T
ad
(wandëïëndê Jood)
een einde
enlnj
Buitenlands Overzicht
Provinciale Kroniek
Krijgen de omzwervingen
K
No. 88
43e Jaargang
Vrijdag 14 Nov. 1947
Friesland
West.
Uitgave
Drukkerij Fa. A. J. OSINGA -
Bols ward
van
Wie re warden
De tiid hóldt qjin skoft
van de
Red.
Vk.
Sneelr
t 1947
nog, omdal ons daarin een sleutel ge-
l.
0
5
jebrek
;erlijke
blijven
valsbedoelingen heeft, eer blijkt er uit,
dat het
het Duitse vraagstuk'
De plaatsvervangers der Grote Vier zijn
thans te Londen bijeen om voorbereidin
gen te treffen voor besprekingen van de
Raad van Vier zelf, welke over dit pro
bleem 25 November beginnen.
Ook bij die voorbereidingen zijn reeds
moeilijkheden aan het licht gekomen,
laat staan wat er zal geschieden als het
straks menens wordt. En welk een scho
ne gelegenheid ware er geweest voor sa
menwerking tussen de Ver. Staten en
Rusland op basis van het plan Marshall.
De Russen hebben dat afgewezen, en
hun buurstaten daartoe ook genoopt met
het argument dat dit plan Europa slaaf
van het Amerikaanse kapitalisme zou
maken, de Amerikanen beweren, dat de
Russen bang zijn de Amerikaanse hulp
voor hun invloedssfeer aan te nemen om
dat ze de volken daar zou overtuigen, dat
het Amerikaanse economische stelsel de
voorkeur verdient boven het Russische.
Hoe dit ook zij
Oost-Europa
blijft verstoken van deze hulp, waarnaar
de 16 Europeese landen die wel toetra
den reikhalzend uitzien. Het moet ook de
Russen wat te zeggen hebben, dat de
commissie van Amerikaanse deskundi
gen aanbeveelt dat aan de hulp geen po
litieke voorwaarden en eisen moeten
worden verbonden al acht zij het Ameri
kaanse stelsel van economische vrijheid
zelf het juiste.
Truman
zelf zal ook Griekenland nog extra hulp
nodig hebben, hij beschuldigde opnieuw
de Noorderburen van dat land van In
menging. Zowel China als Griekenland
doen overigens zien, dat ook al wordt
Amerikaanse financiële steun zonder po
litieke voorwaarden verleend, ze toch
door de loop der gebeurtenissen ook een
politiek karakter kan krijgen.
z Ervaringen.
Hoe er soms nog over het Fries en de
Fries-sprekende mensen gedacht wordt
vernam ik een poos geleden In een bus
van Holland naar Friesland. Daar ging
o.m. een klein Rotterdams meisje mee,
echter niet toestaan, dat de vrije Euro
pese gemeenschap uitgeroeid wordt. Tot
1 April 1948 wordt voorgesteld Frankrijk
tijdelijk te helpen met 327 mlllloen dol
lar, Italië met 228 en Oostenrijk met 42
millioen.
De Fransen zijn wat teleurgesteld, omdat
president Truman eerst een Iets hoger
bedrag had genoemd. Marshall wil ook
China helpen, waar „Tsjang Kal Sjek
nog immer als wettig regeringshoofd
door de Ver. Staten wordt erkend, al po
gen de communisten gewapenderhand ’t
bewind te veroveren.”
Volgens
Abonnementsprijs i
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
□Iro 87926
1
Beet
sen
•d voor
Allen"
aart»,
i f 0.11
e Doele
bevreesd is voor een aanval.
De bekende Amerikaanse journalist Lipp-
mann is ook dat oordeel toegedaan; vol
gens hem zijn de Russen allang tot de
conclusie gekomen, dat zij met de wa
penen toch niets tegen de Ver. Staten
vermogen, en dat zij er ook niet op kun
nen rekenen dat West-Europa door het
communisme veroverd zou kunnen wor
den, er mogen daar stakingen en andere
economische moeilijkheden zijn, op het
kritieke moment zwaait het volk daar
naar rechts en geeft het communisme
geen kans, het bleek uit de Franse ver
kiezingen en ook uit de actie welke thans
in het Franse Vakverbond wordt gevoerd
tegen de overheersende positie welke de
communisten daarin Innemen.
Voor de zoveelste maal komt dan ook
Lippmann tot de conclusie, dat al wat
de Russen thans In Oost-Europa doen
in Roemenië is thans de liberale in
vloed ook uit de regering verdwenen en
deze practlsch geheel communistisch ge
worden waar zij alle aangrenzende
landen als vazalstaten trachten te maken,
slechts ingegeven wordt door wantrou
wen jegens het Westen en dat ook
het oprichter! van de Cominform
slechts beoogt Westerse invloed in het
Oosten zoveel mogelijk te voorkomen.
Lippmann acht daarom, nu z.i. de Russen
in de verdediging zijn gedrongen, de tijd
gekomen voor de Ver. Staten om te
trachten met Rusland *tot overeenstem
ming te komen opdat herstel van geheel
Europa mogelijk wordt.
Dat lijkt echter gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Want de Russen zitten zo vol
wantrouwen, dat er nauwelijks één punt
is, waar men elkaar politiek kan nade
ren. Toegegeven moet dat de besprekin
gen inzake Palestina in de Ver. Naties
nu tot een overeenstemming hebben ge
leid; uit Russische en Amerikaanse voor
stellen is nu eindelijk een compromis
ontstaan, volgens hetwelk Palestina op
Een taalkwestie.
Mejuffrouw M. A. de Bruyne, directrice
van de Gemeentelijke Meisjes H. B. S.
te Leeuwarden, heeft met haar inleiding,
gehouden op een ouderavond in de Har
monie, waarin zij er op aandrong, dat
de leerlingen in- en buiten de school ook
onder elkander Nederlands zouden spre-
gen en aan de dame die naast haar zat,
toevertrouwde, dat ze er wel een beetje
tegen opzag, omdat de mensen daar al
lemaal Fries spraken.
De dame stelde haar gerust op de vol
gende wijze: „Och, kindje lief, wees
maar niet bang, de arbeiders en boeren
spreken Fries, maar alle behoorlijke men
sen spreken Hollands.”
De dame trof het niet erg, dat ik juist
onder haar gehoor zat en het was aan
haar te merken dat ze blij was, toen ze
in Harlingen de bus kon verlaten.
Een andere dame, mevr. M. S.M. maakt
aan het slot van haar ingezonden stuk
in de Leeuwarder Courant, de volgende
naïeve opmerking: „Men kan immers
buiten Friesland nergens met Fries te
recht en overal met Nederlands”. Met
„overal” bedoelt mevrouw waarschijnlijk
Nederland, maar als we die maatstaf aan
zouden leggen, konden we beter Engels
of Russisch leren.
Overigens is het niet ondienstig om in
dit verband J. C. van Broekhuizen te ci
teren, die een artikel over „Gewest, Volk
en Staat” heeft geschreven in „Vrij Ne
derland" van 1 November.
„Het wordt hoog tijd dat men, vooral
in het Westen van ons land, open oog
kreeg voor de uiterst menselijke en ge
zonde ontwikkeling, die zich hier in dit
jonge Regionalisme baan breekt.
Wie het driedaagse congres, dat de
Volkshogeschool te Bakkeveen
dezer dagen, gehouden heeft, heeft kun
nen bijwonen is voor goed genezen van
De kranten spraken.
Ik ben het dan ook geheel eens met de
heer H. Ph. Breuker te Schingen, die in
een ingezonden stuk in de Leeuwarder
Courant schrijft: De Nèd. taal, goed ge
bruikt, behoeft niet slechter te zijn dan
Fries, maar laat men dan niet beweren,
dat buiten Friesland het Nederlands zo
veel beter wordt gesproken dan in Fries
land. Even verder schrijft hij: Toch blijft
voor een Fries de Friese taal de moeder
taal en het was beter, dat niet-Friezen
zich met deze ^wetenschap vertrouwd
maakten, inplaats van steeds weer te
trachten ons, met een koppigheid, groter
dan de Friese, er van te willen overtui
gen, dat iemand, gewend Fries te spre
ken, eigenlijk „niet mee kan doen". „De
Fries, buiten zijn gewest, dient zich aan
te passen.Ditzelfde geldt voor de niet-
Friezen, in Friesland levend.”
Deze laatste eenvoudige waarheid schijnt
Witsen Elias in zijn artikel „Het tragisch
conflict” in de Leeuwarder Courant, niet
in te zien, als hij daarin schrijft na een
waarschuwing om de boog niet te strak
te spannen, dat de zaak heus niet ge
diend wprdt „met den niet-Friesen Ne
derlanders toe te voegen, dat zij „als
gast” in Friesland vertoeven. Zij vertoe
ven er met precies dezelfde rechten en
verplichtingen als de Friese Nederlanders
in de rest van ons land”.
Onder die verplichtingen behoort voor
die categorie dan blijkbaar niet het zich
schikken naar de mensen waaronder ze
komen te wonen, 't Wordt blijkbaar heel
normaal geacht, als de Friezen zich zo
wel bulten- als in Friesland schikken
naar de rest van de Nederlanders.
Marshall
heeft thans het ontwerp van wet betref
fende deze hulp bij het Congres inge
diend. Over 4 jaar zal totaal 16 20
milliard nodig zijn. Voorgesteld wordt
nu eerst van 1 April 1948 tot 1 Juli ’48
li/2 milliard dollar uit te trekken en 6
milliard van Juli 1948Juli 1949. Naar
gelang van de draagkracht der verschil
lende landen zullen de bedragen worden
geschonken of geleend, In leder geval
schijnen voedsel, kunstmest, brandstof te
zullen worden geschonken, en goederen,
waarmee Industrieën worden opgebouwd
welke dus later renderend worden, ge
leend. Er zal uiteraard ’n lichaam wor
den gevormd dat toezicht houdt op de
verlening van de hulp, de Ver. Staten be
ogen niet er speciale voordelen mee te
verwerven. In zijn voorstel zegt Marshall
ook nog, dat de Sovjet-Unie haar eigen
redenen had om niet aan het plan déél
te nemen. Wij moeten, aldus Marshall, dat enige tijd in Friesland zou doorbren-
zljn overal ter wereld de geleerden bezig
met de onderzoekingen op het gebied
der atoom-energie en vroeg of laat zal
ook Rusland deze nieuwe krachtbron
voor wapenfabrlcage kunnen gebruiken.
Maar noch de rede van Molotoff noch
het gesprek dat Stalin kort geleden met
linkse leden der Engelse Arbeiderspartij
had, geven de indruk dat Rusland thans
al zover Is dat het de wapenen tegen de
Ven, Staten zou durvl^ opnemen.
Stalin
pleitte, al waren dan de economische
stelsels verschillend, voor samenwerking
op economisch gebied tussen Oosten en
Westen en in zijn boven aangehaalde
rede zeide Molotoff „dat de Sovjet-
Unie tot het uiterste de belangen van de
wereldvrede zou verdedigen”. Als bewijs
voor die vredeswil noemde hij de vijf
jarenplannen, de Sovjet-Unie heeft be
lang bij een duurzame vrede en evenals
Stalin zeide hij, dat hoewel de economi
sche systemen verschillen, Rusland, de
Ver. Staten en Groot Brittannië in de
oorlog hebben samengewerkt, waarom
zou dat thans onmogelijk zijn? Wel deed
Molotoff meteen een scherpe aanval op
de Ver. Staten, die hij een der imperia
listische landen noemde, die nieuwe mi
litaire en maritieme bases aan het vor
men zijn, niet ter verdediging, maar met
aanvallende bedoelingen.
Rusland, dat in een vijandige kapitalis
tische omgeving is geplaatst, moest er
op bedacht zijn terug te kunnen slaan bij
een aanval, daarom werd ook voorrang
aan de ontwikkeling der zware industrie
gegeven. Uit deze uitlatingen blijkt in
derdaad niet, dat de Sovjet-Unie aan-
De atoombom.
Bij de viering van de dertigste verjaar
dag van de October-revolutie heeft de
Russische minister van buitenlandse za
ken Molotoff een rede gehouden, waar
van één zinsnede de bijzondere aandacht
heeft getrokken n.l. deze dat „de politiek
der Ver. Staten gebaseerd is op het al-
léénbezit van het geheim van de atoom
bom, ofschoon dit geheim als niet be
staand mag worden beschouwd”. Som
migen leiden hieruit af, dat Rusland ook
al atoombommen maakt, wat Molotoff
echter niet heeft gezegd. Men kan ook
uit het gesprokene aflelden, dat het
theoretisch geheim van de atoombom
algemeen bekend is, maar dat in het
dit zij, het spreekt dat het geheim van
de bom niet altijd het bezit van een
zeer gevaarlijk ïêrrdn te'b^rêdeTvZ
klaringen van historische gebeurtenissen
hebben altijd hun hachelijke zijde. Ik
besef óók zeer wel, dat de door mij ge
zochte verklaring juist van Joodse zijde
zeer fel zal worden aangevochten. Maar
ik kan het niet anders zien en daarom
schrijf ik hetgeen hier volgt als slot van
deze beschouwingen neer.
In de legende worden de omzwervingen
van de Wandelende Jood getekend als
het gevolg van zijn afwijzende houding
tegenover Christus. Dat heeft het oor
deel, zeg: de vloek, over hem gebracht.
Het komt mij voor, dat daarin diepe his
torische zin ligt. Nog eens: historische
speculaties hebben hun grote bedenke
lijkheid. Men kan heel moeilijk zeggen:
hoe het zou gegaan zijn, als dit of dat
anders gelopen was. Het argumentum
crucis, de tegenproef ontbreekt en kan
principieel niet genomen worden. In de
geschiedenis kan de klok niet terugge
draaid worden, kan men niet vanuit een
vroeger tijdstip opnieuw en dan anders
beginnen. Maar dit met nadruk voorop
gesteld wil ik de vraag stellen en als
Christen moet ik die vraag wel stellen:
hoe zou het met het Joodse volk gegaan
zijn wanneer het Jezus Christus niet als
zijn Messias verworpen had? Immers, dót
is het grote fundamentele geloofsver
schil tussen Christenen en Joden: dat de
Christenen zeggen, dat de Messias ge
komen is in Jezus van Nazareth en dat
de Joden volhouden, dat Hij nog komen
moet. Dat is de zin van hun verwerping
van Jezus Christus. Op hun eis heeft Pi-
latus hem overgegeven om gekruisigd te
worden.
En nu dfe vraag: als zij Hem niet ver
verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie i
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
1 Mei door de Britten ontruimd zal wor_(
den, een commissie uit de Ver. Naties
zal onder toezicht van de Veiligheids
raad zich dan tot Juli met het beheer
belasten, waarna de Joodse en Arabi
sche staat voor zich zelf zouden moeten
zorgen.
Maar wat is er terecht gekomen van alle
andere grote vraagstukken in de V. N.
behandeld? Het
Amerikaanse voorstel
om een commissie der V. N. waarin alle
landen zitting hebben het gehele jaar te
doen vergaderen om netelige zaken te
behandelen, is weliswaar aangenomen,
maar Rusland en alle andere Slavische
staten nemen er geen zitting in, boycot
ten haar en maken haar dus machteloos.
De Russen blijven het een poging der
Ver. Staten achten de Veiligheidsraad en
het vetorecht aan kant te zetten. Een
toetssteen voor mogelijke overeenstem
ming tussen Rusland en de Ver. Staten
is ook
worpen, maar aanvaard hadden, wat
dan? Ik moet het zo zien: dan waren
de opstanden tegen het Romeinse gezag
ondenkbaar geweest, die van 70 en óók
die van 132-135, de hiervoor genoemde
opstand van Bar Kochba, die zich Mes
sias noemde. Dan zouden zij op zijn op
roep geantwoord hebben: wij hebben
een Messias, Jezus van Nazareth en die
heeft ons geleerd, dat wij de keizer zou
den geven wat des keizers is en God,
wat Godes is; wij volgen u niet, want gij
,zijt een van de valse Messiassen, waar
tegen Hij met nadruk gewaarschuwd
heeft.
Even duizelen onze gedachten: geen op
standen, geen evacuatie_van het Joodse
volk uit het Heilige Land op keizerlijk
bevel, geen omzwervingen, geen vervol
gingen, misschien ten hoogste een tijde
lijke Arabische bezetting door hun hei
lige oorlogen na Mohammeds dood èn
misschien de herovering van het Heilige
Land in de kruistochten door de samen
werking van Westerse Christenen en Jo
denchristenen daar. Misschien zou er
dan nooit een Joods probleem bestaan
hebben.
Zal nu toch het einde nog onverwacht
komen of zal het opnieuw verschoven
worden door de dreigende nieuwe heilige
oorlog der Arabieren?
In de legende staat, dat aan Ahasveros’
omzwervingen geen einde komen zal
voor Christus’ wederkomst met de jong
ste dag. Dat kan nog heel lang duren.
Want voor God, Die de tijden in Zijn
hand houdt, ook deze tijd, zijn duizend
jaren als een enkele dag. Arm volk der
Joden dan. Tenzij, ja tenzij het zich als
nog tot Hem bekeert, die ook zijn Mes
sias is en zijn wil.
Verwijlen wij tot slot nog even bij de
gedachten, die Paulus uitgesproken heeft
in verband met dit raadsel der geschie
denis (titel van een verhandeling van
Prof. Kraemer over Rom. 9 11).
Ook Paulus heeft geworsteld met het
raadsel der geschiedenis, dat het Joodse
volk beduidt. Aan Israël is het heil toe
gezegd en dat heil is tot Israël geko
men in de gestalte van Jezus Christus.
Maar Israël heeft dat heil verworpen.
Toen heeft God Israëls verharding ge
bruikt om dat heil aan de heidenwereld
te doen toekomen. En God heeft Paulus
willen gebruiken voor deze heilsweg:
Israëls hardnekkigheid is oorzaak van
heil voor de heidenen geworden.
Dat alles is Paulus volkomen doorzich
tig. Maar nu blijft het raadsel Israël.
Is nu de mogelijkheid van zijn heil voor
altijd voorbij? Neen, zegt Paulus, Israël
blijft het volk der belofte, Israël blijft tot
het heil voorbestemd. Als alle volkeren
tot Christus zullen zijn gebracht, dan zal
als laatste ook Israël worden toegevoerd,
in Paulus’ beeldspraak^ het zal weer
worden geënt op de oude stam, waar
van het is losgeraakt: Israël mét de hei
denen gevoed door dezelfde sappen van
dezelfde boom, samen ingeënt op Jezus
Christus, aller Heer.
Hier openen zich wijde perspectieven. Op
de dag des Heren kunnen wij slechts
wachten. Die dag ligt in Gods hand en
hangt aan Zijn raadsbesluit. Maar mis
schien is ons het vermogen gegeven om
de komst van die dag te verhaasten,
doordat Israël wordt bekeerd tot onze
en tot zijn Heer en Heiland, Jezus Chris
tus.
Hier ligt het diepste motief en de enige
rechtvaardiging van zending onder Is
raël, niet om zieltjes te winnen voor
éigen geloof en kerk en richting. Maar
om een volk in nood te helpen en te
redden, opdat zijn zwerftocht eindelijk
besloten worde. Zou hier onze christe
lijke opdracht aan Israël liggen en daar-
in Israëls kans, meer nog dan in goed
bedoelde politieke besluiten en schikkin
gen van altijd zeer betrekkelijk en voor
lopig karakter?
God zij de Wandelende Jood genadig en
brenge hem thuis, moge het zijn door on.
ze gehoorzame bemiddeling en dienst.
ken, heel wat beroering veroorzaakt. Dat
begon al direct toen zij bij die gelegen
heid de ouders om medewerking ver
zocht. Niet alleen dat verschillende
ouders in geen geval die medewerking
wilden ^erlenen, maar enkele kwamen
er heftig tegen op, dat hun kinderen hun
moedertaal nie meer mogen gebruiken.
mei in
v. d.
ïjirmei
waerd
er. De
pul yn
hwer.
dju yn
in stik
er fan
irsitter
ch to
Blank-
erliet"
Later kwam er nog bij, dat een van de
leraressen bij de uitlening van biblio
theekboeken, een paar meisjes, die een
Friese opmerking onder elkaar maakten,
het gebruik van de Friese taal daar ver
bood.
Het gevolg was ingezonden stukken en
artikelen in alle Friese couranten, meer
of minder heftig gesteld en met meer óf
minder kennis van zaken geschreven. Bij
de school werd onder de leerlingen zelf
een pamflet verspreid dat scherp stelling
nam, maar in zeer beheerste termen ge
steld was.
Juffrouw de Bruyne wilde het Fries bij
haar leerlingen uitbannen, omdat dit oor
zaak zou zijn, dat ze daardoor groter
moeilijkheden zouden hebben bij het ge
bruik van de Nederlandse taal. Misschien
is dit zo, hoewel ik er zelf nooit geen
nadelige gevolgen van heb ondervonden
dat ik ook, en zelfs zeer veel, Fries
sprak. Bovendien is het mijn ervaring
in „Holland”, waar ik ruim 10 jaren heb
doorgebracht, dat de Friezen daar het
Nederlands niet minder spreken dan de
stedelingen daar, ja, in de regel spraken
ze het veel zuiverder.
en Zuidwest
Streekblad voor
in.
Engeland heeft zijn mandaat teruggege
ven. De Verenigde Naties hebben een
verdelingsplan voor Palestina goedge
keurd, waarbij een zelfstandige Joodse
en een zelfstandige Arabische staat naast
elkaar zullen bestaan in Palestina on
der bescherming en toezicht van de Uno
en waarbij de heilige stad Jeruzalem een
zelfstandig onder internationaal toezicht
staande plaats zal zijn. De Joden hebben
zich bij dit verdelingsplan neergelegd,
zij het met duidelijke tegenzin. De Ara
bieren hebben het plan ontworpen, zij
eisen heel Palestina voor zich op en
dreigen met de heilige oorlog, wanneer
het plan zou worden doorgezet. En Rus
land heeft zich voor het verdelingsplan
uitgesproken, daarmee schijnbaar de
Arabieren teleurstellend en van zich ver
vreemdend, die het juist bij zijn agitatie
tegen Engeland en Amerika in Azië (en
Afrika) zo prachtig kon gebruiken.
Idealisme van Rusland? Gelove het, wie
kan! Kortzichtigheid? De Russische po
litiek en diplomatie zijn wel plomp, maar
stom? Wij vermoeden, dat ook dit in de
Russische tactiek past Het is bij de
communisten immers alles tactiek! Ook
als men de stemmen van de Katholieke
Sicilianen wint door de toezegging de
godsdienstbepalingen van de Lateraan-
verdragen te zullen overnemen in de
nieuwe Italiaanse grondwet, waardoor
de R.K. kerk in een geheel enige positie
wordt geplaatst. Dat gebeurt waarach
tig niet uit liefde voor het katholicisme!
Evenmin aanvaarden de Russen het ver
delingsplan voor Palestina uit liefde
voor de Joden. Men neemt het risico van
de vervreemding van de Arabieren, om
dat men in een misschien dreigende hei
lige oorlog van de Arabische Liga tegen
de Joden en dus tegen Engeland en
Amerika groter voordeel ziet.
De Joden hebben gejuicht, zij het ook,
dat hun vreugde getemperd was. Het
verdelingsplan blijft beneden hun wen
sen. Reeds werd een voorlopige Jood
se regering gevormd. Krijgen nu de om
zwervingen van de Wandelende Jood 'n
einde? Zal hij eindelijk tot rust komen?
Wij hopen het vurig voor dit geplaagde
en beproefde volk. Maar gerust zijn wij
er nog niet op. Veel hangt van de vraag
af, of de dreiging met de heilige oorlog
van Arabische zijde chantage is of ernst.
In Engeland en Amerika neigt men tot
het eerste. Moge het geen valse gerust
heid aan deze kant blijken,
Wij begonnen deze artikelenreeks met
de weergave van de legende van de
Wandelende Jood. Wij deden dat met
opzet. Niet alleen omdat in die legende
het lot en de nood van dat Joodse volk
een treffende verbeelding vinden. Meer -
1 practlsch vervaardigen er van de Ver.
geven schijnt tot het verstaan van zijn j Staten no« steeds vooraan 8taan’ Hoe
historische tragiek.
Ik ben mij ervan bewust hiermede een
Bolswanls Nieuwsblad
1
