Nei
o4. D. 194?
Krystfeesten
Nieuwjaarsgroeten
Cea IójmL ts ons ye&oti&n.
Us Fryske
a
III
-
hl
0000000000000000000000000000
0
hl
0
us
a
lil
0
III
III
a
ui
0
in
0
III
0
in
0
in
0
in
m
m
in
0
III
0
III
a
in
a
III
Q
hl
III
O
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
m
in
in
0=0=0=0=x0=:0=0=:0=0ll0=0x:0=:0E0I
HI
0
III
III
0
III Achlum
0
O
o
o
o
c
o
c
s
o
o
t
c
c
c
o
i
c
c
i:
o
c
o
o
c
o
c
c
o
c
o
c
c
o
o
c
c
c
c
o
0000000000000000000000000000
O
c
c
c
c
o
c
c
o
i
o
c
c
i
o
f
c
I
c
o
c
o
o
c
f
c
c
c
o
o
o
o
o
c
9
o.
o
o
c
No. *9
43e Jaargang
Woensdag 24 Dec. 1947
Zuidwest Friesland
Streekblad voor West-
Uitgave van Drukkerij Fa. A, J. OSINGA -
Bo 1 sward
e n
B. SMILDE
Makkum
Witmarsum
p. Fr. J. v. LEUR. O.E.S.A.
i hinne draeije of der oer hinne prate. Mar
oanbidde! Dan kinne wy ek, forrike mei de
yn it litteraire of yn it organisaesjelib-
ben is it net sa maklik de Fryske foar-
men to finen foar in stoffe, dy’t altyd
wer yn Hollünsk klaed ta üs kommen
wie, net sa maklik om Öf to wiken fan
in tradysje, dy’t mei alle triedden fan har
eigen bistean forweve wie.
Unwis fan har eigen kinnen, bisjoen
mei al it wantrouwen, hiem oan in man-
nichte dy’t üt krêft fan syn bistean kon-
servatyf is en neat hawwe moat fan
nijichheden, wie har posysje in faeijen-
ien. It slimste wie, dat it harren ünt-
briek oan materiael. De bibel, de psal
men, de krystfersen, de forhalen dy’t for-
KRYSTSANG.
Der waerd ris yn in aide skuorre,
’n Jonkje berne, tear en fyn.
’n Houten krêbbe wie syn sliepplak,
Amper tweintich ieuwen lyn. -
Dit berntsje, wy witte ’t allegearre,
Sa’t ,Hy der yn ’e doeken leit,
Is ’n soantsje fan Marije,
En fan üs greate Himelheit.
Dit Jonkje, brocht en bringt noch
al den dei,
Al is de wréld yn rep en roer,
De frede op ierde, oan alle minsken,
Fan Him, ’t Almachtich AlbistjÜr.
Dit barren fiert m’n al sünt jierren,
De ien yn nocht, de oar yn smert,
Mar frede op ierde sll m’n hawwe
As m’n dy fynt yn eigen hert.
Kimsert. W. L. L. SMITS.
Het was steeds een goede gewoonte om
bij de wisseling van het jaar, door mid
del van een
NIEUWJAARSWENS
in Bolswards Nieuwsblad, aan familie,
vrienden en zakenrelaties zijn beste wen
sen voor het nieuwe jaar kenbaar te ma
ken.
Ook bij de. wisseling 1947-’48 Is daar
voor de gelegenheid in het laatste num
mer van 1947, dat zal verschijnen op 31
December a.s.
De prijs van deze advertenties is de nor
male regelprijs tot 15 mm f 1.50. Meer
dere ruimte, ook voor advertenties over
2 kolommen 10 cent per m.m.
VROEGTIJDIGE Inzending Is dringend
gewenst, uiterlijk tot 30 Dec. v.m. 10 uur.
Ook aan onze agenten kunnen deze ad
vertenties worden opgegeven.
DE UITGEVERS.
wurk 20 swart-kryttekeningen, dy’t de
wearde fan it boek tige forheegje.
De romte lit net ta op de ynhüld fan de
bydragen allegearre apart yn to gean.
Noch efkes en dan liede de Krystklokken
wer. Hoe sille wy yn Fryslün üs Kryst-
feesten fiere? Lit; it wêze yn goede styl,
dat bitsjut, dat wy yn it Heitelün üs net
skamje moatte de memmetael to brüken,
mar as üs ropping sjen moatte It Kryst-
evangeelje to bringen op de meast klea-
re wize. Ood wol ta in elkenien sprekke
yn de eigen tael. Ta de hoeders spriek
Hy yn it fjild, ta de wizen yn de tael
fan de stjlrren, ta üs wol Hy it dwaen
yn; de tael fan üs hert en moed.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bols ward
Telefoon 451 (K 5157)
DE SKEPERS.
Yn Bethlehims fjild hadden fêste
Mar inkelde skepers de wacht;
Hja skiepkes dy leine to rêsten,
’t Wie djip yn ’e tsjustere nacht.
Ynienen klonk Ingelesjongen
Doe’t lün oer, sa klear en sa blier;
De skepers nei Bethlim ta gongen,
’t Wie hast al wer ’t Nije Jier.
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 8792Ö
H. P. HUISMAN.
Ned. Herv. Pred.
aczxLjjtoc 3Oc>oc>c>c>c>c
b Wiere tvurden
X Men moat de kij troch de bek
X melke.
teld wurde moasten, alles wle yn it Hol-
lênsk, en in goede transponearring hjir-
fan yn it Frysk ferge einliks op mear ta-
lint as men fan in sljochtwei minske for-
wachtsje mocht. Sa waerd de dominé, de
master, de Sneinsskoalle-ünderwizer dy’t
it dochs bistie him fan it Frysk to bitsjin.
jen, foar in nuver man bisjoen, dy’t altyd
oars woe as in oar en it nou safier dreau
dat er syn leafhabberij foar it boerefrysk
seis op it hillige mêd net ynbine koe.
Sunt is der aldergeloks gans foroare. Der
kaem in Fryske Bibel, der kamen Fryske
gesangen en lieten, mar gaedlike Kryst-
stoffe bleau forlet fan. It Krystforhael üt
Lukas 2 waerd yn it Frysk forteld yn in
bondel Fryske Bibelforhalen, dy’t yn 1937
ütkaem by fa. Kimminga to Dokkum,
mar dat boek waerd to min folksboek om
ynfloed hawwe to kinnen. Doe wie it
wer jierren oanien stilsit oan’t der nei
de bifrijing hommels foroaring yn kaem.
Jan de Haan fortelde it forhael fan it
Berntsje yn ’e krêbbe, dat as in moai
illustrearre boekje ütkaem en Barend v.
d. Veen skreau syn Ljochte üren yn
dünkere dagen. Spitich dat dit wurk net
frij wie fan al to swiete romantyk. De
Haan fierde yn syn Krystforhael de fi-
guer fan Azarja yn, dy’t de hoeders nei
de stal laette en tsjin B. v. d. Veen syn
forhael wiene noch helte mear biswieren.
Earst wie it al faei dat er Sinteklaes en
Krysttiid yn deselde sfear brocht, mar
ünwier en seis Ünpsychologysk wie it it
Krystforhael al to ticht by hüs to bringen
en spylje to litten to Bartlehiem, de
hoeders skieppeweidzje' to litten op it
Noarderleech en de wizen komme to lit
ten fan de stjirrewacht to Grins. Gans
mear praktyske wearde hie dan ek it kei-
ne bondeltsje Krystklanken, dat, sarnie
fan de nou forstoarne Ds. A. R. Scholten,
dit jier ütkaem by fa. Laverman to
Drachten. Ek wie as earste nümer fan
de rige Sinnestrielen, lêsboekjes foar
Sneinsskoallen forline jier as foarjefte
fan it greate Krystboek, dat doe noch
net forskine koe, by O'singa to Boalsen,
it forhael fan „It Krystpresintsje” ütkom-
men.
Neffens hwat der jier oan jier yn Holl&n
fan ’e parse komt, is dizze rispinge fan
Fryske Kryststoffe mei alle weardearring
dochs de earme kant it neist. It is dan ek
in reden ta blidens, dat dit jier it grea
te Krystboek „In Bern is üs berne yn
Bethlehem” rékommen is.
DÜ Berntsje, dat hjoed op üs ierde
Syn needrige yntocht hildt,
Wol üs op Dyn paden ek liede,
Dyn leafde biskammet de wrüld.
DO kaemst om de wrflld Dy to winnen
DO woeste üs fijAn forslaen,
De macht fan Dyn leafde oer üs sinnen,
Dy kin seis de hel net fordwaen.
De kunstskilder H. Post forsoarge by dit H. L. ZWAAGSTRA.
Doe’t hja der yn Bethlehim kamen,
Doe skeat der in striel fan omheech;
En wylst hja dat wünder fornamen,
In striel üt ’e krêbbe omheech.
Doe striele ek in Ijocht üt har ea'gen
En foel op it Berntsje, sa tear.
■Yn Jezus har Rêdder hja seagen,
En knibbelen del foar de Hear.
om de mensen te verlossen
de kleinen groot te maken.
zo rijk aan verlossing. De
iijk groten tasten het
(Bikoarte en omwurke lêzlng
foar de R. O. N.).
Mei dit Onderwerp, achte lêzer, kin
men alle kanten üt. Hwer tochten jo it
earst oan, doe’t jo dizze titel hearden?
Us Fryske Krystfeesten? Mooglik oan de
Krystfjurren, dy’t foarhinne, as in oer-
bliuwsel üt heidenske tiden, ek yn Frys-
10n yn it koarst fan ’e dagen oplögen?
Mooglik oan it s.n. greate efteroans-
blok, dat yn de Fryske walden op it
iepen hurdfjör léin waerd? Of oan de
Krystjefte, de toppe hea, dy’t de boer by
Olds yn de Krystnacht oan syn fé fuorre?
Of faeks oan it roungean mei in stjir, de
jlerstoune, der’t de Rimen en Teltsjes fan
forhelje?
Ek FryslOn hat nammers rom syn part
hawn oan aide folkloristyske Krystbrük-
tnen, mar wyi wolle der hjir net foar yn
’e pleit gean, noch foar de mear nljer-
wetske romantyk fan Krystbeam en baer-
nende kearsen. Net dat wy der persoan-
lik op tsjin wêze soene, hwant lt is lyk
as Fedde Schurer lêstendeis noch sei:
Dizze Germaenske symboalen fan beam
en Ijocht hawwe al ieuwen laden west
mei Christlike ynhOld. Om dy ynhêld giet
It, ek yn FryslOn. It Krystfeest moat al-
derearst Christusfeest wêze. Hoe minder
heidenske omballlngen der by komme,
hoe betten Mar feest moat it wêze en de
beam en it Ijocht hearre derby, de beam
dy’t jlmmer grien bliuwt en lt Ijocht dat
opgiet üt ierde tsjustere wolken, ta
hwaens hearlikheit alle folken komme
moatte.
En dochs hat lt alle elgenskip en stean
oan op lt fleren fan Fryske Krystfeesten.
Hwant tiden oanien hat Fryslün lt net
nedlch achte lt Krystboadskip trochklln-
ke to litten op de meast kleare wize, dêr’t
it yn klinke kin, yn de eigen tael.
Tsjerke en Sneinsskoalle, de formiddens
dy’t alderearst de Krystfierlng organi-
searren, folgen de tradysje en lt gemak
en hêldden har oan lt Hollünsk. En dochs
wie dat spitich, hwant ek lt Krystforhael
lt forhael fan lt Bern dat üs berne Is yn
Bethlehem, kin nea genöch brocht wurde
yn de sfear fan de bern seis. En dat
wol by de Fryske bern slzze, dat lt al
derearst brocht wurde moat yn de mem
metael, yn it Frysk. Dat Is gjin theory,
lêzer. Hieltlten docht lt yn de praktyk
wer bliken, en hoe soe it ek oars kinne.
Ik leau lykwols net, dat lt altiten de
önwll wie gjin Frysker Krystfeesten to
hfllden, mar it barde fakentllds ek üt On
macht. En wer helje ik Fedde Schurer
oan, dy’t hjir langlêsten oer skreau en
sei:
Lang om let binne wol ünderskate min
sken de eagen iepen glen foar lt flnna-
tuerlike fan de Hollênske Krystfeesten,
mar it wiene op har seis steande persoa-
nen.
De tsjerke as tsjerke, de sneinsskoalle-
organisaesjes en evangelysaesjeforie-
nings bleauwen Ofsldich op syn bést, 6f_
kearich op syn minst, en dat léste kaem
noch alrls foar. Sa wiene lt net folie
machtigen en net folie edelen, dy’t har
foar de swiere opjefte steld seagen, üt
eigen krêft en fan ’e groun 6f de nije
foarm to bouwen. It liket sa ienfAldich
praet mar Frysk, it is de tael fan ’e bern
seis. Mar sa ienfÊldlch Is lt net. Foar
dyjingen, dy’t gjin training trochmakken
W W W—W—Wii Wn iiWli Wt—*1—ük—W—.W—
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
III
0
II
0
III
It is hjir net it plak noch de tiid en meit-
sje reklame foar dit boek. Mar dochs
haw ik alle frijmoedlgens op twa fra-
gen, dy’t hieltiten wer steld wurde in
antwurd to jaen, nammentlik: Hwat jowt
dit boek? en: Hwat wol it?
Lit my mei dat léste bigjinne. Hwat men
mei dit boek wol, is oars neat as in rom
forskaet biede fan allerhande Fryske
Kryststoffe, gaedlik materiael om Kryst
feesten to fieren yn de eigen tael. Men
hat dat materiael só gearbrocht, dat
elts der fan syn gading ya’Tine kin en
it mooglik Is it jier op jier to brüken. It
wol tige biwust It Krystbarren bringe yn
de sfear net fan it mearke, mar yn de
iennichste sfear, dêr’t it yn thüs heart:
yn dy fan it Bibelske forhael. Derom hat
men it boek ek tige mei sin de titel jown
fan „In Bern is üs berne yn Bethlehem”.
It giet nammers om It Bern, dat net ber
ne is to Bartlehiem, mar to Bethlehem,
dat net allinne berne is, mar dat üs berne
is, om üs, foar üs.
Njonken medltaesjes jowt it boek, dêr’t
skraechwurk 30 melwurkers har krêften
oan joegen 20 nije Krystforhalen foar éld
en jong. As ik nammen neam lyk as Ulbe
van Houten, Akkerman, Brolsma, Wy-
benga, Mulder, v. d. Galiën, Ypk v. d.
Fear, Tet de Jager, P. de Jong, as skriu-
wers fan de sketsen, dan self dat al hiel
hwat, mar ek in mannich jonge skriu-
wers jowe neffens de reslnsjes yn de
kranten goed, soms treflik wurk. Yn lt
bysünder neame wy it prachtige even-
geeljeforhael, dat Ulbe van Houten for
soarge en de Krystliturgijen foar skoal-
len en wijingsjounen dy’t ek los to krijen
binne.
Mar it boek jowt mear. It jowt ek Ünder
skate nij©, Krystsangen, Krystlieten en
Krystfoardrachten. Yn it koart sein, it
jowt alles hwat tsjinje kin om de Fryske
Krystfeesten to forsoargjen.
Frou Post-Beuckens calligrafearre de ti
tel fan lt boek yn gearfetting mei Aide
Fryske motiven. E. B. Folkertsma en hja
seis skreauwen der in artikel by. Dr. A.
Wassenbergh skreau in artikel by in foto
oer de iennichste Fryske stien, dêr’t it
Krystbarren op ütbylde is, n.l. de stien
dy’t foun is to Wüns, en nou biwarre
wurdt yn it Tsjerkemuseum to Jannum.
Mar it boek jowt mear.
Op ien fan de bylagen, dy’t los byfoege
is, is in nij Krystliet Ofprinte mei muzyk
en wurden fan Bernard Smilde.
vele van
ellende, alle lijden, bij honger
Want Hij, die de macht heeft
nemen 'j'
bedoeling van Liefde hebben.
De werei
Kind is i
Dizze rop, dtft alle jierren weroan ta ós komt, klinkt ek Krysttyd
1947 ós wer yn e ear en. Noch wurdt de wrald fan hjoed-de-dei
gjin oare ótwei wiisd as to kommen ta de oanbidding fan it Bern
yn 'e krêbbe. Itselde forhael, safaek al heard, yn safolle lieten
bisongen, sil ek nou wer ta ós ótgean. En soe, as Christus ót hear
likheit werom komt ta Syn greate dei der wol ien to finen wêze, dy’t
him untskuldigje kin mei it sizzen: Ik hie nea noch fan Jo heard?
Mar geane wy? Dat. is in oare frage. Né, net oft der by jou buor-
man net safolle fan to sjen komt, en net oft se by omke dy-en-dy
der sa rüch hinne libje, mar: geane wy sèls, jo en ik, geane wy fan
’t jier mei hoeders en wizen nei Christus ta? En komme wy by Him
sdt wy binne, krekt sa’t it der by ós foarstiet? Neat efterhdldend
fan hwat der oan forkeards en sundichs libbet yn dy tsjustere hoek
jes fan ós hert, dy’t wy foar gjin noch safolle oan minsken bleat
lizze woene? Komme wy sd en oanbidde wy sd? Dan kin it
Krystfeest ós ta seine wurde. As wy Him mar alles achtsje. Mar
dan net mear der om hinne draeije of der oer hinne prate. Mar
gean en knibbelje en oanbidde! Dan kinne my ek, forrike mei de
skatten fan Syn genede, mei de hoeders it libben wer yngean,
loovjende en priizjende God.
Is waarlijk 1947 een Annus Domini geweest, een jaar onzes Heren?
Is het niet te zomen met de voorgaande jaren veeleer een jaar der
duisternis en des duivels gebleken? Wat beweegt ons eigenlijk om
nu nog Kerstfeest te vieren, de mensen te lokken naar de kerk, met
kerstwijdingen hier en kerststemmingen ginds?
Och, er steekt een onmetelijk gevaar in het gekerstend gelaat van
onze samenleving. Dit, dat wij zelfs nog aan het einde van 1947
ons luchtig heenzetten over het jaar, dat des duivels schijrit, ons
vroom verliezen in een kerstsfeer en in dito stemming ons zelf
bedriegen ten aanzien van de werkelijkheid van alle dag. Intussen
bewerken wij een tweespalt tussen 't Christusfeest en eigen duister
nis, onoverbrugbaar breed. Geen wonder, dat, de duisternis heerst
en de duivel vrij spel kan spelen: Voor Surrogaat is hij niet bang.
Poen het voor het eerst kerstfeest was, 'was het anders! Uiterlijk?
Neeh, uiterlijk niet! De werkelijkheid toen was even duister. Maar
daar midden in stond Christus’ wieg. Denk het U in. Zijn licht
scheen in die duisternis en er dwars door heen. Zijn geboortejaar
was het jaar van Christus, de Heer! Nu? Ja, nu is het eigenlijk
ook nog evengelijk. Wij hebben, zo gekerstend als we zijn, alweer
het licht in onze duisternis gelaten voor wat het is. Maar God? Ons
wordt grote blijdschap verkondigd! Toch nog! God laat onze duis
ternis niet los.
Wordt het geloofd? Door U? Het kerstfeest wordt pas daar noch
tans feest, en het jaar 1947 nochtans een Annus Domoni, waar gij
Gods blijdschap laat zijn, wat ze wil zijn. „Vreest niet, heden is U
geboren Christus de Heer!”
Heeft U wel eens de glans gezien in de grote ogen van een kind,
dat luisterde naar een goede vriend, die vertelde van Jezus en
Maria, van dè herders en van de koningen met hun ster? En hoorde
U wel ooit de ontroering in de stem van een oude man, die voor
de zoveelste maal in zijn leven het Evangelie voorlas van Gods
Geboorte?
Nog altijd bekoort dit verhaal ieder mens van goede wil tot ont-
roerens toe
En geen wonder!
God. werd Kind! En het Kind kwam
De Allergrootste werd de kleinste om
’t Is zo’n eenvoudig verhaal, en het is
kleinen kunnen het verstaan en de waarlij.
mysterie
God werd MensWaar blijft hier onze wijsheid? Een heilige
huiver komt over ons, alleen al, als we maar even iéts beseffen van
de afstand tussen God en mens, een afgrond oneindig veel dieper
dan die tussen mens en dier
En al had God dan besloten Mens te worden, waarom kwam Hij
juist als Kind? Waarom niet als Vorst en Koning met macht en
majesteit? Waarom juist als een hulpeloos en arm Kind?
Och, hoe waar zijn de woorden van onzen grootste dichter: „Hiér
is de wijsheid ongeacht.” Onze wijsheid, ons verstand kan dit niet
begrijpen. En wie er toch iéts van wil vatten, moet gaan staan bij
de kribbe en dan maar kijken, kijken met kinderogen. Allen die van
goede wil zijt, schapen van allerlei kleur, herders van verschillend
karakter, koningen en vorsten van heel de wereld, komt en ziet!
Wordt samen stil als de beelden op een schilderij, uw symbolen,
en ziet:
Daar vóór U wordt Hij gedragen door een kribbe, die U en heel de
wereld in Zijn handen draagt. Hij, die alle planten en dieren en
ook de mensen voedt ter rechter tijd, wordt gevoed door een Moe
dermaagd. Ziet Hij slaapt én waakt beter dan alle wachters te
zamen. Hij ligt in het donker en tegelijk geeft Hij licht en glans aan
zon en sterren. Hij spreekt geen woord, die door Johannes het
Woord genoemd wordt; en terwijl Hij zwijgt horen xsnj duidelijk
in ons hart de woorden: „Ik heb U lief
Dit is het ontroerende artiïwoord op al onze vragen bij de kribbe:
„Zo zeer heb Ik U lief.”
Kerstmis openbaart de dwaasheid van Gods Liefde voor ons en
voor alle mensen. En dit te weten is een kostbaar bezit in het leven.
Wie ieder jadr even stil wil staan bij de kribbe van Bethlehem,
draagt steeds met zich mee de heerlijke zekerheid, dat God ons tot
dwaasheid toe liefheeft. Wie dit gezien heeft, weet, dat 'we nooit
alleen zijn, maar dat Gods Liefde steeds boven ons is; ook wanneer
zo vele van onze gebeden rdet verhoord worden; ook bij alle
l.. j. en oer log en oorlogs geruchten,
om met één woord alle lijden weg te
en ons tegelijk zo mateloos liefheeft, moet met dit alles een
’.g van Liefde hebben.
ld en al haar lijden kdn niet zonder zin zijn, wanteen
ons geboren
4
I
Bolswartis Nieuwsblad
l
Lit dan nei Bethlehem ta gean
Luc. 2 15 m.
111 MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MÉ MiMÉ MÉ Mi
hi
a
Hl
III
0
in
0
in
a
in
0
III
0
III
a
hi
111 mrannramrarammmmm
I I I V^JB BclsB
B B B .Ww
BBHM MBM
