Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
00000000000000
44e Jr^rgBng
No. 25
Vrijdag 2 April 1948
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa= A J. OSINGA - Bolsward
Vk.
als men binnenslands de slechte econo schijnt
gelijk ook Hitler scheen gedaan te heb-
wapenen tegen Rusland.
fan Gysbert Japiks
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetrllng
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
De Arabische landen
bulten dat uit en maken er bij du oplossing
der Palustlna-kwestle gebruik of liever mis
bruik van. Om de afvoer van petroleum uit
het Mldden-Oosten te vergemakkelijken zijn
de Amerikaanse en Engelse ollemaatschap-
pljen gezamenlijk begonnen met de aanleg
van een pijpleiding van de Perzische Oolf
naar de Middellandse Zee, n.l. naar bidon In
de Libanon. Van belde kanten werd er aan
gewerkt, maar
Niet anders doen trouwens die Zuid-Ameri-
kaanse landen, welke op de thans te Bogota
geopende
Pan-Amerikaanse conferentie
het vraagstuk der Europese bezittingen op
het Westelijk halfrond aan de orde stellen
en wensen dat Europa dezen opgeeft. Waren
er niet zo scherpe tegenstellingen in Europa,
welke alle Europese landen en de Ver. Sta
ten groter zorg baren, dan zou deze kwes
tie stellig thans niet zo scherp gesteld wor
den. Wel dringen de Ver. Staten en Brazilië
ter conferentie op matiging aan, maar be
langrijke landen als Argentinië, Venezuela,
Chili stellen deze els, die officieel aanhangig
werd gemaakt door
Onderling wantrouwen tussen Oost en West
maakt ook de oplossing van het
Japanse vraagstuk
Ónmogelijk. De commissie van elf naties voor
het Verre Oosten, welke te Washington ze
telt, heeft dezer dagen haar plannen voor
de ontwapening van Japan gepubliceerd. Ze
zijn zeer af doend, maar te voren staat al
vast dat er weinig van zal komen. Nu China
verdeeld blijft, de communisten er zelfs veld
wonnen, vormt het geen sterke tegenstander
tegen Rusland in het Verre Oosten en te
verwachten is dus, dat de Ver. Staten zullen
trachten Japan weer die rol te doen spelen,
natuurlijk onder Amerikaanse leiding. Wel
licht met een jarenlange Amerikaanse be
zetting ook, omdat in Japan allerlei krachten
werken, reactionnaire en communistische,
welke het Westen nog heel onaangename
verrassingen zouden kunnen bereiden als ze
niet in toom worden gehouden. Wat
het verdere nieuws
betreft, allerlei geruchten over nieuwe wa
penen o.a. de radio-actieve wolk, over Rus
sische onderzeeërs, die voor de Amerikaan
se kust zomaar opduiken, laten we voor wat
ze zijn,
In een tijd dat de oorlogsvrees weer over de
wereld gaat zijn ze even vanzelfsprekend als
de communistische verkiezingsoverwinning
in Roemenië voor het Volksfront waren
405 van de 417 zetelsl de tegenstanders
van het huidige bewind hadden er geen vrij
heid van handelen. Heeft
Finland
nog die vrijheid bij zijn besprekingen te Mos
kou over het verdrag van wederzijdse bij
stand dat de Russen eisen? Terwijl we dit
schrijven, tasten we nog in het duister, Vol
gens Finse berichten stellen nieuwe Russi
sche voorwaarden de Finnen voor een zeer
moeilijke beslissing, hoewel „overeenstem
ming” zou zijn bereikt.
In de
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
een
groter verband, afscheiding te propageren.
Indien dat gepropageerd werd, zou er alle
reden zijn om het hoofd te schudden, maar
waar de nadruk op wordt gelegd is het
klaarmaken van het Friese volk voor zelfbe
stuur binnen het Nederlandse Rijk. Men ziet
dus hieruit al, dat het nu nog niet zover is,
maar dat men wil trachten het zo ver te
krijgen, omdat men alleen daarin de redding
ziet van het Friese volk als volk. De cul
turele strijd heeft het zover niet kunnen
krijgen en nu wordt .de strijd verlegd naar
het terrein der politiek. Men wil komen tot
het federalisme, een idee, die tegenwoor
dig leeft in de harten van duizenden en niet
alleen Friezen. Is er al niet een sterke be
weging die de Federatieve Staten van Eu
ropa propageert?
Nou ja, maar Friesland is zo klein. Dit is
natuurlijk geen argument want, al zouden
we alleen maar letten op de grootte, dan is
het gebleken, dat ’t Groothertogdom Luxem
burg, in oppervlakte kleiner dan Friesland
en met een inwonertal van nog minder dan
de helft van die van Friesland, belangrijk
genoeg was om in de Benelux te worden
opgenomen. Is Nederland voor ons minder
belangrijk omdat het ongeveer 1/16 deel van
de oppervlakte van Frankrijk uitmaakt? In
ieder geval is het Friese volk voor de men
sen van „Frysllln Frij” belangrijk genoeg
om er al hun krachten voor in te spannen,
dat het zijn eigen stijl behoudt en niet weg
zinkt in de nivellerende massa.
Meermalen is er op gewezen, dat de hou
ding van de Ver. Staten ten opzichte van de
Palestina-kwestie waar de onlusten zich
thans hebben ontwikkeld tot bijna een for
mele oorlog tussen Joden en Arabieren met
tientallen doden in aanzienlijke mate werd
beïnvloed door het oiievraagstuk. De rijkdom
der petroleumvelden van de Ver. Staten zelf
neemt af, zowel daardoor als door het steeds
stijgend verbruik van petroleumproducten
moet Amerika nu ruwe olie invoeren, inplaats
van dat het afgewerkte petroleumproducten
uitvoert. Uit de Z.-Amerikaanse landen
t men niet op» een sterk toenemende
aanvoer te moeten rekenen, zodat een groot
deel van de wereld voor voorziening met
deze producten meer en meer afhankelijk
wordt van het Mldden-Oosten, waar de pro
ductie sterk toeneemt en nog zeer grote re
serves zijn ontdekt.
In het bijzonder ook Europa wordt daarvan
afhankelijk, nu Amerika zelfs niet meer vol
doende produceert voor zich zelL
Volgens de berekeningen voor het Marshall
plan gemaakt, zal West-Europa ongeveer
00 millioen ten olie
per jaar behoeven, De Amerikanen zijn wel
bereid in de eerste jaren dergelijke aanko
pen voor W.-Europa te financieren door er
dollars voor beschikbaar te stellen, maar ze
verwachten dat het Mldden-Oosten de olie
voor W.-Europa zal produceren. Men ziet
dus welk een belangrijke positie dat Mldden-
Oosten eigenlijk In de moderne wereld In
neemt.
Syrië
heeft roet In het eten gegooid door te wei
geren goedkeuring te verlenen de pijpleiding
door zijn gebied te leggen In verband met
het feit, dat de Ver, Staten meewerkten aan
het verdeelplan van Palestina, Inmiddels
heeft Amerika zoals bekend In deze zijn
houding herzien, zodat de mogelijkheid be
staat dat Syrië ook toegevender wordt, maar
reeds zouden de Ver. Staten overwegen de
leiding nu een veel Zuidelijker monding te
geven, n.l, In Egypte, waar het echter ook
nog met een der partners der Arabische Liga
te doen heeft.
Amerika is olie-arm. Syrië had de stok bij de
deur. Rusland zit eveneens met oliegebrek.
De Pan-Amerikaanse conferentie wil het vraag
stuk der Europese bezittingen oplossen. Over
de Sovjet-voorstelled inzake atoomcontröle zal niet
meer worden gediscussieerd. Het Japanse vraag
stuk. Radio-actieve wolk en Russische onder
zeeërs. Zweden gaat zich wapenen. Zal
Spanje ,ook van het Marshall-plan profiteren?
De Pauselijke Paasboodschap.
Scandinavische landen
ziet men met grote bezorgdheid naar wat
zich tussen Moskou en Helsinki afspeelt.
Zweden breidt zijn militaire voorbereidingen
uit, ofschoon het nog altijd meent, geen
keuze te behoeven te doen tussen Oost en
West en dus neutraal wil blijven; in Dene
marken en Noorwegen is er groter geneigd
heid de knoop maar door te hakken en zich
bij het Westen aan te sluiten. Hoort
Franco Spanje
ook in een Westelijk blok? Het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden meent blijkbaar
van wel, het heeft met 140 tegen 52 stem
men uitgemaakt, dat ook Spanje van de
Marshall-hulp kan profiteren, de Senaat zhi
dit besluit echter ook nog moeten goedkeu
ren en van Amerikaanse zijde wordt verze
kerd, dat de andere W,-Europese landen
eventueel zelf Spanje kunnen uitsluiten.
Gaandeweg schijnt echter ieder land Inge
deeld te worden in een antl-communlstisch
of communistisch front, zelfs in India roeren
de communisten zich hevig en ook dat Is
geen wonder. Welk een succes voor Rusland
zou het zijn als het zijn invloed onder der-
gelljke grote volkenmassa's zou kunnen ves
tigen,
In zijn
Maatr behalve deze heel-fascisten lopen
er ook nog grote scharen half-fascisten
rond. Ook hun gedachten gaan uit naar
een sterke bewapening met het oog op
een komende oorlog met Rusland. Maar
daarbij blijft het niet. Hun hoop richi
zich op de leiding van de sterke maai.
Zij zijn niet fascistisch! Welnee, foei,
wat denkt u wel! Zij zijn fatsoenlijke
nette lieden. Maar toch, de democratie
brengt toch wel heel grote gevaren mee!
Zij werkt langzaam en deze tijd eist snel
en krachtig handelen. Een ietwat gema
tigde democratie, duidelijker: een gemo
dereerd en gemitigeerd totalitarisme
heeft in deze crisistijd toch wel heel veel
aantrekkelijks!
In Frankrijk is deze stroming misschien
wel het allerduidelijkst. Het is de Gaulle
met zijn beweging. In Frankrijk raakt in
derdaad de democratie in een impasse.
Is dat de schuld van de democratie als
zodanig? Welnee, het is de schuld van
’t gebruik, dat van de democratie wordt
gemaakt! Het is de conservatieve weer
stand tegen dringend nodige economi
sche en sociale maatregelen en hervor
mingen, die de Communisten de wind
in de zeilen blaast, de ene regering na
de andere machteloos maakt, de werking
der democratie verlamt en de roept wekt
om de sterke man: de Gaulle. En hij
staat volgens zijn laatste toespraak In
Compiegne gereed om de acht over te
nemen. En welk constructief economisch
en sociaal program biedt de Gaulle?
Letterlijk niets. Hij heeft helemaal geen
maatschappelijk program! Het enige,
waar we over horen, is: een sterke re
gering, een sterk leger en een sterk
Frankrijk.
Wie voelt niet het volstrekt ontoereiken
de van zo’n „program"? Daarmee kan
men zich alleen maar op een strijd met
het Communisme voorbereiden, die men
bij voorbaat als onvermijdelijk stelt: een
sterk leger tegen de buitenlandse en i m
nenlandse communistische v/ird. Maai
Fryslfln Frij!
Er is in de afgelopen week niet veel schok
kends gebeurd of het moest zijn, dat er velen
geschokt zijn door de publicatie van „Striid-
boun Fryslfln Frij 1”
Uit verschillende reacties bleek, dat er blijk
baar tegenwoordig zeer vluchtig gelezen
wordt, terwijl er aan de andere kant weer
dingen worden gelezen, die er niet staan.
Verschillenden hebben er uit gelezen, dat
Friesland weer een apart rijkje wenste te
worden en dan schudden ze hun hoofden-
stomverbaasd en tevens verontwaardigd over
Venezuela,
dat buur van onze Antillen is, en daarom
door Den Haag speciaal In het oog moet
worden gehouden. De Ver. Staten zullen in
verband met hun verhouding tot Rusland er
vooral prijs op stellen, dat het gemeenschap
pelijke Amerikaanse verdedigingsplan, waar
toe reeds verleden jaar In beginsel werd
besloten, snel wordt uitgewerkt en het is
mogelijk dat bepaalde Z.-Amerikanse landen
in ruil daarvoor de oplossing van de kwes
tie der Europese bezittingen zullen eisen.
Overigens betreft het hier ook de
Zuidpoolgebieden.
waar volgens sommige geleerden uranium
te vinden zou zijn, dat, als bron van atoom
energie, al evenzeer de aandacht geniet als
petroleum.
Wat die atoomenergie betreft zij nog ver
meld dat dezer dagen de grote Westelijke
geallieerden in de werkcommissle voor de
atoomenergie der Ver, Naties hebben ver
klaard, dat verdere discussie over de Sovjet-
voorstellen met betrekking tot de atoom-
contróle geen enkel nut zou afwerpen.
Dit was te verwachten. Nu onderling wan
trouwen heeft geleld tot nieuwe oorlogsvoor
bereiding, zal men het nooit met Rusland
eens worden, dat-bovendien eist dat Ame
rika zijn voorsprong laat varen, n.l. zijn
reeds gereed zijnde atoomwapens moet ver
nietigen, vóór zelfs het Russische systeem
van contróle dat niet afdoend is In
werking zou mogen treden. Hier vliegen de
Amerikanen natuurlijk niet In.
bul. Paulus vermaant: wordt van het
kwade niet overwonnen, maar overwin
het kwade door het goede.. Het kwade
is hier inderdaad het communisme in zijn
demonische verwringing van de idee der
gerechtigheid. Het goede is hier de so-,
ciale gerechtigheid in haar zuivere vorm.
Angst is een slechte raadgeefster. En
angst wordt levensgevaarlijk wanneer
zij ons om het Communisme te ontgaan,
in de armen ener heel of half-fascistische
reactie drijftï En dat gevaar bestaat en
het groeit sinds ’t gebeuren in Tsjecho-
Slowakije!
Nog eens: geen reactie, geen sterke man,
geen hele of halve dictator, maar alleen
een sterke wil tot sociale gerechtigheid
biedt hier de uitweg.
Over die gerechtigheid dan in een slot
artikel.
Paasboodschap
heeft de Paus er op gewezen, dat er geen
plaats meer is voor halfslachtigheid, voor
de besluiteloosheid van degenen, die geloven
twee meesters te kunnen dienen. Z.H. drong
er op aan, dat men niet blindelings geloof
zou hechten aan de verzekeringen van hen,
die verklaard hadden respect voor de gods
dienst te hebben en naderhand de heiligste
zaken bleken te verachten.
mlsche wantoestanden niet opheft, kan
men het Communisme vervolgen, het on
der de grond drijven, maar niet over
winnen. En het zal op het gevaarlijkste
moment, wanneer de botsing met het
buitenlandse Communisme, lees met Rus
land en zijn satellieten, losbreekt, zijn
kop opsteken en het vaderlandse front in
de rug bedreigen.
Laat men toch eindelijk eens inzien: het
Communisme in eigen land overwint men
niet met geweld, met geen burgerwach
ten en met geen vrijwillige landstorm.
Men overwint het alleen door op een an
dere en betere wijze te geven wat het
Communisme toch In wezen najaagt: so
ciale gerechtigheid. Reactie Is altijd en
overal de grote gangmaker van de re
volutie, ook van de communistische.
Hitlers consequent nationaal socialisme
Is een In wezen reactionaire beweging
geweest. Zij heeft het Communisme be
vorderd. De Gaulle's half-fasclsme is een
In wezen evenzeer reactionaire bewe.
Rusland
heeft ook zelf niet voldoende petroleum om
in zijn groeiende behoefte te voorzien, het
zoekt daarom ook aanvoer uit het Mldden-
Oosten. Bekend is zijn druk op Perzië om
Moskou toe te staan met eigen maatschap
pijen petroleum in de Noordelijke Perzische
provincie Azerbeidsjan te winnen. De Rus
sische pogingen mislukten, doordat de Ver.
Staten Perzië openlijk bijstand toezegden als
het door een weigering bloot zou staan aan
een Russische inval, maar nog steeds tracht
Rusland er zijn doei te bereiken, thans uiter
aard meer door te trachten groepen in Perzië wat de Friezen toch bezielde om in een tijd
welke op de hand van Moskou zijn, aan het nu toch duidelijk alles zoekt om juist
bewind te brengen.
Intussen leert het bovenstaande wel waarom
er om'de gunst van de landen in het Midden
oosten zo geconcurreerd en gekonkeld wordt,
het is om de petroleum, het bloed voor het
verkeer zowel in vredes- als oorlogstijd.
Daardoor hebben ook de Arabische landen
bij de huidige verdeeldheid tussen Oost en
West zo volop de gelegenheid in troebel
water te vissen.
Side, doek, forwiel en lekken,
Kriget ’t minske, om sa to sprekken,
Fan omheech, om, lyts en great,
Yn to klaeijen, elk nel steat
zwarte dictatuur! Die reactie heeft ons
land nationaal gesproken, aan de rand
wan de afgrond gebracht in het uur van
tiet gevaar. In het hart van brede lagen
per bevolking leefde de liefde voor het
éigen land nog maar nauwelijks meer,
'omdat dat land hen gedurende vele jaren
aan het naakte gebrek had overgeleverd.
Eerst de Duitse terreur deed de kwijnen
de liefde voor eigen land en volk weer
herleven I
Laat ons uit al deze dingen lering put
ten voor het heden I A.u.b. geen on
vruchtbaar anti-communisme zonder
meer, dat reactionaire, heel of half-fas-
cistische vormen aanneemt, alleen maar
droomt van geweld, van een sterk leger
tegen de buitenlandse vijand en van
sterke bewapende burgerformaties tegen
de binnenlandse. Het is alles ijdel pogen
om de duivel uit te drijven met Beëlze-
Toch Is dat werk van minister Drees. En niet minder
het werk van minister Lieftlnck, die door
zijn belastingwetgeving de financiële
lasten op de sterkste schouders het
zwaarste drukken laat. Daarom heerst
er In Nederland betrekkelijke sociale
rust.
Stel daartegenover de sociale politiek in
het rijke Nederland na de eerste wereld
oorlog. Na de eerste schrik over de drel-
gevaar naderbij gebracht, maar integen- gende Novemberrevolutie (die zelfs de
deel Hitlers opkomstl Maar dat zien de Nieuwe Rotterdammer voor enkele we-
onbekeerde Nazi’s en fascisten niet In. ken vooruitstrevend maakte!) stak al
Zij raken door ’t opkomend en groeiend gauw de reactie de kop op en een sociaal
communistisch gevaar alleen nog mna en economisch conservatisme maakte
dieper overtuigd van Hitlers geniale zich breed en wist tegenover de revo-
vooruitziende blik. En zij hopen op één lutionaire strekkingen, die gebleken wa
ding: met de andere volken samen nog ren, alleen maar de burgerwachten te
eens te mogen optrekken tegen Sovjet- stellen. En toen In de jaren van 1929 en
Rusland. Dat zou Duitslands herstel zijn later de vreselijke economische crisis
en het zijn nieuwe kans brengen. Tal- kwam, werd de hoogste wijsheid: bezul-
loze Duitsers, misschien de allenneesten nlgen, bezuinigen en aanpassen en lede-
denken In dit schema. En de wensen en de constructieve politiek ontbrak. En
gedachten van de N.S.B.ers in de West- ondertussen steeg de nood en werden
Europese landen gaan wezenlijk In de- brede scharen ontvankelijk voor het poli-
zelfde richting: Jatem de voikeren zich tleke extremisme van communisme en
nationaal socialisme, voor rode of voor
in enkele voorgaande artikelen tracht
ten wij een analyse te geven van het
Russische en communistische drijven en
vast te stellen, wat daartegen gedaan
kan en moet worden. Wij stellen ons
voor in een tweetal vervolgartikelen nog
iets te zeggen over hetgeen o.i. in geen
geval geschieden: moet, maar waarvoor
wel degelijk gevaar bestaat en over so
ciale gerechtigheid, waarvan wij de
verwezenlijking het enig juiste middel
tot overwinnig van het communis
tisch gevaar hebben genoemd.
Vele mensen is de schrik in de benen
geslagen na de gebeurtenissen in Tsje-
cho-Slowakije. Zij hebben daardoor ont
dekt, hóe nabij het Russische en com-
munstische gevaar gekomen is. Het
blijkt steeds duidelijker: nu is Finland
aan de beurt. Het heeft zich reeds be
reid verklaard met Rusland besprekin
gen te voeren over een verdrag van
vriendschap eni wederzijdse bijstand
(lach niet, lezer!) en daartoe naar Mos
kou te komen. En gelijk hiervóór reeds
geschreven werd: in Italië verweet mi
nister-president de Gaspari de Commu
nisten vorming van comité’s van actie
gelijk in Tsjecho-Slowakije geschied is.
In Frankrijk schijnt het niet anders te
zijn en in ons eigen land schijnen de
Communisten het met z.g. comité’s van
welvaart te willen gaan proberen. Het
is overal hetzelfde spelletje: men rekent
blijkbaar op een Russich conflict met
de rest van de wereld. En dan zal Rus
land trachten door te stoten naar de
kusten van de Noordzee en Atlantische
Oceaan. En, dan moeten overal de com
munistische vijfde colonnes paraat zijn.
Of, andere mogelijkheid: men streeft
naar communisering van West-Europa
van binnen uit door een koude revolutie
fl la Tsjecho-Slowakije, waarbij de com
munistische comité’s van actie de straat
opgaan en het economische en politieke
leven onder druk zetten tot him eb
onder de schone leuzen van volks 'er
cratle zijn ingewilligd.
Hoe dit zij, het communistische gevaar
is acuut geworden: de Russen staan
sprongbereid aan de Elbe en de com
munisten binnen de grenzen der West-
europese landen weren zich.
Angst heeft zich meester gemaakt var
veler hart. De sterke: trek naar Amerika
en Zuid-Afrlka heeft niet alleen agrari
sche of andere economische oorzaken.
Zij draagt zeer zeker ook het karakter
van een vlucht uit het gevaarlijk ge
worden West-Europa. Men ontvliedt ec
gevaarlijk gebied!
En zij, die blijven? Die niet weg kun
nen of misschien ook niet weg willen?
Velen leidt hun angst tot een doffe be
rusting en eem werkeloos afwachten van
wat onvermijdelijk schijnt geworden.
Anderen: blijken geneigd tot een vol
strekt negatief antl-communisme, zich
uitlatend in een botte afwijzing zonder
meer, In een politiek en economisch con
servatisme, een zuiver reactionaire ge
zindheid, zich bovenal uitend In de roep ---. --- -
om de sterke man, laat Ik het kind maar ging, Zij zal het Communisme misschien
bij de naam noemen, In een heel of half voor een tijdlang terug kunnen dringen,
fascisme. gelijk ook Hitler scheen gedaan te heb-
Nlet alleen in Duitsland en Italië hopen ben. Het zal zich na korter of langer tijd
de natlonaal-soclallsten van vroeger, die met verdubbelde kracht doen gelden!
zich noch geenszins van de dwalingen Dat Engeland en Nederland, ondanks
huns weegs bekeerd hebben, op een hun grote economische moeilijkheden In
nieuwe kans in een nabije toekomst. Zij onze chaotische wereld betrekkelijk nog
herinneren zich Hitlers woord; als wij eilanden van rust mogen heten, Is te
ondergaan, slepen wij de rest van de danken aan de progressieve politiek, die
wereld mee In onze val. Het schijnt, dat daar wordt gevoerd: daar wordt temld-
hlj gelijk zal krijgen: met de ondergang den van de schrijnende nationale armoe-
van het natlonaal-soclallstlsche Duits- de naar een stuk sociale gerechtigheid
land is het laatste bolwerk tegen het gestreefd. Noemen wij alleen maar het
Communisme verdwenen.
niet meer dan schijn I Hitler heeft met
zijn fantastische politiek het communis
tisch gevaar opgeroepen, dat hij meende
te moeten en te kunnen bestrijden. Hij
heeft zelf met zijn roekeloze politiek zijn
land tot de ondergang gebracht, waar
door Inderdaad West-Europa voor het
communisme is open komen te liggen.
Niet Hitlers val heeft het Communistisch
Bolswards Nieuwsblad
Gevaarlijke angst
16
PAUS PIUS XII
I aanvoe