1
!ir niRninnRn vrfhrpirl
Provinciale Kroniek
Buitenlands Overzicht
44e Jaargang
No. 2
Vrijdag 9 Jan. 1948
West-
- Bols ward
DruKKerlj Fa. A. J. O SIN G A
X
Redactie.
uiteraard
1
e
n
r
i
Vrouwen over vrouwen.
De dames denken aldus over zich zelf:
Wiere tuurden
In wite Krqsttiid jowt
in griene Peaske.
Stille Bouke
Kris Kras door Nederland
Fan de Martlnytoer
Hoofdartikel
Bitterkoekje
Buitenlands Overzicht
Kris Kras door Nederland
Hoofdartikel
Stille Bouke
Fan de Martlnytoer
Provinciale Kroniek
Burgerlijke Stand
Stille Bouke
Kris Kras door Nederland
Voor de Vrouw
Bitterkoekje
opzichte van de meest gelezen rubriek)
kunnen we nu reeds meedelen, dat het
lezen van de Burgerlijke Stand door de
mannen toch heus nog wel meevalt en
zelfs 69 bedraagt! De vrouwen, die
zich zelf kwalificeren als echte Stille
Bouke-lezers worden door 11 der
mannen als Kris Kraslezers gewaardeerd
(door de vrouwen zelf slechts voor 1
Verder hebben de vrouwen een grotere
voorliefde voor brieven en kort nieuws
uit Indië, dan de mannen veronderstel
len. Zouden 'deze het spreken van ’t moe
derhart niet voldoende verstaan?
Tot slot merken we nog op, dat er twee
maal zoveel vrouwen zijn die Voor de
Vrouw het hoofdvoedsel achten dan man
nen.
De uitslag.
Met dat al is de uitslag van onze puzzle
nog niet bekend. Wel hebben we de uit
slag van de enquête in schema gereed,
maar het uitzoeken van de prijswinnaars
vraagt nog veel tijd. Wel kunnen we ver
klappen, dat de mannen meer kans ma
ken dan de vrouwen, hoewel het zeer
wel mogelijk is dat de juiste uitslag door
niemand is geraden. We hebben zelfs
goede gronden dit te vermoeden. Toch
zullen we, mocht dit het geval zijn, uw
vele werk niet teleurstellen en de prijzen
verloten onder de Inzenders, die welis
waar ‘niet èn de juiste mannenrubriek èn
de juiste vrouwenrubriek hebben.gera
den, maar dan toch één van beide.
Tot het volgende nummer dus.
in Japan
genesteld, dat op dit gebied veelbeloven-
der vooruitzichten biedt. De kwestie der
Amerikaanse verhouding tot deze belde
landen Is de laatste tijd weer meer op
de voorgrond gekomen, door een nota-
wlssellng tussen Rusland en China over
de voorbereiding van het vredesverdrag
met Japan. De Ver. Staten, Engeland en
Frankrijk hebben voorgesteld dat dit
vredesverdrag zal worden opgesteld ge
zamenlijk door elf mogendheden die In
oorlog met Japan waren, Rusland wilde
het weer tot een zaak der grote Vijf ma
ken. China was het met de drie eerstge
noemde landen eens, maar wenste wel
het vetorecht der grote landen op deze
vredesconferentie gehandhaafd te zien,
wat Rusland, In tegenstelling met de ge
noemd® andere landen, ook wilde.
In een laatste
zoveel zijn gestegen dat, als er een be
paalde som werd beschikbaar gesteld,
Europa daarvoor nu 3 pet. minder Ame
rikaanse goederen zou ontvangen dan
slechts kort geleden.
Een mooi gebaar.
Ook In andere dan In speciaal culturele
kringen Is belangstelling voor de Friese
cultuur, wat wel hieruit kan blijken, dat
het Landbouwtentoonstelllngscomlté be
sloten heeft de helft van het batig saldo
der tentoonstelling, ruim f 1800.—, af te
dragen aan de Fryske Kultuerrle.
De trekhond spoedig afgeschaft?
Friesland Is een der weinige provincies
van ons land, waar trekhonden nog vrij
algemeen worden gebruikt.
De Trekhondenwet schrijft o.a. voor, dat
46
21
H
10
3
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
20
18
18
16
6
36
29
19
4
4
3
25
22
18
11
6
5
B. N. M. O.
Zoals men In „De .Kareoler" heeft kun
nen lezen, is, wegens de omvangrijke
werkzaamheden, de Bond van Neder
landse Militaire Oorlogsslachtoffers over
gegaan tot het vormen van afdelingen.
Het bestuur van de afd. Friesland be
staat uit de navolgende personen:
Voorzitter: E. Alting, Lekkumerweg 15,
Leeuwarden; Secretaris: Th. Ferwerda,
van Heemstrastraat 11, Leeuwarden;
Penningm.: Sj. Tülnstra, Vogelzang 44,
Drachten; leden: Mevr. N. van der Veen
van der Schaaf, Schooldijkje 32, Hui—
zum en P. van der Zee, Wierum 30, gem.
Westdongeradeel.
maakt, en al heeft China nu zijn grond
wet gekregen en is het in naam een de
mocratie, Inderdaad wordt het dictato
riaal door Tsjank Kai-sjek geregeerd,
viert er de corruptie hoogtij en verdwij
nen de kapitalen, welke de Ver. Staten
het voorschieten om er hun invloed te
behouden en te verhinderen dat die van
Rusland er de overhand krijgt, in een
bodemloze put. Door de burgeroorlog
gaat 80 pct. van de Chinese begroting
aan militaire uitgaven weg en te Was
hington zit men eigenlijk mln of meer
verlegen met het probleem, hoe de Chi
nese kolos op de been te houden. Kans
om er binnen ajzlenbare tijd een behoor
lijke partner In de koude oorlog tegen
Rusland van te maken, Is er weinig en
mede daarom blijven de Ver. Staten ste
vig
Niet gemakkelijk.
In de serie prijsvragen was onze enquête
over de leesbaarheid van ons blad welis
waar voor de deelnemers de gemakke
lijkste, maar niet alszo voor ons als
redactie, die heel wat uurtjes heeft zit
ten puzzlen voor het resultaat van de
honderden antwoorden in cijfermateriaal
was vastgelegd. Toch was de registra
tie van de antwoorden geen ogenblik
vervelend. Integendeel, want ze bevatte
voor ons zoveel waardevolle gegevens,
dat we er zeker winst mee kunnen doen
en ze er toe kunnen bijdragen, de inhoud
van ons blad nog aantrekkelijker voor de
lezer te maken. Van de resultaten van
ons onderzoek naar de populariteit van
de verschillende rubrieken valt heel veel
mee te delen en we zullen ons zeer moe.
ten beperken in het weergeven van de
meningen die in dit verband allemaal
werden geopperd. Zelfs voor de vele
poëtische ontboezemingen die diverse
dichtaders ontvloeiden, is niet voldoen
de plaatsruimte.
Interessant is zeker het verschijnsel, dat
de abonné’s van buiten ons eigenlijke le-
zersgebied (veelal oud stad- of dorps
genoten, die thans in andere provincies
hun woonplaats hebben) de trouwste le
zers blijken te zijn. Juist van hen ont
vingen we meermalen de mededeling, dat
door hen alle rubrieken gelezen werden,
Eien beetje „home-sick” misschien? In
elk geval zijn we er dankbaar voor,
want het is nu eenmaal prettig te weten,
dat er aan onze redactietafel geen woord
aan de pen ontglipt, dat niet hier of daar,
het mag dan zijn in Zwolle, Eindhoven
of Amsterdam, het lezen waard wordt
geacht.
De andere rubrieken behaalden slechts
enkele „stemmen”. Wat 'leren ons deze
cijfers? Bijvoorbeeld dit: Veel meer man
nen (=fc 10 lezen Stille Bouke, dan
de vrouwen vermoeden. De mannen die
met het beantwoorden van deze enquête
eerlijk hun mening hebben gezegd, staan
dus waarschijnlijk op het punt in het oog
der vrouw in belangrijkheid te dalen,
vooral als we bedenken, dat minstens
18 der dames de man dermate ge-
wlclhtig vindt, dat hij volgens haar me
ning het hoofdartikel als het meest ge
lezen epistel zou weten te waarderen en
dit intussen slechts door 11 der man
nen wordt geaccepteerd.
Ook snoepen de mannen veel meer bit
terkoekjes dan de vrouwen vermoeden.
Volgens 6 van hen zelf is het Bitter
koekje zelfs het hoofdvoedsel (wat door
slechts 2 der vrouwen \verd ver
moed).
Wij weten dat U popelt van ongeduld
Zondag is de Achter-lndische staat Bir
ma onafhankelijk verklaard, waarmede
het dus uit het Britse rijk is getreden.
Het is de Engelsen niet licht gevallen
op dit punt toe te geven, ook om de
konsekwentles. Want stond men Birma
toe zich af te scheiden, dan moest men
dit recht ook geven aan India, dus Hln-
doestan en Pakistan. Wel lagen de ge
vallen enigszins anders, want de beide
laatste gebieden behoren al sedert eeu
wen tot het Britse rijk en Birma nog
geen eeuw, zodat daar de drang naar
onafhankelijkheid de bevolking als 't wa
re nog In het bloed zat, maar na de oor
log is in Azië het verlangen naar onaf
hankelijkheid In zo hevige mate opge-
la^ld, dat elke concessie welke Londen
de ene staat deed ook aan de andere
moest gedaan. En zo hebben ook
India en Pakistan
het recht tot afscheiding gekregen en
eerstgenoemde staat heeft reeds laten
dóórschemeren dat het volgend Jaar van
dit recht gebruik zal maken ook. Het zal
dus geen 170 jaar meer duren voordat
het derde schaap ook de Engelse kudde
verlaat, het eerste was n.l. Amerika, dat
zich In 1776 afscheidde. Toen werd er
om die afscheiding met de wapenen ge
streden, met Birma Is alles In vrede ge
gaan, hoewel het er ook wel eens om
heeft gespannen. Een verdrag van mili
taire en financiële bijstand op de dag
der onafhankelijkheidsverklaring geslo
ten, vormt nog een band tussen Birma en
Engeland, dat zich langs deze weg dus
een voorrangsposltle heeft verzekerd.
Intussen dient afgewacht hoe zich de
binnenlandse toestand in Birma
zal ontwikkelen. Er Is nogal wat ver
deeldheid In het land, getuige de moord
In 1947 gepleegd op de toenmalige pre
mier en een aantal ministers in vergade
ring bijeen^ waarvoor de daders thans
terecht staan. Anderzijds is de economi
sche toestand er beter dan in andere
Aziatische gebieden, wat de binnen
landse rust ten goede komt. Maar dit
alles is afwachten, heel Azië is nog in
gisting en wording, en daardoor blijft
heel dit werelddeel voorlopig eigenlijk
een vraagteken. Men denke maar eens
aan dat geweldige land,
het Russische standpunt, maar uit het
feit dat ze gegeven werd blijkt dat Mos
kou thans geen absolute breuk met het
Westen wenst, we hechten dan ook geen
waarde aan het gerucht dat de Russen
Oost-Duitsland, als een Sovjet-republiek
bij de Sovjet-Unie zouden willen inlijven
dat zou de breuk volkomen maken. We
zullen er wel meer een toespeling van
de Russen in moeten zien op wat er zou
kunnen gebeuren, als de grote Westelij
ke mogendheden in West-Duitsland hun
eigen gang gingen, zonder de Russische
belangen in acht te nemen. Of ze dat
zullen doen, is een vraag, waarop de
naaste toekomst wel antwoord zal ge
ven. Opvallend is zeker, dat
Engelse premier Attlee
zelf, dus niet de minister van buitenland
se zaken, doch de leider der regering in
een radio-rede ongewoon scherp tegen
over de Sovjet-Unie heeft stelling geno
men. „De Sovjet,” zeide hij, „bedreigt
het welzijn en de levenswijze van de an
dere Europese landen met een nieuwe
vorm van ideologisch, economisch en
strategisch imperialisme.” Men tast nog
in het duister, waarvan deze scherpe uit
lating de voorloper is. Gaat Engeland
zich thans volkomen in het Amerikaan
se kamp begeven of hebben we Attlee’s
woorden te verstaan als een oproep aan
de Europese landen, die ’t Marshall-plan
aannamen, om zich rond Engeland te
scharen als het leidende land in een
Europees blok, dat tussen de Ver. Staten
en Rusland in een politiek van nog ze
kere zelfstandigheid zal voeren? Attlee
zou dan gewacht hebben met deze op
roep tot de verbetering van de Engelse
economische toestand, door de gewon
nen kolenslag, het recht op dit leider
schap dat
Birma onafhankelijk. De gevolgen daarvan. Burgeroorlog
in China woedt voort en vraagt 80 van de begroting!
Amerika nestelt zich in Japan. Russische nota aan China.
Geruchten over Oost-Duitsland. Engelse premier contra de
Sovjet. Anti-inflatie-programma er door. Werking Mars
hall-plan uitgesteld? De heksenketel van de Balkan. Strijd
om Kasjmir. In Palestina kookt het.
Truman
heeft het Congres dan ook voorgesteld
geen bepaald bedrag te noemen als het
accoord gaat met het uitvoeren van het
Marshall-plan. Trouwens het Congres
zelf had om andere redenen daartegen
toch ook bezwaar. In de nieuwjaarsrede
welke Truman al voor het Congres ge
houden heeft als dit overzicht verschijnt/
werden bijzonderheden verwacht, even
als over de verhouding Rusland-Ver. Sta
ten en de Ver. Staten-Griekenland, voor
welk land de Amerikaanse belangstelling
zich in daad en woord steeds meer uit,
nu de rest van de Balkan zich steeds
meer achter Rusland schaart, waarvan
ook het aftreden van koning Michael van
Roemenië een symptoom is.
De Veiligheidsraad
kan weinig meer doen aan de inmenging
van Griekenlands buren in de zaken van
dat land, en hun steun aan de tegen-
regerlng-Markos, haar commissie op de
Balkan kan geen toezicht uitoefenen om
dat die buren haar boycotten, zoals de
Slavische staten alle ook de kleine As
semble van de Ver. Naties, die verga
dert zolang de alg. vergadering niet bij
een is, boycotten, welke thans voor de
eerste maal bijeenkwam.
Nuttig werk kan de Veiligheidsraad ech
ter misschien wel doen in het door Hin-
doestan voor de raad gebrachte geschil
met Pakistan over
verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Wanneer we weer gaan
ontdekken we direct, dat vele
hun wederhelften blijkbaar vaak betrap
pen op het lezen van de Burgerlijke
Stand, inderdaad een spreekwoordelijk
geworden vrouwenrubriek. Deze mening
die' door 29 van de dames wordt ge-
Russische nota
tracht Moskou nu China over te halen
zijn zijde ook te kiezen in de vraag of
de Grote Vijf dan wel de elf mogendhe
den het verdrag zullen opstellen. Wat
overigens China ook in deze moge
besluiten, de Ver. Staten zullen, gegeven
hun verhouding tot Rusland, er stellig op
staan het laatste woord inzake het ver
drag met Japan te spreken. Men heeft uit
de notawisseling ook afgeleid dat Rus-
lands bedoeling is de raad van ministers
van buitenlandse zaken toch in stand te
houden, ondanks de mislukking der Lon-
dense conferentie en dat blijkt ook wel
uit het feit, dat Molotoff dezer dagen te
genover de Russische pers nog eens
Ruslands houding ten opzichte van het
vredesverdrag met Duitsland
heeft uiteengezet. Die uiteenzetting Ie-
verde geen nieuws op, ze hield vast aan bibliotheek, een overzicht gegeven van
Frankrijk
ook al eens heeft opgeëist, maar waarop
zijn kans verkeken is wegens zijn wan
kele politieke en economische toestand.
De regering Schuman heeft er in de Na
tionale Vergadering nu haar anti-inflatie-
programma doorgekregen, maar slechts
met een betrekkelijk geringe meerderheid
van 47 stemmen, communisten en Gaul
listen bleven zich verzetten, de Gaulle
zelf blijft verwachten dat men hem ten
slotte toch nog als redder yan Frankrijk
zal nodig hebben.
In een rede gaf hij blijk dan aanzienlijk
meer dictatoriale bevoegdheid te zullen
wensen, dan hij aanvankelijk wel eens
liet melken. Ook hij keerde zich natuur
lijk scherp tegen Moskou. De tussentijd
se hulp welke Amerika Parijs toezegde,
schijnt overigens al niet meer voldoende
te zijn om het land tot het
Marshall-plan
In werking kan treden, door de moeilijk
heden heen te helpen. Trouwens er wordt
gevreesd, dat de inwerkingtreding van
dit plan langer tijd zal vorderen dan ver
wacht werd, waarvan alle Europese lan
den dan nadeel zullen ondervinden.
Evenals van het feit dat de prijzen der
grondstoffen In de Ver. Staten nu al weer
Kasjmir,
het vorstendom dat een Hindoe maha-
radja heeft, die zich bij Hindoestan wil
aansluiten, wat Pakistan tot steun aan
de in meerderheid Mohammedaanse be
volking verleidde, welke Kasjmir wilde
doen aansluiten bij dat Pakistan. De ver
hitte gemoederen kunnen voor de Vei
ligheidsraad stoom afblazen. Verhit blij
ven de gemoederen ook in en om
Palestina.
Honderden Arabieren en Joden vonden
er al de dood door wederzijdse aansla
gen, sedert de Ver. Naties besloten het
land In twee staten te delen. De Ara
bische Liga heeft nog pas besloten dat
zij er slechts één ongedeelde staat zal
erkennen, n.l. een Arabische. Wij vrezen
dat het hier van kwaad tot erger zal
gaan. Geruchten, dat vele Oost-Europese
Joden die opi Illegale wijze Palestina
trachten1 binnen te komen, eigenlijk agen
ten van Rusland zouden zijn, worden niet
bevestigd en komen misschien uit de
Arabische koker.
het boek „De blom üt de Reldfjllden”,
terwijl de heer E. S. de Jong van Bols
ward een kort overzicht gaf van het
door hem geschreven kinderboek. Vol
gens spreker is er In Friesland nog ge
brek aan een schrijver van goede kin
derboeken. Verder behandelde hij de
eisen, waaraan een goed kinderboek vol
gens hem moest voldoen.
„It Roomsk Frysk Botm”,
opgericht Augustus 1917, herdacht haar
30-Jarlg bestaan. De tegenwoordige
voorzitter, de bekende pater Hettema,
kon wijzen op een flinke groei van de
Bond. Was In 1921 het ledental nog 400,
welk getal tot 1926 nog zeer zou afne
men, nu Is het Intussen gestegen tot
2000. Verschillende zeer bekende figuren
zijn of waren lid van de bond o.a. de in
de bezettingstijd omgekomen sympathie
ke professor Titus Brandsma, de archi
tect Arjen Wltteveen, Tsjebbe de Jong,
Tsjebbe Hettlnga, Tsjeard van der Zee,
Slmke de Haan, Pastoor M. J. Ydema en
Pastoor J. H. Galama.
De Bond heeft veel gedaan en doet nog
veel voor het Fries als kerktaal. In 1931
kwam het eerste Friese kerkboek uit en
in 1940 het „Sneinsmissael”. Het laatste
in een oplaag van 3000 exemplaren, wel
ke oplaag al heel spoedig uitverkocht
was. Met de Friese tëal op de Katholieke
scholen gaati het nog niet naar wens en
hier ligt dan ook nog een groot werk
gebied voor de Bond.
De „Krlstlik Fryske Folksbibletheek”
heeft haar jaarvergadering gehouden.
Het totaal aantal leden bedraagt thans
960. In 1947 had men aan de leden twee
boeken kunnen verstrekken en wel: „De
blom üt de Reldfjllden" van P. de Jong
en „Fan in Elnekoer, in poepetoer en In
lulke boer” van E. S. de Jong. In 1948
krijgen de leden een boek van S. M.
van der Gallën: „God hat Syn eigen
wegen".
In de plaats van de schrijver P. de Jong,
die verhinderd was, werd door de heer
J. van der Mark te Nlawler, seer, van de
De andere rubrieken kregen
slechts enkele stemmen. Zelfs was er
een man (we zullen de naam maar niet
verklappen) die van mening was, dat
de rubriek „Voor de Vrouw" de meest
gelezen mannenrubriek was.
Mannen over mannen.
We hopen dat de vertegenwoordigsters
van het zwakke geslacht het intussen niet
onhoffelijk zullen vinden, wanneer wij
eerst het woord laten aan de mannen.
Wat hebben de mannen geraden? Wat
is volgens hen de meest gelezen mannen
rubriek? Wat is met andere woorden hun
zelftaxatle?
Natuurlijk? zijn alle mannen het niet eens,
maar dat de keus op ongeveer 15 rubrie
ken zou vallen hadden we niet gedacht.
De mannen schijnen dus niet al te zeker
van zich zelf. De rubrieken die de
meeste „stemmen" op zich verenigden,
waren de volgende:
China,
dat door een burgeroorlog wordt ver
scheurd. De laatste tijd is de toestand
voor de regering van Tsjang Kal Sjek
er niet gunstiger op geworden, in het
noorden hebben de communistische le
gers er aanmerkelijke vorderingen ge-
Vrouwen over mannen.
Typlslch (of vanzelfsprekend?) was, dat
man en vrouw bijna nooit dezelfde ru
briek als de meest populaire beschouw
den. Het behoeft dan ook niet te ver
wonderen, dat de vrouwen zich het
krantlezen van hun 'mannelijke weder
helften enigszins anders voorstellen, dan
dat bij de heren der schepping zelf het
geval is. Veel verschilt het echter niet.
Volgens de vrouwen lezen de mannen
bij voorkeur de volgende rubrieken:
Alvorens hier nader op in te gaan zijn
we eerst nieuwsgierig naar het oordeel
van
Stille Bouke
Burgerlijke Stand
Voor de Vrouw
Brieven uit Indië
Kort nieuws uit Indië
Bitterkoekje
De overige rubrieken slechts 1 of 2
Mannen over vrouwen.
Zoals begrijpelijk'valt ook dit oordeel
weer enigszins'anders uit, dan dat der
dames zelf. Het luidt aldus:
vergelijken
mannen
om te weten wat zowel volgens man als gaat hier nog steeds over de mening ten
vrouw door het schone geslacht als
hoofdschotel zal worden geapprecieerd.
Om U niet langer in het onzekere te la
ten gaan we dus naar de volgende afde
ling en beginnen met het laatste.
Uitgave van
Streekblad voor
en Zuidwest Friesland
111 deeld, is dus temeer typisch, daar het
ILB'W A&A AAAJImBI K# 1A V wJA ne blijkens de eerste lijstjes slechts ge-
AA i ring wordt geschat. Vooruitlopende op
de uitslag van de eigenlijke enquête (het
Boiswartls Nieuwsblad
I
