Arme Joden
Martinytoer
J
Fan de
OOOOOOOOOOOOOO
'te
door Nederland
44e J'■’«•gang
No. 32
Dinsdag 27 April 1948
23
bij
Vk.
eer
de werknemers uitbeta-
Voor 25 jaar
Ir. H. van der Molen hat fan 'e wlke yn
iel
Fabriken
1039
’41-’44
1940
1947
1945
1946
4.179.000
'I
Meiinoar
98.310.000 100.902.000
47.613000 61.139.000 77.604.000
Tj. de J.
I>1
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
I
conflict met Rusland. Rusland
voor
8.768.000
6.957.000
8.591 000
8.031.000
8.726.000
8.152.000
7.369.003
6.783.000
18.553.000
6.563.000
8.271.000
6.141 000
dus de léste sifers rinne oant Maeije ’47.
En don kin men derüt alderearst s|en,
lat de molke jlt lang net op har Side
3.831.000
3.443.000
5.204.000
3 630.000
3.121.000
1.971.000
10.746.000
3,575.090
4.393.000
3 520.000
4.916.000
915.000
5.362.000
5.430.000
6.020.000
5.119.000
5.011.000
3.301.000
11.822.000
4.013.C00
5.033.000
4.10T909
5.880.000
5.066.000
6.816.000
6.878.000
6.547.000
6.129.000
5.493.000
4.245.000
15 195.000
4.311.000
6.040.000
4.504.000
tier.
is i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
De gasprijs is verlaagd tot 8 cent per
M3.
-•g-
lil-
:r~
vï.
:m.
ien
het
ird
Wegens woninggebrek kunnen de
Burgemeester, de secr. en de hoofd
commies van Wonseradeel zich niet
in Witmarsum vestigen.
Wytmarsum
Easthim
Heech
Wommels
Easterein
Tsjom
Skearnegoutum'
Surch
Warkum
Koudum
Himmelom
"arns
Matzes en toast zijn zonder bon ver
krijgbaar. De vervaardiging van deze
producten is beperkt.
de Nou sjeder: sa stiet it mei de molke. De
i opbringsten geane lykwols net fan Jan.
rinul Tom *-m a.o t r, m H n I I z» H ,1 iln
8.317.000
7.307.000
8.234.000
7.367.000
8.187.000
7.070.000
6.976 000
6.626 000
17.378.000
6.692.000
7.836.000
6.270.000
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J, OSINGA - Bolsward
fan Gysbert Japiks
Naar Hollywood. Zaterdag vertrok Hein
tje Davids per vliegtuig naar Amerika.
Óp 6 Mei treedt zij te New York op.
Daarna gaat zij spelen In een film over
het Nederlands verzet.
Een Spakenburger vishandelaar trachtte
met zijn auto de onbewaakte overweg
bij fde over te steken toen de trein na
derde. Deze sleurde de auto een eind
mee. De bestuurder werd gewond.
De heren de Boer en Amels te Mak-
kum hebben een motorboot „Vertrou
wen” aangekocht.
Sociale voorziening. Bij de Tweede Ka
mer is een wetsontwerp ingediend be
treffende verplichte deelneming in een
bedrijfspensioenfonds.
20.000 tulpen zijn door kwekers ter be
schikking gesteld van het Ned. Oorlogs-
graven-comité; zij zullen door ongeveer
1400 schoolkinderen op 5 Mei neerge
legd worden op de graven van Canadese
soldaten te Holten (O.).
Duur schilderij. Volgens de „Evening
Standard” is een zelfportret van Rem
brandt verkocht voor 13.500 pond. Ko
per was een verzamelaar.
Einde van het geluk? De politie te Bre
da heeft aan de activiteit van het geluks-
kantoor „De Baronie” een einde ge
maakt. De vele bescheiden werden op
vermoeden van overtreding van de Lote-
rijwet In beslag genomen
Aardbeving waargenomen. Woensdag
avond om 21.33 uur registreerde het K.
N. M. I. een sterke aardbeving op een
afstand van 7200 km., uit het gebied van
de West-Indlsche eilanden.
Gevallenen geëerd. Te ’s Gravenhage
zullen op 4 Mei alle theaters, bioscopen,
café’s en derg. na 18 uur sluiten.
Gelukswormen. De eerste regenwormen
zijn weer op Schouwen-Dulveland, dat
In de oorlog onder water geraakte, ont
dekt. Dat betekent dat het zout uit de
bodem raakt.
De brug bij Keizersveer zal, naar wordt
verwacht, eind Juli gereed zijn; de derde
en laatste overspanning is bij de pijlers
aangekomen en zal dezer dagen worden
geplaatst.
Het 3-jarig zoontje van de heer Roosjen
te Leeuwarden is onder een vrachtauto
geraakt en op slag gedood. De chauf
feur is aan het ongeluk onschuldig.
Levend verbrand is een 2-jarig meisje
te Drachtster Compagnie. Haar 6-jarig
broertje speelde met lucifers.
Spek aan spinnen. Verwacht wordt, dat
dit jaar tweemaal 100,000 ton Neder
landse groenten naar Duitsland zal wor
den uitgevoerd o.m. in ruil voor onbe
drukt katoen.
Eert uitslaande brand Is Vrijdagavond
uitgebroken In de Leo-stlchtlng, een R.K.
opvoedingsgesticht voor jongens uit a-
sociale gezinnen te Borculo. Al spoedig
stond het historische gebouw in lichte
laaie.
De zwaarste straf. Na een uitvoerig re
quisitoir, dat ongeveer anderhalf iiun^ln
beslag nam, heeft de advocaat-flscaal -
mr. H. W. van Doorn de doodstraf ge
ëist tegen de verrader v. d. Waals.
De grote klok van het Middelburgse
stadhuis, die door de Duitsers werd weg
gesleept, en te Rotterdam is teruggevon
den, is thans te Middelburg terug.
O:
jd
p.
urt 1
B-
«1
en
en
r- 3
Lit ós, al üs Ebben lang,
Halde üs kwea bigearte yn twang,
Ier en let nei de himel trachtsje,
En om ’t ivich, ’t ierdsk forachtsje.
Dan sil God üs, nei diz’ tiid,
Ivich sillich meitsje en bliid.
peil oanlénne Is, al giet it de goede kant
üt, Derby mei men net forjltte, dat It
lijlr fabriken binne, dy’t yn de béste
hoeke fan de Fryske greidboeren lizze.
Hwant de totaelsifers fan Frysifln. hwer’t
ek de Wélden by binne, lizze sa gunstlch
net. Oer hiel Fryslön wiene dizze sa:
1939: 719.695.000; yn 1940: 735.400.000;
yn '45: 323.159.000; yn ’46 418.412.000;
en yn 1947: 480.285.000 kg. Lizze wy
hjlr fan 2Ö-25 pet. Onder It eardere peil
yn Fryslén sit gien jlt 30-35 pet., derün-
der.
En dat lit him maklik blgrlpe, Yn de
swlere greldhoeke Is de grotin by steat
mear to dwaen üt hlmsels as yn de
lichte hoeke. Der hat men jlt folie mear
skea fan it tokoart oan féfoer en kunst
mest. En hwer’t de fêste kosten bliuwe,
kin men maklik neigean, dat it mei de
Onkosten fan ’e molke jlt net sa goed
stiet as foar de oarloch. Oan de oare
kant is it moedjaend, dat wy al wer aer-
dich by de wél opklauterje en ik meitsje
my sterk, dat de sifers, dy’t mei Maeije
öfsluten wurde wet in ein better >binne.
Ik soe de direkteuren wol freegje wolle
oft hja dy efkes earder trochjaen wolle
as foar it Jierforslach, as* it net to folie
frege is. De Maetskippijfabriken binne
hjir fanseis net by. Dy jowe har sifers
net yn it iepenbier, dat sadwaende
moatte wy dy hjir buten litte. Fan in in-
kelde fabryk, bygelyks Easthim komt der
jit by, dat dy stil lein hat en earst letter
wer bigjinne mocht. Sadwaende mist de:
in jier üt en is 1946 o’r mor i.nn m ly*
skofke. Mei Surch is dat ek soKSoarte
spul. Mar oer it hiele geblet zin men nov
aerdich goed sjeh, hoe’t de prodeksje der
'oar stiet. En dat sil mannichien wol nijs-
gjirrich fine, woe ’k ha.
Het wisse voor het onwisse. Zaterdag
gaf de brandweer te Breda een demon
stratie van de wijze waarop de histori
sche Grote Kerk met fraaie tyaren tegen
brand zou kunnen worden beveiligd.
Het college van rijksbemiddelaars heeft
zijn toestemming verleend, dat werkge
vers ook over 1948 twee procent boven
het loon aan
len. -
Door een ontploffend projectiel is een
10-jarige jongen te Alphen (N.Br.) zo
ernstig getroffen, dat hij spoedig daarop
aan de bekomen verwondingen is over
leden.
De nieuwe Reisgids der Nederlandse
Spoorwegen zal verschijnen in een op
lage van 550.000 exemplaren en vermel
den, aan welke stations een restauratie
gevestigd Is.
Bruno Walter, de beroemde dirigent,
kwam uit New York op Schiphol aan en
vloog door naar Wenen.
Te Enkhulzen zal de Noord- en Zuid-
Hollandse Reddlngsmaatschapplj een
nieuwe reddingsboot, de „K. F. Sluys”
stationeren.
Toen mevrouw Roosevelt verhinderd wa:
nog naar de Aalsmeerse bloemenveiling
te gaan, besloot Prinses Juliana deze
veiling alleen te bezoeken.
N.V. Frits Diepen Vliegtuigen wenst het
vliegveld Ypenburg uiit te bréiden en
heeft daartoe de gemeente 's-Gravenha-
ge een renteloze lening van 2'/2 millioen
gulden gevraagd.
Zeldzaam huwelijksfeest. Egbert Veen 93
jaar en Jantien van der Heide 92 jaar,
te Steenwljkerwold, vieren 27 April him
70-jarige echtvereniging.
Door blikseminslag zijn In de plaatsen
Oassel en Reek in N.O. Brabant enkele
hulzen en boerderijen In brand geraakt;
twee daarvan brandden geheel af.
herhalen. Waarom treedt Engeland zo
slap en voorzichtig op? Waarom krab
belt Amerika terug ten aanzien van het
verdelingsplan? Zijn ze bang voor de
Arabieren? Zijn die dan zo machtig
Och. met die macht valt het wel wat
mee. De militaire macht van de Arabi
sche Liga is niet zó groot dat Enge
land en Amerika die niet de baas zou
den kunnen, al of niet binnen het kader
van de Verenigde Naties. Toch zijn
beide staten bang voor de Arabieren
en deze weten dat maar al te goed. En
daardoor zijn hun dreigementen al on
beschaamder en in hun houding al
driester geworden. De Arabieren wis
ten: zij doen ons toch niets! En zij
hadden gelijk. Engeland en Amerika
zijn niet van plan iets tegen de Ara
bieren te ondernemen. Dat durven ze
niet. En sinds de Arabieren dat ge
merkt hebben zijn zij van week tot
week brutaler en uitdagender gewor
den. Wanneer Engfeland en Amerika
van het begin af duidelijk te verstaan
hadden gegeven: het delingsplan gaat
door zonder pardon, wij zetten door,
goedschiks of kwaadschiks, dan zou
den de Arabieren zich wel twee keer
bedacht hebben, eer zij het waagden
ernstig verzet te bieden. Maar noch
Engeland noch Amerika durfde de
woede der Arabieren aan, die van de
uitvoering van het delingsplan het ge
volg zou zijn geweest. Engeland had
de Arabieren steeds ontzien, ook
reeds voor de tweede wereldoorlog
met het oog op de te verwachten bot
sing met Italië en Duitsland, die hoop
ten op een partij kiezen van de Ara
bische landen vóór hen en tégen En
geland in dat geval. Daarom had het
toen reeds zo aarzelend gehandeld met
betrekking tot het beloofde Joodse
Nationale Tehuis en de honorering
van de Balfourverklaring. En nu her
haalt zich dat bij Engeland en bij
Amerika met het oog opmeen dreigend
l heeft
het delingsplan gestemd en joeg
daarmee de Arabieren schijnbaar te
gen zich in het harnas. Maar de Rus
sen zijn geslepen diplomaten. Zij za
gen, dat daaruit grote moeilijkheden
zouden voortkomen voor Engeland en
Amerika, juist met die Arabieren en
dat die beide landen dat niet zouden
riskeren. Zetten Engeland en Ameri
ka door, dan betekent dit conflict met
de Arabische Liga. In haar gebied
liggen de oliebronnen, die Engeland
en Amerika voor een eventuele strijd
in de Middellandse Zee niet kunnen
missen (een moderne oorlog zonder
petroleum is een onmogelijkheid!). En
zo'n conflict* met de Arabieren, dat
Engeland en Amerika de beschikking
over die petroleum zou ontnemen, zou
voor Rusland hét gunstige moment
kunnen worden om in de Middelland
se Zee toe te slaan. Want daar ligt
een van de wrijvingsvlakken van de
huidige internationale politiek en een
van de toekomstige strijdgebieden in
geval van oorlog: Rusland dringt naar
de Middellandse Zee en Engeland
en Amerika trachten het daar weg te
houden: vandaar de steun aan Grie
kenland en Turkije, vandaar de strijd
om de gunst van Italië! Het verde
lingsplan kan nu alleen nog met de
druk van de wapenen tegenover de
Arabieren worden doorgezet en dat
durven Engeland en Amerika niet!
En de Verenigde Naties dan? Laten
die het dan doen door middel van een
internationaal politieleger! Helaas,
hier herhalen zich dezelfde moeilijk
heden: wie stelt daar troepen voor be
schikbaar? En als het zou gebeuren,
dan zou ook Rusland daaraan deel ne
men. Ei) Rusland zou misschien maar
al te graag willen! Het zou de Arabi
sche vijandschap, die daarvan het ge
volg zou zijn, gaarne mee in koop ne
men gelijk het die vijandschap in koop
genomen heeft door voor de deling te
stemmen. Het nadeel daarvan wordt
voor Rusland grotelijks opgewogen
door de internationale verwarring, die
dusdoende ontstaat. Bij een Amglo-
Amerikaans conflict met de Arabische
Liga is Rusland de lachende derde en
ziet het zijn positie gunstiger worden
met het oog op het Middellandse-Zee
Publiek verkocht de herberg ,,’s Lands
Welvaren” aan het kaatsplein te
Arum aan de hoogste bieder, de heer
A. Elgersma aldaar voor f 2100.
Bij graafwerkzaamheden op het
Schildwijk vond de werkman Mooy
twee stenen potten met 590 zilveren
muntstukken. Een deel van deze zil-
verschat wordt thans nog bewaard
in de museumkamer op het stadhuis.
:n in de
J van
oog gekre-
rs J
et d
Van 't verdelingsplan ten aanzien van
Palestina komt niets. Dat wordt met
de dag duidelijker. Amerika heeft dat
plan opgegeven en staat nu een voog
dijschap van de Verenigde Naties
over dat land voor. Amerika haalt
bakzeil tegenover de dreigementen
der Arabische staten, die van meetaf
tegen het verdelingsplan waren. De
Joden hadden te vroeg gejuicht, al had
hun gejuich dan ook gedempt geklon
ken indertijd. Het delingsplan vervul
de ook hun ambities niet ten volle. Zij
hadden gaarne het ganse Heilige Land
hun toegewezen gezien, het gehele land
der Vaderen en zij moesten met een
deel /volstaan. Het andere deel zou
aan de Arabieren komen. Maar dezen
hadden van het begin af zich fel ver
zet tegen de gedachte van een verde
ling. Ook zij begeerden alles.
In onze artikelen aan het eind van het
vorig jaar: Hebben de omzwervingen
van de Wandelende Jood een einde?
hebben wij uitvoerig de politieke en
geestelijke achtergrond van het Jood
se vraagstuk beschreven. Wij komen
daar hier niet op terug. Wij constate
ren slechts, dat het er alle schijn van
heeft, dat die omzwervingen nog geen
einde zullen vinden, dat de Joden
nog geen rustig nationaal tehuis
schijnt te wachten, dat het veel eer in
Palestina ha_rd tegen hard schijnt te
zullen gaan en dat de Joden daarbij
in de minst gunstige posities zullen
komen te verkeren. Immers, zij krij
gen geen nieuwe toevoer van krach
ten, hun worden geen wapenen gele
verd. En de Arabieren vanuit de om
trek rukken het Heilige Land binnen
en aan de modernste wapens schijnen
zij geen gebrek te hebben. Hoe lan
ger het zo voortgaat, hoe meer de
krachtsverhoudingen zich in het na
deel van de Joden wijzigen.
Menigeen volgt deze ontwikkeling met
bitterheid. Ons volk is onder de druk
en de propaganda van de Duitsers
geen antisemiet geworden. Die het wèl
werden zijn waarachtig de besten niet!
Wij hebben allen als gevolg van het
nauwer contact met de Jode:
bezettingsjaren door huisvesting
ondergedoken Joden meer
gen voor de betekenis van rasver
schillen, maar tot antisemitisme heeft
dat gelukkig niet geleid. Dan zou Hit
ler in geestelijke zin toch gewonnen
hebben! Het overgrote deel van ons
volk is diep begaan met het harde lot
der Joden, met hetgeen zij van de
Duitsers en hun trawanten ervoeren.
Het heeft ons allen geschokt, dat bij
hen mogelijk bleek, wat geen mens ei
genlijk voor mogelijk had gehouden
de systematische poging tot uitroei
ing van een heel volk. De Duitsers
bleken nog harder, wreder en bar
baarser dan .we gedacht hadden en
een schreeuw van Woede steeg op uit
on® hart, toen we de waarheid over
Auschwitz vernamen.
Daarom hadden we hun, die overge
bleven waren uit die Duitse hel zo
gaarne de verwezenlijking van hun
droom gegund: een eigen volksbestaan
in het eigen oude land. En nu we het
vóór onze ogen zien mislukken richt
zich onze bitterheid tegen Engeland en
Amerika. Tegen Engeland, dat heelde
tijd van zijn mandaatschap door zijn
halfslachtige houding de Arabieren
ontzag ten koste van de Joden. En te
gen Amerika, die nu zijn eigen be
ginsel verloochent, dat eerst op de de
ling aandrong en de Engelse positie
in Palestina bemoeilijkte en nu het
plan, dat het zelf propageerde, tor
pedeert.
Die karakterloze politiek heeft zich
bitter gewroken met betrekking tot
Abessynië indertijd. Men wilde het
olie-embargo niet, dat Mussolini op de
knieën gebracht zou hebben en voor
Hitler een duidelijke waarschuwing
zou zijn geweest. Men wilde de inter
ventie van Spanje niet, liét Franco
aan de macht komen en Hitler zijn
generale repetitie hpuden voor de gro
te wereldoorlog, nadat men hem zon
der daadwerkelijk verzet het Rijnland
had laten binnentrekken. Die politiek
heeft hem in de noodlottige waan ge
bracht, dat hij het er wel op wagen
kon. Had men Mussolini een halt toe
geroepen, had men Hitler het Rijn
land uitgejaaqd, had men in Snanie
ingegrepen, de tweede wereldoorlog
zou niet uitgebroken zijn en men had
ten minste tijd gewonnen. Maar de po
litieke kruideniers, Chamberlain in
Engeland, Deladier en Bonnet in
Frankrijk, lieten de zaken op hun be- I
loop en weken angstig terug voor g~
fascistische en nazistische gangsters, j
Het schijnt, dat de historie zich gaat oant Jan,, mar fan'Maelje oant Maeije,
Uitslag van de biljartpartij in „De
drie Kronen” van de heer Gaarmann
Antoon de Vries 182 p., W. Nota
129 p. en J. Kuipers te Witmarsum
129 p.
Suvelfabrleken stjörde fan 'e wlke syn
jierforslach roun en dat is jlmmeroan
.oar In boer wol in ürke wurdich der
ris yn to sneupen. Ik- wie seis binammen
uinljd nei de gong fan de molkeleveransje
yn it ófroune jier. Hoe soe it stean mei
it herstel! Binne wy al wer „bij” of sitte
vyy noch mei in fierst to lege produksje.
It iorslach giet oer hiel Fryslén d.w.s.
79 fabriken en It soe net klnne én jow
fan al dizze fabriken oan hoe’t hja der
nou en doe forsteane. Mar ik ha .der de
fabriken ütsocht, hwer’t üs krante alge-
mien lézen wurdt en Ik krlge doe in hiel
i aerdlcli oersjoch fan de delgong yn de
'e Wynberch pp ’t tekst west oer de j oarloch en de opgong 'nel de blfrljing.
molkprils en de müglikheden fan kost-j Ik wit dat hiel hwat minsken der ek
prllsforleglng. Tige nijsgjlrrich en tlge de wol ris krekte sifers fan sjen wolle en
muoite wurdich. It Boun fan Cooperative dêrom folget hjir it llstke:
conflict en als men tot de vorming van
een internationale politiemacht over
gaat dan komen de Russische troepen,
waar ze zo graag willen zijn, n.l. in die
Arabische landen, in Irak en Iran, waar
de oliebronnen liggen en waar daarom
Engeland en Amerika de Russen voor
geen geld ter wereld hebben willen!
Nu stelt Truman een voogdijschap over
Palestina voor van de Verenigde Na
ties tot Joden en Arabieren het eens
zullen zijn geworden. Nu dan kan dat
voogdijschap nog lang duren! En hier
rijzen dezelfde bezwaren: ook daarvoor
is een internationale politiemacht no
dig, waaraan de Russen aandeel zullen
moeten hebben!
De Joodse kwestie zit muurvast. Men
is in een impasse geraakt. Waardoor?
Doordat men niet van het begin af
krachtig is opgetreden en doorgezet
heeft. Men begon te aarzelen, te geven
en te nemen, te marchanderen. Dat
heeft de Arabieren tot hun daadwer
kelijk verzet gebracht. Anders, wan
neer zij gezien hadden, dat het de
„groten” ernst was, was het wel bij
echt Oosters geschreeuw gebleven. Nu
is het te laat. De Arabieren weten,
dat zij het er op kunnen wagen. En
de Joden betalen het gelag voor de
fouten der grote politiek.
Arme Joden. Ahasveros zal weer ver
der moeten zwerven. Hoe lang nog?
Boiswards Nieuwsblad
9
f
!C
:«i
l
----- - T c-i-iri.LMi -~TTTZ"ïi.--- - ----- i - -
KQ
or
7
:1
