lilI
Martinytoer
Fan de
00000000000000
door Nederland
44e J^rgang
No. 26
Dinsdag 6 April 1948
Streekblad voor West*
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
en Zuidwest Friesland
OSINGA - Bo 1 sward
Tj. de J.
maar In geestelijke zin, In soclaal-eco-
nomlsch opzicht en daarbij gaat het voor
alles om geestelijke, om zedelijke en
godsdienstige vraagstukken. Wij vragen
om een positief, een vruchtbaar antl-
communlsme. WIJ hebben geen geloof In
een negatief onvruchtbaar antl-commu-
nlsme, dat alleen nog maar aan oplos
singen door Internationale en binnen
landse machtsblokvormlngen denkt.
Het zij hier nog eens met de volste na
druk gezegd: ondanks al zijn barbaarse
methoden meegebracht door zijn kijk op
de geschiedenis als wezenlijk klassen’
strijd, waarbij geen klasse vrijwillig af
stand doet van zijn macht en zijn privi
leges en daarom omvergeworpen moet
worden, wanneer de politieke en econo
mische situatie dut op een bepaald mo
ment vraagt, d.w.z. ondanks zijn revólu-
tlonnalre, terroristische, dictatoriale en
totalitaire methoden, wordt het commu
nisme gedragen en bezield door de stra
lende Idee van sociale gerechtigheid,
Daarom bindt het de strijd aan tegen 't
kapitalisme, waarin deze gerechtlghelc
niet bestaat en z.l. niet bestaan kan. Het
Communisme Is evenals het Socialisme
een reactie op en een verzet tegen het
maatschappelijk onrecht, dat door het
huidig maatschappelijk bestel wordt te
weeggebracht. Daarbij verschillen hun
methoden wezenlijk: het Communisme
aanvaardt de leer, dat hierbij het doel
de middelen heiligt en doet het die so
ciale gerechtigheid najagen met de meest
barbaarse middelen. Het Socialisme wil,
dat bij die strijd doel en methode met
elkaar in overeenstemming zullen zijn:
het wijst daarom revolutie, dictatuur en
terreur met steeds groter nadruk af en
tracht zijn doel te bereiken langs demo
cratische en humanitaire weg.
Maar in belden gaat het om de verwe
zenlijking van die sociale gerechtigheid.
Oók in dat gevreesde en vaak gehate
Communisms! Men verlleze dat onder de
Indruk van de practljken, die het toepast,
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs t
1.25 per kwartaal bij rooruitbetsllng
Advertentieprijs10 cent per a.m.
Giro 87920
wereldoorlog reeds het geval bleek.
Maar, wat is sociale gerechtigheid? zal
men vragen. Gerechtigheid is een bij uit
stek bijbels begrip. Het heeft daar twee
kanten: een naar God gerichte kant en
een op de mensen gerichte. En deze bei
de zijn niet van elkander los te maken
zo min als het grote gebod van de lief
de tot God is los te maken van het an
dere even grote: de liefde tot de naaste
(zie Mare. 12 28-31). Naar God ge
richt betekent gerechtigheid, dat tussen
God en mens een rechte, d.w.z. een juiste
verhouding bestaat. Dit is op twee ma
nieren mogelijk: doordat de mens God
gehoorzaamt, doet, wat God wil, anders
gezegd: doordat de mens Gods Wet vol
brengt. Maar deze gerechtigheid komt
niet voor: geen mens volbrengt de Wet
Gods; hij wil het vaak niet en als hij
het wil, kan hij het niet, Gods geboden
gaan boven de kracht; de mens staat als
zondaar voor God, hij is schuldig. Tus
sen God en hem is het dus niet m orde,
bestaat niet de rechte verhouding. Het
kan daarom tussen hem en God alleen
maar goed worden, wanneer God hem
vergeeft, hem de zonde niet toerekent.
En dat zal God doen, wanneer hij waar
lijk berouw van zijn zonde heeft, gelijk
David in Psalm 51, zich bekeert, gelijk
de verloren zoon in de gelijkenis uit Lu
cas 15. Maar berouw en bekering hou
den in, dat men zich andermaal buigt
onder de Wet Gods en die van harte
aanvaardt en uit dankbaarheid haar ge
boden volbrengt. Zo ontstaat er gerech
tigheid tussen de zondige mens en zijn
God: de mens wordt gerechtvaardigd
door geloof, d.w.z. door aanvaarding van
de toegezegde genade van God, die een
nieuwe gehoorzaamheid Inhoudt.
Die nieuwe gehoorzaamheid houdt ook
een nieuwe houding tot de medemens,
de naaste, in: tot de geboden Gods be
hoort ook het gebod van de naasten
liefde. Daarom kan het tussen de mens
en God niet in orde zijn, wanneer het
tussen de mens en zijn naaste niet in
orde is. Ook daar moet de rechte ver
houding ontstaan; ook tussen de mens
en zijn naaste moet het in orde zijn.
God vergeeft hem als hij zijn naaste ver
geven wil; God scheldt een mens de
schuld kwijt als hij zijn naaste de schuld
vergeeft. Men zie de gelijkenis van de
onbarmhartige rentmeester (Matth. 18
21-35); God aanvaardt hem, als hij zijn
naaste barmhartigheid bewijst (zie de
gelijkenis van het laatste oordeel (Matth.
25 31-46). En die barmhartigheid ver
sta men niet alleen In de zin van mede
lijden en hulp In nood, waartoe de chris
telijke liefde in „christelijke"' kringen zo
vaak en zo gemakkelijk wordt versmald,
maar die versta men in haar volle rijke
evangelische zin, dat men hem recht
doet.
Gerechtigheid tussen God en mens kan
alleen bestaan, wanneer daar gerechtig
heid tussen mens en mens bestaat. De
gerechtigheid tussen God en mens heet
geloof; de gerechtigheid tussen mens en
mens heet liefde, zich uitend In dienst
betoon (diaconie) én rechtvaardigheid.
ian Gysbert Japiks
federatie kunnen vormen tegen het Rus
sisch machtsblok, zo steeds meer staten
van dat machtsblok afhouden en weg
trekken naar de bond van progressieve
staten, die het Ideaal der sociale gerech
tigheid in hun vaandel geschreven heb
ben. Dat hierbij aan Churchill en consor
ten slechts een bescheiden of misschien
zelfs helemaal geen rol kan toevallen, Is
van meet af duidelijk. Hun negatief anti-
communlsme kan alleen maar tot een ge
wapend conflict lelden, waarin men mis
schien wel op Sovjet Rusland de ovei-
wlnnlng kan behalen gelijk men het kon
op Nazl-Dultsland, maar dat Europa en
(al is het ook dat stellig gewordenl), de rest van de weield In een groter
chaos achterlaten zal dan na de tweede
Der Is de léste tlld frljhwat stourm en
hurde wyn oer Frlyalftn glen, net allln-
nlch oer de keale grelden, mar ek oer
de geasten fan party Friezen. De stlftlng
fan It strlldboun „FryslUn frlj” en It re
lief, hwat It bisilk fan Pref. Frldsma
krlge hat, hat It spul frljhwat yn Qnstjfir
brocht. It muolt fis, dat It bard Is. De
wlze hwerop en de wize hweryn dit bl-
sykjen bard Is, de persoanen, dy't hjir-
troch yn opspraek brocht blnne, de hlele
entouraesje hat in bulte fan in oerstjfire
opstlging, dy’t frljhwat drokte en spul
ütjowt, mar hwermei de saek fan Fryslfln
in hiele takke tobekset wurdt. Op it foar-
ste plak hiene de lju, dy’t dit fithelle
hawwe, sa forstannich wêze moatten,
dlzze saek yn oerliz to dwaen mei de
Fryske blweging.
Nou mist it stribjen de organisatoryske
grounslach en is it In saek wurden fan
lossteande persoanen. Nel de saekllke
opset fan de rapporten fan de Fryske
blweging yn de earste nel-oarlochsmonn
nen, is dit wer It aide lietsje. It foarrnjen
fan In franc-tlreursgroep, dy’t op eigen
manneboet der ynhout. Mar ek de wlze
hweryn dlzze saek presentearre wurdt, Is
fler mis.
Hwat self: Fryslfln frlj? Yn hokfoar op-
niet uit het oog.
En nu denke men niet: o, we zien al,
waar de schrijver naar toe wil; hij wil
ons het Socialisme aanprijzen als het
enige middel tegen dat dreigend Com
munisme. Hier komt de rode aap uit de
mouw. Nu lezen we maar niet verder.
Het politiek en sociaal-economisch
standpunt van de schrijver van deze ar
tikelen is alle lezers wel bekend: hij is
een overtuigd aanhanger van het demo
cratisch socialisme en na vele jaren lid
van de oude S. D. A. P. geweest te zijn,
een warmvoelend lid van de Partij van
de Arbeid. Maar hij wil hier met nadruk
uitspreken, dat hij er zich ten volle be
wust van is onder het schrijven van deze
artikelen, dat hij ze niet voor Het Vrije
Volk schrijft, maar voor het Bolswards
Nieuwsblad, dat wel eens van redactie-
wege verklaard heeft niet karakterloos
neutraal te willen zijn, maar dat toch
billijkheidshalve heeft te rekenen met het
feit, van de bonte samenstelling van zijn
lezerskring. Ook zij, die in dit blad
schrijven hebben daarmee rekening te
houden: ook zij behoeven niet neutraal
te zijn, maar een grote mate van objec
tiviteit mag van hen geëist worden (ook
tegenover de Communisten, die in deze
artikelen zo duidelijk bestreden wor
den!).
Schrijver dezes is persoonlijk overtuigd,
dat een verwerkelijking van het demo-
dratisch Socialisme de zuiverste verwe
zenlijking van de eis van sociale gerech
tigheid zal blijken te zijn. Maar hij is
ruim en objectief genoeg om te laten
gelden, dat men over methode en vorm
van die sociale gerechtigheid ook van
slcht frljl Selsblstjür foar Fryslftn, slzze
se, ja mar yn hoefler? Men kin wol mak
lik hwat slzze, mar de konsekwlnsjes
rlnne tlge fier. En hoe tinkt men jln dy
Baken dan yn? KIn men de .konstruksje
fan It Nederlfinske folk yn de tsjlntwur-
dlge steat sa mar forbrekke? En tinkt
men dat de mlnsken hjirre ek mar yn,de
lente flerte aa'n stribjen stypje soene?
En hoe wol nfen dat dan blrlkke? Hiel
It nare dlel fan Nederlfln wol hjlr boppe-
dat gjln praet fan hearre, moat der dan
opstïn komme of sokssahwat? Hoe mear
men nelglet, hwat der oan dlzze saek
fêstsltte soe.as men It foar tinken
opnlmt, hoe mear jln It wurd yn It sin
komt fan Goethe: „Du sprlchst eln gros
zes Wort galassen aus", Is der realiteit»,
blsef by de mlnsken dy't dit oerstjfire
wurd utere hawwe? Ik kin it net sjen en
Ik bln slim bang, dat hjlr neat as for-
keards fan komme sll. Op It foarste plak
yn Fryslfln seis. It hat al In hlele opskuor
west en it sll dit jit mear wurde. It brlngt
finlenlchhelt en strlderaesje yn de Fryske
formiddens, It brlngt forwidering tusken
de mlnsken, dy’t linkenoan mear wear-
dearring foar de Fryske forienings kri-
gen en dy fan de biweging. En derby
wurde de net-Friezen en binammen de
Kommissaris fan de Keninginne rare sneu
bihanle. Mar ek bfiten Fryslfln is de re-
aksje alhiel nei de forkearde kant. Ik wie
fan ’e wike yn Grins en Utert, mar der
heart men neat as sinyske grappen. „Hoe
stiet it mei kening Redbad”, slzze se, „en
wurde jo nou minister?” en al soksoarte
fan „gijn". Yn de kranten hat men itselde
sjen kinnen. Wy wurde büten Fryslfln
allegearre oer len kam skeard en de al-
gemlene oplny Is dfirre: Fryslftn Is wer
op 'e rln.
En dat yn In periode, hweryn finderskate
goede dingen, dy't neffens In snun bi-
gjlnse! fan desentrallsaesje forkrlge wur-
Jeld njuet, de jeugd hwat wyld,
De jeld kearich, de jeugd myld,
Jeld godtsjinstich yn ’e tsjerke,
Jeugd lichtskonkich bliid to merkel
Jeld by rus en jeugd to bjear,
Dat is foar beide in aid manear.
En nu komt de vraag: bestaat die tus
sen mens en mens in deze wereld, is die
bestaanbaar binnen het kapitalisme met
zijn winst- en belangenmotief, met zijn
aanvaarding van de belangenstrijd in de
vorm van concurrentie tussen de ene
ondernemer en de andere, en klassen
strijd tussen werkgever en werknemer
om de verdeling van de opbrengst in
winst en loon met als uitkomst: perio
dieke crisis en werkloosheid, overpro
ductie en onderconsumptie, die schreeu
wen doen om sociale gerechtigheid, om
geleide economie en sociale verzekering.
Het Socialisme geeft op deze vraag zijn
antwoord, voor deze problemen zijn op
lossing. Hier geraken we in de vragen
der practische doelmatigheid. En hier
zijn ook andere oplossingen denkbaar.
Denken we slechts aan de vorm der pu
bliekrechterlijke bedrijfsorganisatie, aan
de vraag naar socialisatie van beschik-
kings- of eigendomsrecht, naar solida-
risme, corporatisme en subsidiarisme.
Het zijn alle kanten aan het vraagstuk
der sociale gerechtigheid, alle verschil
lende inzichten ten aanzien van de ma
nier van haar verwerkelijking. Hier kan
en moet de beste manier in overleg en
door experiment gevonden worden.
Maar over de eis zelf van sociale ge
rechtigheid zij daar geen verschil onder
aliens die het Communisme afwijzen,
noch onder Christenen, noch onder
Humanisten. Eén in een worsteling
om haar verwerkelijking op korte
termijn (want veel tijd is ons niet meer
gelaten I) zal men dat Communisme op
de beste wijze bestrijden, maakt men het
overbodig, doet men het zijn aantrek-
Het Communisme is een dreigend gevaar
geworden. De gebeurtenissen in Tsje-
cho-Slowakije hebben dat overduidelijk
bewezen. De gebeurtenissen in Finland
zullen het bewijzen. Het is een gevaar
van buitenaf door de politiek van Sovjet
Rusland. Het is niet minder een gevaar
van binnenuit. Overal staan de commu
nistische partijen achter deze Russische
politiek en volgen gehoorzaam de van
daaruit gegeven richtlijnen. Ook daarvan
is de ontwikkeling in Tsjecho-Slowakije
het bewijs: een communistische minder
heid, zeker van de steun van Rusland,
greep naar de macht, bezette de sleutel
posities, vormde haar actie-comité’s,
veroverde de straat, dreigde met burger
oorlog en verwerkelijkte aldus de
„volksdemocratie”. In Italië en Frankrijk
vallen paralelle verschijnselen te consta
teren en ook in ons eigen land schijnt
iets dergelijks aan de hand te zijn.
Wij hebben in ons laatste artikel ge
schreven, dat geweld daartegen alleen
niet afdoende is: de vorming van een
West-Europese federatie van staten met
krachtige bewapening en Amerika op de
achtergrond. Dit kan hoogstens slechts
één van de tegenmaatregelen tegen het
communistische Sovjet-imperialisme zijn.
Maar indien men het daarbij laat, geeft
men een misschien nog mogelijke vreed
zame oplossing van het geschil bij voor
baat prijs en stdt zich in op een komen
de, niet meer vermijdelljk geachte bot
sing. Waarbij, men nog één allerbelang
rijkst ding vergeet: de vijand binnen de
grenzen, die op het geschikste moment
dat West-Europese front van binnenuit
verzwakken zal, in de rug aanvallen en
zijn werk van vijfde colonne verrichten, ander inzicht zijn kan. En daarom schrijft
En tegen dat feit baten evenmin anti- hij hier niet: tegen het Communisme het
Socialisme; schrijft hij echter wel, tegen
het Communisme een ernstig en eerlijk
streven naar wezenlijke sociale gerech
tigheid. Zo alleen zal men het Commu
nisme positief kunnen bestrijden, zo al
leen het de wind uit de zeilen nemen,
zo alleen het gevaar voor de vijfde co-
heeft bij voorbaat de burgeroorlog als
onontkoombaar feit aanvaard en is bij
een onvruchtbaar antl-communlsme aan
geland. Een federatie tegen Rusland en
zijn satellieten en een binnenlands anti
communistisch front onder heel of half-
fasclstlsche leiding bieden geen uit
komst. Zij roepen het gevaar op van een
Internationaal conflict onder zeer gun
stige omstandigheden (met een dreigen,
de dolkstoot In de rugl) en van een ver
woestende burgeroorlog.
Wij hebben in deze artikelen het com
munisme een uitdaging genoemd, niet in
de eerste plaats In machtspolitieke zin
de koene, aloan mear goodwill krlgen.
De stipe fan oure gewesten blgoun hoe
langer hoe mear to kommen, der waerd
serieus oandncht wijd oan de forhflldlng
tusken It gehlel en de dlclen, In great
dlel fan de lledende mlnsken seach yn,
dat de sentrallseaesje fierst to fier troch-
dreaun wie en dat hjlr mear bod jown
wurde moast oan de dielen. Dat It bigjln-
sel fan de subsidiariteit, dat wol slzze:
It work moat dien wurde fanüt de lytse
mlemsklp en sa omheech, aloan mear
melstanners krlge. En nou Is dlzze aksje
yn len slach kompromlttearre troch de
oerstjfire gefoelsmlnsken, dy’t los fan
feiten en forhflldlngen In skot dogge nei
de moanne. Né, It muolt üs tlge en jltte-
rls tlge, dat It strlldboun oprjochte Is, ek
al sll It oan de feiten neat foroarje. Mar
It hat de atmosfear alhiel bldoarn. Yn
pleats fan harren to spegeljen oan de
misse set fan: „Friesland op de twee
sprong” Is men fan kwea ta slimmer
komd en hat men alle skippen efter jin
forbarnd.lt kin nou fierder neat oars’
wurde as hjitte koppen en dagenlange
debatten, hweryn de swakke krêften fan
de mlnsken, dy’t foar it heitelfln, elk op
syn wize, krewearje, mekoar forgrieme
sllle. In stik Fryske tragyk en it meast
tragyske is foar my wol, dat in man as
Folkertsma hjiryn de foarstap nimt. Ik
twivelje net oan syn trou en geve bi-
doelings, net yn it minst. Mar dat hy
hjlr in greate taktyske en psychologyske
flater makke hat, dy’t hy minsklikerwlze
net wer to boppe komme sll, dat liket
my net yn 'e klif to stean.
Mear frljdom foar mannlch ding Is
wlnskllk en mfigllk, mar „Fryslfln frlj" is
In tragysk forsln. Dit hie net wêze moat
ten.
kingskracht op de brede schare verlie
zen, maakt men, dat de Communisten ’n
kleine minderheid blijven, die geen be
dreiging kunnen vormen en waartegen
burgerwachten overbodig zijn! Zo voor
komt men burgeroorlog. En zo ook kan
men een nieuwe wereldoorlog voorko
men. Want tegenover die progressieve
wereld, waarin sociale gerechtigheid
werkelijkheid wordt, zal Rusland het
wantrouwen verliezen, dat het tegen een
kapitalistische wereld terecht zal blijven
koesteren.
Daarom wee een Europese wereld, die
zich uit angst in de armen van een
„christelijke” of heel- of halffascistische
reactie werpt of overgeeft aan een mon
sterverbond tussen beide! Aldus trach
tend aan de els van gerechtigheid te ont
komen zal zij in de afgrond storten der
communistische dictatuur. Vk.
communistische maatregelen zonder
meer, geen verbod van de communisti
sche organisaties. Men drijft deze daar
mee slechts in de illegaliteit; zij zullen
hun acties ondergronds voortzetten en
op het voor hen juiste moment weer op
duiken. Daartegen helpen ook geen bur
gerwachten alleen. Wie daartoe grijpt, lonne beteugelen, zo alleen een positieve
Lijk gevonden. Grondwerkers, ontdek
ten bij Urk de stoffelijke resten van
een Engels piloot, die vermoedelijk
deel uitmaakte van de bemanning van
een vliegtuig, dat in December 1942
daar brandend was neergestort.
Gevaarlijk spel. Een jongen, die bezig
was een ledige caibidbus op te blazen,
stichtte brand in de duinen bij ’s-Gra-
venhage, vlak bij een met explosieven
gevulde bunker.
Wilt U op stap? Zend een briefkaart,
waarop U duldeluk naam en adres ver
meldt, benevens de naam der Vereniging
die U vertegenwoordigt, aan Suezkade
179, Den Haag en U ontvangt dan in
April, gratis en franco, de „Gids voor
Schoolreizen^"
Een oogje op de beker. Feijenoord zal
niet deelnemen aan de competitie der
„tweeden". De Rotterdammers schijnen
een oogje op de K.N.VjB.-beker te, wer
pen.
De Lentemaand. In Maart waren er niet
minder dan 165 uren zonneschijn tegen
het normale aantal 122 uur. De gemid
delde temperatuur bedroeg 6.7 gr. Cel-
clus, 1.8 graad boven normaal.
Sedert de Paasdagen ligt Prins Bernhard
te Zermatt ziek met een lichte graad van
bronchitis. Er bestaat geen reden tot
ongerustheid.
Bij het rangeren op het statlons-empla-
cement të Snoek reed een lege spoorwa
gon tengevolge van de harde wind over
de stenen, die voor de wielen waren ge
legd. Hij belandde In de vaart van de
Parkstraat, daar de spoorbrug juist was
geopend.
Tot f 10.000 boete heeft de tuchtrechter
te Groningen de directie van een zuivel
industrie veroordeeld, wegens het afle
veren van zuivelproducten! aan personeel
en derden, zonder Inneming van distri
butiebonnen.
Een vrachtauto met aanhanger is van de
IJseldljk te Wljhe gekanteld. De chauf
feur Is licht gewond, de hulpchauffeur
geraakte onder de wagen en werd ge
dood.
Bij Oldeboom is een auto tegen een
boom gewaaid. Een der inzittenden, de
65-jarige heer Offringa uit Haulcrwljk,
werd hierbij gedood.
C. C. D. gaat door. Ambtenaren van de
C. C. D. maakten in Februari 1948 in
totaal 7150 processein-verbaal op. Hier
bij waren 9645 verdachten betrokken,
van wie er 274 in verzekerde bewaring
werden gesteld. In 1374 gevallen werd
tot inbeslagneming van goederen over
gegaan.
Prof. Rotgans overleden. De beroemde
chirurg en oud-hoogleraar in de heel
kunde te Amsterdam, Prof. J. Rotgans,
89 jaar oud, is te Den Haag overle
den.
Minister Fiévez deelde In de Eerste Ka
mer mede, dat nog dit jaar de eerste
straalvliegtuigen voor het leger in ge
bruik worden genómen.
Eindelijk! Het is te verwachten, dat
deze zomer de eerste processen zullen
beginnen voor het Bijzonder Gerechts
hof in Den Bosch van de „strafzaak
Duits concentratiekamp Vught".
De eeuw vot Onder enorme belang
stelling heeft de heer J. Cöp te Haps
(N.Br.) op Tweede Paasdag zijn 100e
verjaardag gevierd.
Van zoetigheid gesproken. Een cho
colade- en suikerwerkfabriek in het
Westen des lands bleek bij contróle
door ambtenaren van de C. C. D. cir
ca tien ton suiker méér in voorraad te
hebben dan in haar administratie was
verantwoord. Ze zou zwart worden
verkocht, maar werd in beslag geno
men.
Voor f 25.000 aan goud en zilver is
ontvreemd door middel van braak uit
een juwelierswinkel aan de Heuvel
straat te Tilburg.
Een der grote opslagloodsen van de
veilingvereniging „Overbetuwe" te
Eist is geheel uitgebrand, waarbij
70.000 fruitkisten verloren zijn ge
gaan.
Bolswards Nieuwsblad
Sociale Gerechtigheid
17
Jeld ouderdom; kearich karig;
bjear bier.
Mi «i i