreiging uit
de Mohamedaanse wereld is gebleven
en nu bedient Rusland zich ervan. Rus
land, dat maar één doel heeft, de kolo
niale mogendheden te ontwrichten en te
verzwakken ten behoeve van de kansen
op de wereldrevolutie en de communis
tische wereldheerschappij. Daartoe be
dient het zich thans van de Aziatische
vrijheidsbeweging en speelt het Arabie
ren en andere Mohamedanen uit tegen
Engeland en de rest der wereld (ook te
gen Amerika). Ik heb het sterke gevoel,
dat, nu Rusland zich voor het verdelings
plan in Palestina heeft uitgesproken, het
dit niet heeft gedaan om het Joodse
vraagstuk tot een oplossing te brengen,
maar om de verwarring te vergroten.
Het stoot de Arabieren heus niet zo
maar voor het hoofd. Het heeft daar zijn
verder reikende bedoelingen mee, dus
doende vergroot het de kansen op de
heilige oorlog van Arabische zijde, die
de verwarring vermeerderen zal. Maar
daarover in een slotartikel meer.
gevangene ach-
Duitse grens en
it yn eigen bihear nimme Dat is it rjocht
fan de eigner om dat to freegjen. Mar
de Grounkeamer bislist dêroer. Yn Gel-
derlün likegoed as yn Fryslén. En hwat
wie de bislissing?
Dat dit yn ’e takomst allinnich troch de
hlerders oannomd hoecht to wurden as
de eigner harren op in oar plak in lyk-
weardich spul oanbiede kin. Né, jlt ster
ker, dat dan de hlerders seis bislisse kin-
ne, of hja bliuwe wolle of dat hja ruilje
wolle. Wolle hja bliuwe, dan kinne hja
wenjen bliuwe. Al hoe’n great biswier it
foar de nije eigner is, om syn eigen plan
nen sa lang ütstelle to moatten, de
Grounkeamer biskermt de hierboer yn
Gelderlén likegoed en like wetllk as hjir
yn Fryslén. Bileaven net minder. Fan it
fuortjeijen en wetbrekken fan „Rome"
troch in Departemint, hwer’t gjlnien fan
de liedende lju Roomsk is, is gjin wurd
fan wier. Fan it forkrachtsjen fan de
Pachtwet is gjin wurd fan wier. En dy’t
efkes neitinkt, moat dochs wol bigripe,
dat It hiele departemint en de Gelder-
ske Grounkeamer, hwer’t it meartal pro-
testantsk fan is en de Kamerleden as ien
man nel foaren komme soene, as it wol
sa wie.
Ik stean foar myn bod. Dy’t de weijage
boerkes op de Slangenburg sjen wol, kin
fan my de reiskosten forgoede krije, as hy
se fine kin. It „landgoed” leit by Doe-
tinchem De grounkeamer is festige yn
Arnhim, en it departemint dat dizze sa
ken, sawol de keap as de kondysjes re-
gele hat is yn Den Haech, Bezuidenhout-
se weg 30. Ik ha der myn wurk fan mak
ke, it wurd is nou oan Ds. Krop. It giet
ommers om de wierheit, dominé.
Ds. M. A. Krop, Herfoarme predikant to
Grins, hat op de Bitinkingsdei, hjir yn
Boalsert hélden, in bulte sein, hwer’t wy
fan tinke, dat it wurket as forgif.
De bidoelingen fan syn meiminsken for-
tocht meitsje, sünder ienich biwiis, dat
is by my gjin heechsteande polemyk. Ik
moat it mei klam en ünder protest öf-
wize. It slimste hjirfan is, dat as men
seit, ja, jo hawwe goeije buorren en
jo binne misskien goed bihannele, mar
der sit hwat efter, dat wie allinnich mar
om jo to grazen to krijen as it derfoar
de tiid, is, dat men jin der net tsjin for-
digenje kin as allinnich mei it roune
wurd, it is net sa! Ds. Krop hat lykwols
ien feit neamd, hwer’t hêldfêst oan sit
en hwermei hy hjir yn in streek fan hier-
boeren en lénbisit, in bulte kwea dwaen
kin. Hy sei: „Yn Gelderlên is in „land
goed” de Slangenburg, dat wie yn de
bisetting komd Ünder it Behears-ynsti-
tüt en nou is it oergien oan „Rome”. Der
wennen fjouwer protestantske boeren op
en dy binne der ófset. Jim tinke, dat kin
dochs net, der is dochs in Pachtwet, mar
as Rome der efter sit, dan helpe gjin
wetten, safier binne wy yn Nederlün al
komd.”
Hwat moat in protestant wol tinke as
verkleinen. En het gevolg was, dat nie
mand tevreden was: de Joden niet, om
dat de contingenten zo klein werden.
En de Arabieren niet, omdat cr toch con
tingenten Joden werden binnengelaten in
hun land.
Zo was het vóór de tweede wereldoorlog
en zo is het nóg. Engeland laat Joden
toe, maar op zeer geringe schaal en wie
proberen clandestien Palestina binnen te
komen worden opgevangen en op Cyprus
geïnterneerd of gelijk in het geval van
de Exodus naar Duitsland teruggevoerd
en daar met geweld ontscheept onder
het grijnzend toekijken van de Duitse
Nazi’s.
Niemand zal dit laatste verdedigen. Het
lijkt ons een onbegrijpelijke grofheid en
gevoelloosheid van de Engelse regering.
Men had toch moeten beseffen, dat dót
het ergste was, dat men die Joden aan
kon doen, hen naar Duitsland terugvoe
ren, aan welks hel zij ter nauwer nood
ontsnapt waren. Dan nog liever ze met
geweld in Cyprus aan wal gebracht dan
in dat land, waar de sfeer der nazibar-
baren nog voelbaar leeft!
Intussen rijst de vraag: waarom belem
mert Engeland de Joodse emigratie in
Palestina? Waarom honoreert het de
Balfourverklaring niet ten volle? Waar
om breekt het in feite zijn woord? En
geland heeft toch de macht èn de be
voegdheid om zijn bedoelingen door te
zetten I
Neen, lezer, dat is het juist. Engeland
heeft misschien de bevoegdheid, had die
althans tot voor kort. Engeland was
mandataris over Palestina en zijn man
daat was door' de Verenigde Naties, de
opvolgster van de oude Volkenbond, be
vestigd. Eerst zeer onlangs heeft Enge
land dit mandaat aan de Uno terugge
geven. Het zag er geen kans meer toe
de daaruit voortvloeiende verplichtingen
naar behoren uit te voeren. Want mocht
Engeland de bevoegdheid al bezeten
hebben, het had de macht niet meer.
Niet in de eerste plaats, omdat het zó
verzwakt uit de tweede wereldoorlog is
te voorschijn gekomen, dat het zich ge
dwongen ziet allerlei posities op te ge
ven! Het had die macht ook al niet vóór
de tweede wereldoorlog. Eenvoudig
daarom niet, omdat Engeland de Arabie
ren moest ontzien. Over de ganse uitge
strektheid van het Britse wereldrijk wo
nen Mohammedanen, die steeds nauwer
aan elkander klitten. Ook in Indonesië
wordt men dat gewaar. Als ergens een
Mohammedaanse bevolkingsgroep in de
klem raakt, als ergens zo’n groep tekort
wordt gedaan, dan komt terstond de hele
Mohammedaanse wereld in beweging.
Ook de Arabieren zijn Mohammedanen.
Hun zaak is de zaak van alle Mohamme
danen en in de Arabische Liga vormden
die Arabieren een politieke organisatie
van toenemende betekenis.
Daarom moet Engeland oppassen. Een
massaal Mohammedaans verzet zou het
einde van het Engelse wereldrijk kun
nen betekenen. Daarop speculeerde Ita
lië onder Mussolini. Hij liet zich tot be
schermer van de Islam uitroepen en de
Italiaanse zender te Bari zond dagelijks
opruiende redevoeringen in het Arabisch
tegen Engeland uit, in de hoop, dat En
geland in die komende en door het duo:
Mussolini-Hitler voorbereide tweede
wereldoorlog niet langer zou kunnen re
kenen op de loyaliteit van zijn Moha
medaanse onderdanen.
Daarom moest Engeland toen voorzich
tig zijn om in Palestina de Arabieren
niet voor het hoofd te stoten. En daarom
moet Engeland ni de tweede wereld
oorlog nog voorzichtig zijn. Want Italië
en Duitsland zijn voor de eerstkomende
soks troch in Dominé yn in lepenblere
gearkomste sein wurdt. Nou fansels, dat
it wier is. En dan komme letter de kon-
sekwinsjes. As Jimme sa dogge, dan
moatte wy sokke smoarge wapens ek
wol brüke. En’ de gefolgen: forbltterlng,
forwldering, Ünearllkens en ünreedlikens,
twaspalt en.haet. Ik stean der op oan
ris earnstich nel to tinken oer dizze skrlk-
like dingen, dy’t faker as ien kear it
folkslibben ta in slangenêst makke haw
we. Hwant de earste stjlt, dy’t hjir jown
wurdt, is de oarsaek fan in jlmmer fier
der groeijend kwea. En dêrom bin ik fan
’e wike nel Gelderlén relzge om posltyf
to witten, hwat hjir fan wier is. Ik bin
my biwust, dat myn wurd net alle mln-
sken genöch is om harren to oertsjügjen
mar ik bin ré om de folie konsekwinsjes
fan hwat ik siz to dragen.
Elk dy’t wol, kin neigean hwa fan üs
beiden gelyk hat, en as ik it bin, dy de
wierheit net siz, dan bitelje ik alle kos
ten. Ds. Krop hat de plicht om de lilke
dingen, dy’t hy sein hat, to biwizen, mar
ik wol him oer ’e helte yn ’e mjitte kom
me en ik freegje him yn it iepenbier,
hwat hjir folget tsjin to sprekken, as dit
him müglik is.
Ik haw in bisiik brocht oan de secretaris
fan de Grounkeamer to Arnhem, Ir. H.
Verhey to Didam, dy’t de pachtkwesje
bihannele hat. Ik kin derby meidiele,
hwat Ds. Krop net sei to witten, dat dit
„landgoed” forkoft is troch Minister
Mansholt en dat de functionaris, dy’t de
saek regele hat, is Ir. Staf, secretaris
Generael fan it Departemint. En nou de
hierboeren. Der wenje trije hierboeren op
twa Protestanten en ien Kommunist. li
iene pleatske is 4 HA, lt twadde 12
H.A. en it tredde 16 H.A. Alle trije wenje
der en sille der wenjen bliuwe oant har
hierkontrakt öfrint, dat is yn ’49 en ’52.
De nije eigner hat frege dat dizze pleats-
kes frije komme kinne, hwant men wol
ii.
Terug naar Palestina werd de leus van
de Zionisten. En met steeds meer kracht
werd die leus aangeheven na de Duitse
barbarij.
Het Zionisme is reeds enige tientallen
jaren oud. En het scheen zijn grote kans
te krijgen, toen in de eerste wereldoor
log de Engelse minister Balfour zijn be
roemde verklaring aflegde. Palestina zou
na het einde van de oorlog tot Joods Na
tionaal Tehuis worden gemaakt. Enge
land kon dat toen zeggen. Van Egypte
uit had een Engels leger onder generaal
Allenby het land veroverd om Egypte
en het Suezkanaal te beveiligen tegen
een bezetting van Turkije, toenmaals
Duitslands bondgenoot, uit, door Duitse
en Turkse troepen. Zo ging Palestina
uit Turkse in Engelse handen over. En
bij de vrede en krachtens opdracht van
de Volkenbond werd Engeland met het
mandaat over Palestina belast.
En inderdaad werd met de stichting van
dat beloofde Joodse Nationale Tehuis ’n
begin gemaakt. Joden werden in Pales
tina toegelaten. Maar deze emigratie
stuitte op fel verzet van de daar wo
nende Arabierén. Zij betwistten de Joden
het recht op Palestina. Zij stelden tegen
over de historische rechten van de Jo
den hun eigen historische rechten van
jonger datum. De Joden hadden het land
eertijds verlaten, zij waren in de Romein
se tijd onder keizer Hadrianus, na de
mislukte opstand van Bar Kochba, die
zich voor de Messias had uitgegeven en
hen tot de heilige oorlog tegen de Ro
meinse overheerser had opgeroepen, uit
het land geëvacueerd om herhaling van
die veelvuldige Joodse opstanden te
voorkomen en slechts schamele resten
waren in het land achtergebleven. Toen
is de spreiding van het Joodse volk vol
komen geworden en toen begonnen de
omzwervingen van de wandelende Jood.
En in later eeuwen hadden de Arabie
ren in hun heilige oorlogen het bijkans
leeg geworden land bezet En ziehier
het conflict: de Joden beroepen zich op
hun rechten op Palestina uit verre voor
christelijke tijden; de Arabieren op rech
ten, die zij verworven hebben nadien. Zij
redeneren: wie opstaat, diens plaats ver
gaat. En verschillen in ras en godsdienst
benevens economische tegenstellingen
zijn daar om de conflicten aan te scher
pen. De Arabieren zijn een ander volk;
zij hebben een andere godsdienst (zij
zijn Mohammedanen met al de felheid
en onverdraagzaamheid, die deze gods
dienst kenmerkt); en de Joden zijn hun
in economisch opzicht ver vooruit: hun
plantages zijn een voorbeeld van mo
derne bedrijfsvoering; daartegenover zijn
de Arabieren agrarisch eeuwen achter
op; onder hen heersen nog feodale toe
standen: een kleine bezittende bovenlaag
buit de arme boeren, de fellahs uit en
deze leidende kliek vreest niets zo zeer
als dat contact van de arme Arabische
fellah met de welvarende Joodse emi
grant in Palestina bij hem de ontevre
denheid zal wakker roepen met zijn lot
en aldus de bevoorrechte positie van die
bezittende bovenlaag zou gaan bedrei
gen. Ook daarom moet de Jood uit Pa
lestina wegblijven, moet Palestina in zijn
geheel Arabisch blijven en dreigt men
met de heilige oorlog van de Arabische
Liga, zelfs wanneer het verdelingsplan
van Palestina in een Joods en Arabisch
deel doorgang vinden zou.
De historie herhaalt zich, herhaalt zich
eeuwig! Steeds weer wordt in naam van
de heiligste goederen, van godsdienst en
in God gegrond historisch recht tot de
heilige oorlog opgeroepen, terwijl het
mede (en misschien wel voornamelijk)
om stoffelijke voordelen gaat, om eigen
positie, eigen voorrechten en eigen
macht. Zo in Indonesië: men zegt de be
schaving te verdedigen en het Christen
dom, men beroept zich op historische
rechten en op de leiding Gods. Maar men
is ook zeer beducht voor de olie en de
rubber, de tin en de suiker, de koffie,
de thee en de tabak. En niet anders lig
gen de dingen hier: de Arabieren (hun
leiders dan ten minste) roepen van hun
land en hun godsdienst en hun recht,
maar zij denken aan de gevaren, die
vanuit de Joodse ondernemingen en de
Joodse economische en sociale verhou
dingen voor hun posities dreigen.
Het verzet begon bijna onmiddellijk na
het sluiten van de vrede op de eerste
wereldoorlog. En Engeland zag zich ge
noodzaakt onder de indruk van dit Ara
bisch verzet om de jaarlijkse contin
genten Joodse emigranten steeds meer te
Swart op wqt, dat is profqt Q
De 10.000 kinderpakketten, samenge
steld door de NIWIN, „Ned. Helpt
Indië” en het Nederlandse Jeugd Ro
de Kruis, zijn 30 October met de
Nieuw Holland naar Indië verzonden.
De inhoud van deze pakketten bet-
staat uit: tandenborstel, tandpasta,
2 rolletjes pepermunt, blocnote, vlak-
gum, kleurboek, kleurkrijtjes, penhou
der met 2 pennetjes, 1 tol, een zakje
knikkers, zigzag-kaart, kammetje en
een stukje zeep.
Behalve het reeds bekend gemaakte
extra rantsoen vlees van 100 gram,
wordt nóg een extra rantsoen van 100
gram beschikbaar gesteld. Voor per
sonen van 5 jaar en ouder is voor de
komende periode dus 600 gram vlees
aangewezen.
De Gedeputeerde Staten van Over-
ijsel zijn overgegaan tot het vaststel
len van een gewestelijke vlag: drie
gelijke banen, rood, geel en blauw.—
Het Amerikaanse militaire bestuur in
Duitsland heeft ongeveer 6000 karaat
diamanten, welke door de Duitsers in
Arnhem in beslag werden genomen,
aan de Nederlandse regering terug
gegeven.
Het Groene Kruis te Schoonhoven
ontving een verrassend geschenk.
Een oud-stadgenote bood deze instel
ling een woonhuis aan om daarmede
te voorzien in het gebrek aan huis
vesting van de wijkverpleegsters.
Bij een veehouder nabij Kampen is in
gebroken. Er werd ter waarde van
ongeveer twintig duizend gulden ont
vreemd aan geld, sieraden en een
spaarbankboekje.
De onverlaat, die in de omgeving van
Deventer en Apeldoorn gedurende ’t
laatste jaar wel twaalf stamboekkoei-
en en paarden heeft doodgestoken en
van wie nooit een spoor was te vin
den, heeft nu te Vaassen zijn slag ge
slagen. Het mooiste stamboekpaard
van een veehouder werd met één mes
steek afgemaakt.
In de maand September behandelden
de ambtenaren voor de Tuchtrecht
spraak voor de Voedselvoorziening
6.969 processenverbaal. De Tucht
rechter voor de Voedselvoorziening
deden in die periode 3.483 uitspraken
waarbij voor een totaal van f 485.405
aan boeten werd opgelegd. In 2.635
gevallen werden schikkingen, getrof
fen tot een totaal bedrag van f 168.794
Het totaal aan opgelegde waarborg
sommen bedroeg f17.445. In 61 ge
vallen (waarvan 51 voorwaardelijk)
werd sluiting van het bedrijf bevolen,
terwijl 24 vergunningen (waarvan 13
voorwaardelijk) werden ingetrokken.
Uitgesloten van een toewijzing wer
den 13 personen (van wié 10 voor
waardelijk.)
„Geborgen Land” heet de tentoon
stelling, welke te Middelburg i§ ge
opend. „Met Gods hulp en hard wer
ken zal het in de toekomst weer goed
leven en werken zijn op ons eiland,”
verklaarde Middelburgs burgemees
ter bij de opening.
Te Alphen aan de Rijn is de elfjarige
Arie Wolfers, die met zijn vader per
fiets op de weg was naar Hoogmade,
onder een passerende vee-auto ge
raakt en op slag gedood.
Kapitein Johan van Dam uit Stellen
dam voer met zijn logger op de
Noordzee, toen plotseling vlak achter
het vaartuig met een hoge waterzuil
een mijn ontplofte. Zo hevig was de
explosie, dat enkele vogels die boven
de plaats van de explosie vlogen, ver
doofd in het water vielen. De logger
echter kwam er onbeschadigd af en
van de bemanning kreeg niemand let
sel.
Te Soest heeft de recherche na ont
vangen inlichtingen een huiszoeking
verricht, verborgen in een bedstede,
50 gouden- en enkele platina horlo
ges, gouden- en zilveren sieraden,
alsmede een partij textiel en een be
drag van f 1600 werden gevonden.
In Februari 1945 werd nabij Nieuwe
Schans een vliegtuig (neergeschoteni,
waarbij de beide inzittenden, een Ca
nadees en een Brit, om het leven kwa
men. Ongeveer zeven maanden na de
bevrijding vond een landbouwer bij
het ploegen een horloge, dat aan de
Canadese piloot had toebehoord. Met
veel moeite werd contact met de fa
milie verkregen en thans zal het hor
loge naar Canada worden opgezon
den.
De bewaker, die te Jiplnghuizen een
ontsnapte politieke
tervolgde tot over de
door de Duitse douane werd ingere
kend, is dezelfde dag vrijgelaten. De
vluchteling is echter nog steeds zoek.
Tot de op het Zendingsbureau te
Oegstgeest opgeleide zendingsarbei-
ders, die dezer dagen naar Borneo
zijn vertrokken, behoort ook dr. Chr.
F. Barth, zoon van prof. Karl. Barth.
Toen de heer Prins te Drieborg een
strozak, die bij de kachel te drogen
was gelegd en vlam had gevat, naar
buiten wilde dragen, viel een gedeel
te van het brandende stro op z’n 4-
jarig dochtertje. Het kind liep hier
door zulke ernstige brandwonden op,
dat het naar het ziekenhuis te Win
schoten moest worden vervoerd,
waar het ’s nachts is overleden.
De meest originele hulde van het jaar
brachten collega’s en onderdanigen
aan een jubilerende metselaarsbaas.
Zij reden hem in een versierde krui
wagen, getooid met vlaggen, door
Purmerend. Aan de arm van het rij
dende feestvarken bonden zij boven
dien een ontbijtkoek
Het peil van de Rijn heeft een diep
tepunt bereikt, dat in de geschiedenis
van deze rivier nog nooit werd gere
gistreerd. Tengevolge van deze lage
waterstand is alle verkeer op de ri
vier nagenoeg stilgelegd: het vervoer,
dat plaats vindt, geschiedt op eigen
risico.
Bij de afbraak van de door de front-
gebeurtenissen zwaar beschadigde
kerk te Maasbracht is een 27-jarige
jongeman uit Roosendaal door een
vallende steenmassa op slag gedood.
Hij was bezig aan een der kerkbogen,
toen deze plotseling instortte.
In Haarlem werd de brandweer gea
larmeerd om een... schoorsteenveger
te bevrijden. De man was in een 12
meter hoge schoorsteen van een was
serij geklommen, doch zag geen kans
er weer uit te komen. Een door de
brandweer in de wand van de schoor
steen gekapt gat bracht uitkomst.
en Zuidwest
Streekblad voor
Bolswards Nieuwsblad
i
