k
1
‘P\
d,
Bestrijding
Martinytoer
van de malaria en andere
ziekten verspreidende dieren
IEN
Fan de
rd
00000000000000
door' Nederland
44e Jaargang
No. 39
Dinadag 25 Mei 1948
rdei
Uitgave van DruRReriJ Fa, A, J. OSINGA
Streekblad voor Weat-
Zuidweut Friesland
Bo 1 a ward
e n
30
i,
dens.
Dr. J. C. M. DE JONG.
Bolsward.
on« s
.aftd
1 JW
Ct.
fan Gysbert Japiks
>ot
lis
uur
teling
uiting
'herschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs!
1.25 per kwartaal bl] vooruitbet»llng
Advertentieprijs: 10 cent per-m.m.
Giro 87926
r een
n be-
JER-
en de
n een
jlnlg*
(•rite
erken
tracht
94a
iidst
zien, kunnen we tot de volgende con
clusies komen:
Van de besmettelijke ziekten worden er
een behoorlijk aantal door insecten over
gebracht.
Insecten irriteren ons en onze huisdieren
en maken daardoor het leven onaange
naam.
Insecten veroorzaken bederf en schade
aan onze levensmiddelen en bezittingen.
Door de samenwerking van de diensten
van Volksgezondheid, Groene Kruis
commissies en particulieren kan in ons
gewest aan de lasten, welke de insec
ten veroorzaken, paal en perk worden
gesteld.
DDT opent nieuwe perspectieven op het
gebied van de insectenbestrijding.
bergplaatsen, waar het ontstaan van een
witte aanslag niet hinderlijk Is, komt de
suspensie voor het bestrijden van insec-
treft, als bloedzuigend insect het ons
lastig gaan maken. Of hij( denkt aan de
asvelden en andere afvalvergaarplaatsen
op enige afstand van woningen gelegen,
waar de vliegen iedere zomer in duizend
tallen hun tonnetjes-pop verlaten.
Hier wordt U dus als eerste punt het
vraagstuk voorgelegd: Zal het in Neder
land mogelijk zijn de muggenlarven met
DDT preparaten in sloot en plas te ver
nietigen?
Inderdaad, het is mogelijk, maar daar
mee nog niet uitvoerbaar. Óns land is te
waterrijk, ons klimaat brengt teveel
stortregens mee en onze sloten en plas
sen hebben, in tegenstelling met de oer-
woudmoerassen, veel te veel betekenis
als drinkplaatsen voor het vee en als
verblijfplaatsen van klein gedierte, dat
onze consumptievissen tot voedsel moet
strekken. Asvelden, de geboorteplaatsen
van veel vliegen, kan men wel met DDT
behandelen. Alleen is het niet mogelijk
gebleken de poppen te doden. Men kan
hier maatregelen nemen om de vliegen,
die de eitjes komen afzetten, of de jonge,
pas uit gekomen vliegen, welke, alvorens
weg te vliegen, even een rustpunt zoe
ken, met DDT, aangebracht op nabij ge
legen houtwerk, te vernietigen. Voor der
gelijke doeleinden in de open lucht zal
echter een DDT-behandeling bij herha
ling wenselijk zijn.
Wanneer we'ten slotte het in deze arti
kelen besproken onderwerp en de daar
in geuite suggesties in hun geheel over
oppassen. Dat Ifln Is tlge slnnlch en Ik
bin der noch lang net op lït leard, sel er,
sa wils bin Ik nou wol wurden. It waer
docht It measte en It lelt rneastentllds
ek net oan de fledlngsstofl'en, Ik lean
,olle-mcar, dat It In kwesje Is lan struk-
tuer. Wy kin It ha, dat it Ifln yn it fpar-
jler In tsjlnslach krlget mei hwat hege
wyn en kjeld, dat It de hlele simmer net
wer oan 'e gong wol, al gean jo ek op
'e kop stean,"
It liket my fan bllang dit löd troch to
jaen, hwant It giet net om mear kunst
mest, mar om mear en better frucht en
eltse Onderflnlng, dy’t net ütgiet fan1
foaroardlel Is kostber, ek al komt hy
skynber yn strlld mei de algemlene opl-
ny. Dlzze jonge boer hie him ek fuort
forstlen mei de Ryksfoarljochtingstsjlnst
en ek hjlrby hle men wol earen nel syn
ütllz. Ik helje dit blnammen oan, om
der op to- wizen, dat de lju fan It Ifln-
bouriQnderwIis en de foarljochting, as
hja geandewel hwat droech efter de
earen binne, graech dlzze en soartgell-
kense ünderfiningen hearre. Hwant krekt
troch dlzze gearwurking tusken de boer
en syn wittenskiplike helpers moat de
saek foarüt brocht wurde. Dit sjocht
men lykwols mei de jierren better yn.
De natuer is ryk en de minske, ek de
skerpste, kin der hyltyd wer fan leare.
En in boer, dy’t al den dei syn lannen
neigiet en net tofoaren foar it nlje blyn
is, kin oan üs'tige weardefolle oanwi-
zings jaen. Ek yn dizzen jildt it wurd:
Allinnich de wierheit sll üs frij meitsje.
En it soe al in tige eigenwize potentaet
wêze moatte, as hy fan de kostbere prak,
tyk yn boereformiddens neat witte woe.
J
iVind
1,
Na afloop van de behandeling make men
zich niet ongerust, als het behangselpa
pier, door het opgenomen vocht van Iets
andere kleur lijkt. Na het drogen blij
ven er geen sporen meer achter en Is
de dunne laag DDT-kristallen onzicht
baar. Natuurlijk moet men het residu
nu rustig laten zitten. Behandelde plaat
sen moeten dus niet na afloop met wa
ter en zeep, andere schoonmaakmiddelen,
of schurende borstels worden afgeno
men.
De meeste spultcampagnes zullen wel
ondernomen worden tegen muggen en
vliegen. De gevaarlijke malariamug
tracht In de herfst een donker, Ietwat
verborgen hoekje te vinden om te over
winteren; zulke schuilplaatsen zal men
dus willen behandelen. Vliegen zoeken
gaarne hoekjes op bij de lamp, de kache
en de vensterbanken en ook zitten ze
veel op allerlei van de zolder neerhan
gende voorwerpen. Het Is een voordeel,
dat een vlieg zeer bewegelijk Is; de kans
dat hij dus op een met DDT behandelt
vlak of voorwerp komt te zitten, is daar
door veel groter, dan bij de lang op één
plaats rustende muggen. De ervaring
heeft geleerd, dat de insecten door de
met DDT behandelde plaatsen niet wor
den afgeschrikt; er dus gewoon op gaan
zitten.
Met 1 liter 3 %- oplossing kan men ruim
20 M’. oppervlak goed behandelen. Ter
bestrijding van vliegen is een behande
ling van bovengenoemde, druk bezochte
plaatsen, gewoonlijk afdoende. Voor hen,
did in een uitgesproken malaria-hoek
wonen, is het raadzaam om ter bescher
ming tegen de malariamug kort voor de
herfst de plafonds en bovenste hoeken
van de slaapkamers, voorts donkere hoe
ken achter balken op zolder enz. in hun
geheel if^e) bespuiten. Natuurlijk willen
de huisvrouwen de motten ook graag
kwijt. Welnu, er Is niets tegen om, wan
neer de kleerkasten eens een dag wor
den uitgeruimd, de wandep en de deur
van binnen te bespuiten. Ook zonder
spuit kan men de vloeibare DDT-oplos-
bakkers procesverbaal opgemaakt we
gens het te duur verkopen van wit- en/of
roggebrood. 4 kruideniers deelden hun
lot; ook zij verkochen enkele artikelen
te duur.
Afwijzend is beschikt op een verzoek van
landbouwerszode om aan veehouders bij
wijze van huisslachting het slachten van
een rund in plaats van varkens toe te
staan.
De uitvoer van geslepen diamant uit Am
sterdam bedroeg in Maart ’48 f 2.042 000
tegen f 1.613.000 in Febr.
Het comité Benelux zal op 11 en 12 Juni
te Amsterdam een economisch congres
voor de drie landen organiseren^
Gestolen diamanten ter waarde van 50
millioen gulden zullen uit Duitsland weer
naar Nederland worden teruggevoerd.
De lifeve jeugd ite Nijmegen vernielde
alleen aan straatlantaarns In het afge
lopen jaar voor een bedrag van f 10.000.
Het Katholiek comité van actie zal met
Welter als lijstaanvoerder toch aan de
verkiezingen deelnemen, eveneens de
oude S. D. A, P., waarin opgenomen
Partij voor Wereldregering en Bellamy.
Door gasverstikking overleed te Amster
dam een 24-jarige verpleegster tijdens
het nemen van een bad.
Te Rlnsumageest werd ’n wielrijder aan
gereden, die aan de gevolgen over
leed.
Een eitje van 3 gram werd geproduceerd
door een zuinige, kip te Hóornster-
zwaag
Jublleumspeldjes zullen 50 cent worden
verkocht, teneinde een fonds voor de
kankerbestrijding als nationaal huldeblijk
In te zamelen.
Een avontuurlijke Duitser, die per zeil
bootje van Lübeck naar Frankrijk tracht
te te ontkomen, werd bij Sexblerum aan
gehouden en aan de marechaussee over
geleverd.
Op slag gedood werd de 61-jarige Blec
ker uit Delfzijl die te Hardegarljp werd
aangereden.
De eerste kersen zijn reeds op de veiling
te Gronsveld aangevoerd, Ze brachten
f4.31 per kg. op.
Prlnses-regentes Juliana heeft Donder
dagmorgen mr. E. N. van Kleffens, Ne
derlands ambassadeur In de V. S., en In
de middag de minister-president dr. L.
J. M. Beel, In audiëntie ontvangen op pa
leis Soestdljk.
Om Relntje de Vos. Dezer dagen slaag
de een boswachter te Well er in, uit een
hol zeven jonge vossen uit te graven.
Aan de Deurneseweg werden vijf vol
wassen vossen door Venrayse jagers on
schadelijk gemaakt.
Het centrum van de kleuterverzorging,
het Christina Baderhuis te Arnhem, zal
Vrijdag bezoek van 150 buitenlandse art
sen krijgen, d’e een medisch congres te
Parijs hebben bijgewoond.
Een Jonge haal, vermoedelijk een ver
dwaald exemplaar, Is aangevoerd door
een ansjovisvisser uit de Waddenzee.
Minister Drees zal gedurende de tijd,
dat min. Lieftinck in Indonesië vertoeft,
het ministerie van financiën waarne-
ten in huis niet in aanmerking. Anders
is het met de z.g. emulsies. Dit zijn fa
briekmatig vervaardigde stam-oplossin-
gen, met hoge DDT-concentratie, die zich
lenen voor het brengen in water. Ook
dit zijn, in water gebracht, zwak melk
achtige witte vloeistoffen. Hoewel we de
emulsies nog niet /Op hun practifeche
bruikbaarheid ten volle hebben kunnen
toetsen, was de indruk die wij in sa
menwerking met Dr. Fir.tos, van een door
de N.V« Organon te Oss vervaardigd
preparaat, verkregen, zeer gunstig. Het
bleek, dat deze witte vloeistof op hout,
behangselpapier, geverfde of gestuca-
doorde muren, zonder sporen achter te
laten, gespoten kon worden. Het middel
had de gunstige eigenschappen van DDT
zonder ook maar in het minst hinderlijk
te zijn voor de spuitende personen.
Voor velerlei toepassingen hebben der
gelijke waterige emulsies voorkeur bo
ven de eerder besproken oplossingen. In
het boerenbedrijf, waar het behandelen
van vee (koeien, paarden, konijnen enz.)
met stuifdozen reeds opgang maakt, kun
nen beter de waterige emulsies, zonder
vrees, dat de huid van het dier er schade
van zal ondervinden .gebruikt worden.
De overlast door muggen, vliegen en
andere, hinderlijke insecten aangedaan,
zal door een dergelijke behandeling be
langrijk afnemen.
Maar ook zelf kunnen we van dergelijke
emulsies in water profiteren. Wij maak
ten U al attent op de mogelijkheid om
koorden, gedrenkt in DDT, als afweer
tegen vliegen te gebruiken. Er zijn reeds
mensen, die nog een stap verder deden,
door hun vitrage te dompelen in een
emulsie In water en daarna op te han
gen voor de door vliegen druk bezochte
ramen. Daarmee heeft men Iets In toe
passing gebracht, dat in meer geperfec-
tionneerde vorm in oorlogstijd werd uit
gewerkt. Het bleek n.l. mogelijk om kle
ren en tenten te drenken In DDT-baden,
waaraan ook een hechtmiddel werd toe
gevoegd. Het resultaat was, dat men op
deze wijze de onderkledlng van de mili
tairen „anti-luis” kon maken en wel zo
danig, dat de kleding, zonder zijn wer
king te verliezen, 58 maal gewassen
kon worden.
Zo langzamerhand hebben we allerlei
toepassingen van DDT in verschillende
vormen leren kennen. Lukt het met de
Insecticide de ons en onze dieren pla
gende insecten te vernietigen, dan kun
nen we er zeker van zijn, ook mede te
werken aan het binnen de perken hou
den van de ziektenverwekkers, waarvan
aan het begin van deze artikelen sprake
was.
We willen ons nu echter ook nog afvra
gen of het niet'mogelijk Is hinderlijke in
secten, zoals vooral muggen en vliegen
elders en vooral buitenshuis aan te pak
ken en te verdelgen. Iemand, die een der-
gelljke overweging zou uitspreken, denkt
aan de vele muggensoorten, met Inbe
grip van de malarla-overbrengers, wel
ke, na In slootjes het eerste deel van de
levenscyclus te hebben doorgemaakt, als
vliegend en voorzover het de wijfjes be-
singen zeer goed gebruiken. Indien U de
vloeistof op vensterbanken e.d. met een
kwast in een dunne laag uitstrijkt, blijft
na verdamping ook het werkzame DDT
achten
In „De Boerderij” beveelt Dr. Hemmes
terecht ook aan enige stukken dik gor
dijnkoord in de DDT-oplossing te dren
ken en in de kamer op te hangen. Ook
hierin blijft de DDT dan achter en doodt
de vliegen, die er op rondwandelen. Het
handig in de kamer ophangen van een
eind koord is altijd een nog minder sto
rend en aangenamer gezicht dan het heb
ben van een lelijke, kleverige vliegen
vanger.
Met de DDT-kerosine-oplossingen kan
men ook nog andere insectenplagen ver
weg houden, het succes is daarbij echter
dikwijls niet zo groot als tegen muggen
en vliegen. Stalproeven, tezamen met Dr.
Cseh Firtos te Franeker ondernomen,
hebben ons geleerd, dat men door ’t mid
del toe te passen, in door vliegen en mug
gen druk bezochte stallen ook spinnen,
pissebedden, en andere minder algemene
insecten kan uitroeien. Het behandelen
van de stallen met DDT komt, zoals Dr.
Wartena opmerkte, het vee ten goede.
De behandeling van het vee zelf zullen
we later nog even ter sprake brengen.
Helaas blijken dieren als kakkerlakken
en oorwormen bestand te zijn tegen
DDT. Tegen wandluizen wordt het spui
ten met DDT, ook weer in grote con
centratie, aanbevolen. Zelf hebben we
hieromtrent geen ervaringen. Uit de lite
ratuur weten we, dat ook hiér het mid
del met succes wordt toegepast. Daar
naast is on'1 eeij geval bekend, waarbij
een DDT-behandeling niet voldoende
was om een wandluizenplaag voor góed
uit te roeien. De tijd zal moeten leren,
of de DDT-toepassing het moeilijke en
gevaarlijke cyaneren van de wandluis
huizen kan verdringen.
Men zoekt in verband met de nadelen,
welke aan het gebruiken van de kerosine
als oplosmiddel verbonden zijn, naar
andere, beter bruikbare vloeistoffen,
waarin DDT kan worden opgelost. DDT
is in water onoplosbaar: dat lijkt mis
schien een geweldig nadeel; in werke
lijkheid moet het als een geweldig voor
deel worden beschouwd. Immers, door
deze bijzonderheid kon DDT ook toe
passing in de open lucht vinden, Planten
met DDT In kerosine bespuiten kan
echter weer niet; bladgroen van de plan
ten sterft af door het bevochtigen met
kerosine. In de landbouw werkt men
daarom met waterige suspensies, die als
een dunne witte pap over de planten ult-
bezochte plaatsen wat meer te spultem gespreid wordt. Behoudens In stallen en
Hoe fet sopje oarlju’s p edelen
En buorlju’s kij jaen greate mielen.
Mar leau my frij, myn freon, ik siz
It liket sommes mear as 't is.
Petiele schotel, pan.
dat de ploech, dy’t neffens Dr. Grashuis
luorre waerd, tjlnners bleauwen. De Aide
praktyk helle flerwel de prils. Mar om
nou op dy jonge boer werom to kommen,
ly sel: „Ik bln It wol lens, dat der folie
stikken lAn binne, dy fietsten to mln
kunstmest krlje en dat by party boeren
stlvens en mlsblgryp In rol spylje, mar
der Is de saek dochs net alhlel mei üt.
Jo witte Ik pllchte frljhwat kunstmest to
brüken, blnammen stikstof, hwant myn
pleats Is tlge ryk oan fosforsör. Dat hat
It grounündersllk wol ütwllsd, mar bop-
pedat prebearje Ik hyltyd wer off Ik mei
super of slakkemoal ek rlsseltaten krlje
kin, mar dat jowt by my neat, It len-
nlchste Is, dat It percentage fosforsör
yn It hea hwat greater Is, mar oars neat
to sjen. Ek de klaver komt net werom,
En dérom bin Ik elnllngs tsjln myp sin
de léste jierren hwat meljener wurden
mei de stikstof en dat fóldocht my bet
ter.”
Ik hie dit lOd wol ris earder heard, mar
nou’t It kaem fan In jonge boer, dy’t de
LÊnbouwinterskoalle mei gong trochroun
wie en altyd foaroan stie as der hwat
to forbetterjen foei, nou harke ik tige nel
him. Hwat ha jo der dan op tsjln? sei
ik. Nou op myn ifln, sei er, jo witte dat
is swiere knippige klaei, wurdt de frucht
geandewei minder, de klaver (prdwynt
en ik krij ek fierst to folie fan dat minder-
weardige tüzenblêd of kikkertsblom, jo
witte wol, dat guod mei dy wite of Ijocht.
reade skermkes, yn it l&n. De frucht
wurdt grou en iepen en it docht ek min
der. Ik moat fan tiid ta tiid mei mod
der en dong der oer en dan krij Ik better
frucht, mar to folie stikstof kin by my
net, dat ha’k njonkenlytsen wol bigrepen.
Hy neamde meiiens oare pleatsen, hwer’t
men hiel oare en folie bettere fortuten
hie, mar op it swiere knippige lAn mei
in klacigehalte fan 60 en derbnnnp it
Okkerwyks hat de „hear Ir. van der Mo
len hjlrre yn de Wynberch In foardracht
hftlden oer de kostprlls fan 'e molke en
dfirby do, wllst op It lytse kunstmest-
gebrük yn dlzze kontrljen. Ik haw dat
letter jltterls sein en nou fan 'e wlke
hle Ik In fikse jonge boer by my, dy’t
der In oare kyk op hle, dy’t my fan ge-
nóch bllang liket om der hjlr ris de mle-
ning fan de praktyske boeren oer to rle-
plachtsjen. Hwant dy boerepraktyk haw
ik yn de rin fan ’e jierren folie mear res
pect foar krige as doe’t ik noch sa’n
driftJch jong| baeske wie1. Hyltyd wer
docht it bliken, dat in. fiks part fan 'e
boeren de eagen net yn ’e büse hat en
faker as len kear de lju fan It wltten-
skipllk ündersiik wer yn de goede banen
werombringt. Sa is it dizzer dagen ek
gien mei de opfok fan de keallen.
Dr. Grashuis, in earste kenner fan fé-
foerkwesjes, hie sein, de kèallen koene
wol mei folie minder molke ta as der
mar in goed moalmingsel en goed hea
brükt waerd. Mar nou hawwe se yn
Ryptsjerk op de proefbuorkerij dat ris
goed hifke en trlje ploegen gelykweardl-
ge keallen oansetten. En hjlr blykte for-
goed dat de Fryske methoade mei frlj
hwat molke der fier mei trochgyng en
(Slot).
Nu willen we iets vertellen over het aan
brengen. Voor huishoudelijk gebruik
hebben we in ons land voorlopig alleen
nog de beschikking over pompjes van
het type van de ouderwetse flitspuit
Sommige gelukkige bezitters van een
stofzuiger met zuig- en afblaassysteem
kunnen de hierbij dikwijls geleverde
eenvoudige vloeistofverstuivers zeer
goed gebruiken. In Amerika heeft men
voor het in klein gebruik sproeien van
DDT-vloeistoffen reeds enige keuze in
goedkope handpompjes. Verwacht mag
worden dat ze spoedig geïmporteerd
worden en dan algemeen, verkrijgbaar
sullen zijn. Modellen of beschrijvende
brochures van importeurs ontvingen we
nog niet.
Met DDT-oplossingen kunnen zonder
angst voor blijvende vlekken worden be
vochtigd: behangsels, geverfde of gestu-
cadoorde plafonds of wanden, houtwerk
al of niet geschilderd, gordijnen enz.
Eerst kort geleden behangen, gestuca-
doorde of geschilderde kamers behan-
dele men de eerste weken niet, omdat
hier het gevaar van vlekken wèl bestaat.
Alvorens te spuiten brengen we onze
gelakte en gepolitoerde meubelen, schil
derijen, spiegels en alles, wat we niet
met DDT In contact willen hebben, In het
midden van de kamer en bedekken dit,
eventueel uit een oogpunt van veiligheid,
met een paar lakens. Levensmiddelen
worden vanzelfsprekend goed opgebor
gen en om brandgevaar tijdens het spui
ten, door morsen, te voorkomen (kero
sine is een verbinding, verwant met pe
troleum) doven we vuren, theelichtjes
enz. gedurende de behandeling. Wan
neer een druppel oplossing in een stop
contact of tussen een lampfittingj zou
komen, bestaat gevaar voor kortsluiting.
Wij spuiten dus niet te dicht bij electri-
sche contacten of bedekken deze altijd op
een of andere manier. Op glas en spie
gelruiten blijft DDT altijd als een zeer
zichtbare laag achter, daarom worden
ze nooit bespoten.
De techniek van een bespuiting is heel
eenvoudig. We heben gekocht een 3 %-
oplossing, d.w.z. dat we dus over 30 gr.
DDT per liter oplosmiddel beschikken.
Een goed resultaat, dat maanden lang
werkzaam blijft bereikt men door het
aanbrengen van 1 gr. per Ma. opper
vlak. Als regel zullen we dus, alvorens
te beginnen, een schatting maken om
trent de benodigde hoeveelheid, door na
te gaan, hoe groot het oppervlak is,
waarop de te vernietigen, insecten als
regel zitten. We nemen ons voor op druk
RADIOREDE VAN DE PRINSES
REGENTES.
De Prinses-Regentes, H. K. H. Prinses
Juliana ‘zal zich als ere-voorzitster van
de Nederlandse afdeling van de „United
Nations Appeal for Children” (U.N.A.C.)
in een radiorede richten tot het Neder
landse volk. Deze rede wordt gehouden
hedenavond, 25 Mei, te 20.05 uur.
De pas opgerichte N.W.P. stelt zich ten
doel alle bonafide paranormaal begaaf
den (magnetiseurs, wichelroedelopers,
helderzienden enz.) te verenigen, ter
bescherming van het publiek tegen on
deskundig uitoefenen der genoemde be
roepen.
De adressering van de post, bestemd
voor bataljon „Friesland" op en na 1
Juni a.s. vanuit Nederland te verzenden
is als volgt: Rang. Naam en voorletter.
LegernummerCIc. I - 9 R.I. Bat.
„Friesland’.’, Aan boord „Slbajak".
Een zwarte ooievaar is waargenomen in
het Nationale Park De Hoge Veluwe. Het
Is ruim 300 jaar geleden, dat de zwarte
ooievaar in ons land verblijf hield. Mo-
gelljk is dit exemplaar uit een dieren
park ontvlucht.
Het dure brood. In de provincie Gronin
gen, Friesland en Drenthe werd tegen 36
Bolswartls Nieuwsblad
31”
r
