Ons bevrijdingsfeest
geen vlucht voor
de werkelijkheid
Haarlem-Heerenueen
Martinytoer
■M
Fan de
00000000000000
door Nederland
i
00000000000000
44e J
No. 34
Dlnad*»g 4 Mei 1948
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van DruKKerlj Fa. A. J. OSINGA -
Bo 1 sward
25
I
- -
11
H
1947.
1946.
1945.
1940.
1939.
1
Totale prod.
145.910.000
147.995.000
76.275.000
86.447.000
61.161.000
Tj. de J.
figuer. En as de grounstoffen wer hwat i side, leau dat mar. Hja hawwe dêr wol
rommer wurde, komme se üs fannijs op de wanten üt.
l
I
20.415.000
14.680.000
10.284.000
12.590.000
17.601.000
9.752.000
6.815.000
10.545.000
9.486.000
8.164.000
11.710.000
6.381.000
en
ge-
fan Gysbert Japiks
Veischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij roorultbets ling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
3.900.000
3.793.000
3.078.000
4.363.000
2.715.000
4.565.000
8.055.000
6.263.000
4.800.000
5.517.000
6.630.000
4.638.000
2.844.000
5.560.000
4.774.000
4.075.000
5.764.000
2.859.000
5.370.000
9.435.000
7.708.000
6.190.000
6.420.000
9.257.000
5.311.000
3.552.000
6.367.000
5.700.000-
4.787.000
6.890.000
3.447.000
5.363.000
10.866.000
8.777.000
6.250.000
6.881.000
11.188.000
5.697.000
4.234.000
gering tot nu toe geen krachtige maat
regelen nam.
Het Nederlandse volk draagt de verant
woording voor wat er in Nederlands-In-
dië gebeurt, dus ook voor hetgeen op re
publikeins gebied plaats vindt
Het Christelijk Nederlandse volk kan en
mag niet langer de wandaden binnen de
republiek dulden.
De Nederlandse vrouwen zijn met smart
en verontwaardiging vervuld, dat aan ’t
lijden van haar gemartelde Nederlandse
en Inheemse zusters, in gedwongen con
cubinaat levend, nog steeds geen einde
komt! Dat zij niet bevrijd worden!
De Nederlandse Vrouwen verlangen, in
Christus’ naam, dat onze regering zich
door geen enkel dreigement van binnen-
of buitenland zal laten weerhouden haar
Christenplicht te doen en alle nog in ge
vangenschap zuchtende land- en rijks
genoten onmiddellijk op te eisen of te
doen bevrijden en onze ereschuld in te
lossen tegenover de Indo-Europeanen
door hun een toevluchtsoord en nieuw
vaderland op Nieuw-Guinea te geven.
Fabrlken.
Donkerbroek.
Elsloo.
Haulerwyk.
Jubbegea.
Makklngea.
Oldeberkeap.
Easterwolde,
De Peln.
Steggerda.
Terwlspel.
Twlzel.
Tynje.
Wynjeterp.
10.128.000
12.096.000
7.580.000
11.456.000
5.987.000
9.103.000 9.572.000
19.871.000
14.643.000
9.870.000
12.325.000
16.953.000
9.501.000
6.397.000
nister-president onomwonden, duidelijk
antwoord op haar vragen te geven en
met films, radio en pers het Nederlandse
volk op de hoogte te brengen van de ter
reur binnen de republiek ten opzichte van
blank en bruin en waartegenover de
regering te Djqkja machteloos staat of
deze sanctionneèrt.”
Wij gavefl dit citaat niet om de domper
te zetten op onze feestvreugde, wèl om
ons gedenken van de bevrijding dieper
achtergrond te geven. Laat ons ons feest
waardig vieren. Laat het zijn, zoals we
dezer dagen lazen:
Er moet zijn: heilige stilte, waarin wij
hen, die hun leven gaven, eerbiedig her
denken, in oprechte dankbaarheid.
Er mag zijn: heilige verontrusting, om
dat dingen, die bereikt konden worden,
niet bereikt zijn door menselijke schuld
en onwil.
Er kan zijn: heilige roeping, gesterkt in
de stilte, gelouterd door de verontrus
ting, die zich uit in bereidheid tot bou
wen en volharden.
Drie dagen vragen deze week onze aan
dacht: herdenking bevrijding - Hemel
vaart.
Hoewel het een toevalligheid is, dat deze
lahtste Chr. feestdag dit jaar juist valt
op de 6de Mei, is het toch niet moeilijk
verband te leggen tussen de viering van
deze 3 gedenkwaardige dagen. Voor wie
dat verband goed legt zal er een climax
ontstaan. Wij wensen U goede, stijl-
De Nederlandse vrouwen vragen de mi- volle dagen!
Ambtenaren van de C. C. D. maakten
in Maart 1948 totaal 7056 processen-ver-
baal op. Hierbij waren 9919 verdachten
betrokken, van wie er 281 in verzekerde
bewaring werden gesteld. In 1412 geval
len werd tot inbeslagneming van goede
ren overgegaan.
Excellentie onderscheiden. Bij K. B. ia
aan prof, mr, P. Lieftinck, minister van
Financiën, verlof verleend tot het aanne
men van het Grootkruis in de Orde van
de Eikenkroon van Luxemburg. -
Na 3 jaar oorlog. Tijflens werkzaamhe-
de aan de brug te Waspik werd een
partij munitie ontdekt van ongeveer 250
kg. De munitie was indertijd door de
Duitsers onder de brug aangebracht, ten
einde deze té vernielen.
Goed werk. In 1947 werden in Den Haag
51 auto’s gestolen. Deze zijn thans alle
opgespoord en aan hun rechtmatige
eigenaars teruggegeven-
Ontploffing. De bevolking van het stadje
Muiden werd opgeschrikt door ’n hevige
ontploffing op het terrein van de kruit
fabriek „De Krijgsman” aan de Muider-
vaart. Eén militair werd gedood en één
gewond.
H. K. H. Prinses Juliana heeft ten be
sluite van haar tocht door de mijnstreek
een bezoek gebracht aan het militaire
kerkhdï Margraten.
Minister Mansholt is foar in part yn-
gien op de ütstellen fan de Stiffing fan
'e Lénbou. Hy wie hwat to fier gien, hat
er seis ynsjoen. En binammen op de sÊn-
groun hat hy ta de ponge west. Mannlch-
ien sil him öffreegje oft dat dêr dan
mear nedich is as op oare plakken. Wy
klnne yn dlzzen wer it bêstp de feiten
sprekke litte en derom haw ik jitteris
oan it siferjen en ütsykjen west by de
suvelfabriken. Dizkear binne it fabriken
üt de Walden en sa folie müglik üt de
sdngebleten. En, as men jin yn ’t sin
bringt, dat de produksje yn dizze kon-
trijen likernödi 20-25 leger lei dan
foar de oarloch, dan wize dizze sifers
wol üt, dat) it yn ’e Wélden in stik min
der is. Hjir folgje de produksjesifers fan
foar de oarloch en de léste trije jier. It is
nijsgjirrich to sjen, hwat in slompe mol-
ke dêr üt de Wélden weikomt én ek
hokfor baes fabriken der steane. Utsein
Warkum sil men dy hjir net fine, ’t Is kunstmestsek bigoun én oant hjoëd ta
is it by in hiele ptotte jit o sa sunich.
Der wurdt lang net genöch gebrük fan
makke. En dat is wol singelier, hwant
mei fokken en fuorjen, mei contröle en
Sljocht en rjocht, ienfaldich, from,
Liket men fan buten.
’t Hert is dübeld, falsk en krom.
wol in! biwiis, dat de klaiker hwat foar-
sichtlch oan moat as hy gekjaget oer
„wéldpykjes” en „hinneboerkes”. Hja
meitsje ek op suvelgebiet in skoander
H. M. de Koningin heeft aan de vereni
ging „Het Nederlandse Trekpaard” het
praedicaat „koninklijke” verleend.
Het behangselpapier van Nederlands en
buitenlands maaksel Is met ingang van 1
Mei belangrijk in prijs verlaagd.
Een kanjer. De kustvisser IJ.M.' 316
„Kralingen” bracht in IJmulden een steur
van 55 kilo aan, die niet minder dan
f 231.opbracht
De Rotterdamse politie heeft in Schie
een juten zak opgehaald, waarin zich een
lijkje van een negenjarig kind bevond.
Vermoedelijk is er sprake van moord.
Amsterdams oudste orgel in de Nieuwe
Kerk, dat bijna driekwart eeuw heeft ge
zwegen, is Zondag voor het eerst na de
restauratie is bespeeld.
Ter nagedachtenis aan de overval op de
„Post aan de Vloeiweide” door de Duit
sers, waarbij vele verzetsstrijders het le
ven lieten, werd Zondagmorgen om
uur een kapel geopend.
Mlllioenen export. In 1948 zijn tot
met Maart, reeds 99 millioen eieren
ëxporteerd, tegen 16 millioen In 1947.
Men hoopt de export dit lopende jaar
tot 300 millioen eieren op te voeren.
Veel belangstelling. De Belgische Kant
tentoonstelling in Den Bosch boekte
reeds de 5000ste bezoeker.
De produksje fan ’46/47 is jit 43 le
ger as dy fan ’39/40. Dat makket dos
in great forskil mei de swiere greid-
hoeke. En dat jowt ek oan, dat ’t binlik
is, hwat de Minister fan doel is, om de
boeren, op ’e lichte groun in bytsje ta-
slach to jaen. Dizze boeren sitte binam
men mei de kwesje fan de kunstmest.
Der koenq hja foar de oarloch heale
wünders mei dwaen, mar doe’t dat guod
der hast net mear wie, sonken hja in
great stik tobek. De boeren hjirre yn
’e greidhoeke binne pas let mei de
Morgen vieren wij alom in den lande j
ons nationaal bevrijdingsfeest i
Hoe gemakkelijk kan dat ontaarden: tot 1
een feest zonder meer, met dans en bor-
rel en zo of tot een mopperehd ge- i
kanker en cynisme. Beide ontaardingen j
zouden uiting zijn van een vlucht voor de I
werkelijkheid.
Eh toch: die werkelijkheid is er. De heer
lijke werkelijkheid dat wij bevrijd zijn
van druk en tyrannie. Ook de tragische
werkelijkheid, dat er nog landgenoten
zijn voor wie nog nimmer het uur der
bevrijding heeft geslagen. Aan dit laatste
feit werden we nog deze week door de
Actie Ned. Vrouwen herinnerd.
De Gemeenschappelijke Actie van Neder
landse Vrouwen heeft de aandacht van
da minister-president n.l. gevraagd voor
de volgende punten:
1. „Op 11 April 1947 deelde de minis
ter van Overzeese Gebiedsdelen mede,
dat hij op 5 Maart 1947 ter vergadering
van de Eerste Kamer v. d. Staten-Gene-
raal zeide, dat de evacuatie van de 23.500
voor evacuatie in aanmerking komende
personen binnen twee en een halve
maand voleindigd zou zijn.
Op 16 Mei 1947 deelde de chef van
'het kabinet van de minister van Over
zeese Gebiedsdelen In opdracht van de
minister mede, dat gedurende Maart en
April 4300 geïnterneerde Nederlanders
per trein waren geëvacueerd en dat zich
op 1 Mei nog 1800 personen in gevan
genschap bevonden, die nog in de loop
van Mei 1947 bevrijd zouden zijn.
Op 20 Juli zei de minister-president in
een radiorede, dat „nog duizenden men
sen gevangen zitten.”
Bij de audiëntie op 9 Augustus verleend,
deelde de min.-president mede, dat de
Hollanders allen bevrijd waren en het
grote aantal gevangenen hoofdzakelijk
Indo-Europeanen en Inheemsen betrof.
De gijzelaars waren, naar de heer Beel
mededeelde, bij de politionele opmars
gedeeltelijk bevrijd.
2. De minister-president meende, dat
de vrouwen en meisjes in gedwongen
concubinaat levend, met name in Tasik-
malaja, niet bevrijd waren.
Zoals de Gemeenschappelijke Actie van
Nederlandse Vrouwen reeds op 15 Ja-
nuAri j.l. aan de heer Beel schreef, bleek
uit een radiorede van ir. Steup, de voor
zitter van de Nibeg, te Batavia gehouden
en ook uit andere berichtgevingen, dat
nu nog ongeveer 16000 Europeanen en
Indo-Europeanen binnen het republikein
se gebied worden vastgehouden, waarbij
nog komen de duizenden Inheemsen en
gezinsleden van K.N.I.L.-mllitairen.
Ook op Zuid-Sumatra moeten drie grote
concentratiekampen zijn, waarin zich Ne
derlanders, Indo-Europeanen en Inheem
sen bevinden.
Fort de Koek kan een Nederlandse stad
genoemd worden. De Nederlanders zijn
hier echter de gevangenen van de T., N.
I., gedroste Brits-Indlërs en een aantal
daar nog'vertoevende Japanners. De Ne
derlandse vrouwen en meisjes leven met
deze mensen In gedwongen concubinaat.
Uit Tasikmalaja werden de vrouwen ei
meisjes verder het binnenland Ingevoerd
In Oost-Java voerde de T. R. 1. enige
maanden geleden een aantal Indo-Euro
pese meisjes mede.
Dit zijn gegevens uit officiële rapporten,
die de minister-president bekend moeten
zijn.
Deze erkent dan ook In zijn brief van Ib
Februari j.l. aan de Gemeenschappelljkt
Actie van Nederlandse Vrouwen, dat „In
derdaad In de laatste tijd weer enige be
richten bekend geworden zijn, waaruit
blijkt, dat nog steeds personen in kam
pen of op andere wijzen worden vast
gehouden.”
Tijdens de audiëntie van 9 Augustus
deelde de minister-president echter me
de, dat de regering als voorwaarde voor
verdere onderhandelingen uitdrukkelijk
gesteld had, dat eerst de gijzelaars naar
ons afgevoerd zouden worden.
Waarom werd aan deze uitdrukkelijk ge
stelde voorwaarde door de republiek niet
voldaan?
Waarom krijgt het Nederlandse Rode
Kruis nog stëeds geen toegang tot het
republikeinse gebied om de 2600 Neder
landers, meest kinderen en ouden var
dagen, die buiten kampverband leven i
die opgevraagd zijn door hun familie
leden en waarover geen nadere gegeven.,
bekend zijn, op te sporen?
Waarom zijn de gevangenen niet dooi
de republiek uitgeleverd?
Wetende, hoe de republiek de Indo L'
peanen met vernietiging bedreigde i
hoe duizenden Inheemsen reeds vennoot
werden, is het onbegrijpelijk, dat de n
melken binne hja hjir wol op har iepenst.
De Onkunde hat lang in greate rol spile,
mar men woe ha, dat koe nou ek net de
reden mear wêze. Hwat it al is, wit ik
einlings net. D'r sit hwat stivens tusken,
hwat ünwissens, hwat misbitrouwen en
noch in pear soksoarte fan dingen.
Mar by dizze molkpriis en by dizze
groun is der gjin makliker en goedkea-
per wei om in bulte kij hélde to kinnen
en de skuorre en de silo goed fol to krij-
en as troch in rom gebrük fan de mest
stoffen to meitsjen. Dat hie de tüke
greidboer hjirre, al lang witte kinnen.
Net al to stiif, minsken! lit de fügels
net oer it net fleane. ’t Is der nou, mei
Alderheljen is ’t to let.
Vliegongeluk. Zaterdagmorgen om tien
over elf is op Schiphol een van de drie
pas aangekomen DC 6 toestellen in de
start tegen een dijkje gevlogen. Het
toestel maakte een slag in het rond,
kwam boven op het dijkje terecht en
brak doormidden.
De kolenbonnen 01 en 02 moeten voor
15 Mei worden ingeleverd. Teneinde de
mogelijkheden, welke het soortenpro
bleem opwerpt enigszins te verminde
ren, zullen van 3 Mei a.s. af bruinkool-
briketten en koolslik zonder afgifte van
de distributiebonnen kunnen worden
verkocht.
Uitgesloten. Minister Gielen heeft mede
gedeeld, dat de Communistische Partij
niet de gelegenheid zal krijgen voor het
houdeu van
voor de/adio.
Het verjaardagscadeau dat de prinses
jes aan haar moeder hebben aangeboden
bestaat uit eigenhandig geboetseerde
beeldjes.
Geridderd. Mr. F. Simons, gewezen se
cretaris van het regeringsbureau tot na
sporing van oorlogsmisdaden in Ned.
Indië is benoemd tot ridder in de orde
van Oranje Nassau.
Uit de trein gevallen? De zeventienjarige
L. J. Heins uit Schiedam is dood gevon
den langs de spoorbaan Rotterdam-Den
Haag, ongeveer 200 meter van de over
weg bij Rijswijk.
Voor een ton schade. Tengevolge van
het gebruik van een lasapparaat ont
stond een felle uitslaande brand in de
matrassenfabriek Geka te Hoogeveen,
welke is gehuisvest in een voormalig
kerkgebouw der Geref. kerk.
Droevig ongeval. Te Munneketille bij
Kootenj viel een vierjarig zoontje van
schipper Trip uit Hoogkerk overboord
in het Kolonelsdiep. De vader sprong het
na, doch geraakte bewusteloos; het
zooqtje verdronk.
Een mensenredder ging heen. Te Sche-
veningen is, 81 jaar oud, overleden de
redder Arend de Lang?. Hij was drager
van de bronzen, zilveren en gouden ere
penning voor menslievend hulpbetoon
De gemeente Apeldoorn zal een drin
gend beroep doen op de regering het
Kootwijkerzand voor het toerisme te be
houden. Er bestaan namelijk plannen dit
natuurreservaat als militair oefenterrein
bij de Harskamp te trekken.
Boerenvisite. In Mei komt een gezelschap
van 71 Engelse veefokkers, als gast van
het Fries Rundvee-Stamboek een bezoek
brengen aan Friesland. Het zijn de ko
pers van de geschonken vaarzen.
De restaurants moeten met ingang van
5 Juli gaan versoberen. De aangekon-
digde maatregelen hebben in de eerste
plaats tot strekking de maaltijden.
De millioenste aangever van een radio
toestel, de heer Mulders te Heerlen, is
door het bestuur van de federatie van
omroepverenigingen en de P. T. T. te
Hilversum feestelijk qntvangen. Als ge
schenk ontving hij de aanschaffingskos-
ten van zijn toestel
in ’t STADION te AMSTERDAM
Toen we Zaterdagavond, twee uur voot
de wedstrijd bij de Munt op lijn 24 zou
den stappen, hadden we niet verwacht
dat dit zo’n reuze toer zou worden. De
ene tram na de andere was toen reeds
overvol, en ’t was dan ook meer geluk
dan wijsheid, dat we nog met hangen
en wurmen op tijd bij het Stadion aan
wezig waren. De drukte hier was enorm
honderden auto’s, motoren, autobussen
etc. stonden geparkeerd en de bereden
politie had handen vol werk de reus-
achtjge mensenmassa de baas te blijven.
Het stadion was geheel uitverkocht en
toen de 11 Friese jongens onder het
spelen van het Fries volkslied het veld
betraden, werd hun door de 55000
koppige menigte een ware ovatie ge
bracht.
Precies 6 uur brengt Roozen van Haar
lem de bal aan ’t rollen en reeds direqt
wordt van beide kanten een hoog terh-
po ingezet. Het eerste kwartier is Hee-
renveen iets sterker, doch de aanvallen
van Haarlem, waarin vooral Kick Smit
een grote rol speelt, zijn beter verzorgd
en de H.-achterhoede moet alle zeilen
bijzetten om deze primaspelende voor
hoede in bedwang te houden. Aan de
andere kant wordt ook menige goede
aanval opgezet, doch het plaatsen van
Ploegh en Molenaar laat voor rust veel
te wensen over, waardoor menige fraai
opgezette aanval op niets uitloopt.
Wanneer er pl.m. 20 minuten gespeeld
is, maakt Kick Smit zich listig vnj, hij
geeft door naar Roozen, een keihard
schot van zeker 30 meter afstand,
Feenstra reageert even te laat en de
stand is 1-0 voor Haarlem.
Direct hierop gaan de, Friezen er van
door. Abe vertoont even zijn kunnen,
keihard wordt de bal ingeschoten,
wordt weggewerkt, opnieuw ingescho
ten en als dan de rechtsback op de doel
lijn zal redden, mist hij grandioos en
de stand is 1-1.
Na rust weer een gelijk opgaande strijd
waarin Abe en Smit enige geraffineer
de staaltjes voetbal laten zien. Wan
neer de Friezen op ben gegeven mo
ment een corner krijgen te nemen,
plaatst Abe de hoekschop zo zuiver in
de doelmond, zodat Jonkman slechts
met het hoofd behoeft te knikken en
de Friezen hebben een 2-1 voorsprong.
Haarlem komt geweldig opzetten, Roo
zen lost enige formidabele schoten,
doch Feenstra is in prima 1®rm en redt
enige malen op fraaie wijze. Daar ook
van der Laen en Jan Lenstra buitenge
woon goed zijn en centervoor Roozen
geen moment vrij laten, is er voor de
Haarlemmers geen doorkomen aan. Op
een gegeven ogenblik denken we toch
nog de gelijkmaker té zien scoren, de
bal wordt hard ingeschoten, echter te
gen de paal, nogmaals tegen de paal,
opnieuw ingeknald, een hevige scher
mutseling, doch dan grabbelt keeper
Feenstra precies op tijd de bal van de
doellijn. Heerenveen trekt nu weer ten
aanval, Abe is doorgebroken, wordt ge
vloerd. penalty.
Onder ademloze stilte neemt Abe zijn
aanloop, een harde knal en voordat de
Haarlem-keeper er erg in heeft is de
bal reeds in de uiterste hoek verdwe
nen. 3-1.
Wel tracht Haarlem door alles op de
1 aanval te zetttn het spel nog te force-
j ren, doch Heerenveen neemt geen en-
kei risico meer en als de arbiter einde
fluit, zijn de Friese papieren weer aan
merkelijk gestegen.
Eensgezindheid
Wees eensgezind, mijn volk, en wil
zo eng niet twisten;
wil aan futiel krakeel Uw geestkracht
niet verkwisten;
verkiezingsredevoeringeh de wereld baart den nieuwen mens
in pijn en bloed,
vecht gij daarbij zo klein om eer,
om land en goed?
't Is nu toch wel de tijd van
broederlijk ver zomen;
verdriet en -wrede nood brengt
volk en vorst tezamen;
zij eensgezindheid van dit
grote goed de tolk,
dat gij door leed één land werd,
Nederland, één volk.
(Uit: Pieter Steur C.M.
„Schildwacht” verzen).
Boiswartis Nieuwsblad
z
I
