UNAC
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
De krachtsinspanning
der Verenigde Volkeren
R
lat'
00000000000000
No. 42
Vrijdag 4 Juni 1948
44e Jaargang
Streekblad voor Weit» en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J, O SIN GA Bolsward
a.
b.
c.
stellen van scheepsruimte
I d.
111)0
ten goede van hongerende
geheel Indonesië of in de
feiten blijven. Een
hoop op een verbe-
Dus giet de kruk wol lang to wetter,
Mar rekket yn it ein to pletter.
'^eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij rooruitbetf ling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 8792Ö
tering in de betrekkingen tussen de Ver.
Staten en Rusland zouden geven, zou
zijn het feit, dat beide landen voort
gaan min of meer één lijn te trekken
in de
nog slechts melkpoe- 00000000000000
fan Gysbert Japiks
UJest-Duitsland,
waarover nu al vele weken overlegd
wordt. In Frankrijk zelf heeft de Gaulle
zich fel verzet tegen de z.i. al te grote
toegevendheid der Franse regering in
zake het beheer van het Roergebied
enz., maar men doet beter eerst de vol
ledige regeling af te wachten voor er
een oordeel over te vellen. Intussen
mag niet onvermeld blijven, dat er in
Duitsland nog altijd gevaren sluimeren,
de raadsverkiezingen in de Amerikaan
se zóne toonden dat aan, de nationale
Beierse partij die alles behalve vrij is
van nazi-invloeden kreeg al weer 15.6
pet. der stemmen. De soc. dem. hadden
aftreden? Ver. Staten en Rusland trekken uit, doch onthielden zich van sttmmen,
één lijn in Palestijnse kwestie. Krijgt graaf
Bernadotte een kans? De positie van West-
Duitsland. De ontevredenheid stijgt
Staten, Frankrijk en de Benelux schij
nen het geleidelijk wel eens te worden
over de positie van
aantal kinderen, dat in zulk een nood
verkeert, dat hun kans in het leven te
blijven, twijfelachtig is.
b. I.C.E.F. dat niet meer kan doen met
de thans beschikbare fondsen, dan een
zeer klein gedeelte helpen. Bij een aantal
van naar schatting 30.000.000 Europese
Palestijnse kwestie.
Maar ook de houding van Engeland ten
opzichte van die kwestie is geleidelijk
meer die van de Amerikanen en Russen
genaderd. Het was zelfs een Engels
voorstel dat, nadat een Amerikaans
Russisch was verworpen, tenslotte in de
Veiligheidsraad een meerderheid vond
en waarbij Joden en Arabieren werden
uitgenodigd voor de tijd van 4 weken
een wapenstilstand te sluiten, met ver
bod van wapenleveranties gedurende
die tijd naar beide zijden. De Sovjet-
Unie ging het voorstel niet vergenoeg,
zij wenste de Veiligheidsraad stevig te
doen optreden, terwijl deze er nu slechts
op uit is tijdelijk vrede te scheppen, om
de bemiddelaar der Ver. Naties,
graaf Bernadotte,
irustaat te stellen zijn taak te vervullen.
en massafoarming. By de opbou fan
alles dat bistiet komt it oan op persoan-
lik forantwurdlikheitsgefoel, hwat him
dan fuortset oer it hiele folk.
Yn it neipetear waerd in oantal nijs-
gjirrige, bilangstellende 'fragen steld.
De antwurden bifredigen de hiele
gearkomste.
cember 1947 was i
der voor kinderen voor één maand voor-1
radig. I.C.E.F. voert nu melk aan voor
ongeveer 290.000 Franse kinderen.
f. Griekenland. 1750.000 kinderen
zijn uitgeweken. Troepen van deze kin
deren 'trekken door het land de ver
warring is ontstellend. Ernstige onder
voeding, Engelse ziekte en tuberculose
heersen en grijpen om zich heen onder
de kinderen.
g. Polen. Tuberculose is een ernsti
ge bedreiging voor de jeugd. Het land
heeft de helft van zijn voor-oorlogse vee
stapel verloren. Voedsel-leveranties on
voldoende en sterfte in steden en op het
land schrikbarend.
Denk U eens in, dat hier in Europa stre
ken zijn, waar een kindersterfte van 10
normaal is; dat op enkele plaatsen dit
percentage oploopt tot 40, 80, ja zelfs
100 Streken, waar geen kinderen in
leven blijven. Zij sterven als zuigelin
gen, omdat de moeders geen voedsel
voor hen hebben. Hier moet geholpen
worden!
Byrnes,
de vroegere Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken voorspelt dat, en
Engelse bladen weten zelfs te vertellen
dat Molotoff spoedig als minister van
buitenlanse zaken zal heen gaan en
plaats zal maken voor •Gromyko, de al
reeds vervangen vertegenwoordiger
van de Russen bij de Ver. Naties, die
de Amerikaanse en Britse gevoelighe
den beter kent. De Russen zouden hun
houding tegenover de Marshallhulp
willen wijzigen om er zelf ook van te
kunnen profiteren. Het klinkt haast te i
mooi om waar te zijn, maar zelfs al1
worden de Russen soepeler, dan wil dat
geenszins zeggen dat zij de Oost-Euro- met 31 pet. overigens de leiding, de ka-
pese sts
hebben, wat meer bewegingsvrijheid
zullen gunnen, hoogstens zou men dan
kunnen verwachten, dat ze zich wat te
gemoetkomender tonen in kwesties wel
ke de vroegere geallieerden nog ver
deeld houden en nog geen oplossing
hebben gevonden, voldongen feiten zul
len wel voldongen
der redenen, welke
Adviescommissie monumenten
zorg in Friesland.
Door Gedeputeerde Staten is een com
missie in het leven geroepen, die tot
taak heeft het college van voorlichting
te dienen over de vraag welke kerken
en torens in aanmerking moeten komen
voor restauratie mtt steun van de Pro
vincie.
Smuts toch nog verslagen. De gevolgen
voor Engeland. De schljnverkiezingen In
Tsjecho Slowakije. Zal Molotoff spoedig De Russen spraken echter hun veto niet
terwijl de Ver. Staten voor stemden.
Men hoopt thans dat, nu de drie groot
ste landen het min of meer eens werden
over de direct te nemen maatregelen in
zake de Palestijnse kwestie, Joden en
Arabieren beide water in hun wijn zul
len doen. Als dat niet het geval blijkt,
zal de Veiligheidsraad andere maatre
gelen moeten treffen, maar het staat
nog te bezien, of Londen, Washington
en Moskou het daarover dan ook eens
kunnen worden, in ieder geval hebben
Joden en Arabieren nu de wapenstil
stand aanvaard, zij het onder voor
waarden, die nog grote moeilijkheden
len, is het noodzakelijk, dat in dat op
zicht een selectie wordt toegepast, en
verder moet er een volgorde van urgen
tie vastgesteld worden. In afwachting
van een wettelijke regeling door het
Rijk zal de commissie verder moeten
adviseren over de meest doeltreffende
vorm van toezicht op die monumenten.
7 sjecho-Slowakije
hadden het verwachte verloop. Zij wa
ren slechts een schijnvertoning, de kie
zers werden practisch gedwongen om
de communisten te stemmen en het is
nog een wonder dat het aantal blanco
en ongeldige stemmen plus die van de
niet opgekomen kiezers nog 20 pct. be-
draagt, terwijl de regering eigenlijk had stribjen fan syn organisaesje. Sprekker
hie syn Onderwerp neamd: „De need-
saek fan it Striidboün.”
Utgeande fan in tal arguminten, dy’t Met het oog op de beschikbare midde-
tsjinstanners oanfiere en in skóging
oer de hjoeddeiske situaesje yn Frys-
lan op it gebiet fan cultuer, ünderwiis,
lênbou, hannel en niverheit wiisde Fol-
kertsma yn in kleare, boeijende rede op
de needsaek fan it Striidboün foar
Fryslón, it Nederl. Ryk en de Demo-
kraty, tsjin ’ykskeakeling, nivellearring
I
Miene Gearsit F. N. J.
By P. de Jong oan ’e Langemerkstrjitte
haldde it Boun fan de Frysk-Nasjonale
Jongerein syn Maeije Miene Gearsit,
dêr’t de forslaggen oer it forroune jier
en inkelde ütstellen bihannele waerden.
Yn it plak fan A. Vandamme, dy’t him
net wer biskikber stelde, waerd G. Hee-
ringa fan Ljouwert keazen ta bouns-
skriuwer.
Om’t der de léste tiid in protte to
dwaen west hie oer it Striidboün „Frys-
lón Frij” hie it deistich bistjür de foar-
sitter fan dat Boun E. B. Folkertsma
ütnoege ris in ütiensetting foar de
Jongereinleden to halden oer doel en
Tegen de verwachting in heeft de Ver.
Partij van veldmaarschalk Smuts in
Z.-Afrika bij de verkiezingen de neder
laag geleden en heeft zij de leiding der
zaken moeten afstaan aan de z.g. Her
enigde Partij van Malan. De betekenis
van Smuts nederlaag gaat ver uit boven
die van een binnenlandse kwestie, want-
Engeland beschouwde Z. Afrika als een
nog stevige pijler van zijn wereldrijk,
aan welke een grote rol zou toebcdeeld
worden, als onverhoopt weer een grote
oorlog zou uitbreken. Aan die verwach
ting Van Londen is door de verkiezings
uitslag de bodem ingeslagen, want Ma
lan en zijn partij zijn vóór uittreding
van Zuid-Afrika uit het Britse rijk en
uitroeping van de republiek. Zover is
het echter nog niet, want voor die uit
treding is een meerderheid van twee
derde nodig en daaraan mankeert nog
heel wat. Toch moet het feit dat een
partij welke
anti-Brits
is, thans de zaken in Zuid-Afrika leidt,
een onbehaaglijk gevoel te Londen
wekken, te rneej omdat ook op andere
gebieden Malans politiek volkomen in-
gaat tegen het Engelse streven. Malan
is zoals bekend voor een scherpe schei-
ring tussen de blanke en gekleurde be
volking van Z. Afrika, Smuts en de
Engelsen gingen in deze uit van een
veel verzoenender politiek. Al blijft
Z.-Afrika voorlopig in het Britse Ge-
meenebest, dit schept toch grote span
ningen binnen dit wereldrijk, omdat
Malans rassenpolitiek zich ook richt te
gen bijv, de vrij talrijke Brits-Indiërs in
Z.-Afrika. Reeds éénmaal heeft India
zich over de behandeling der Brits-In-
diërs daar met een klacht tot de Ver.
Naties gewend, met Malan aan het be
wind zullen ook deze tegenstellingen
nog veel scherper worden, wat mis
schien bij het toch al weifelende India
de doorslag zal geven ook uit het Ge
menebest te treden. Zo heeft de uitslag
der Z.-Afrikaanse verkiezingen de zor
gen van Londen aanzienlijk vermeer
derd. Brachten de Z.-Afrikaanse ver
kiezingen een totaal onverwachte uit
slag, die in
In December 1946 stond de Algemene Van het ingezamelde geld mag zo wei
nig mogelijk worden besteed aan admi
nistratiekosten e.d. Door het inschakelen
van vrijwillige medewerkers worden de
ze kosten tot een minimum beperkt. De
kosten van de kleine UNAC-staf te Lake
Success worden geheel betaald uit het
budget van de Verenigde Naties, alle
landelijke comité’s werken zoveel moge
lijk met vrijwilligers.
Het ingezamelde bedrag moet practisch
geheel direct ten goede komen aan de
noodlijdende kinderen 1
Wanneer een groot gedeelte van deze
kinderen opgroeit in wanhoop en ellende,
in honger en armoede, in verkommering
en verwaarlozing, wat mogen wij tian
verwachten van de komende wereld? Dat
het een wereld zal zijn waarin achter
docht en haat, afgunst en wrok de bo
ventoon zullen voeren. Dat het een we
reld zal zijn van strijd!
De kinderen, die nu in nood verkeren,
zijn niet schuldig aan deze ellende. Het
heeft geen zin de schuldvraag te stellen.
Die vraag noch het antwoord er op, kan
een oplossing bieden van het probleem.
Maar laten wij ons duidelijk rekenschap
geven van dit onontkoombare feit: Wan
neer wij, die kunnen helpen, niet alles
doen om de grote nood van deze millioe-
nen kinderen te verzachten en zo moge
lijk weg te nemen, dan zijn wij schuldig
aan hun erbarmelijke toestand.
Wij kunnen helpen dan hebben wij
ook de plicht te helpen!
Welk een kans wordt ons hier geboden!
Welk een kans voor alle landen, samen
werkend in de Verenigde Naties, die de
ze actie steunen. Voor de eerste keer in
de geschiedenis handelen wij als wereld
burger. En met dit grootse doel: milll-
oenen kinderen, die nood lijden en ver
hongeren,'te helpen. Millloenen kinderen
te doen voelen, dat de wereld niet alleen
vijandig Is, maar ook liefdevol. Millioe-
nen kinderen vertrouwen te geven, in de
toekomst!
Twintig mlllloen kinderen verhongeren!
Twintig mlllloen kinderen zullen gehol
pen worden ongeacht ras, geloof, na
tionaliteit of politieke richting. Hoe groot
de verdeeldheid ook moge zijn, hierin zal
de wereld één zijn. In het streven naar
de redding van twintig millioen kinderen
die verhongeren.
Voor het eerst in haar geschiedenis doen
de Verenigde Naties een beroep op elke
persoon en vragen om een daad nu
- direct. Het is een poging de vrede op te
de oorlog heeft geleden, en waar de |30Uwen een pOging, waaraan leder-
een kan deelnemen. Het gaat er om at
nood te lenigen) van millioenen kinderen
en van aanstaande en jonge moeders
over de gehele door de oorlog geteister
de wereld, zonder onderscheid van ras,
geloof, nationaliteit of politieke roeping.
Het gaat om voedsel, kleding en medi
sche verzorging. „Geef één dag” voor
de kinderen van deze wereld dat is
de kern van de oproep. Het werk van
één dag of het loon van één dag is de
bijdrage, die Unac vraagt van iedere bur
ger van dit land en van andere landen.
Unac is dus een krachtsinspanning der
volkeren. Onze regering en de regerin
gen van andere landen hechten er hun
volle goedkeuring aan, maar het zijn de
burgers der verschillende landen, die de
actie moeten voeren.
Mr. Chester Bowles sprak op 12 Febr.
1948: „Als voorzitter van United Nations
Appeal for Children heb Ik zes Europese
landen bezocht: Frankrijk, Italië, Tsjecho-
slowakije, Hongarije, Polen en Enge
land.
Ik zou willen dat een grote commissie
van burgers van alle landen het droevige
schouwspel konden zien, waarvan ik ge
tuige ben geweest; dat zij met eigen oren
de kreet der kinderen konden horen voor
wie niet genoeg voedsel te vinden is en
dat zij de stomme bede om hulp In hun
ogen konden zien, die voor mij onverge
felijk is. Ik denk dat zo’n commissie de
schreeuwende koppen uit de kranten en
de luid klinkende radio zbu vergeten en
direct de handen zou ineen slaan om deze
kinderen te redden.”
Het tragisch bewijs, dat deze woorden
geenszins overdreven zijn, wordt gele
verd door vele rapporten met feitenma
teriaal, die zijn uitgebracht en spreken
van:
a. economische achteruitgang in Europa.
Vergadering der Verenigde Naties voor
een groot probleem. Het hulpwerk van
Unrra, dat zoveel mensenlevens had ge
red, liep ten einde. Er moest iets worden
gedaan om de tijd te overbruggen, die
lag tussen dit ogenblik en de tijd, waar
op de getroffen landen met steun van
speciale organen van de Verenigde Na
ties voor zichzelf konden zorgen. De ge
dachten van elk der leden gingen uit naar
de kinderen, die nooit zouden kunnen op
groeien tot gezonde, weldenkende we
reldburgers van de wereld van morgen,
wanneer zij nu niet geholpen werden.
De Noorse afgevaardigde, de heer Aake
Ording, landgenoot van de bekende Dr.
Nansen, de ziel van het hulpwerk na de
eerste wereldoorlog, stelde voor, dat aan
iedereen over de gehele wereld zou wor
den gevraagd één dag loon of salaris ai
te staan voor de hulp aan de noodlij
denden. Dit plan, zo groot en toch zo
eenvoudig in zijn grote menselijkheid,
sprak direct tot de verbeelding van alle
afgevaardigden. De Algemene Vergade
ring nam een resolutie aan waarin vol
ledige instemming met dit plan werd be
tuigd en waarin gevraagd werd het idee
in details uit te werken.
Op 29 Februari 1948 werd de actie voor
de intussen reeds populair geworden
„United Nations Appeal for Childern”.
(UNAC) hier te lande geopend met een
radiotoespraak van de Voorzitter van ’t
Nederlands Comité, Prof. Mr. R. Kranen
burg.
Het Nederlands comité omvat vrijwel alle
schakeringen van onze samenleving.
H.K.H. Prinses Juliana is Ere-Voorzitster
van het comité, In het ere-comité hebben
voorts zitting de Minister-President, de
Ministers van Binnenlandse Zaken, Bui
tenlandse Zaken, Justitie, Onderwijs,
Kunsten) en Wetenschappen en van So
ciale Zaken, de Commissarissen der K
nlngin en Kerkelijke autoriteiten.
Plaatselijke comité’s worden in het yn
hele land opgericht, die zoveel mogelljl'
een afspiegeling zijn van het Nationale
Comité.
De landelijke acties worden door het Na
tionale comité georganiseerd, waarbij d(
medewerking van de deelnemende orga
nisaties wordt ingeroepen.
Het motto, waaronder de campagne ge
voerd wordt, luidt: „Geef één dagl"
Was het comité eerst van mening, da
deze oproep te veel zou vragen van <h
draagkracht van ons volk, dat zelf zwaai
van i
spanning) tussen lonen en prijzen vrl
groot is; de grote weerklank die de p
roep in alle geledingen van het Neder
landse volk heeft gevonden, heeft deze
opvatting gelogenstraft. Uit alle oorden
zijn reeds bijdragen van één dag loon ol
salaris binnen gekomen. Particulieren,
pensioentrekkers, werknemersorganisa
ties, ondernemingen en bedrijven, allen
kwamen met toezeggingen of bijdragen.
Thans wordt een actie gevoerd onder
alle Nederlandse bedrijven. De onderne
mers wordt gevraagd met hun perso
neelsvertegenwoordiging deze drie mo
gelijkheden te overleggen:
het afstaan van één dag loon of sa
laris;
het verrichten van overwerk. Het
daarmee verdiende loon geldt als
bijdrage voor Unac. De werkgever
geeft een'toeslag om het bedrag van
één dag zo mogelijk vol te maken,
hef afstaan van een klein percentage
van het loon gedurende een aantal
weken.
De oproep „Geef één dag” richt zich tot
allen; óók tot de middenstand, de boe
ren, de vrije beroepen.
Unac kan zich slechts bezig houden met
het inzamelen van gelden; de organisa
tie is er niet op ingericht bijdragen in
natura te ontvangen.
Er wordt zoveel mogelijk gewerkt met
vrijwillige medewerkers, zodat practisch
iedere cent, die wordt ingezameld, ten
goede komt van de noodlijdende kinde
ren.
55 wordt ter beschikking gesteld van
het Internationale Kinder Noodfonds (In
ternational Children’s Emergency Fund
ICEF), onder de nadrukkelijke voor
waarde, dat dit geld niet in deviezen kan
worden uitgekeerd. Het zal dus in over
leg met het I.C.E.F. in ons land worden
besteed, bijv, door het tijdelijk opnemen
van noodlijdende kinderen, door het ter
beschikking
enz. enz.
30 komt
kinderen in
West.
15 blijft ter beschikking van Neder
landse kinderen, die hulp behoeven.
kinderen, die In nood verkeren, beschikt
I.C.E.F. slechts over voldoende middelen
om voor 1/10 gedeelte (ongeveer
3.500.000) het programma van extra
voeding gedurende niet meer dan zes
maanden uit te voeren.
c. Hartbrekende tonelen van niet te
voorkomen onrechtvaardigheid. Dikwijls
moet een beslissing genomen worden op
basis van een doktersattest. „Het is
niet genoeg, dat een kind honger heeft,
het moet ook ziek zijn. Zoiets overkomt
je, wanneer je niet genoeg voedsel voor
allen hebt.”
d. Tsjecho-Slowakije. De juist weer
enigszins aangevulde veestapel, waarvan
men vertrouwde dat hij het melkrantsoen
tot ongeveer het normale peil zou terug
brengen, moest worden geslacht. De wei
den zijn kaal en de voedselsituatie is in
bijna alle opzichten critiek.
e. Frankrijk. Ook hier maakte de
droogte een normale oogst onmogelijk.
Afslachting van vee op grote schaak
Melk-tekort critiek; alleen kinderen be
neden vier jaar krijgen wat melk. In De-
staten, die zij vast in hun greep tholieke chr. dem. behaalden 18.5 pet.
en de communisten 10 pet. der stem
men. De soc. dem. verloren vrij belang
rijk, doch de chr. dem. nog veel meer,
de communisten wonnen aanzienlijk. Al
met al zijn deze verkiezingen geen suc
ces voor de bezettingsautoriteiten, de
ontevredenheid der bevolking heeft
zich geuit door de stemmenaanwas der
uiterste partijen.
mogelijk te likwideren. Te meer omdat
dergelijke democratische groeperingen,
welk ook in andere Oost-Europese lan
den, zij het in minder sterke mate, aan
wezig zijn, een nog groter gevaar voor
het communisme zouden vormen, als
Moskou zijn greep op deze staten eens
wat losser maakte. Of daar kans op is?
We betwijfelen het ofschoon de laatste
tijd geruchten lopen, dat de Russen be- kunnen opleveren. “Engeland, de Ver.
reid zouden zijn in de internationale - - -
politiek een wat soepeler houding aan
te nemen.
verwacht, dat zij meer dan 95 pet. der
----stemmen zou Verwerven. Waarschijnlijk
die tengevolge heeft, dat duizenden kin- is middenstand, die anders dan in
deren worden toegevoegd aan ’t enorme I Hongarije, Polen en Roemenië, in Tsje
cho-Slowakije een belangrijke rol
speelt, verantwoordelijk voor een groot
deel van die 20 pet. en men kan er ze
ker van zijn dat nu het communistisch
bewind zijn macht, zij het door een
schijnverkiezing, bevestigd ziet, het niet
zal aarzelen deze middenstand zo snel
Bolswards Nieuwsblad
33
z
BYRNES
I
ooit
it te
