1
Communisten
Buitenlands
Overzicht
d
Provinciale Kroniek
j
Wat drijft Rusland
en de
f
00000000000000
D
00000000000000
No. 20
Vrijdag 12 Maart 1948
n
Streekblad voor West- eq Zuidwest Friesland
OSINGA - Bolsward
(Slot)
a
:h
Or
at
nt
to
in
Advertentieprijs: 10 cent per m,m.
Giro 87926
d
n
:t
n
it
n
n
IJ
te
r-
et
dt
r-
:s
>t
r-
nt
50
s.
fan Gysbert Japiks
MARSHALL
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
44e J&argang
Bolswanls Nieuwsblad
ii
Vk.
fl
I
Rusland protesteert tegen de driemogendheden-con
ferentie te Londen. Finland capituleert voor
Russische eisen. Waarom W.-Duitsland gehol
pen moet worden. De conferentie te BrusseL
De Palestijnse kwestie voorgelegd aan de Grote
Vijf. Ondanks staaltekort bouwt Engeland zijn
vloot. Aller oog is gericht op het plan-Marshall.
iy-
en
'herschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbet» ling
ir,
i-
n
P
i-
d
:t
it
e
n
IJ
n
i-
n
g
r.
i-
West-Duitsland
zal een federale regeringsvorm krijgen, maar
een behoorlijk centraal gezag zal er ook
zijn, in een in April te houden conferentie
zullen echter nog zeer belangrijke punten
moeten worden behandeld, n.l. een veilig-
heidspact, waarin W.-Duitsland dus zal zijn
opgenomen, de nieuwe grenzen en de her
stelbetalingen. Dit zijn nog zeer netelige
kwesties ook voor de Beneluxlanden, hier
bij komen immers de door Nederland en
België geëiste grensverbeteringen ten koste
van Duitsland aan de orde en de bedragen
of leveringen welke W.-Duitsland presteren
kan ter vergoeding van de schade in de be
zette landen aangericht Dit zijn ook moei
lijke punten voor de Duitsers, die toch al
moeten slikken, dat hun land thans in tweeën
is gescheiden, terwijl ze, zoals begrijpelijk is,
vurig hoopten op een herstel van het Duitse
rijk als geheel.
Weerpraatje.
Met enige dagen van zware mist heeft het
korte wintertje ons weer verlaten. Terwijl
het in het midden en het zuiden van ons
land prachtig zonnig weer was bij een aan
gename voorjaarstemperatuur, was het hier
grijs, kil en koud. Maar zelfs in ons kleine
Friesland waren nog temperatuurverschillen.
Terwijl het ijs in de watereni'langs de kust
zienderogen wegsmolt, was men In Grouw
op het Pikmeer nog bezig met zich te ver
maken op de ijsvlakte. Maar nu zijn de wa
teren overal al weer ijsvrij en zelfs de veer
dienst op Amsterdam functioneert weer. Zij,
die de ongedurigheid van de voorjaarslucht
in het bloed hebben, kunnen dus ook weer
langs die weg wegtrekken.
Maar men trekt niet alleen uit Friesland weg,
men komt er ook naartoe, wat
Minister Drees
bewezen heeft, die met zijn vrouw aanwezig
was op de bijeenkomst, georganiseerd door
het Gewestelijk bestuur van de Partij van de
Arbeid, op welke bijeenkomst de ouden van
dagen in Friesland uiting konden geven aan
hun verlangen om aan Minister Drees te
kunnen tonen, hoezeer zij het op prijs heb
ben gesteld hetgeen hij voor hen heeft weten
te bereiken.
Toen de minister met zijn vrouw zalen
Schaaf binnen kwam, werd hij met luid ge
juich en handgeklap begroet door de hon-
De Russen hebben een scherpe protestnota
tot de Ver. Staten, Engeland en Frankrijk
gericht inzake de conferentie te Londen door
deze drie landen over West-Duitsland ge
houden en waaraan ook de Benelux deel
nam. Zij verklaren de daar genomen beslui
ten onwettig, daar dergelijke besluiten vol
gens de overeenkomst van Potsdam alleen
kunnen worden genomen door de Grote Vier.
Moskou betoogt, dat het z.g. Amerikaanse
plan voor Europa, dat als basis voor de be
sprekingen ter conferentie heeft gediend, al
leen de oorlogsophitsers In het V esten in
de hand werkt en beoogt West-Duitsland
tot een kolonie te maken. Naar de letter van
vroegere overeenkomsten hebben de Russen
ongetwijfeld gelijk, als zij zeggen dat deze
conferentie onwettig is, maar zo vaak is ge
bleken dat men het met zijn vieren toch
niet eens kon worden, dat ten slotte de Wes
telijke geallieerden wel moesten overgaan
tot overleg zonder Rusland, over de positie
van WesUDuitsland, dat zo’n belangrijke
rol moet spelen in het herstel van Europa.
Rusland gaat z’n gang in
Oost-Dultsland,
organiseert bovendien zijn gehele Invloeds
sfeer op de meest straffe wijze Finland
gaat te Moskou ook al onderhandelen over
een militair verdrag thans moesten de
Westelijke geallieerden wel doorzetten, wil
den zij met het herstel en de organisatie van
het nog vrije Europa niet hopeloos ten ach
ter geraken, bij het Russische blok in het
Oosten.
Zal de
derden aanwezigen. Voorzitter Klok zei in
zijn openingswoord, dat het een feest was
voor de ouden om hem van aangezicht tot
aangezicht te zien, die hun levensavond had
verlicht.
Het echtpaar Ronner van Nijetrijne bracht
met piano en vioolmuziek de juiste sfeer en
wist de mensen aan het zingen van populaire
Friese liederen te krijgen. Mejuffrouw Boer-
sma declameerde de „levensgeschiedenis van
een Friese zuivelarbeider” uit „Arbeidersle
vens" van J. F. Ankersmit, terwijl het aar
dige was, dat de man die de stof voor die
schets had geleverd, de heer Kasje uit War-
tena, zelf aanwezig was en even op het to
neel verscheen.
Frieslands ouden van dagen wilden niet al
leen met woorden hun dank betuigen, maar
boden de minister een antieke Friese stoel-
tjesklok aan, terwijl mevrouw Drees een
prachtige mand bloemen ontving. Een en
ander werd aangeboden door de heer Joh.
Faber van Drachten, die de geschenken met
een hartelijke toespraak aanbood. Kwam dus
Joh. Faber met een echt Fries huldeblijk,,
de Sneker oudjes kwamen met een echt Sne-
ker product en wel een bus drabbelkoeken,
welke werd aangeboden door mevrouw Tam-
minga. Van Eijck uit Leeuwarden overhan
digde aan voorzitter Klok een lijst met 45
namen van nieuwe leden, aan welke lijst
later nog 10 andere namen konden worden
toegevoegd.
het communisme groeit, groeit overal, om
dat het opschiet uit de sociale ongerechtig
heid, die overal blijft voortbestaan.
Schep sociale gerechtigheid, dan zult ge in
eigen land het communisme de wind uit de
zeilen nemen. En dan kan een West-Euro-
pees blok zin en waarde hebben als defen
sieve formatie tegen Russisch imperialisme.
Dan zal geen vijfde communistische colonne
zijn kracht van binnenuit ondermijnen en dan
zal zo’n machtsblok van democratisch-pro-
gressieve staten,'die met de eis van sociale
gerechtigheid onverbiddelijke ernst hebben
gemaakt, Sovjet-Rusland en zijn bondgeno
ten misschien tot voorzichtigheid manen en
indien niet, in een botsing, die desondanks
onvermijdelijk bleek, dat Rusland kunnen
overwinnen, het communistisch gevaar ver
nietigen en de wereld redden van de gees
telijke ondergang door de bewaring van de
geestelijke vrijheid. Zonder deze wil tot so
ciale gerechtigheid blijft al wat men tegen
het communisme onderneemt, onvruchtbaai
dilettantisme en kinderachtige politieke tin-
negieterij, waar het communisme terecht om
lacht! Maar sociale gerechtigheid zal offers
vragen! En het offer is een bij uitstek chris
telijke eis en daad! Daarom, Christenen vóórt
Here Here zeggen is niet genoeg. Op doen
komt het aan (Matth. 7 22).
■N
MarshaU-hulp
werkelijk een krachtige poging tot herstel
van West-Europa worden, dan dient West-
Duitsland met het zo belangrijke Roergebied
op de been geholpen. Daarom ook zal West-
Duitsland voor de eerste periode van 12'
maanden van de MarshaU-hulp 1.6 milliard
dollar ontvangen, tegen Groot-Brlttannië 1.4
milliard, Frankrijk 1.1 mlUlard, de Benelux
landen samen 822 milUoen en Italië 692
millioen. Nu er een Russiscn protest geko
men is, mag er aan herinnerd worden, dat
de Ver. Staten oorspronkelijk bereid waren
de MarshaU-hulp aan geheel Europa ten goe
de te doen komen, maar dat Rusland ze af
wees en ook zijn huurlieden dwong er niet
aan mee te doen met de bewering, dat die
hulp Europa slaaf van het Amerikaanse ka
pitalisme zou maken.
De eerste stoot tot de
organisatie van West-Europa
buiten medewerking van Rusland om, is stel
lig uitgegaan van het Marshall-plan of liever
van de nood waarin W.-Europa zou gera
ken als er geen reddende hand van over de
Oceaan werd uitgestoken, en krachtig wera
de zaak aangepakt, toen het gebeurde in
Tsjecho-Slowakije de Westelijke landen de
ogen volkomen deden opengaan voor de ge
varen, welke er dreigden, als, terwijl de Rus
sen hun gang gingen, men zelf maar bleef
afwachten. Thans heeft de door de Russen
gewraakte conferentie van Londen overeen
stemming bereikt over samenwerking van
de Westelijke grote geallieerden met de Be
nelux in alle aangelegenheden welke betrek
king hebben op West-Duitsland; de Anglo-
Amerikaanse en Franse bezettingszönes zul
len niet bij elkaar worden gevoegd, maar
wel innig samenwerken, er zal een interna
tionale contröle op het Roergebied komen,
waarin Duitsland echter zelf deel zal heb
ben.
We hebben in onze voorgaande artikelen
getracht een ontleding te geven van de com
munistische houding in de huidige wereld
en van de motieven, die daarachter liggen.
Wij stelden daarbij vast, dat Sovjet Rusland
de idee van de wereldrevolutie niet heeft
losgelaten, integendeel na een tijdvak van
nationale consolidatie zich opmaakt tot ver
overing van Europa èn van de rest der we
reld. Verder, dat het zich door de niet-com-
munijstische landen bedreigd voelt en op
grond van deze beide feiten streeft naar zo
sterk mogelijke strategische posities. Zijn
imperialisme heeft een defensief doel: het
wapent zich tegen de verwachte aanval van
zijn tegenstanders. Maar dat imperialisme
heeft tegelijk een offensieve bedoeling: al dt
landen, die het onder zijn invloed brengt: de
Balkanstaten, Hongarije, Polen,Tsjecho-Slo
wakije, straks Finland en wat nog verder op
het lijstje staat: Italië, Perzië worden onder
terreur communistisch gemaakt. Zo breidt
men het machtsgebied der communistische
ideologie uit. Op Turkije oefent men druk
uit om aan de Dardanellen te komen, in
Griekenland vechten de guerilla’s onder com
munistische leiding en in Frankrijk en Bel
gië ageert men en in Nederland werkt de
E. V. C. in dezelfde richting. Dit alles dient
het komend communistisch offensief. Rus
land maakt zich op om de wereld niet voor
zich (dat is het verschil met Hitler-Duits-
landl), maar voor het communisme te ver
overen.
Uit dien hoofde verzet het zich ook tegen
het plan-Marshall. Ook hier is het doel twee
ledig. Het Marshall-plan beoogt het econo
misch herstel van Europa. Het communis
me wenst dit herstel niet. Het heeft belang
bij de chaos en het stuurt ook zeer bewust
op die chaos aan. Om redenen van tactiek
hoe slechter het in de wereld gaat, hoe meer
de grote massa ontvankelijk worden zal voor
de communistische propaganda. Het zoekt
zijn aanhang zeer bewust onder de tot grote
wanhoop gebrachten door economische
nood. Maar daarom niet alleen. Het commu
nisme vreest van het Marshall-plan een her
stel van het kapitalisme Het vreest, dat een
hersteld Europa een hersteld kapitalistisch
Europa zijn zal. En het communisme wenst
de vernietiging van het kapitalisme. Het
communisme belijdt de catastrophenleer: al
leen uit de ondergang van het kapitalisme
kan het communisme als het ware echte so
cialisme geboren worden.
Dat gaat niet langs lijnen van geleidelijkheid,
door voortgaande democratische hervormin
gen (het communisme heeft de dood aan
gezegd aan alle reformisme!), het ware so
cialisme kan alleen komen door een revo
lutie heen, die al het oude vernietigen zal,
die de heersende klasse wegvagen zal, die
nimmer vrijwillig op zij zal gaan, die langs
democratisch parlementaire weg niet over
wonnen worden kan, die met geweld ver
wijderd worden moet. Alleen door chaos
heen kan de nieuwe wereld komen. Daarom
wenst men de bestaande chaos te besten
digen en stuurt men aan op haar verhevi
ging. En daarom: weg óók met het Mars
hall-plan. De tactiek van het communisme
wortelt in een zeer bepaalde kijk op de maat
schappelijke ontwikkeling. Naar deze kijk
handelt het communisme. En wie deze kijk
niet ziet, begrijpt het communisme toch
eigenlijk niet, ziet alleen maar de buiten
kant, niet de diepere drijfveren.
Met dat al staan we in een uiterst ernstige
en gevaarlijke situatie. Met een commu
nistische stormloop op geheel West-Europa
dient ernstig rekening te worden gehouden.
En nu rijst de vraag, wat daartegen is te
doen. Allen, wie het behoud der Europese
cultuur ter harte gaat, allen, wie de geeste
lijke vrijheid een kostbaar goed is. dat tot
elke prijs behouden worden moet, dienen
zich die vraag met de grootste ernst voor
te leggen. Want het communisme is de be
dreiging van die Europese cultuur, wan|t
cultuur kan slechts In geestelijke vrijheid ge
dijen. Gelijkschakeling van de geest is op
den duur de dood van alle geestesbescha
ving. Dat hebben we in Hitler-Dultsland ge
zien: onder de druk van de Goebbelpropa-
ganda kon nog slechts de ellendigste wan-
cultuur bestaan. In Rusland is het niet an
ders: woordkunst, muziek, schilder- en
beeldhouwkunst, pers en radio zijn allen in
het keurslijf gewrongen van de communis
tische ideologie en wee de kunstenaar, die
op Westerse invloeden in zijn kunst betrapt
wordt r hij wordt veroordeeld, hij heeft dee
moedig zijn schuld te belijden. Hij, mag niet
anders dichten, componeren, schilderen en
beeldhouwen als de communistische instan
ties het wensen.
En zo kan nergens kunst noch wetenschap
gedijen. In Tsjecho-Slowakije zien we mo
menteel deze geestelijke gelijkschakeling in
volle gang: weg met buitenlandse bladen,
alleen nieuws van de officiële nieuwsagent
schappen, massa ontslag van onwelgevalli
ge journalisten en redacteuren, verwijdering
van de hoofden van schouwburgen. Het
moet alles worden koekoek-eenzang.
Om der wille van de Europese cultuur, om
der wille van de geestelijke vrijheid, die
haar onmisbare voorwaarde is, wat is tegen
dit alles te doen?
Om die vraag te beantwoorden zal men van
de ene grote fundamentele gegevenheid moe
ten uitgaan, dat het In het communisme, on
danks al zijn verwrongenheden en barbaars-
is radicaal, alleen een radicale wil om tot
sociale gerechtigheid te komen, kan hier
helpen. Het is eenvoudig belachelijk, wat
I zich in Amerika afspeelt met zijn commu
nistenjacht! Het kapitalisme laat men welig
tieren, de beheersing van lonen en prijzen
hief men op op aandrang der ondernemers,
de grootste sociale spanningen laat men
voortbestaan en versterkt men. En onder
tussen houdt men klbpjachten op commu
nisten! Begrijpen deze ezels niet, dat men zó
juist communisten kweekt? En in Europa is
het niet anders. Overal zet men zich schrap
tegen ingrijpende maatschappelijke hervor
mingen, overal verlangt men in machtige
economische kringen de kapitalistische vrij
heid terug, klemt men zich vast aan zijn
machtsposities. Kortenhorst informeert be
langstellend naar herstel vart ’t bankgeheim,
Teulings bewerkt, dat de heffing ineens van
15-20 pet. tot 10-15 pet teruggebracht wordt
en de Wilde tracht door een reeks amende
menten het wetsvoorstel tot nationalisatie
van de Nederlandse Bank zoveel mogelijk te
verzwakken. Nergens blijkt enige bereidheid
tot offers ten bate van het volksgeheel noch
bij „christelijke” noch bij „heidense” onder
nemers. Om der wille van de winst maakt
men liever waardevolle prullen, dan schreeu
wend nodige gebruiksvoorwerpen, utility-
goederen. En dan verbaast men zich nog, dat
De scheiding.
De ontwikkeling der gebeurtenissen na de
oorlog hebben die scheiding echter voltrok
ken voorlopig of voor goed zal de tijd
moeten uitmaken en West-Duitsland krijgt
nu de kans als het vrijwillig medewerkt
weer een grote rol In het Westen te spelen,
verzet het zich tegen de besluiten van Lon
den, dan zal het toch tegen zijn wil in de
W.-Europese organisatie worden opgeno
men, maar dan als overwonnene en niet als
gelijk waardige bondgenoot. Stemmen van
verantwoordelijke politieke figuren in W.-
Duitsland klinken trouwens niet ongunstig
over een samenwerking met het Westen, al
leen de communisten zijn natuurlijk slecht
te spreken. Toch zullen deze figuren, wil
W.-Duitsland zijn rol In het Marshall-plan
vervullen, de zaken krachtiger moeten aan-
Sirme en moanne riizje en dükje,
Simmer, winter, foarjier, hjerst,
Einje en libje al wer as earst.
pakken dan zij thans doen, er zijn ernstige
klachten van de bezettingsautoriteiten over
de Duitse medewerking bij de ontwikkeling
der bestuursorganen. Tegelijk met de con
ferentie van Londen was er een van Enge
land, Frankrijk en de Benelux
te Brussel
over het te sluiten verdrag tussen deze lan
den als basis voor een Westelijke Unie.
Terwijl we dit schrijven is er nog te weinig
over de resultaten bekend om er op in te
gaan, al scheen men flink op te schieten.
Daarnaast is te Londen nog steeds een con
ferentie gaande tussen de Ver. Staten, Enge
land, Frankrijk en Rusland over het
vredesverdrag met Oostenrijk.
Ook hier kan het Westen het nog steeds niet
met de Russen eens worden. We zullen nu
niet alle geschilpunten opsommen, ze komen
ten slotte hierop neer, dat Rusland Oosten
rijk onder zekere economische druk wil hou
den om te verhinderen, dat het zich bij
het Westen aansluit, of te dwingen zich in
het Oostelijk blok te doen opnemen.
Gegeven het feit, dat dit de grondoorzaak
van het geschil over het Oostenrijkse ver
drag is, kan met grote waarschijnlijkheid
worden voorspeld, dat ook hier geen over
eenstemming zal worden bereikt en Oosten
rijk evenals Duitsland verdeeld zal blijven.
Een Oostenrijkse minister heeft al verklaard
dat het Oostenrijkse verdrag de geallieerden
de laatste kans bood het eens te worden.
We geloven niet, dat ze die kans zullen aan
grijpen.
Er is echter nog een kwestie waarin
de Grote Vijf,
dus ook China er bij, zo’n kans krijgen.
Want de Veiligheidsraad heeft ten einde raad
de Palestina-kwestie aan dat vijftal mogenu-
heden om advies voorgelegd, de raad heeft
zich daarmede los gemaakt van het besluit
der V. N. Inzake de deling van het land,
omdat hij geen kans ziet die door te voeren.
Het wordt een wanhopig geval, de Engelse
troepen worden binnenkort teruggetrokken,
de Joodse verzetsorganisaties hebben zich
tot één lichaam verenigd, en er is al een Ara
bisch hoofdkwartier op Palestijns gebied ge
vestigd. Hoezeer de Engelsen dit wespen
nest schuwen, blijkt uit het feit, dat zij aan
het door de Grote Vijf op te stellen advies
niet willen meewerken. Zij blijven pogen de
Arabische wereld zoveel mogelijk te ontzien
nu de verhouding met Rusland zo gespannen
is, dat Engeland meent zich het verliezen van
de Arabische vriendschap niet meer te kun
nen veroorloven.
Dat Engeland zijn
militaire voorbereiding,
ondanks de moeilijke economische omstan
digheden niet uit het oog verliest, blijkt uit
het feit, dat het in December a.s. een zeer
sterke vloot van uiterst moderne schepen
in de vaart zal hebben, met 4 slagschepen,
en 8 vliegtuigmoederschepen als kern. En
dat ondanks een zo groot staaltekort, dat
de Engelse regering haar ramingen voor de
uitvoer voor het jaar 1948 nu al met 10 pet.
heeft moeten verlagen, omdat er geen staal
voldoende is voor de meest gevraagde Brit
se producten, waarbij echter ook komt dat
reeds enkele buitenlandse markten over-
voerd of gesloten zijn. Desondanks gelooft
de regering dat dit jaar een ommekeer ten
goede in de economische ontwikkeling In
Europa zal brengen, wanneer tenminste de
MarshaU-hulp komt.
heden in de grond om een zeer verheven
zaak gaat: de vestiging van sociale gerech
tigheid op aarde. Het Communisme heeft een
diep-humanistische inslag. Het gaat er om
de mens en om de waarde van de mens. En
het is teken van zijn innerlijke verwardheid
en van zijn in wezen tragische situatie, dat
in de strijd om hun veiligstelling dat com
munisme tot methoden is gekomen, die de
lijnrechte ontkenning en schending van die
mensenwaarde zijn: dictatuur (onder de
naam van volksdemocratie maar nauwelijks
verborgen), terreur en gewelddadige gelijk
schakeling. Het doel schijnt hier alle midde
len te heiligen.
Ma. r goed, hoe krom en verdraaid ook, het
gaat hier in diepste grond om de verwezen
lijking van sociale gerechtigheid. En dat is
een zuiver humanistische èn een echt evan
gelische eis. Het humanisme belijdt de on
schendbare waardigheid van de mens en
ook het christendom belijdt die, ook van de
gevallen mens, want hij is naar Gods beeld
en gelijkenis geschapen en hij is en blijft het
voorwerp van de zoekende liefde van God.
Die mens kan nooit en mag nooit als mid
del tot welk doel ook misbruikt worden. En
gerechtigheid is een centrale bijbelse ge
dachte: laat het recht als water stromen,
gerechtigheid als een immer vloeiende beek,
eist Amos (5 24) tegenover het grote
sociale onrecht van zijn tijd onder zijn volk.
En Jezus Christus waarschuwt met nadruk:
indien uw gerechtigheid niet overvloedig is,
meer dan die der Schriftgeleerden en Fari-
zeën, zult gij' het Koninkrijk der hemelen
voorzeker niet binnengaan (Matth. 5 20).
En juist hen valt Hij aan in de felste be
woordingen om het onrecht, dat zij bedrijven
(Matth. 23 23-28).
Nog eens, in het communisme gaat het op
een verwrongen en verdraaide wijze om de
verwezenlijking van sociale gerechtigheid.
Dan is daarin meteen gegeven de enige ef
fectieve wijze van bestrijding van dat com
munisme. Ik heb reeds eerder in dit blad,
toen ik over het communisme schreef in een
reeks artikelen, dat communisme een uitda
ging genoemd. Welnu, die uitdaging is se
dertdien nog zoveel te nadrukkelijker ge
worden, omdat het zo duidelijk in de rich
ting van West-Europa is opgerukt. Het is
deze- uitdaging: die sociale gerechtigheid
langs zuiverder wegen en op een volkomener
wijze te verwerkelijken dan het communis
me dit blijkt te vermogen. Laat ons op hu
manistische en evangelische wijze die sociale
gerechtigheid op aarde waar maken, eer het
communisme het gaat doen op zijn manier.
Het communisme is een uitdaging, in het
bijzonder aan de Christenheid en aan de
kerken. De harde waarheid moet hier maar
eens gezegd worden door een kerkelijk man:
hier worden in het bijzonder de kerken voor
hun schuld geplaatst, omdat het communis
me in wezen een onbetaalde rekening van
de kerk is. Die kerk is in haar sociale taak
op ontzettende wijze tekort geschoten. Zij
heeft met de eis van sociale gerechtigheid
practisch nergens ernst gemaakt. Zij heeft
de maatschappelijke wantoestanden nergens
in de wortel aangegrepen, in het achterlijke,
agrarische, voorkapitalistische Rusland van
de Tsaren niet noch ook in het kapitalisti
sche West-Europa en Amerika. Veel verder
dan de eis van eerlijkheid in zaken, van va
derlijke zorg voor de ondergeschikten in het
bedrijf en van diaconale barmhartigheid te
genover maatschappelijk misdeelden, hebben
de kerken het geen van allen gebracht. En
terwijl het kapitalisme tot zijn groteske wan
verhoudingen uitdijde, bleven de kerken pra
ten over gehoorzaamheid, onderworpenheid,
over door God gewilde verschillen tussen
arm en rijk en over een loon in de hemel,
dat vergoeding zou zijn voor op aarde ge
leden onrecht.
Is het wonder, dat velen toen de godsdienst
zijn gaan zien als opium voor het volk, een
leer, die de mensen onderworpen hield en
als een zoethoudertje fungeerde? Daarom
heeft de kerk in Rusland haar trekken thuis
gekregen, toen in de revolutie van 1917 de
maatschappelijke wanverhoudingen, al te
lang door de kerk bemanteld, tot een ver
schrikkelijke uitbarsting leidden? En wat
hebben de kerken In de echt kapitalistische
wereld gedaan? In wezen niet veel anders.
Er is! al te veel met een verwijzing naar de
ondoorgrondelijke wil Gods goed gepraat.
En waar men buiten de kerken om zich op
maakte om met de gedachte van sociale
gerechtigheid wèl ernst te maken, daar is
juist van de christenen het oordeel gekomen:
goddeloosheid, menselijke overmoed, onte
vredenheid, materialisme. En een christelijke
wereld Het het sociale onrecht voortbestaan,
lapte en flikte hier en daar wat om ergste
uitwassen te verzachten, maar tastte nergens
dat onrecht in zijn wortels aan. Wanneer
de kerken met haar opdracht: sociale ge
rechtigheid te eisen en te verwerkelijken
werkelijk heilige ernst hadden gemaakt, dan
zou het communisme een onbestaanbaarheid
zijn geweest, omdat het een overbodigheid
geweest zou zijn. Nu doet het communisme
op zijn wijze, wat de kerken op haar wijze
hadden moeten doen, waartoe zij althans de
gelovigen hadden moeten opwekken, hun
doel en middelen wijzend in haar sociale
programs.
Nog is het tijd. Het is, om de bekende term
te herhalen,, vijf minuten voor twaalf.
Lapwerk baat hier niets. Het communisme
