lilI Martinytoer Fan de 00000000000000 door Nederland 44e J^rgang No. 26 Dinsdag 6 April 1948 Streekblad voor West* Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. en Zuidwest Friesland OSINGA - Bo 1 sward Tj. de J. maar In geestelijke zin, In soclaal-eco- nomlsch opzicht en daarbij gaat het voor alles om geestelijke, om zedelijke en godsdienstige vraagstukken. Wij vragen om een positief, een vruchtbaar antl- communlsme. WIJ hebben geen geloof In een negatief onvruchtbaar antl-commu- nlsme, dat alleen nog maar aan oplos singen door Internationale en binnen landse machtsblokvormlngen denkt. Het zij hier nog eens met de volste na druk gezegd: ondanks al zijn barbaarse methoden meegebracht door zijn kijk op de geschiedenis als wezenlijk klassen’ strijd, waarbij geen klasse vrijwillig af stand doet van zijn macht en zijn privi leges en daarom omvergeworpen moet worden, wanneer de politieke en econo mische situatie dut op een bepaald mo ment vraagt, d.w.z. ondanks zijn revólu- tlonnalre, terroristische, dictatoriale en totalitaire methoden, wordt het commu nisme gedragen en bezield door de stra lende Idee van sociale gerechtigheid, Daarom bindt het de strijd aan tegen 't kapitalisme, waarin deze gerechtlghelc niet bestaat en z.l. niet bestaan kan. Het Communisme Is evenals het Socialisme een reactie op en een verzet tegen het maatschappelijk onrecht, dat door het huidig maatschappelijk bestel wordt te weeggebracht. Daarbij verschillen hun methoden wezenlijk: het Communisme aanvaardt de leer, dat hierbij het doel de middelen heiligt en doet het die so ciale gerechtigheid najagen met de meest barbaarse middelen. Het Socialisme wil, dat bij die strijd doel en methode met elkaar in overeenstemming zullen zijn: het wijst daarom revolutie, dictatuur en terreur met steeds groter nadruk af en tracht zijn doel te bereiken langs demo cratische en humanitaire weg. Maar in belden gaat het om de verwe zenlijking van die sociale gerechtigheid. Oók in dat gevreesde en vaak gehate Communisms! Men verlleze dat onder de Indruk van de practljken, die het toepast, Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Redactie en Administratie Marktstraat 13 - Bolsward Telefoon 451 (K 5157) Abonnementsprijs t 1.25 per kwartaal bij rooruitbetsllng Advertentieprijs10 cent per a.m. Giro 87920 wereldoorlog reeds het geval bleek. Maar, wat is sociale gerechtigheid? zal men vragen. Gerechtigheid is een bij uit stek bijbels begrip. Het heeft daar twee kanten: een naar God gerichte kant en een op de mensen gerichte. En deze bei de zijn niet van elkander los te maken zo min als het grote gebod van de lief de tot God is los te maken van het an dere even grote: de liefde tot de naaste (zie Mare. 12 28-31). Naar God ge richt betekent gerechtigheid, dat tussen God en mens een rechte, d.w.z. een juiste verhouding bestaat. Dit is op twee ma nieren mogelijk: doordat de mens God gehoorzaamt, doet, wat God wil, anders gezegd: doordat de mens Gods Wet vol brengt. Maar deze gerechtigheid komt niet voor: geen mens volbrengt de Wet Gods; hij wil het vaak niet en als hij het wil, kan hij het niet, Gods geboden gaan boven de kracht; de mens staat als zondaar voor God, hij is schuldig. Tus sen God en hem is het dus niet m orde, bestaat niet de rechte verhouding. Het kan daarom tussen hem en God alleen maar goed worden, wanneer God hem vergeeft, hem de zonde niet toerekent. En dat zal God doen, wanneer hij waar lijk berouw van zijn zonde heeft, gelijk David in Psalm 51, zich bekeert, gelijk de verloren zoon in de gelijkenis uit Lu cas 15. Maar berouw en bekering hou den in, dat men zich andermaal buigt onder de Wet Gods en die van harte aanvaardt en uit dankbaarheid haar ge boden volbrengt. Zo ontstaat er gerech tigheid tussen de zondige mens en zijn God: de mens wordt gerechtvaardigd door geloof, d.w.z. door aanvaarding van de toegezegde genade van God, die een nieuwe gehoorzaamheid Inhoudt. Die nieuwe gehoorzaamheid houdt ook een nieuwe houding tot de medemens, de naaste, in: tot de geboden Gods be hoort ook het gebod van de naasten liefde. Daarom kan het tussen de mens en God niet in orde zijn, wanneer het tussen de mens en zijn naaste niet in orde is. Ook daar moet de rechte ver houding ontstaan; ook tussen de mens en zijn naaste moet het in orde zijn. God vergeeft hem als hij zijn naaste ver geven wil; God scheldt een mens de schuld kwijt als hij zijn naaste de schuld vergeeft. Men zie de gelijkenis van de onbarmhartige rentmeester (Matth. 18 21-35); God aanvaardt hem, als hij zijn naaste barmhartigheid bewijst (zie de gelijkenis van het laatste oordeel (Matth. 25 31-46). En die barmhartigheid ver sta men niet alleen In de zin van mede lijden en hulp In nood, waartoe de chris telijke liefde in „christelijke"' kringen zo vaak en zo gemakkelijk wordt versmald, maar die versta men in haar volle rijke evangelische zin, dat men hem recht doet. Gerechtigheid tussen God en mens kan alleen bestaan, wanneer daar gerechtig heid tussen mens en mens bestaat. De gerechtigheid tussen God en mens heet geloof; de gerechtigheid tussen mens en mens heet liefde, zich uitend In dienst betoon (diaconie) én rechtvaardigheid. ian Gysbert Japiks federatie kunnen vormen tegen het Rus sisch machtsblok, zo steeds meer staten van dat machtsblok afhouden en weg trekken naar de bond van progressieve staten, die het Ideaal der sociale gerech tigheid in hun vaandel geschreven heb ben. Dat hierbij aan Churchill en consor ten slechts een bescheiden of misschien zelfs helemaal geen rol kan toevallen, Is van meet af duidelijk. Hun negatief anti- communlsme kan alleen maar tot een ge wapend conflict lelden, waarin men mis schien wel op Sovjet Rusland de ovei- wlnnlng kan behalen gelijk men het kon op Nazl-Dultsland, maar dat Europa en (al is het ook dat stellig gewordenl), de rest van de weield In een groter chaos achterlaten zal dan na de tweede Der Is de léste tlld frljhwat stourm en hurde wyn oer Frlyalftn glen, net allln- nlch oer de keale grelden, mar ek oer de geasten fan party Friezen. De stlftlng fan It strlldboun „FryslUn frlj” en It re lief, hwat It bisilk fan Pref. Frldsma krlge hat, hat It spul frljhwat yn Qnstjfir brocht. It muolt fis, dat It bard Is. De wlze hwerop en de wize hweryn dit bl- sykjen bard Is, de persoanen, dy't hjir- troch yn opspraek brocht blnne, de hlele entouraesje hat in bulte fan in oerstjfire opstlging, dy’t frljhwat drokte en spul ütjowt, mar hwermei de saek fan Fryslfln in hiele takke tobekset wurdt. Op it foar- ste plak hiene de lju, dy’t dit fithelle hawwe, sa forstannich wêze moatten, dlzze saek yn oerliz to dwaen mei de Fryske blweging. Nou mist it stribjen de organisatoryske grounslach en is it In saek wurden fan lossteande persoanen. Nel de saekllke opset fan de rapporten fan de Fryske blweging yn de earste nel-oarlochsmonn nen, is dit wer It aide lietsje. It foarrnjen fan In franc-tlreursgroep, dy’t op eigen manneboet der ynhout. Mar ek de wlze hweryn dlzze saek presentearre wurdt, Is fler mis. Hwat self: Fryslfln frlj? Yn hokfoar op- niet uit het oog. En nu denke men niet: o, we zien al, waar de schrijver naar toe wil; hij wil ons het Socialisme aanprijzen als het enige middel tegen dat dreigend Com munisme. Hier komt de rode aap uit de mouw. Nu lezen we maar niet verder. Het politiek en sociaal-economisch standpunt van de schrijver van deze ar tikelen is alle lezers wel bekend: hij is een overtuigd aanhanger van het demo cratisch socialisme en na vele jaren lid van de oude S. D. A. P. geweest te zijn, een warmvoelend lid van de Partij van de Arbeid. Maar hij wil hier met nadruk uitspreken, dat hij er zich ten volle be wust van is onder het schrijven van deze artikelen, dat hij ze niet voor Het Vrije Volk schrijft, maar voor het Bolswards Nieuwsblad, dat wel eens van redactie- wege verklaard heeft niet karakterloos neutraal te willen zijn, maar dat toch billijkheidshalve heeft te rekenen met het feit, van de bonte samenstelling van zijn lezerskring. Ook zij, die in dit blad schrijven hebben daarmee rekening te houden: ook zij behoeven niet neutraal te zijn, maar een grote mate van objec tiviteit mag van hen geëist worden (ook tegenover de Communisten, die in deze artikelen zo duidelijk bestreden wor den!). Schrijver dezes is persoonlijk overtuigd, dat een verwerkelijking van het demo- dratisch Socialisme de zuiverste verwe zenlijking van de eis van sociale gerech tigheid zal blijken te zijn. Maar hij is ruim en objectief genoeg om te laten gelden, dat men over methode en vorm van die sociale gerechtigheid ook van slcht frljl Selsblstjür foar Fryslftn, slzze se, ja mar yn hoefler? Men kin wol mak lik hwat slzze, mar de konsekwlnsjes rlnne tlge fier. En hoe tinkt men jln dy Baken dan yn? KIn men de .konstruksje fan It Nederlfinske folk yn de tsjlntwur- dlge steat sa mar forbrekke? En tinkt men dat de mlnsken hjirre ek mar yn,de lente flerte aa'n stribjen stypje soene? En hoe wol nfen dat dan blrlkke? Hiel It nare dlel fan Nederlfln wol hjlr boppe- dat gjln praet fan hearre, moat der dan opstïn komme of sokssahwat? Hoe mear men nelglet, hwat der oan dlzze saek fêstsltte soe.as men It foar tinken opnlmt, hoe mear jln It wurd yn It sin komt fan Goethe: „Du sprlchst eln gros zes Wort galassen aus", Is der realiteit», blsef by de mlnsken dy't dit oerstjfire wurd utere hawwe? Ik kin it net sjen en Ik bln slim bang, dat hjlr neat as for- keards fan komme sll. Op It foarste plak yn Fryslfln seis. It hat al In hlele opskuor west en it sll dit jit mear wurde. It brlngt finlenlchhelt en strlderaesje yn de Fryske formiddens, It brlngt forwidering tusken de mlnsken, dy’t linkenoan mear wear- dearring foar de Fryske forienings kri- gen en dy fan de biweging. En derby wurde de net-Friezen en binammen de Kommissaris fan de Keninginne rare sneu bihanle. Mar ek bfiten Fryslfln is de re- aksje alhiel nei de forkearde kant. Ik wie fan ’e wike yn Grins en Utert, mar der heart men neat as sinyske grappen. „Hoe stiet it mei kening Redbad”, slzze se, „en wurde jo nou minister?” en al soksoarte fan „gijn". Yn de kranten hat men itselde sjen kinnen. Wy wurde büten Fryslfln allegearre oer len kam skeard en de al- gemlene oplny Is dfirre: Fryslftn Is wer op 'e rln. En dat yn In periode, hweryn finderskate goede dingen, dy't neffens In snun bi- gjlnse! fan desentrallsaesje forkrlge wur- Jeld njuet, de jeugd hwat wyld, De jeld kearich, de jeugd myld, Jeld godtsjinstich yn ’e tsjerke, Jeugd lichtskonkich bliid to merkel Jeld by rus en jeugd to bjear, Dat is foar beide in aid manear. En nu komt de vraag: bestaat die tus sen mens en mens in deze wereld, is die bestaanbaar binnen het kapitalisme met zijn winst- en belangenmotief, met zijn aanvaarding van de belangenstrijd in de vorm van concurrentie tussen de ene ondernemer en de andere, en klassen strijd tussen werkgever en werknemer om de verdeling van de opbrengst in winst en loon met als uitkomst: perio dieke crisis en werkloosheid, overpro ductie en onderconsumptie, die schreeu wen doen om sociale gerechtigheid, om geleide economie en sociale verzekering. Het Socialisme geeft op deze vraag zijn antwoord, voor deze problemen zijn op lossing. Hier geraken we in de vragen der practische doelmatigheid. En hier zijn ook andere oplossingen denkbaar. Denken we slechts aan de vorm der pu bliekrechterlijke bedrijfsorganisatie, aan de vraag naar socialisatie van beschik- kings- of eigendomsrecht, naar solida- risme, corporatisme en subsidiarisme. Het zijn alle kanten aan het vraagstuk der sociale gerechtigheid, alle verschil lende inzichten ten aanzien van de ma nier van haar verwerkelijking. Hier kan en moet de beste manier in overleg en door experiment gevonden worden. Maar over de eis zelf van sociale ge rechtigheid zij daar geen verschil onder aliens die het Communisme afwijzen, noch onder Christenen, noch onder Humanisten. Eén in een worsteling om haar verwerkelijking op korte termijn (want veel tijd is ons niet meer gelaten I) zal men dat Communisme op de beste wijze bestrijden, maakt men het overbodig, doet men het zijn aantrek- Het Communisme is een dreigend gevaar geworden. De gebeurtenissen in Tsje- cho-Slowakije hebben dat overduidelijk bewezen. De gebeurtenissen in Finland zullen het bewijzen. Het is een gevaar van buitenaf door de politiek van Sovjet Rusland. Het is niet minder een gevaar van binnenuit. Overal staan de commu nistische partijen achter deze Russische politiek en volgen gehoorzaam de van daaruit gegeven richtlijnen. Ook daarvan is de ontwikkeling in Tsjecho-Slowakije het bewijs: een communistische minder heid, zeker van de steun van Rusland, greep naar de macht, bezette de sleutel posities, vormde haar actie-comité’s, veroverde de straat, dreigde met burger oorlog en verwerkelijkte aldus de „volksdemocratie”. In Italië en Frankrijk vallen paralelle verschijnselen te consta teren en ook in ons eigen land schijnt iets dergelijks aan de hand te zijn. Wij hebben in ons laatste artikel ge schreven, dat geweld daartegen alleen niet afdoende is: de vorming van een West-Europese federatie van staten met krachtige bewapening en Amerika op de achtergrond. Dit kan hoogstens slechts één van de tegenmaatregelen tegen het communistische Sovjet-imperialisme zijn. Maar indien men het daarbij laat, geeft men een misschien nog mogelijke vreed zame oplossing van het geschil bij voor baat prijs en stdt zich in op een komen de, niet meer vermijdelljk geachte bot sing. Waarbij, men nog één allerbelang rijkst ding vergeet: de vijand binnen de grenzen, die op het geschikste moment dat West-Europese front van binnenuit verzwakken zal, in de rug aanvallen en zijn werk van vijfde colonne verrichten, ander inzicht zijn kan. En daarom schrijft En tegen dat feit baten evenmin anti- hij hier niet: tegen het Communisme het Socialisme; schrijft hij echter wel, tegen het Communisme een ernstig en eerlijk streven naar wezenlijke sociale gerech tigheid. Zo alleen zal men het Commu nisme positief kunnen bestrijden, zo al leen het de wind uit de zeilen nemen, zo alleen het gevaar voor de vijfde co- heeft bij voorbaat de burgeroorlog als onontkoombaar feit aanvaard en is bij een onvruchtbaar antl-communlsme aan geland. Een federatie tegen Rusland en zijn satellieten en een binnenlands anti communistisch front onder heel of half- fasclstlsche leiding bieden geen uit komst. Zij roepen het gevaar op van een Internationaal conflict onder zeer gun stige omstandigheden (met een dreigen, de dolkstoot In de rugl) en van een ver woestende burgeroorlog. Wij hebben in deze artikelen het com munisme een uitdaging genoemd, niet in de eerste plaats In machtspolitieke zin de koene, aloan mear goodwill krlgen. De stipe fan oure gewesten blgoun hoe langer hoe mear to kommen, der waerd serieus oandncht wijd oan de forhflldlng tusken It gehlel en de dlclen, In great dlel fan de lledende mlnsken seach yn, dat de sentrallseaesje fierst to fier troch- dreaun wie en dat hjlr mear bod jown wurde moast oan de dielen. Dat It bigjln- sel fan de subsidiariteit, dat wol slzze: It work moat dien wurde fanüt de lytse mlemsklp en sa omheech, aloan mear melstanners krlge. En nou Is dlzze aksje yn len slach kompromlttearre troch de oerstjfire gefoelsmlnsken, dy’t los fan feiten en forhflldlngen In skot dogge nei de moanne. Né, It muolt üs tlge en jltte- rls tlge, dat It strlldboun oprjochte Is, ek al sll It oan de feiten neat foroarje. Mar It hat de atmosfear alhiel bldoarn. Yn pleats fan harren to spegeljen oan de misse set fan: „Friesland op de twee sprong” Is men fan kwea ta slimmer komd en hat men alle skippen efter jin forbarnd.lt kin nou fierder neat oars’ wurde as hjitte koppen en dagenlange debatten, hweryn de swakke krêften fan de mlnsken, dy’t foar it heitelfln, elk op syn wize, krewearje, mekoar forgrieme sllle. In stik Fryske tragyk en it meast tragyske is foar my wol, dat in man as Folkertsma hjiryn de foarstap nimt. Ik twivelje net oan syn trou en geve bi- doelings, net yn it minst. Mar dat hy hjlr in greate taktyske en psychologyske flater makke hat, dy’t hy minsklikerwlze net wer to boppe komme sll, dat liket my net yn 'e klif to stean. Mear frljdom foar mannlch ding Is wlnskllk en mfigllk, mar „Fryslfln frlj" is In tragysk forsln. Dit hie net wêze moat ten. kingskracht op de brede schare verlie zen, maakt men, dat de Communisten ’n kleine minderheid blijven, die geen be dreiging kunnen vormen en waartegen burgerwachten overbodig zijn! Zo voor komt men burgeroorlog. En zo ook kan men een nieuwe wereldoorlog voorko men. Want tegenover die progressieve wereld, waarin sociale gerechtigheid werkelijkheid wordt, zal Rusland het wantrouwen verliezen, dat het tegen een kapitalistische wereld terecht zal blijven koesteren. Daarom wee een Europese wereld, die zich uit angst in de armen van een „christelijke” of heel- of halffascistische reactie werpt of overgeeft aan een mon sterverbond tussen beide! Aldus trach tend aan de els van gerechtigheid te ont komen zal zij in de afgrond storten der communistische dictatuur. Vk. communistische maatregelen zonder meer, geen verbod van de communisti sche organisaties. Men drijft deze daar mee slechts in de illegaliteit; zij zullen hun acties ondergronds voortzetten en op het voor hen juiste moment weer op duiken. Daartegen helpen ook geen bur gerwachten alleen. Wie daartoe grijpt, lonne beteugelen, zo alleen een positieve Lijk gevonden. Grondwerkers, ontdek ten bij Urk de stoffelijke resten van een Engels piloot, die vermoedelijk deel uitmaakte van de bemanning van een vliegtuig, dat in December 1942 daar brandend was neergestort. Gevaarlijk spel. Een jongen, die bezig was een ledige caibidbus op te blazen, stichtte brand in de duinen bij ’s-Gra- venhage, vlak bij een met explosieven gevulde bunker. Wilt U op stap? Zend een briefkaart, waarop U duldeluk naam en adres ver meldt, benevens de naam der Vereniging die U vertegenwoordigt, aan Suezkade 179, Den Haag en U ontvangt dan in April, gratis en franco, de „Gids voor Schoolreizen^" Een oogje op de beker. Feijenoord zal niet deelnemen aan de competitie der „tweeden". De Rotterdammers schijnen een oogje op de K.N.VjB.-beker te, wer pen. De Lentemaand. In Maart waren er niet minder dan 165 uren zonneschijn tegen het normale aantal 122 uur. De gemid delde temperatuur bedroeg 6.7 gr. Cel- clus, 1.8 graad boven normaal. Sedert de Paasdagen ligt Prins Bernhard te Zermatt ziek met een lichte graad van bronchitis. Er bestaat geen reden tot ongerustheid. Bij het rangeren op het statlons-empla- cement të Snoek reed een lege spoorwa gon tengevolge van de harde wind over de stenen, die voor de wielen waren ge legd. Hij belandde In de vaart van de Parkstraat, daar de spoorbrug juist was geopend. Tot f 10.000 boete heeft de tuchtrechter te Groningen de directie van een zuivel industrie veroordeeld, wegens het afle veren van zuivelproducten! aan personeel en derden, zonder Inneming van distri butiebonnen. Een vrachtauto met aanhanger is van de IJseldljk te Wljhe gekanteld. De chauf feur Is licht gewond, de hulpchauffeur geraakte onder de wagen en werd ge dood. Bij Oldeboom is een auto tegen een boom gewaaid. Een der inzittenden, de 65-jarige heer Offringa uit Haulcrwljk, werd hierbij gedood. C. C. D. gaat door. Ambtenaren van de C. C. D. maakten in Februari 1948 in totaal 7150 processein-verbaal op. Hier bij waren 9645 verdachten betrokken, van wie er 274 in verzekerde bewaring werden gesteld. In 1374 gevallen werd tot inbeslagneming van goederen over gegaan. Prof. Rotgans overleden. De beroemde chirurg en oud-hoogleraar in de heel kunde te Amsterdam, Prof. J. Rotgans, 89 jaar oud, is te Den Haag overle den. Minister Fiévez deelde In de Eerste Ka mer mede, dat nog dit jaar de eerste straalvliegtuigen voor het leger in ge bruik worden genómen. Eindelijk! Het is te verwachten, dat deze zomer de eerste processen zullen beginnen voor het Bijzonder Gerechts hof in Den Bosch van de „strafzaak Duits concentratiekamp Vught". De eeuw vot Onder enorme belang stelling heeft de heer J. Cöp te Haps (N.Br.) op Tweede Paasdag zijn 100e verjaardag gevierd. Van zoetigheid gesproken. Een cho colade- en suikerwerkfabriek in het Westen des lands bleek bij contróle door ambtenaren van de C. C. D. cir ca tien ton suiker méér in voorraad te hebben dan in haar administratie was verantwoord. Ze zou zwart worden verkocht, maar werd in beslag geno men. Voor f 25.000 aan goud en zilver is ontvreemd door middel van braak uit een juwelierswinkel aan de Heuvel straat te Tilburg. Een der grote opslagloodsen van de veilingvereniging „Overbetuwe" te Eist is geheel uitgebrand, waarbij 70.000 fruitkisten verloren zijn ge gaan. Bolswards Nieuwsblad Sociale Gerechtigheid 17 Jeld ouderdom; kearich karig; bjear bier. Mi «i i

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1948 | | pagina 1