Hoe de Middeleeuwse dichter
het (Kerstgebeuren)
Nieuwjaarsgroeten
Rijksweg 43 gereed!
zag
Martinytoer
Fan de
Bolsward in vlaggentooi
door Nederland
i
Dinsdag 16 Dec. 1947
No. 97
43e Jaargang
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. O SIN GA Bol sward
Der giet neat foar eigen
NIEUWJAARSWENS
J) uit het Oosten.
F
i
r
DE UITGEVERS.
sje soene se ha en by
lokken it folie lean. 11
tyd net oplost.
Het was steeds een goede gewoonte om
bij de wisseling van het jaar, door mid
del van een
VROEGTIJDIGE inzending is dringend
gewenst, uiterlijk tot 30 Dec. v.m. 10 uur.
Ook aan onze agenten kunnen deze ad
vertenties worden opgegeven.
Nu louen wy alteenen
Dat kindeken weerdelyck
Dat hi ons wil verlenen
Hier nae syn eewich ryck.
schouwd wel heel dwaas Alsof die en
gelen het kerkelijke, plechtige Latijn van
de priesters gezongen hadden. Dat de
herders „in het veld” toch bij Bethle
hem niet in de sneeuw hadden gelegen,
was al evenzeer duidelijk. Op die wijze
kan men de oude Kerstliederen bezien.
Maar dan begrijpt men ook niets van
de liefde, die er in doorschemert voor al
les, wat de heilige geschiedenis der ge
boorte des Heren betreft.
De letterkundige Muller, waaraan we
bovenstaande gedachtengang ontleenden
geeft hiervan nog menig voorbeeld,
waarvan we in een volgend artikel nog
iets meer hopen mede te delen.
Verschflnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
in Bolswards Nieuwsblad, aan familie,
vrienden en zakenrelaties zijn beste wen
sen voor het nieuwe jaar kenbaar te ma
ken.
Ook bij de wisseling 1947-’48 is daar
voor de gelegenheid in het laatste num
mer van 1947, dat zal verschijnen op 31
December a.s.
De prijs van deze advertenties is de nor
male regelprijs tot 15 mm f 1.50. Meer
dere ruimte, ook voor advertenties over
2 kolommen a 10 cent per m.m.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
Meer dan 1400 nabestaanden van geval
lenen hebben de wens te kennen gege
ven op Zaterdag 20 December te Vught
de plechtige onthulling bij te wonen van
het gedenkteken voor de gefusilleeren.
Over de nieuwe telefoonkabel tussen Al-
deburgh en Domburg zijn officieel de
eerste gesprekken gevoerd, waarmee de
kabel dus definitief in gebruik is geno
men.
al
e-
1
1-
d.
:n
ie
Wie re tuurden t
Snachs, als si slapen wouden,
Heeft hen Gods engel gheopenbaart:
Ene andere wech dat sy trecken souden,
Tot haeren lande waert.
merken, dat de Heer niet werd geboren
in een land met sneeuw en ijs; niet in
een Nederlandse omgeving, maar in het
warme Palestina. Hoe naïef dat versje:
„De herdertjes lagen bij nachte”, met
die slotregel: ,,’t Liep tegen ’t nieuwe
jaar”, want het Joodse jaar was immers
heel anders ingedeeld? Wat juist het
mooie was in de oude Kerstliederen: het
Latijnse refèrein, dat was toch, goed be.
zljn herziening zal verwerken.
Tegen de langstaarten. Men verwacht de
thans normaal geachte rattenbevolking
van Nederland van 6 mlllloen dieren na
het einde der aangekondigde bestrij-
dingsactle tot minder dan de helft te heb
ben teruggebracht.
De 47-jarige voorman-electricien R. K.
uit Oeleen, werd bij contrölewerkzaam-
heden op de Staatsmijn Maurits te Lut-
terade door de naar beneden gaande
kooi aan het hoofd getroffen, waardoor
hij op slag werd gedood. K. was gehuwd
en vader van twee kinderen.
Prins Bemhard is geheel onverwacht
Donderdagavond in zijn eigen Dakota
naar Engeland vertrokken en op het
vliegveld Northolt geland. Volgens de
Londense krant „The Star” zal de prins
enkele Kerstinkopen in Engeland doen.
Minder kolen gedolven. De productie van
de Limburgse mijnen bedroeg volgens de
cijfers van het C.B.S. in Nov. 843.668 ton
(v.m. 920.573), Productie per werkdag
35.153 (v.m. 34.095) ton. Ingevoerd uit
het buitenland 227.030 (v.m. 306.690)
ton.
In verband met de diefstal van een geld
kistje uit het Leidse distributiekantoor
heeft de politie te Leiden de dlstributie-
ambtenaar W. de K. gearresteerd, die
bekende In de laatste maanden fraude
te hebben gepleegd en teneinde raad het
geldkistje te hebben ontvreemd.
Een zwaar bepantserde auto, speciaal
voor clandestiene uitstapjes over de
grens, geconstrueerd, werd bij Wouw
overrompeld, nadat men hem reeds zeven
maal signaleerde. De chauffeur, die zijn
plaats boven de benzinetank had, moest
Na een reeks van vlaggedagen.inder
daad moest het dundoek de laatste zo
mer herhaaldelijk gehesen, denk maar
aan de nationale feestdagen, de vele elf
stedentochten, de jaarmarktweek, de Bis
schopswijding, de Gysbert Japicxdag, de
opening busdienst Heerenveen-Alkmaar
enz. zal vermoedelijk als „ütsetter”
van dit jaar Bolsward zich a.s. Vrijdag
opnieuw een feestelijk aanzien geven en
.vel ter gelegenheid van de opening van
het traject Sneek-Bolsward van de Rijks
leg 43. De geschiedenis van deze weg
Is Interessant, maar niet zonder teleur
stellingen.
Na de opening van het traject Afslult-
dijk-Harkezijl, gooiden n.l. Ie Duitsers
roet In het eten. Toch ging het werk ook
tijdens de bezetting gedeeltelijk door,
zodat het gedeelte Sneek-Joure met zeer
weinig en ’t gedeelte Sneek-Nljland ge
heel zonder ceremonieel (dus eigenlijk
clandestien) geopend moest worden.
Thans ligt het gedeelte Nijland-Bolsward
kant en klaar en de openingsplechtigheid
hoewel ook thans sober gehouden, is
toch te belangrijk om zondèr meer voor
bij te mogen gaan.
In het bijzijn van vele autoriteiten, w.o.
vermoedelijk Minister Vos, zal Vrijdag
morgen ten stadhuize een openlngsver-
gaderlng worden belegd, waarna het ge
zelschap zich naar de Hóllandiabuurt zal
begeven, waar als officiële plechtigheid
het lint zal worden doorgeknipt. Per auto
zal de nieuwe weg dan worden „gepro
beerd”, want het hoge gezelschap zal
zich per as naar Sneek begeven om al
daar de lunch te gebruiken.
Zodra de weg is geopend, zullen Bols-
ward’s straten rustiger worden en het
gejakker van grote vrachtwagens ver
minderen. Aan veel lawaai, veel „ge-
dlnder”, maar ook aan veel gevaar zal
yn 1936 fan'lïpsten'yn fan 30 Ja\ee" ^^men, zonder dat Bols-
Yn 1938 is de soan fan de hear Seven- *ar? 1daarme,de 8edoemd een dode
Bolsward zich weet aan te passen, zal
de stad op de duur veel profijt van de
nieuwe verkeersader kunnen trekken.
Doorzettend particulier initiatief en voor
beeldige samenwerking tussen de desbe
treffende gemeentebesturen en de daar
toe benoemde commissie zijn bij het tot
stand komen van de Rijksweg 43 waar
devolle grondslagen geweest. Ook de
ondernemer en de arbeiders, die dit werk
tot stand hebben gebracht, kunnen er
met voldoening op terugzien. Van veel
belang zou het zijn, wanneer thans ook
Doch, nu stond die dichter, die nooit
buiten zijn dorp, of buiten zijn landstreek
geweest was, voor een moeilijkheid. Hoe
zou hij heel de heerlijke geschiedenis van
Bethlehem verhalen? Dat er landen wa
ren, waar het omstreeks Kerstmis niet
duchtig koud was en donker, dat was
hem onbekend. Ook wist hij niet, dat de
huizen in Palestina heel anders gebouwd
waren, dan in zijn Vlaamse of Neder
landse streken. Als hij, de arme boer, en
de dorper, in de kerk de priester een deel
van de gewijde historie hoorde voorle
zen of verhalen, dan bracht hij al wat
geschied was in het Oosterse land, over
naar zijn eigen sfeer. Omstreeks Kerst
feest, dat was tegen' het nieuwe jaar; dat
was, als een dikke sneeuwlaag het veld
bedekte en de huisman achter zijn ro
kend vuurtje zat in eenzelfde vertrek,
waar zijn koe en zijn geit of zijn varken
de koppen staken in den trog, zij het dan
ook achter een schutje van een halve
meter hoog.
Als de Vlaamse boerenfamilie zo bijeen
zat en nog nadacht over wat de geeste
lijke had gezegd van „die soete Heer
Jesu” en Zijn heilige moeder; dan zagen
ouderen en kinderen heel de gewijde ge
schiedenis in eigen omgeving opnieuw
plaats vinden. Dan zagen zij Jozef en
Marla met het kind over de snpeuw naar
de stal komen, zij legden het jongske in
de trog, vlak bij de koe en de ezel. Was
dat niet een goede wieg? En koud dat het
wasl Jozef zocht hout bijeen zoals
zij het zelf zouden gedaan hebben
maakte vuur en warmde zijn verkleumde
leden. Maria kookte pap voor het arme
kleine kindje, dat lag in het schijnsel van
het walmende, flikkerende lichtje en bijna
bevroor van de koude.
De Vlaamse boeren, want zo dacht men
zich de herders, knielden neder, de han
den gevouwen ter hoogte van de borst
en aanbaden. Maar achter hen ontstond
opnieuw rumoer; zware stappen van veie
mensen en talrijke dieren klonken, de pie
pende, knarsende deur werd opengesto
ten en binnen traden prachtig uitgedoste
edellieden, gekleed als de ridder van het
kasteel bulten het dorp. Hun knechts,
vreemde, woeste kerels „ut orlënte lan
de”1), hadden zware pakken af te laden;
zij ontstaken wierook, terwijl de gebe
den van hun adellijke gebieders, de drie
wijzen uit het Oosten, zich paarden aan
het gemurmel der onthutste dorpers. Zo
was de stal plotseling een kleine tempel
geworden, waar rijk en arm In aanbid
ding neerzonk voor de kribbe:
Sy vielen opter eerden
Voer tkindeken xilj dagen out,
Sy offerden hem met weerden
Wierooc, myrre en gout.
Het „Wilsterflappen” is gister geëindigd.
Vogelaars, die dus nu nog met hun
vanginstallatie in het veld zijn, riskeren
dus verbeurdverklaring van hun netten
en een pittige boete.
Bij de veehouder R. IJsselsteijn op Oude
Miede bij Hempens sloeg heden ’n kook
kachel met een geweldige slag uit el
kaar. Er zat een kogel in de turf.
Tijdens de kermis te Nieuw-Buinen (Dr.)
is een jongeman uit Terapelkanaal door
een fabrieksarbeider zodanig met een
ijzeren staaf geslagen, dat hij kort daar
na stierf.
Een 2-jarig meisje stak in de brandgang
achter de C. H. Petersstraat te Gronin
gen haar hoofd door een schutting,
waaruit een plank ontbrak. Zij kon het
hoofd niet terugtrekken en wurgde zich
zelf bij haar pogingen zich te bevrij
den.
Een kleine onderduiker was een 9-jarig
ventje uit Zwolle, dat met suikerbeestjes
en spelletjes, als stoffelijke en geestelijke
attributen, zich drie dagen schuil hield
in een pleizerbootje, waar het ten slotte
door de politie werd ontdekt.
Een felle brand heeft dezer dagen de
meubelfabriek „Sier” aan ue Grasweg
aan de overkant van het IJ te Amsterdam
geheel vernield.
Door onbekende oorzaak verdronk j.l.
Woensdagmiddag de gehuwde arbeider
Van Hal uit Zeeland (Noord-Brabant)
in een der looikuipen van de Batafabrie-
ken te Best.
Twee en dertig huisvrouwen uit Roozen-
daal, Breda en andere plaatsen In Wes
telijk Noord-Brabant hebben voor de bij
zondere politierechter te Breda terecht
gestaan omdat zij niet de nodige zorg
aan hun distrlbutie-bascheiden hebben
besteed; zij waren ze kwijt geraakt. De
straffen varieerden van f 3 tot f 300. -Q
Oan 'e dyk fan Berltsum nei Sint Japik
leit it lytse doarpke Wier; krekt op e
rfinne fan ’e Bilthoeke. In 25 jier lyn
hat dér in boer, dy’t tige niget hie oan
maetskiplike fragen, it initiatyf nomd
ta in bisykjen, hwat tige de muoite
wurdich is om hjir hwat fan to tortel
len. Dizze boer: A. Sevenster, hat bi-
socht om de greate tsjinstellings, dy’t
der wiene tusken arbeider en boer yn
in nije foarm to forbetterjen. Hy wie
dêrby syn tiid fier foariit en mei rjocht
kin men him in pionier neame. Seven
ster hat dit bisykjen tweintich jier fol-
hülden en ek syn soan is dêrmei troch-
gierl. Lykwols, forline jier is de saek
likwidearre.
Wy achstje de kwesje, dy’t Sevenster
dreau om mei syn arbeiders in wei to
sykjen nei greater ienriedichheit en
better forstean wol sa wichtich, dat wy
tige oanriede it lytse boekje, hwat dit
jier by Laverman to Drachten utkomd
is, ris to lézen. Binammen de jongerein,
dy’t yn har formidden faken forlet hat
fan in gaedlik Onderwerp, sil hjir hwat
aparts fine.
Dizze moderne boer gie fan ’e stelling
ilt, dat de arbeiders mear bilang haw-
we moasten by de finansjele ütkomsten
fan it bidriuw, as hja mei forantwurd-
lik wêze moasten foar de ütkomsten en
dat hja troch de winst mei to dielen,
Het is zeker, dat al die Middeleeuwse
mensen, terwijl zij de geschiedenis, in
Palestina voorgevallen, naar eigen om
geving overbrachten, menige „fout”
maakten. Och en het is zo gemakkelijk,
al die vergissingen en naïviteiten op te
noemen en de goede, vrome lieden er om
uit te lachen. Hoe dom, niet eens te be-
Door alle eeuwen heen heeft de gelovige
Christen aan zijn blijdschap over de ge
boorte des Heren uiting gegeven in lie
deren en gezangen. Omdat het karakter
van ieder dichtend Christen verschilt
van dat des anderen, die voor of na hem
uitdrukking zocht te geven aan het gc-
vqel, dat hem beheerste, wanneer hij
dacht aan het kind „geboren in Bethle-
hems stal”, verschilt ook het Kerstlied,
als het gedicht wordt in verschillende
tijden en onder verschillende omstandig
heden.
Toen omstreeks 1870 Nicolaas Beets het
prachtige gezang dichtte: „Daar is uit
’s werelds duist’re wolken een licht der
lichten opgegaan”, gaf hij uitdrukking
aan al, wat zijn mede-gelovigen ook zó
voelden. Beets zag de geboorte des He
ren als het doorbreken van het Godde
lijk licht in de duisternis der zondige
wereld. Maar de dichter, die in de Mid
deleeuwen hetzelfde feit bezong, even
eens voor hen, die in zijn omgeving leef
den, zag een andere kant uit. Voor hem
was het in de eerste plaats de geschie
denis van het Kerstgebeuren, die in zijn
lied herleefde. Hoe het gebeurd was, dót
wilde hij verhalen.
waarvan de aardebaan en het viaduct
reeds klaar zijn, zou worden uitgevoerd.
De „nieuwe weg”, waar tot op heden
de Zondagswandelaars zo rustig konden
genieten van het late najaarszonnetje en
waar de opgroeiende jeugd een geschikt
terrein vond tot spel, vermaak en balda
digheid (wat hebben we ons j.l. Zondag
nog aan dat gegooi met stenen geërgerd)
zal in de volgende dagen herschapen
worden tot een der drukste autowegen
van Friesland, In de toekopist hopelijk
tot de verbindingsweg GroningenHol-
J. J land bij uitnemendheid.
in allerijl de wagen verlaten, want men
had de wagen in brand geschoten. Van
de koeien, die vermoedelijk afkomstig
waren van de veemarkt te Rotterdam,
moest men er twee, wegens brandwon
den, afmaken.
De gemeenteraad van Urk heeft in zijn
jongste vergadering besloten het gehele
dorp af te sluiten voor het verkeer met
auto’s en motorfietsen. De oorzaak is de
kleine breedte van de vele Urker straat
jes.
Een bok van de heer D. de Jong te Twij-
zelerheide had volgens het Fr. Dagblad
de eigenaardige gewoonte altijd op de
vensterbank te springen. Toen het dier
eens los liep, wou het dit kunstje ook
proberen bij buurman J. de Haan. Doch
o schrik: de vensterbanken waren hier
veel smaller dan thuis. En zo tuimelde
ons bokje-Hef door de ruiten op de tafel.
Al het theegoed „oan diggels”.
Aan alle houders van een kolenkaart TA
707 (gezinshoofden) zal een bedrag van
f 4.worden uitgekeerd. De houders
van een kolenkaart TB 707 (kamerbewo
ners) zullen elk f 2.40 ontvangen.
Op Schiphol arriveerde het zeventiende
en laatste toestel van de serie „Lock
heed Constellations” dat door de K.L.M.
werd besteld. De Nederlandse Mij. heeft
thans de grootste vloot dezer vliegtui
gen in Europa. Bovendien is de K.L.M.
met haar zeventien Lockheed Constella
tions, tien Skymasters, 6 DC-4 en 32
DC-3 vliegtuigen de grootste luchtvaart
maatschappij in Europa.
Te Dokkum is de rijkspolitie een uitge
breide zwarte handel in granen, textiel
en sterke drank op het spoor gekomen.
15000 kg graan is in beslag genomen en
een graanhandelaar is naar Leeuwarden
overgebracht.
Het Amerikaanse Dep. van Handel heeft
bekend gemaakt, dat in Januari 261.000
ton steenkool naar Nederland zal worden
geëxporteerd.
De „Willem Barendsz” bevindt zich se
dert 14 November j.l. op de vangstgron-
den. Tot 8 Dec. j.l. de officiële openings
datum van het seizoen voor de jacht op
walvissen, werd op potvissen gejaagd.
Geproduceerd zijn in dit tijdvak ’’««P
vaten (611’/2 ton) spermolie.
Een wetsontwerp zal worden ingediend
om lichtvaardige echtscheidingen tegen
te gaan. De principiële punten in het
Burgerlijk Wethoek zullen zover nodig
afzonderlijk in het parlement beslist
worden, alvorens professor Meyers ze in
forlies lit fan meiinoar f20.000.—.
Yn 1930 wie it lean dêrom al nei om-
leech brocht op in skelling yn ’e üre.
Letter jitris forlege op 24 sinten. Mar
mei dat al siet de boer mei it forlies.
Dêrom ornearre Sevenster, dat der jit
mear foroarje moast. De tiden hiene
leard, dat it risico fan it bidriuw sa
net troch de arbeiders droegen wur-
de koe. Dus moast der alles dien wurde
om dat risico to forlytsjen. De arbeiders
soene dêrom foar minder as it gewoane
lean en de boer syn lean kaem op
f 20.wyks. Mar foar it risico soe men
8 pst. rekkenje fan de bidriuwsiitjeften.
Sa gyng men fierder. Yn 1934 wie der
in winst fan 25 pst., yn ’35 fan 6 pst.;
ek folie mear deselde line lüke soene as
de boer. Tsjintwurdich soe men sizze:
„bedrijfsmedezeggingsschap” en men
wit, dit libbet yn ’e rigen fan de yn-
dustriële arbeiders a§ in hart. Mei Al-
lerheljen 1919 sei Sevenster tsjin syn
arbeiders dat hy ré wie om it bidriuw
to fieren foar mienskiplike rekken. Hja
waerden it iens op dizze kondysjes: De
arbeiders soene hawwe 40 sinten yn
'e üre (it lean wie doe 35 sinten), de
boer krige as bidriuwslieder f 2600.—
(de pleats wie hündert pounsmiet) en
fierder rinte fan it bidriuwskaptael.
Hwat er dan noch oerbleau soene hja
likefolle persinten fan krije op basis fan
it utbitelle lean. Fjouwer dagen fakên-
sje soene se ha en by syktme of ünge-
lokken it folie lean. It sette bést ótein.
It earste jier wie der 37 pst. winst, it
twadde jier 50 pst. It gyng as it slyd-
jage. Mar it tredde jier wie mis, doe
wie der in forlies fan f 2600.Dat
wie in rare tsjinfaller en der moast rie
skaft wurde. De arbeiders hiene fan
har mearder lean neat mear oer; hja
koene dus it forlies net forgoedzje.
Boppedat hiene se al in dübele tsjinfal
ler.
Foarst barden hja mei Maeije gjin sint
ekstra, wylst op it twadde plak de bi-
lêsting krekt dat jier tige heech wie,
omdat hja it foarige jiers in flinke
winst makke hiene. Mar der moast
hwat op ütfoun wurde. Der waerd bi-
sletten, it lean soe mei in stür omleech
en twad, de winst soe net alhiel forpar-
ten wurde, mar op syn heechst 25 pst.,
it oare soe tsjinje om it forlies fan de
eardere tiid goed to meitsjen. Sa buor-
ke men fierder. Yn ’23 wie der 20 pst.,
yn ’24 25 pst.; yn ’25 6 pst.; yn '26 19
3st. en yn ’27 24 pst. Men hie dus gjin
deijen, mar it forlies wie jit stean
deaun.
Nou kaem lykwols in tiid, dy’t de aer-
dichheit fan it spul tige yn gefaer
brocht. Fan 19281933 waerd der in
ster op ’e pleats komd, dy’t de maet- *tad te JW”rden- Integendeel wanneer
skip fuortsette. De beide earste jierren
helle men de 30 pst., yn 1940 seis 36
pst., yn 1941 40 pst. en yn 1942 47*/2
pst. Oer de jierren dy’t folgen hat de
skriuwer gjin sifers neamd, mar it wie
fansels tige goed. Hy seit: it hoechde
net better. Mar dochs is yn 1946 de
Maetskip üntboun. De skriuwer jowt
dêrfan dizze forklearring: „Tsjin de
nei-oarlochske tiid lykwols, tsjin de
geast, dy’t seis de soannen fan de ger-
niers ünforskillich makke foar it wol
en wé fan heite-bidriuw, hat de Maet
skip bilies jaen moatten!” Dit is grif het resterende gedeelte Joure-Heerenveen
tige jammer. Hwant krekt nou, yn dizze luaarvan
nije tiid is it probleem fan de arbeiders
en de boeren tige bilangryk. En it is
wol in greate toloarstelling, dat dizze
Maetskip, dy’t ütsein de krisis, foar de
arbeiders bilangrike foardielen joech,
troch ünforantwurdlik dwaen krekt nou
de striid om it bistean forlieze moast.
Dizze praktyske pioniers hiene better
fortsjinne. Hwant it probleem is jit al-
Bolswards Nieuwsblad
