eeuw.
De kortebaandraverijen in Friesland
de vorige
in
Buitenlands
Overzicht
00000000000000
00000000000000
44e Jaargang
No. 46
Vrijdag 18 Juni 1948
Streekblad voor Wet« en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa, A, J. OSINGA
3.
4.
5.
6.
stad
7.
8.
9.
10.
Burma
achten de kans op succes van het com-
Groot nieuws is er op het moment, dat
dit overzicht wordt geschreven, overi
gens niet, al zijn er misschien belangrijke
dingen in aantocht. In
Palestina,
waar de wapenstilstand thans behoorlijk
door beide partijen in acht schijnt te
worden genomen, doet de bemiddelaar,
graaf Bernadotte, moeite, uit deze wa
penstilstand een vrede te voorschijn te
brengen. En dat zal niet zo gemakkelijk
gaan, want de Arabieren zijn nog even
arm zijn, omdat de Ver. Naties dan met
één slag zo’n gezaghebbend orgaan wa
ren geworden dat geen natie ter wereld
het zou wagen haar te weerstaan.
Dat het wantrouwien nog steeds voort
woekert heeft president
Gottwald
thans tot president gekozen is, zullèn
dergelijke maatregelen wel niet lang op
zich laten wachten. Zorg baren ’t Wes
ten ook de steeds duidelijker blijkende
communistische invloeden onder de zelf-
besturende volken in Z.O.-Azië. Zo heeft
de eerste minister van Burma openlijk
verklaard, dat hij zijn land wenst te
oriënteren op Moskou, al staan de buur
landen dan ook onder Westerse invloed.
Britse kenners van
''tischljnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Ik hald dan fêst,
Yn ’t fjild is ’t bést.
Abonnementsprijs r
1.25 per kwartaal bij voorultbettllng
Advertentieprijs10 cent per m m,
Giro 87925
x Bol sward
fan Gysbert Japiks
mie bestond uit een paar zilveren spo
ren.
In 1833 werden paarden toegelaten, die
te Bolsward nog geen zweep gewonnen
hadden en in de andere drie jaren paar
den, die aldaar geen van stadswege aan
geboden prijs hadden behaald
Ook later werd deze bepaling meermalen
gemaakt, terwijl ook op andere wijze
nogal eens paarden werden uitgezon
derd.
Aan één draverij had men in die dagen
in Bolsward blijkbaar niet genoeg, want
in elk der vier bovengenoemde jaren
schreven enige kasteleins aldaar in de
eerste week van September een 2e hard
draverij met paard en chais uit, voor
paarden, die geen Stadsprijs hadden ge
wonnen.
Ook in volgende jaren had een door de
stad Bolsward en een door de kasteleins
uitgeschreven draverij plaats, terwijl op
Aangenomen mag worden, dat de
Bolsward jaarlijks een kortebaandraverij
uitschreef en daarvoor als 1ste prijs een
zilveren zweep of een ander zilveren
voorwerp uitloofde, want, hoewel de
verslagen van de van 1833 en na 1.9."
gehouden draverijen niet zijn opgetc
kend, lezen wij, dat in elk der jaren .1833.
1834, 1835 en 1836 door de stad Bols
ward een draverij werd uitgeschreven.
Als prijs is in 1833 ’n met zilver gemon
teerde zweep uitgeloofd en in de nndor
drie jaren een zilveren tafeltabaksdoo
en dito komfoor, terwijl in 1836 de pre
In de eerste omloop vielen Wilhel
mina, Snel en Friso na 3 ritten af
en Freule en no. 10 na twee, Snel
won geen rit van hiar tegenpartij,
doch zij liepen één kamprit. Zui-
dermerrie klopte in de 2de omloop
in 3 ritten Nette, 'f Haasje, in 2
Tabor II en Radboud in 2 no. 9.
In de 3de en in de 4de omloop wer
den door Zuidermerrie respectie
velijk geslagen ’t Haasje en Rad-
boud, beide in 2 ritten.
De prijs van f 150— werd dus be
haald door Zuidermirrie en het ca
deau van f 25.door Radboud.
Nette, Wilhelmina, ’f Haasje en niet
te vergeten Tabor I waren in die
tijd zeer bekende dravers. De na
men Kramer, Age Vitteveen, Sake Wit-
teveen, Jan Koster, Wiebe de Boer, Abe
Siderius, Gj. de With, klinken ook nu
nog de coursebezoeiers zeker bekend in
de oren. Goed bloed verloochent zich
niet: Klaas en Pier Kramer, Marten, Jo
hannes en Abe Siderius hebben de voet
sporen van hun vader, grootvader of oom
gedrukt 'en met succes. Ook N. Koster,
de zoon van Jan Kester, vooraanstaand
trainer en rijder in Denemarken, moge
met ere worden geioemd.
Een naam, die ook nu nog een goede
klank heeft, vinden rve enige malen ver
meld, n.l. die van Klaas Schat, jarenlang
handicapper en starter en thans nog de
laatstgenoemde functie vervullende. Met
Jonker, een zwarte ruin, behaalde hij o.a.
in 1888 onder de man een prijs van
f 100.—.
Bestonden de prijzen aanvankelijk, zoals
reeds gezegd, uit zilveren voorwerpen, iri
1872, bij de tweede draverij op 2 Sep
tember, wordt voor let eerst melding ge
maakt van geldprljzm. De prijs van f 140
viel toen ten deel aan de pikeur Pieter
J. de Boer van Leeiwarden en wel met
een bruine ruin zonder naam.
De laatste draverij, waarvan het verslag
in het bij het Archief van Bolsward be
rustende dossier is opgenomen, is van
1898. In deze draverij behoorde ook tot
de rijders Pier Krimer, die het vorig
jaar, zoals men weet, zijn 50-jarig jubi
leum heeft gevierd.
Werden aanvankeliji afwisselend meest
al draverijen gehouden voor alle paarden
of voor paarden, gespannen voor de
chais, dan wel ultshitend voor paarden
onder de man gereden, na 1884 waren
Van twee koningskinderen. Zal de wa
penstilstand tot vrede leiden? Rusland wil
ook een dudt In het zakje doen. De Ver. Na
ties hebben 'n internationaal machtsapparaat
nodig. Truman zegt zijn mening. Rus
land wil Berlijn voor zich opeisen. De hou
ding van Amerika. De Hongaarse scholen
kwestie. Gottwald president in Tsjecho
Slowakije. Ruslands belangstelling voor het
Oosten.
Truman
dezer dagen nog eens ruiterlijk gezegd
in een verkiezingsredevoering in Califor-
nië; „Laat de Sovjet-Unie haar verlan
gen naar vrede bewijzen door een einde
te maken aan de dwang die zij uitoefent
en aan haar openlijke agressie,” zeide de
president. „Door toedoen van Rusland
blijft de wereld in een periode van sche
merlicht tussen een oörlog, welke tot
zulk een hoge prijs werd gewonnen, en
een vrede, die nog aan onze greep ont
snapt.”
Verschillende economische systemen kon
den, aldus Truman, wel in vrede naast
elkaar leven, maar dan moest niet het
ene systeem vastbesloten zijn het andere
te vernietigen. Amerika zou zich, ter-
wllle van de vrede^ ook in de toekomst
laten gelden. Dat laatste heeft ook de
Amerikaanse bevelhebber in West-Duits-
land nog eens gezegd, naar aanleiding
van de steeds toenemende
Russische pogingen
de Westelijke geallieerden uit Berlijn
weg te werken, „de Ver. Staten blijven
er”, zeide hij kort en krachtig. De Ame
rikaanse en Engelse autoriteiten in W.-
Duitsland gaan intussen voort voorbe
reidingen te treffen voor de uitvoering
van de besluiten van de Londense con
ferentie over de Organisatie van een
West-Duitse regering. Die besluiten
zijn thans aanvaard door de Ver. Staten,
Engeland en de Benelux, de Duitsers zul
len het nog moeten doen en terwijl wij
dit schrijven, strijdt
iel tegen de Joodse staat gekant als toen
ze de oorlog begonnen en die Joodse
staat is er nu eenmaal. Israël Is geboren
in het bloed en de tranen van het Joodse
volk, het lijkt ondenkbaar dat een vrede
niogelljk is zonder de erkenning van
deze staat. Zeer moeilijk lijkt ons dan
ook de vredestaak van Bernadotte, zelfs
al zou hij de steun van alle grote mo
gendheden blijven genieten en dat is
twijfelachtig.
Moskou
dat men tót nog toe angstvallig uit de
rij der waarnemers, welke Bernadotte bij
het handhaven van de wapenstilstand
bijstaan, had geweerd, heeft geëist, dat
ook Russen voor die taak zullen worden
aangewezen. Het is mogelijk dat de Vei
ligheidsraad dit toestaat, omdat de aan
wezigheid van een enkele Rus in Pa
lestina dé andere mogendheden niet zal
verontrusten, maar heel anders zou het
worden als de vrede in Palestina niet
door overleg tot stand kwam en deze
door een internationale macht zou moe
ten worden opgelegd.
Secretaris-gerferaal Lie van de
Ver. Naties
heeft onlangs in een rede nog eens ge
wezen op de noodzakelijkheid dat de
Ver. Naties over een dergelijke macht
beschikten. Maar het idee is nauwelijks
uitvoerbaar, omdat die macht zowel
groeperingen der Westelijke mogendhe
den als der Oostelijke zou moeten om
vatten en de organisatie noch het optre
den ervan mogelijk is zolang onderling
wantrouwen deze groepen verdeelt. En
was dit wantrouwen opgeheven dan zou
er nauwelijks behoefte aan zo’n sterke
het vrijwel uitsluitend draverijen onder
de man, die werden uitgeschreven.
Vanwaar die speciale voorkeur in Bols
ward voor de draverijen onder de man?
Ze is begrijpelijk. Hoe sierlijk ook het
geheel van een Friese draver, gespannen
voor een beugelchais moge zijn, de
concurrentie werd te groot toen de aldus
ingespannen paarden moesten uitkomen
tegen die, gespannen voor de hoge sul-
key. Want al had de sulkey nog geen
gummibanden zoals nu, en was ze veel
zwaarder dan de lichte sulkey’s, die thans
worden gebruikt, voor de beugelchais
was de tijd voorbij en verdween deze
meer en meer van de baan.
De onder het dek gereden dravers kon
den nog jarenlang behoorlijk partij geven
aan de voor een sulkey gespannen paar
den, maar geleidelijk hebben ook zij het
veld moeten ruimen.
Wij hebben gemeend dit artikel ter ver
duidelijking te mogen illustreren met een
drietal tekeningen, naar afbeeldingen van
bekende oude dravers, n.l. „de Snijboon”,
die in pl.m. 1835 een grote naam had
en voor de beugelchais werd gereden;
van „Malle Jan”, die meestal onder de
man werd gereden en ten slotte van
„Oramotiey”, Russische draver van inter
nationale bekendheid omstreeks 1880, ge
reden voor de hoge sulkey.
27 Februari 1838 een harddraverij met
paard en arreslede op het ijs werd ge
houden, waarvoor als prijs een belge-
reide en als premie een hoofdstel be
schikbaar werd gesteld.
Intussen werden af en toe ook harddra
verijen gehouden voor spannen paarden,
gereden voor de beugelchais of wel voor
paarden onder de man gereden.
Zo vinden wij in het meergenoemd dos
sier een kort verslag van een op 24 Aug.
1875 gehouden harddraverij met beugel
chais voor spannen paarden, welke dra
verij werd gewonnen door een span blau
we blesmerries van G. Tuinstra te Worn-
mels. De prijs bestond uit een zilveren
koffievaas.
Op 22 Aug. 1876 kwamen 12 beugel-
chaisen in de baan. De prijs, een voor
werp ter waarde van f 140.werd ge
wonnen door Ynze Jaarsma van Tjerk-
werd met een zwarte ruin en een zwarte
merrie.
De officiële medewerking van het Stads,
bestuur eindigde vermoedelijk in 1845;
in de verslagen der volgende draverijen
welke als prijs in een harddraverij te I komt althans niet meer voor, dat deze
Bidault
in het Franse parlement een moeizame
strijd ze er daar door te krijgen. Hij
doet dit niet van heler harte, ook hij had
graag meer gewild,, maar als man aan
het roer van Frankrijks binnenlandse za
ken weet hij beter dan de Gaulle, die zich
fel tegen de besluiten verzet, dat de Ver.
Staten, noch Engeland verdere conces
sies aan Frankrijk ten koste van Duits
land zullen doen.
Als dit blad verschijnt, zal de beslissing
waarschijnlijk al zijn gevallen, hopelijk
heeft dan de meerderheid van.het parle
ment Bidaults zijde gekozen. Een ver
werping van de besluiten van Londen
zou niet alleen Frankrijk kunnen Isoleren,
maar ook andere West-Europese landen
duur kunnen komen te staan, omdat het
Amerikaanse Congres
er misschien aanleiding in zou kunnen
vinden weer wat meer de handen van
geheel West-Europa af te trekken; die
mogelijkheid hebben we gevoeld, in de
vermindering van de Marshallhulp door
het Huis van Afgevaardigden, welke, ge
lukkig voor het grootste deel door de
Senaat te niet gedaan Is. Frankrijk heeft
thans niet, als voorheen wel het geval
was, de keus tussen twee machtige groe
peringen van bondgenoten, het Westen
of het Oosten. Zich thans tot Rusland
wenden zou betekenen zich overgeven
aan de communisten, en daarvan is het
Franse volk in meerderheid niet gediend.
Zoals elders heeft ook fri Frankrijk bij
grote groepen het optreden van de com
munistische en op Rusland georiënteerde
Hongaarse regering
tegen de katholieke Scholen daar hevige
verontwaardiging verwekt, de Hongaar
se kerkelijke autoriteiten verzetten zich
met hand en tand tegen het besluit der
regering deze inrichtingen tot staatsscho
len te maken, maar zij zullen het wel
niet kunnen verhinderen.
Ook in Tsjecho-Slowakije, waar de com
munist
Ek-konlng Mlchaël van Roemenië en
Prinses Anna van Bourbon-Parma zijn
vorige week In de troonzaal van het ko
ninklijk paleis te Athene door aartsbls-
scltop Damasklnos, de orthodoxe primaat
van Griekenland, In het huwelijk ver
bonden.
De Prinses werd ten huwelijk gegeven
door haar oom, prins Erik van Denemar
ken. Konlng Paul van Griekenland was
de bruidsjonker van ex-koning Mlchaël
die het gala-unlforin van een Roemeense
generaal droeg.
De ouders van de bruid, Prins René en
prinses Marguerite van Bourbon-Parma
wajen niet aanwezig, ofschoon zij er
wel in hebben toegestemd, dat het hu
welijk volgens de orthodoxe ritus plaats
vond. Prinses Anna blijft Rooms-katho-
llek. Griekse waarnemers geloven, dat
de ouders van de 'bruid niet aanwezig
waren omdat zij „onder druk” staan van
prins Xavier van Bourbon-Parma, het
tegenwoordige hoofd van de familie, die
„als pretendent voor de Spaanse troon en
in de behoefte aan steun van het Vati-
caan de oppositie van de Paus tegen het
huwelijk deelt.”
Friesland was van oudsher de provincie
waar voor de paardensport de grootste
belangstelling bestond. De kortebaan-
draverijen waren zeer geliefd en in de
meeste gemeenten werden zij één- of
meermalen per jaar gehouden. Dat is
nu niet meer het geval, integendeel,
kortebaandraverijen worden in Friesland
nog slechts bij hoge uitzondering uit
geschreven.
Het harddraven zat de Friezen in het
bloed en hoewel de aard der draverijen
in de loop der jaren is veranderd, heb
ben zij ook nu nog grote liefhebberij voor
de drafspoort, al gaat deze nu meer uit
naar de lange en de 800 M. baan
Dat Friesland door zijn groot aantal
kortebaandraverijen in de vorige eeuw
voor de paardensport van grote beteke
nis is geweest, behoeft geen npder be
toog.
Men mag gerust aannemen, dat er een
paar eeuwen geleden reeds meer
dere harddraverijen in Friesland
werden gehoudem Meestal was dat
ter gelegenheid van een jaarmarkt
of kermis en dan was gewoonlijk
deze draverij een hoofdnummer op
het programma der feestelijkheden.
Het was/ de heer Mr. L. F. Britzel,
die in „Hippos”, het eertijds zeer
bekende weekblad, gewijd aan de
belangen van de paardenfokkerij
en de paardensport, heel veel we
tenswaardigheden over de korte
baandraverijen in vroeger jaren
aan de vele lezers heeft verteld.
Hij is een verzamelaar van veel,
wat op de drafsport, in het bijzonder
op de korte baan betrekking had, het
geen ons nog eens weer te meer bleek,
toen wij ter inzage kregen een uitge
breide verzameling verslagen van de
draverijen te Bolsward in de loop der
tijden gehouden.
Wij hebben met grote belangstelling van
dit dossier, dat zich in het archief der
gemeente Bolsward bevindt, kennis ge
nomen en het heeft ons aanleiding gege
ven daaruit een uittreksel samen te stel
len, waarvan vermoedelijk meerdere le
zers, ook buiten Friesland, gaarne ken
nis zullen nemen.
Bolsward, dat ook nu nog jaarlijks een
paar draverijen uitschrijft, behoort zeker
mede tot de plaatsen, waar voor de
korte baan grote belangstelling heeft
bestaan. Een belangstelling die tot uiting
kwam in de medewerking van het ge
meentebestuur.
Uit een Gids van de in 1877 te Leeuwar
den gehouden Historische Tentoonstel
ling van Friesland blijkt, dat daar o.a.
waren ingezonden drie zilveren zwepen,
weixe ais prijs in een naruuraverij re i nomi aunans niet meer voor, uat uezt
Bolsward werden gewonnen. Op de oud-1 door het bestuur der stad werden uitge
ste zweep stond het wapen van Bols-schreven.
ward en daaronder S.l’.B 1787. Op di |Men bleef echter doorgaan regelmatig
tweede knop van onderen van een der telken jare een‘of meer harddraverijen
andere zwepen stond „Vrijheid, Gelijk-1 te houden, met uitzondering van het Jaar
held, Broederschap”, en op de onderste 11866, toen wegens het heersen van de
cholera vele kermissen In Friesland niet
doorgingen en vermoedelijk ook die te
Bolsward werd afgelast. De draverijen
werden tot .omstreeks 1885 uitsluitend
gefinancierd door de kasteleins en enige
liefhebbers; daarna hadden de hoofd
draverijen plaats onder leiding van de
Harddraverij-vereniging te Bolsward.
Aangezien In deze eerste kortebaandra
verij van de H.V., welke open stond voor
paarden onder de than gereden, vele na
men van paarden, eigenaren en rijders
voorkomen, die bij de oude coursellef-
hebbers nog in de herinnering' zullen
voortleven, laten wij hier de lijst volgen
van de deelnemers, zomede de uitslag:
Deelnemers na volgorde van loting:
1. Nette, zw. blesruin van K. Kramer
te Wolsum, rijder A. Hettlnga.
2. Wilhelmina, 7 J. br. m. van IJ. J.
Jaarsma te Tjerkwerd, rijder D. J.
Jaarsma.
't Haasje, 11 j. br. m. van Age Wit-
teveen te Rauwerd, rijder Sake
Witteveen.
Freule, zw. m. van Thomas Joustra
te IJtens, rijder H. Oneides.
Tabor II, 12 j. sch.h. van P. Eller-
broek te Hoorn, rijder Jan Koster.
Snel, zw. m. van Yep J. Ypma te
Arum, rijder Wiebe de Qper.
Radboud, 8 j. zw. blesruin van B.
N. Kalma te Beetgum, rijder B. K.
Kalma.
Friso, zw. r. van Auke S. Bloemhof
te Dronrijp, rijder H. Onefdes.
Bruine ruin van Gjalt de With te
Lieve Vrouwen Parochie, rijder Abe
Siderius.
Witte merrie van R. B. de Boer te
Edens, rijder de eigenaar.
Zuidermerrie, zw. m. van Dirk J,
Jaarsma te Koudum, rijder de eige
naar.
11.
(Bovenstaande tekst en cliché’s
werden ons welwillend afgestaan
door de redactie van het weekblad
„Paardensport en Fokkerij”, uitg.
N.V. Publico, Wassenaar, waarvoor
wij op deze plaats gaarne onze er
kentelijkheid uitspreken, Red.)
.Vrijheid, Gelijk-1 te houden, met uitzondering van het jaar
knop: „1795, het eerste jaar der Bataaf
se Vrijheid” en tussen dezë knoppen in;
„verreden te Bolsward den 27 Augustus"
Op de derde zweep stond vermoedelijk
S. Pg. B,, het wapen van Bolsward en
anno 1827.
Op of omstreeks 27 Augustus was, zoalr
ook uit de later' gehouden draverijen
blijkt, de geëigende tijd voor het jaar
lijks volksfeest.
Bolswards Nieuwsblad
De Snijboon
ORINSES ANNA
Mali* Jan
Gremotley
