Zwarte Piet
J
rr
Buitenlands Overzicht
Provinciale Kroniek
Mededeling
id
blijft de aandacht vrag> n
nine-
No. 96
43e Jaargang
Vrijdag 12 Dec. 1947
Streekblad voor West-
Friesland
Kerstweek (2227 Dec.)
DE UITGEVERS
tot
N.
aad
van
tuur
ven
mogendheden zich met de politietaak
'47
'47
'ond
aats
n 50
s er
eeft
textiel tegen de normale prijzen
koopt doch voor de niet 1
ht ’8
lelijk
Zij-
per
hooi
arna
rtjes
tatie
rden
iter-
it.
iden
kg
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
dan een export-toeslag van 20 pet.
werd berekend.
Ook is het voorgekomen, dat voor ver
vries
deze
me-
har-
mber
jkaal
a rd
mode
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbet» ling
Advertentieprijs: 10 cent per mm.
Giro 8792Ö
vo-
-nga
ach-
gen;
Er
ren niet naar de ogen te zien en konden
de V. N. haar besluiteh kracht bijzet
ten. Maar
Wintersport.
Te Sneek draaide voor een klein gezel
schap, bestaande uit Mr. Haan, vertegen
woordiger van de Comm. der Koningin
in Friesland, Burgemeester Rasterhoff
van Sneek en vertegenwoordigers van
de 11 steden vereniging, de Friese Ijs
bond en de Bond van Friese Ijsvereni
gingen en verschillende journalisten de
film „Wintersport in Friesland”, samen
gesteld en opgenomen door de Sneker
Cineast Bart Tromp. De heer Schaafsma
van de ll-steden vereniging leidde de
film met een kort woord In. Hij wilde
niets van de film vooruit vertellen; de
beelden moesten voor zich zelf spreken.
En dat hebben zij inderdaad gedaan.
Een vrij lange tekst ging vooraf, waar
na gedeelten uit verschillende elfsteden
tochten volgden. Opvallend was, dat de
beelden uit de zware tocht van 1939-’4O
toen het grijs en donker weer was, even
goed waren doorgelicht als die uit de
zonnige tocht daarvoor. Natuurlijk wa
ren ze niet zo brlllant, maar lieten toch
aan duidelijkheid en beeldscherpte niets
te wensen over. Ondanks de goede beel
den bleek wel uit deze eerste rolfllm hoe
moeilijk het is om filmisch de „prestatie”
uit te beelden. De cineast Is hier in deze
eerste rol dan ook niet In geslaagd, later
veel beter, maar daar komen we op te
rug.
éénmaal verschijnt,
nl. op 24 December
Alle advertenties, berichten en
predikbeurten voor dat nummer
moeten vroegtijdig worden ingezon
den, uiterlijk tot 23 December
v.m. 10 uur.
Huishoudelijk.
Bij de overeenkomst tussen de Neder
landse Vereniging van Huisvrouwen en
de Alg. Ned, Bond van Huispersoneel,
werden lonen en werktijden van huis
houdelijk personeel geregeld. Ook hier
bij werd de classificatie, die zo. heftig
wordt bestreden, toegepast. Natuurlijk
kan dat ook niet anders zolang de offl-
clële Classificatie nog bestaat en dus
ook verschillende werkgevers van huis-
houdpersoneel volgens die regelingen
worden ultbetaald. Hoe dat ook z|j, voor
het hulshoudpersoneel valt Friesland in
de derde en daarmede laagste klasse,
uitgezonderd dan Leeuwarden, dat In de
tweede klasse valt.
Reeds thans delen wij mede, dat
BOLSWARDS NIEUWSBLAD in
de
Verschillende ruiltransacties zijn on
derzocht en daarvan is komen vast te
staan, dat vele van de geruilde stof
fen uiteindelijk toch in de zwarte han-
kant had bovendien een auto gekocht bekledmgstof
bij deze transactie, volgens zijn verkla- Punten berekende hij de punten tegen
-■ -- -- >--j.
Met het bovenstaande hebben wij U
Wiere tuurden M
Men moat de hqnders net X
earslings foar de wein spanne X
ring, 500
moeten leveren.
Voor een waarde van ruim f 200.000.
voor export bestemde textiel is door
handelaren (nota-bene zonder textiel
vergunning) i n het binnenland ver
kocht tegen veel te hoge prijzen en te
gen inname van textiel-punten.
Omdat zij geen textielvergunning had
den, hadden zij de verkregen punten
onbevoegd voor handen.
550250 zijn er in beslag genomen.
Bij een - -
leen al een vermoedelijke zwarte winst
van 2f 193.772.03 berekend. De 14 za
ken waren als volgt, verdeeld, waaruit
kon blijken, dat de knoeijerijen in alle
textiel -schakels plaats vinden. 1 fabri
kant; 4 grossiers; 6 opkopers;; 1 textiel -
agent; 1 detallist en 1 accountant.
Een andere fabrikant liet f 6.per kg
wol en f 3.per kg katoen bijbetalen.
Het is ook voorgekomen, dat bij ver
koop artikelen werden gefactureerd te
gen een hogere dan de uiteindelijke
werkelijk betaalde prijs.
Engeland en Frankryk
niet onwelwillend schijnen te staan te
genover de Nederlandse eisen inzake
grenscorrecties ten koste van Duitsland,
de Ver, Staten zouden hebben voorge
steld commissies van onderzoek inzake
de Duitse grenzen te doen instellen.
Het Duitse grcnscomité heeft intussen
stelling genomen tegen alle Neder
landse eisen en o.a. gezegd dat eigenlijk
een aantal Nederlandse grensgemeen
ten Duits behoorden te zijn, dat het
meer voor de hand zou liggen als Ne
derland zijn ogen richtte op Belgisch en
Luxemburgs gebied en dat andere Duit
se herstelprestaties mogelijk zijn, bijv.
Duitse arbeid voor Nederlandse weder
opbouw.
De tweede rol was interessanter. Deze
gaf een inderdaad uitstekend beeld van
de hardrijderijen voor vrouwen op de
korte baan. Het bij de start werken op
eikaars zenuwen door steeds weer valse
starts, dan het losgaan en de venijnige
spurt en de pijlsnelle vaart over de baan
waren goed getroffen en vooral zo nu
en dan het gracieuze zweven op de
smalle Ijzers.
Evenals bij de eerste rol was ook hier
veel verklarende tekst tussen in gevoegd.
De derde rol vertoonde ons hardrijde
rijen op de korte baan van mannen, o.a.
de hardrijderij bij de Prinsentuin te Leeu
warden. Hierbij waren ook enkele zeer
suggestieve beelden. Vooral de afteller
bij de start was zeer goed.
„It belslidejeijen” bij Langweer was een
aardig stukje film, hoewel daar naar
mijn mening iets meer uit te halen zou
zijn geweest. Over het algemeen werd
er te weinig met close-ups gewerkt,
waardoor het detail te veel werd ver
waarloosd, wat juist aan de film zijn
specifieke uitbeeldingskracht kan geven.
Uitstekend was ongetwijfeld de vierde
en laatste rol, welke een beeld gaf van
de ll-steden tocht 1947. Hierin Kwam
de prestatie werkelijk tot uitdrukking,
de onmenselijk zware rit bij snerpende
koude en harde doordringende wind. Het
worstelen tegen wind en slecht ijs, maar
ook het soepele rijden als de baan goed
berijdbaar was. De rythmische bewegin
gen waren een lust voor het oog en zo
suggestief was dat, dat men meende het
regelmatig gegons van de schaatsen ovei
het gladde Ijs te kunnen horen.
Op deze rol waren ook beelden vastge
legd van de dit jaar gestorven promotor
van de Elfstedentocht, mr. M. E. Hepke-
ma. Maar niet alleen enkele beelden, ook
de begrafenis van Mr. Hepkema werd
vertoond. Waar de begrafenis heeft
plaats heeft gehad op een mooie, zon
nige zomerse dag, deed dit klimaatver
schil niet aangenaam aan. Ongetwijfeld
Is dit de heer Tromp ook niet ontgaan,
maar uit piëteit tegenover Mr. Hepkema
heeft hij blijkbaar gemeend de begrafe
nis van DE MAN van de Elfstedentoch
ten In de film van de laatste Elfsteden
tocht een plaats te moeten geven. Toch
geloof Ik, dat hij beter had gedaan met
alleen het portret met toelichtende tekst
een plaats te geven in de film.
Natuurlijk zijn er nog wel enkele opmer
kingen te maken, maar over het geheel
genomen kunnen we zeggen dat de heer
Tromp hier een uitstekend stuk werk
heeft gegeven. Tromp heeft gegeven,
wat hij In de titel beloofde „Wintersport
In Friesland". Voor het tot stand komen
van een dergelljke film Is heel wat no
dig. Heel wat technische zwarigheden
dienen overwonnen te worden, om maar
niet te spreken van het lichamelijk on
gemak dat het filmen bij minstens 12
graden vorst bij snijdende wind met zich
mee brengt. Het resultaat is echter zo,
dat ik zou willen, dat ijsminnend Fries
land en dat is dus heel Friesland, In staat
gesteld zal worden deze film te zien.
garens aan particulieren worden door
verkocht. Sommige met f 3.per kg
extra winst.
’n Textiel-fabrikant had pl.m. 18.000
meter stof geruild voor noodzakelijke
aankopen voor zijn fabriek. Ook vrien
den en kennissen hadden van deze hoe
veelheid ongeveer 3 A 4000 meter ge
kregen.
Bij al deze transacties hadden welis
waar geoorloofde prijzen als basis ge
diend, doch de distributie voorschrif
ten werden volledig genegeerd.
De Duitsers
beginnen zich dus te roeren. Dat blijkt
ook uit ’t feit, dat een delegatie van 17
Duitsers, door een Duits „volkscon
gres” Zondag te Berlijn gekozen, naar I
Londen gaat om te trachten daar de 1
Grote Vier het Duitse standpunt ten 1
opzichte van het vredesverdrag uiteen
te zetten. Onder het Duitse standpunt
versta men dan dat van de Duitse so
cialistische eenheidspartij, waarin de
communisten de hoofdrol spelen en de
Russen aan de touwtjes trekken. In
West-Duitsland erkent men deze dele
gatie niet als een werkelijke vertegen
woordiging van Duitsland, en zo zullen
de Grote Vier, met uitzondering van
Molotoff er ook wel over denken. Ten
slotte is wat de conferentie van Londen
betreft op te merken dat Frankrijks ge
neigdheid om zijn Duitse zóne econo
misch aan te sluiten bij de reeds samen
gesmolten Brits-Amerikaanse zones
toeneemt, nu er te Londen geen vorde
ringen zijn gemaakt.
De Amerikaan Dulles,
de adviseur van Marshall, heeft het er
overigens niet beter op gemaakt door
ook over deze kwestie te Parijs te on
derhandelen met de Gaulle, dat heeft
kwaad bloed gezet bij de huidige Fran
se regering, die het min of meer bele
digend acht dat Amerika de Gaulle
eigenlijk al zo’n beetje als Frans re
geerder beschouwt. En dat terwijl de
huidige regering gaandeweg toch de
teugels in Frankrijk weer beter in han
den krijgt, en de grote stakingen eigen
lijk alle zijn geëindigd en de leiding van
het vakverbond aan invloed onder de
arbeiders inboette. De
Franse regering
meent dan ook de tussentijdse hulp van
Amerika, welke het Huis van Afge
vaardigden nu heeft aangenomen, wel
verdiend te hebben. Zit de Franse re
gering thans dus weer wat vaster in
het zadel, al kan men nog niet zeggen
voorgoed, in België gaan crisisgeruch
ten rond, omdat de voornaamste rege
ringspartijen, katholieken en socialis
ten, het niet eens kunnen worden over
de vraag hoe de bekende
„koningskwestie"
uit de wereld te helpen. Een oplossing
scheen nabij toen de soc. minister-pre
sident Spaak bereid bleek namens de
regering in de kamer te verklaren dat
’s konings eer niet was aangetast door
het tijdens de oorlog gebeurde, maar
Sat alle partijen op een na bezwaar
hadden tegen zijn politieke houding in
1940, toen Leopold III zijn opperbevel-
hebbersschap liet gaan boven zijn plich
ten als staatshoofd, De koning maakte
het Spaak echter onmogelijk deze ver
klaring af te leggen doordat hij een dag
te voren in Zwitserland verklaarde, dat
hij bereid was de grondwettelijke ver
plichtingen weer op zich te nemen en
openbare erkenning van zijn integriteit
als staatshoofd eiste. De laatste berich
ten melden dat
het Franse Vakverbond
de algemene staking heeft afgclast en
de voorwaarden der regering aanvaard,
behalve de communistische, beschou
wen alle partijen dit als een overwin
ning voor de regering-Schuman. Dat
Rusland ontevreden is over de gang
van zaken in Frankrijk blijkt uit het feit
dat het Russisch-Franse ha'ndelsbespre-
kingen heeft afgebroken en de Franse
repatriëringscommissie uit Rusland
huistoe zond. De Arabische staten heb
ben besloten in Palestina officieel niet
te zullen ingrijpen, wanneer het Joodse
element van buitenaf niet meer ver
sterkt wordt.
de Grote Vier
zijn het verre van eens, ter conferentie
van Londen wordt dat elke dag van de
dagen geschreeuwd. Nadat men daar
tevergeefs getracht had het over de
staatsvorm van Duitsland eens te wor
den, en over de Oostenrijkse kwestie, is
men maar weer eens met de econo
mische zijde van het Duitse vraagstuk
begonnen, waarbij als basis Britse voor
stellen, reeds destijds aan de conferen
tie te Moskou voorgelegd, en Russische
welke Molotoff nu aanbood, werden
genomen. We geven ze hier niet uitvoe
rig weer omdat ook deze zo ver uiteen
lopen, dat er nauwelijks een compromis
mogelijk lijkt, De Russen eisen voor
zich en Polen alleen 10 milliard dollar
schadeloosstelling van Duitsland, een
eis welke de Britse vertegenwoordiger
reeds onvervulbaar noemde. Er zij nog
vermeld dat
Dr. Wumkes officier t
Het doet altijd plezierig aan als iemand
voor zijn verdiensten erkenning vindt en
dat het in dit geval Dr. O. A. Wumkes
van Hulzum is, die voor zijn verdiensten
benoemd is tot officier in de orde van
Oranje Nassau, stemt ons, Friezen, zeker
tot vreugde en wel In de eerste plaats
om de nieuw benoemde officier zelf. Im
mers dr. Wumkes is welhaast het sym
bool geworden van de trouw en liefde
aan Friesland, aan haar geschiedenis
en.aan haar bewoners. Hij heeft heel
zijn leven, zijn lange leven mogen we
gelukkig zeggen, gegeven aan „it Aide
HeitelAn” en zijn vele lijvige boeken zijn
er om dit te bewijzen.
Sinterklaas
heeft de wereld geen surprises op zijn
verjaardag gebracht. De conferentie te
Londen is de vorige week niet opge
schoten met haar werk, en al mogen de
Joden enige dagen voor 5 Dec. dc
Joodse staat in hun schoen gevonden i
hebben, of ze met het cadeau der Ver.
Naties wat kunnen doen is een andere
vraag. Bij botsingen tussen
Arabieren en Joden
in Palestina zijn reeds meer dan 100
doden gevallen, meest Joden en ook
Joodse inwoners van enkele Arabische
staten zijn het slachtoffer geworden
van de woede der Arabieren over de
maatregelen welke zij zullen nemen en
men spreekt er van dat de heilige oor
log tegen de Joden zal worden uitge
roepen. Dc beruchte Moefti van Jeru
zalem, tijdens de wereldoorlog vurig
pro-Duits, heeft reeds verklaard dat de
Arabieren het zwaard zullen trekken
want woorden zijn nutteloos. Ander
zijds hoort men van Joodse pogingen
om hun staat-in-wording te doen opne
men in het Engelse wereldrijk. De
vraag is of de Engelscn daarop gesteld
zullen zijn. Natuurlijk zouden zij op
deze wijze een voor hun rijk belangrijk
strategisch punt in handen houden
maar anderzijds zouden zij zich de blij
vende vijandschap van de Arabische
staten op de hals halen. Reeds bij dc be
slissing in dc
algemene vergadering der Ver, Naties
over dc verdeling van Palestina ont
hielden de Engelsen zich van stem
ming, omdat zij de Arabische gevoelig
heden wensten te ontzien en zij waar
schijnlijk ook inzagen dat de Ver. Na
ties niet over de machtsmiddelen be
schikken om haar besluit tegen de wil
van een der partijen In door te zetten.
Hun eigen leger wensen de Engelscn
daarvoor niet beschikbaar te stellen,
en dc vorming van een internationale
politiemacht voor dit doel zal heel wat
moeilijkheden kosten. Zo zeggen dc
Amerikanen dat ze geen deelneming
van Russische troepen aan zo’n politie
macht wensen, omdat dit de Russen in
het hart van een voor het Westen zeer
belangrijk strategisch punt zou bren
gen en het gemakkelijker zou vallen
de Russen
er heen te brengen dan ze er weer uit te
krijgen. Op hun beurt zullen de Russen
Een inkoop van b.v. f 1045.werd in
het inkoopboek en de op crediteuren-
kaart voor f 1888.25 geboekt. Dit ge
beurde om een extra korting, die eigen
lijk niet mogelijk was gecamoufleerd
toch aan de afnemer te geven. De af
nemer baseerde zich dan bij zijn ver
dere transacties steeds op deze te hooge
inkoopsprijs en stak zodoende een ex
traatje van pl.m. 15 pet. in zijn zak.
Een kleermaker ruilde 5 costuums, 1
overjas, een demie-saison, 1 regenjas,
del zijn terecht gekomen. De fabri- lappen flanel (pl.m. 40 meter) auto-
t-_i.i_3i___4._r voor een juxe baby-ford.
tegen “de geoorioöfde^ prij*s7 doch had B1J aflevering van costuums zonder
J7.’T j* r
coupons-stof gratis bij ^0 ets. per stuk bij.
Met het bovenstaande hebben wij U
een kijk willen geven op de knoeijerijen
i welke gepleegd worden met een zo’n
noodzakelijk product als textiel. Men
i mag hieruit niet concluderen, dat iede
re winkelier knoeit. Er zijn gelukkig
nog talrijke bonafide zakenmensen en
de bovengenoemde gevallen vonden
voor zover wij na konden gaan buiten
ons lezersrayon plaats. Een en ander
o o.mag echter nogmaals een waarschu-
contróle in u'zaken werd al- win? zijn om, mede met het ooë °P de
bescherming van eigen koopkracht, er
op toe te zien, dat de juiste prijzen wor
den berekend. Bij enige twijfel is het
raadzaam de plaatselijke Prijzencom-
missie te raadplegen.
D.i geldt natuurlijk niet alleen voor de
textielbranche, maar voor iedere zaak
I e s 'haarse artikelen te koop heeft en
te hoge prijzen berekend. En dan nog
dit: Hoeveel van bovenvermelde frau
duleuze feiten zouden niet ontstaan zijn
dan nadat het koopgrage publiek er
zelf de aanleiding toe gaf?
Sinterklaas, die ook dit jaar, behalve
de speculaas en pepernoten in sommige
bladen ons weer artikelen en paedago-
gische artikelen heeft bezorgd, is, als ’n
klein stukje romantiek temidden van deze
prozaïsche wereld, reeds weer uit ons
gezichtsveld verdwenen.
Helaas vraagt Zwarte Piet nog onze aan
dacht. Wij zouden wensen, dat hij en al
zijn soortgenoten maar met de oude kin
dervriend warer^ vertrokken, maar dit
blijkt niet het geval te zijn.
Maar laat ons zakelijk zijn.
Van verschillende artikelen werden de
prijzen reeds verlaagd en andere zul
len nog volgen.
Een van de belangrijkste verlagingen
is wel die van de textielprijzen. Deze
gaan met gemiddeld 10 pet. naar be
neden. Dit betekent dus, dat de koop
kracht van de bevolking aanzienlijk zal
stijgen. Het publiek kan echter zelf ook
zeer veel bijdragen tot verhoging van
zijn koopkracht o.a. door beter te letten
op de prijzen die men moet betalen.
Vooral textiel wordt nog al eens ver
kocht tegen prijzen, hoger dan door de
regering zijn vastgesteld. Dit kunnen
wij met enkele voorbeelden uit de prak
tijk illustreren.
Een speciale ploeg ambtenaren, belast
met de contróle van textielprijzen,
maakte in 8 maanden tijd 75 processen
verbaal op tegen fabrikanten, grossiers
zowel als winkeliers. Hierbij werd ge-
constateerd, dat door de gezamenlijke
geverbaliseerden bijna f 400.000 te veel
werd berekend. Dit grote bedrag is vrij
ernstig en geldt als een waarschuwing
voor iedereen, dat gelet moet worden
op de naleving der prijsvoorschriften.
Het kan immers als vaststaand wor
den aangenomen, dat door de talloze
kopers samen een bedrag van bijna 4
ton had kunnen worden bespaard.
In de textielbranche Worden „zwarte”
verdiensten op alle mogelijke manieren
verkregen, Om U enige inzicht te ge
ven laten wij een uittreksel volgen ge
nomen uit processenverbaal door de
reeds genoemde textiel-ploeg gemaakt
die ons ter inzage werden verstrekt
door de persdienst van Economische
Zaken. Uit een en ander kunt U zelf
Uw conclusies trekken.
Meermalen komt het voor, dat men
textiel tegen de normale prijzen ver
koopt doch voor de niet bijgeleverde
punten extra laat bijbetalen. Het is
ook voorgekomen, dat textiel kon wor
den gekocht met bijlevering van jene
ver.
Bij een transactie werden o.m. de na
volgende afwijkingen geconstateerd:
Japonstof van f 4.50 per meter werd
verkocht voor f 8.— per meter;
mantelstof van f 6.50 per meter voor
f 10.per meter en overhemdstof van
f 1.10 voor f4.— per meter.
Dc enige aanwijzing die de Opspo
ringsambtenaren soms hebben is het
feit, dat uit de boeken blijkt, dat som
mige grossiers in vergelijking met de
andere extra grote hoeveelheden krij
gen.
Na veel speuren en zoeken komt er dan
meestal een flinke zwarte transactie uit.
Een koper van textiel moest b.v. op een
partij ter waarde van f 5500.
f5000.— bijbetalen.
Een textiel-miinheer met „liefdadige"
neigingen wilde een kennis van hem,
die in zeer zorgvolle familie-omstandig-
heden verkeerde (ziekte) en daardoor
zeer hoge kosten had, helpen. Hij hield
er echter een eigenaardige manier van
helpen op na. Coupons stof met een
waarde van f 85.verkocht hij aan
deze kennis voor f 120.en deze moest
er dan weer iets op verdienen om zijn
hoge kosten goed te maken. Zijn be
schermeling bracht hij dus van de wal
in de sloot.
Een fabrikant liet op 5000 meteF da
mes-japonstof f 2.50 per meter extra
bijbetalen.
Bepaalde soorten garens werden in het
binnenland vgjh«ndeld, terwijl daarop
er weinig voor voelen dat andere grote
mogendheden zich met de politietaak
werking aan de industrie toegewezen bemoeien; ook zou men daarmee een
aantal kleine naties kunnen belasten,
maar het is twijfelachtig of die er voor
te vinden zouden zijn. En zo is het nog
de vraag of het verdelingsplan van Pa
lestina in de praktijk kan worden door
gevoerd èn wreekt zich hier weer het
feit, dat de grote mogendheden onder
ling verdeeld zijn door hun belangen
strijd, tengevolge waarvan de V. N.
practisch machteloos zijn, omdat ze
geen eigen politiemacht ter beschikking
hebben. Waren de grote mogendheden
het eens dan behoefde men de Arabie-
en Zuidwest
Uitgave van DruKHerlj Fa. A. J.
OSINGA - Bolsward
Bolswartls Nieuwsblad
‘entiu
onder
immer
n door
’orden
■OUW
deu-
H
H
