Slun dertuöerculose
is
voor de mens
gevaarlijk
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
II
11 - W*
00000000000000
00000000000000
No. 44
Vrijdag II Juni 1948
44e Jaargang
Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA Boliward
Streekblad voor West
en Zuidwest
35
tegen nieuwe militaire
voorstellen daarte-
■..,O
president Benesj,
die daarmede de verplichting ontgaat
fan Gysbert Japiks
Veiichfjnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbet»ling
Advertentieprijs10 cent per m.m.
Giro 87926
Duitsers
hebben tot nog toe weinig begrip voor
de opvattingen der volken, tegen wie ze
agressie pleegden getoond, ze hebben
zich wel altijd verzet tegen voorstellen
der Westelijke geallieerden, doch nim
mer opbouwende
nale contróle van
een
vertegenwoordigers van Engeland de
ir o gië,
Duitsland, 2. Instelling
constituerende vergadering
West-Duitsland. De militaire gou-
de drie Westelijke bezet-
een
De tuberculose is één der oudste ziek- slaagd, de diverse typen kunstmatig op
ten van mens en dier. Bij mummies uit zogenaamde voedingsbodems te kwe-
het oude Egypte, 33 eeuwen oud, heeft ken en
men tuberculaire afwijkingen waarge- type speciale voorkeur heeft
nomen.
23.5 °/o der schoolkinderen. Ook
van een rund met open uiertuber-
culose, kan een tuberculeuze infectie
ien Dr. de Vries en Dr. van Werkho
ven, schoolartsen in Noordholland, in
dertijd een onderzoek ingesteld naar het
verband tussen het voorkomen van run-
dertuberculose en tuberculose bij
schoolkinderen. En inderdaad konden
zij dit aantonen. Op Texel bijvoorbeeld
reageerden 0.90 °/o der runderen en
5.1 °/o der schoolkinderen. In Sint-
Maarten reageerden 11.7 °/o der runde-
at M A V 1 1 Z"S 1
het drinken van rauwe melk, afkom
stig
culo—, - - - -
de vrouwelijke geslachtsorganen veroorzaken bij de mens. Vooral kinde-
Franse regering
heeft dus in deze haar eisen laten va
ren, die beoogden een politike afschei
ding van het Ruhrgebied, waardoor ze
meende voor altijd gewaarborgd te zijn
ressie der
Duitsers. Men zal moeten afwachten of
ook het Franse pi
regeling zal slikken, deze v
schijnt daarover de beslissing
vallen en
zich fel. Niet alleen de oplossing
de kwestie van het Ruhrgebied is
overigens een van geven en nemen ge
weest, ook op andere punten is er een
compromis tot stand gekomen. Zo heeft
de Benelux
er genoegen mee genomen dat de door
haar verlangde grenswijzigingen ten
nadelcf van Duitsland in dit ontwerp
nog niet vastgelegd werden, d$ch dat
daarover nog zal worden onderhandeld.
Ten deze laten de West-Duitsers geen
onzeker geluid horen, ze voelen voor
die grenscorrecties niets, zomin als voor
de contróle op het Ruhrgebied en zeg
gen dat het gehele besluit niet het re-
sulaat is van een vrijwillige overeen
komst waarbij ook Duitsland aandeel
in de besprekingen had, maar een op
gelegde regeling. Dat klinkt weinig
vriendelijk, en men kon ook niet anders
verwachten want de
De zeslandenconferentie over het lot van West
Duitsland. Instelling van een internationaal
contróle lichaam. Compromis inzake de
kwestie van het Ruhrgebied. De Benelux
nog niet bevredigd. De grote mogendheden
delen de lakens uit. Wederzijds onbegrip
tussen Oost en West. Waarom de Marshall
hulp verminderd? President Benesj treedt
af. De Belgische koningskwestie. Pa
lestina.
zelf wat meer aan zijn economische op
bouw te doen. Nergens is echter nog
van die geneigdheid tot toenadering in
omlijnde vorm gebleken. Wel schijnen
de Russen in hun Duitse bezettingszone
wat soepeler tegen de bevolking op te
treden, maar men wijt dit veelal aan
Russische taktiek om als de Westelij
ke geallieerden een West-Duits sta
tencomplex op federale grondslag op
richten een Oost-Duitse staat te stich
ten gegrond op de eenheidsgedache van
het Duitse rijk, welke op de bevolking
van Duitsland de nodige aantrekkings
kracht zou moeten uitoefenen om haar
de plannen van de Westelijke gealli
eerden te doen saboteren.
De vrede met Duitsland.
Zo ziet men dat 4 jaar na de invasie
de Russen hebben op de herdenkings-
datum gezegd dat die invasie eigenlijk
helemaal niet nodig geweest was, ze
hadden het alleen wel af gekund! en
3 jaar na de bevrijding we nog maar
heel weinig zijn opgeschoten met het
grote vraagstuk van de vrede met
Duitsland. Wat nu voor ons ligt, het
zeslandenplani heeft nog geenszins die
algemene steun en instemming verwor
ven, welke het tot een werkelijke basis
voor de vrede zouden maken. Het enige
voordeel dat het er is, is dat men nu
een plan heeft waarover men eens kan
praten, er worden zekere lijnen gege
ven. Hetgeen natuurlijk ook weer zijn
gevaren meebrengt, omdat men einde
lijk eens niet meer in de ruimte kan
praten, maar zich moet beperken tot het
ontwerp en dus de verschillen van me
ning scherper aan het licht moeten tre-
den. En er is alle kans dat dit laatste
gebeuren zal zowel tussen de Westelijke
geallieerden onderling als met net
Duitse volk en met de Russen. Van het
verdere nieuws vermelden we: het af
treden van
Is 't yn 'e wrSld fornoege earne,
It is op 't fjild, of it is nearne.
hoping van industrie in dit gebied
Duitslands militaire kracht weer ten
goede komt. De
ren zijn daar gevoelig voor. Prof. Ruys
in Amsterdam vond bij tuberculeuze
kinderen onder vijf jaar de meerder
heid besmet door de rundertuberkel-
bacil. Rauwe room van dergelijke melk
is ge^voonlijk sterk besmet.
Het behoeft dan ook geen nader betoog
dat ten aanzien van de bestrijding van
rundertuberculose grote activiteit ge
boden blijft, want het gaat hier, zoals
Ed. Carillon eens uitdrukte in de Fran
se Senaat om de volksgezondheid, om
de gezondheid van onze
d.w.z. om de toekomst.
geven, dat zij verplicht waren de vol
ken, die leden onder Duitse agressie,
langs economische weg vergoedingen
te verstrekken, maar hoe, hebben zij
nimmer duidelijk gemaakt. Nu is de po
sitie der Duitsers moeilijk: zij verkeren
nog in diepe ellende en nood, welke het
hun moeilijk maakt ook aan hun be
rooide huurlieden te denken, te meer
omdat de grote geallieerden,
Engeland en Amerika
die thans ontzaglijke bedragen ten koste
leggen aan bezetting en wederopbouw
van West-Duitsland, eerst daarvan iets
terug willen zien voor er van schade
vergoeding aan de andere huurlieden
iets kan komen. Al mag de Benelux
meepraten, tenslotte delen deze groten
de lakens uit; ook al weer niet geheel
ten onrechte trouwens, omdat ze zulke
enorme bedragen aan West-Duitsland
ten koste leggen en het leeuwendeel der
bezettingslasten moeten dragen, zolang
Duitsland nog militair toezicht nodig
heeft. Al met al zal er van alle partijen,
zowel van de zijde der Ver. Staten en
Engeland, van die der Benelux als van
Duitsland zelve veel goede wil en be
grip voor eikaars moeilijk- en mogelijk
heden nodig zijn om tot een bevredi
gende oplossing te komen. Zelfs En
geland toont nauwelijks voldoende nei
ging om de gevoeligheden van zijn
bondgenoten op het vasteland van
Europa te ontzien. Blijkens uitlatingen
van de hoogste Engelse militaire auto
riteiten in Duitsland streeft men daar
reeds naar een verbroedering met de
Duitsers, welke niet eerder op haar
plaats lijkt, dan nadat deze van hun
goede wil nu eens uitdrukkelijk hebben
blijk gegeven. En ook de houding der
Ver. Staten
wordt in West-Europa nauwelijks be
grepen. Het zou Engeland, Frankrijk
efl de Benelux bijv, al heel wat waard
zijn als de Ver. Staten zich tot militaire
i steun aan de Westelijke Unie ver
plichtten in geval van agressie van een
i andere mogendheid, wat de vrees voor
nieuwe Duitse agressie aanzienlijk min-
i der zou doen worden en de Duitsers zou
kinderen, beletten te speculeren op die vrees en
daardoor soepeler maken. Men weet
eigenlijk nog niet recht wat men aan
de Ver. Staten heeft. Zelfs niet op het
1 gebied van de Marshall-hulp, welke het
I Amerikaanse Huis van Afgevaardigden
II maar ruwweg verminderde. Het is mo
gelijk, zelfs waarschijnlijk dat de Se
naat ditmaal die vermindering onge
daan za' maken, maar het verschijnsel
als zodanig wijst op onberekenbare fac- “le aaarnieae a.e verpiicnung omgaat
toren in de Amerikaanse politiek, welke niekuwce, K^wet te tekenen, welke
zeer nadelig voor Europa kunnen zijn. Tsjecho-Slowakije aan de dictatuur
Er wordt zelfs gezegd dat het Huis van °vfrl.!vert! hernieuwde pogingen in
Afgevaardigden het besluit tot
vermindering van de Marshall-hulp
nam in de mening dat Rusland toena
deringspogingen tot het Westen deed
en Europa daardoor in staat zou zijn,
100 jaar Oostergo.
Een jubileum, dat sterk de aandacht
heeft getrokken van alle watersportlief
hebbers, niet alleen uit Friesland, maar,
getuige het telegram van Prins Berni-
lard, ook uit andere delen van ons
and, was het 100-jarig bestaan van de
koninklijke Zeilvereniging „Ooster
go”. Hoewel de zetel der vereniging
gevestigd is te Leeuwarden, worden
toch reeds sedert een lange reeks van
jaren de jaarvergaderingen en de wed
strijden te Grouw gehouden, het hart
van het waterland. De gebruikelijke
zeiltocht werd gemaakt, waarna een
groot gezelschap deelnam aan het diner
in hotel „Oostergoo”. Telegrammen
met gelukwensen waren binnengeko
men, zoals reeds gemeld van Prins
Bernhard en van de Commissaris der
Koningin Mr. Linthorst Homan. De
Prins deelde mede, dat hij nu wel ver
hinderd was, doch de traditionele zeil
wedstrijden op 3 en 4 Juli hoopte bij te
wonen.
Des Zaterdags is er dan een wedstrijd
van boeiers en Friese jachten en van de
klasse schouwen 4.75 bij 1.42 m. en des
Zondags een wedstrijd voor de gewone
klassen. Er staat verder voor deze bij
zondere gelegenheid heel wat op het
programma, zoals een groot vuurwerk,
verlichting van de oude toren etc. De
Winkeliersvereniging en V.V.V. bieden
de jubilerende vereniging dan een gon-
delvaart aan.
Door velen werd aan het diner het
woord gevoerd. Gedeputeerde Hoog
land die sprak namens de Commissaris
der Koningin, Burgemeester Renken,
Krone, voorzitter van de K.N.Z.V. uit
Amsterdam, van der Sluis, voorz. der
Kon Zellver. Sneek, Mulder voorz zeil-
ver. De Twee Provinciën, Groningen,
België om een verzoening met koning
Leopold tot stand te brengen; het feit,
dat de wapenstilstand in Palestina nog
steeds niet is tot stand gekomen, hoe
wel beitje partijen hun toestemming
er toe gaven.
Hofstra, voorz. Zeilvereniging Sneek, v.
d. Steegh, voorz. zeilver. De Meeuwen,
Leeuwarden; IJselstein namens Lyts
Frisia te Grouw, Ziilstra, Grouwster
Watersportver., Bakker, namens de
zeilver. Frisia te Grouw, de voorzitter
van de zeilver. De Watergeus te Dok-
I kum en de heer K. J. Terpstra van
Grouw namens de feestcommissie.
Er werden niet alleen veel goede woor
den gesproken, doch ook vele stoffelijke
blijken van medeleven werden aange
boden.
Het algemeen bestuur van de
Provinciale demobilisatieraad
van Friesland is onder voorzitterschap
van de Commissaris der Koningin in
vergadering bijeen geweest, waarin
vooral besproken is de ontvangst van
het bataljon Friesland, dat op 4 of 5
Juli in ons land worat terug verwacht.
Op 12 Juli zal te Leeuwarden een alge
mene ontvangstdag worden gehouden.
De data zijn echter nog niet definitief. J
Op de morgen van de 12de Juli zal
dan een rouwdienst worden gehouden
in de Grote Kerk, voor de gevallenen
van het bataljon, bij welke dienst de
familieleden en leden van het bataljon
zijn uitgenodigd.
In de Beurs zal een warme maaltijd
worden gebruikt, waarna de opstelling
op de Zuidersingel volgt, waarvan een
opmars met muziek voorop, naar het
Wilhelminaplein zal plaats hebben.
De Koninklijke militaire kapel zal wor-
den uitgenodigd om mede aanwezig te
zijn op 12 Juli.
i Op het Zaailand zullen de gerepatrieer-
den officieel worden verwelkomd waar-
t bij o.m. de Commissaris der Koningin
als voorzitter van de Provinciale demo-
bilisatieraad hét woord zal voeren.
Hierna zal door allen een rondgang
criscoop met sterk vergrotende lenzen
zichtbaar kunnen maken. Bovendien
moeten wij de bacillen dan eerst nog
op een bepaalde manier kleuren. Het
feit, dat wij in staat zijn de tuberkel
bacillen aan te tonen, betekent een
machig hulpmiddel bij de bestrijding
der tuberculose. Zoals algemeen be
kend mag worden geacht, heeft de
Overheid in ons land altijd een open
oog gehad voor de bestrijding van de
tuberculose onder het rundvee, getuige
de vele en velerlei maatregelen, in de
loop der jaren getroffen. Tot voor kort
was de bestrijding van de tuberculose
onder het rundvee geheel op vrijwilli
ge leest geschoeid. De Overheid gaf
subsidies voor deze bestrijding, maar
niemand was verplicht er aan mee te
doen. Wel was zulks in kleiner ver
band het geval bij verschillende coö
peratieve zuivelfabrieken, die voor hun
leden verplichtend stelden, hun rund
vee jaarlijks op tuberculose te laten on
derzoeken.
Zoals het tot nog toe ging, hield een
groot aantal veehouders zich afzijdig en
wilde van de tuberculosebestrijding
niets weten. Deze remmen dus de totale
bestrijding, want de smetstofversprei-
ders in dergelijke stallen worden niet
tijdig Gpgespoord en verwijderd en kun
nen in de weide of op de markten het
vee van
Zij vormen bovendien een groot gevaar spreiden. De hoestende koe, die regel-
daarbij is gebleken, dat ieder
voor een
Ook bij de huisdieren is deze I bepaalde voedingsbodem. Door die
ziekte reeds lang bekend. De verwek- voorkeur voor een bepaalde voedings-
ker van de tuberculose, de tuberkel- bodem kan men omgekeerd van besmet
bacil, werd in 1882 door Rober Koch materiaal, zoals opgehoest sputum of
ontdekt. Tb. bacillen zijn zo klein, dat melk van een tb. uier ook uitpuzzlen,
wij ze slechts met behulp van een mi- mét welk type bacil men bij. een be-
paald geval van tuberculose bij mens of
dier te maken heeft. Deze onderzoe
kingen zijn van buitengewoon groot be
lang geweest, want zij hebben zeer dui-
ag:
n
arlement de nieuwe
deze week nog
j te zullen
vooral de Gaullisten roeren
van
er
De besluiten der zeslandenconferentie
--- i l t i ui! Ver. Staten, Engeland, Frankrijk en
is aangedrongen, c ave i (jc Benelux te Londen over de toe-
metara Hip grim aano-p.qlntpn D11 i i <i
komst van West-Duitsland zijn thans
gepubliceerd. Overeenstemming is be
reikt over het volgende: 1. Internatio-
het Ruhrgebied door
lichaam, dat is samengesteld uit
V. 8., -Frankrijk, Nederland, België,
Luxemburg en
van een
voor
verneurs van
tingszónes van Duitsland zullen
vergadering bijeenroepen van de ml-
nister-presidenten der Duitse staten in
hun zóne. De minister-presidenten zul
len gemachtigd worden een constitu
erende vergadering voor geheel West-
Duitsland bijeen te roepen, die tot taak
heeft de grondwet voor een toekomstige
West-Duitse regering voor te bereiden.
3. De vorming van een militaire veilig
heidsraad voor de Westelijke zónes van
Duitsland gedurende de periode, dat
Duitsland bezet is. Als de bezetting is
geëindigd, zo zijn de zes landen over
eengekomen, zal in het Westen een
systeem van contróle en toezicht op de
industrie worden gehandhaafd ter
waarborging van de ontwapening en
■4e demilitarisatie. Uit de toelichting
blijkt, dat de instelling van
een internationaal contróle-lichaam
voor het Ruhrgebied niet betekent poli
tieke afscheiding van de rest van Duits
land, het heeft slechts ten doel een eco
nomisch toezicht, dat zorgt voor een
verdeling der producten van dit gebied
over alle landen die samenwerken in
een economisch progtam voor Europa
met inbegrip van West-Duitsland zelf
en ook wil het voorkomen dat de opeen-
matig tbc. bacillen verspreidt, betekent genover gesteld. Vaag hebben zij toege-
ook een groot gevaar voor het veehou- geven, dat zij verplicht_waren de vol-
dersgezin en personeel. Wanneer men
regelmatig in zo’n besmette atmosfeer
verkeert, loopt men de kans, zelf ook
besmet te worden. Afhankelijk van de
sterkte van Uw weerstandsvermogen
zal deze infectie ernstige- of minder
ernstige gevolgen hebben. Het is bewe
zen, dat op het platte land bij de men
sen meer gevallen van longtuberculose
voorkomen dan in de steden of in an
dere bedrijven op het platteland. Prof.
Sigurdsson, een Deens onderzoeker,
heeft op dit gebied sprekende cijfers
verzameld. Hij heeft onder meer 2
groepen van ieder 100 kinderrijke ge
zinnen onderzocht. De ene groep woon
de op boerderijen, waar het vee sterk
besmet was met tuberculose en de an
dere groep op boerderijen, waar geen
enkel rund reageerde op de tuberku-
lineproef. In de groep van de besmette
bedrijven vertoonden 3 °/o der perso-
- nen verschijnselen van longtuberculose.
delijk en overtuigend het grote gevaar jn je groep van reactie-vrije bedrijven
aangetoond van dier-tuberculose voor wag dit slechts 0 3 o/o, Jn ons iand heb-
de mens en omgekeerd van menstuber- I
culose voor het dier. Wanneer is nu een1
rund met tuberculose besmettelijk voor
zijn soortgenoten en de mens? Dat is het
geval, wanneer zo’n rund zogenaamd
„open lijder” is. En onder open lijders
of open vormen verstaan we die run
deren, welke op één of andere manier
tuberkelbacillen naar buiten afscheiden.
Dat kan zijn met opgehoest sputum,
wanneer we met open-longtuberculose
te maken hebben. Bij open uiertubercu-
lose met de melk, bij open niertubercu-
lose met de urine. Bij open-tuberculose
van
met de uitvloeiende afscheiding dier
organen en bij open darmtuberculose
met de ontlasting.
Zijn nu werkelijk die open vormen zo
gevaarlijk? Inderdaad. Voornamelijk
s winters in de stal en speciaal wan
neer er in de stallen een vochtige, be
dompte atmosfeer heerst en onvoldoen
de licht aanwezig is.
Men heeft wel eens aangegeven, dat
een rund met open-longtuberculose
door het hoesten de tuberkel-bacillen
de goedwillenden besmetten, tqt op 3 meter afstand zou kunnen ver-
voor het gezin en personeel van de vee-
houder.
Wij moeten, aldus de heer Dempt in
een radiorede over Üit onderwerp, Ne
derland vrij maken van de rundertu
berculose. Dat eist de volksgezondheid
omdat de rundertuberculose een groot
gevaar vormt voor de mens en voor het -
kind in het bijzonder. Maar het is ook
noodzakelijk voor onze export van vee-
en zuivelproducten. Nederland heeft op
dit gebied door de oorlogsjaren een
achterstand gekregen bij andere landen
en met name bij Denemarken. Tenslotte
is het ook een groot economisch belang
voor de veehouder, dat zijn vee tuher-
culose-vrij is, waardoor een betere
melk- en vleesproductie is gewaar-
borgd. En dit laatste is natuurlijk ook
een landsbelang.
De veehouders in de Provincie Fries
land hebben dit over het algemeen wel
ingezien. Niet alzo hun collega’s in
Utrecht, Zuid- enNoord-Holland, waar
vorige herfst van overheidswege op be
strijding L
die veehouders, die zijn aangesloten bij
een door de minister erkende Prov. Ge
zondheidsdienst.
Omdat de boeren van nature een hekel
aan dwang hebben, wordt wel eens ge
vraagd, wat er nu gebeurt, indien men
weigert lid of aangeslotene te worden
van de Provinciale Gezondheidsdienst,
In dit geval zal er getracht worden, de
weigeraar te overtuigen, dat zijn hou
ding onjuist is. Mocht redelijk overleg
geen succes hebben, .dan staat uiteinde
lijk een procesverbaal te wachten. En
als het gaat zoals op Walcheren (daar
was de verplichte tb. bestrijding reeds
eerder afgekondigd), dan wordt er de
eerste maal een boete opgelegd. De drie
weigeraars kregen tevens de medede
ling, dat, wanneer zij over een maand
nog niet aangesloten waren, hun vee
verbeurd verklaard zou worden. Dat
zijn dus geen halve maatregelen. Maar
een zo uiterst belangrijke zaak als de
totale runder-tb. bestrijding mag niet
het risico lopen, door een enkel onwil
lige te worden getorpeteerd. Hier staan
zulke geweldige belangen op het spel,
dat een zeer kleine onwillige minder
heid tenslotte gedwongen moet kunnen
worden zich over te geven.
Boven meldden we reeds, dat de tu
berculose veroorzaakt wordt door de tu
berkelbacil. Wij hebben te maken met
een drie-tal typen tuberkelbacillen, te
weten: het rundertype, ook wel bovine
tb.bacil genoemd, de tuberkel bacil van
de mens of het humane type en die van
de vogels, het aviaire type. Vooral de
laatste 15 jaren is de graad van be
smettelijkheid van deze typen voor ver
schillende diersoorten en voor de mens
veelvuldig onderzocht. Men is er in ge-
Bolswards Nieuwsblad
z
BENESJ
- - UlAVUl-'
Fornoege genoegelijk.
Nearne nergens.
9