Martinytoer
00000000000000
00000000000000
door Nederland
No. 47
44e Jaargang
Dinsdag 22 Juni 1948
Streekblad voor West-
Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
e n
OSINGA - Bolsward
Fan dé
E. S. de J.
Altyd thus is altyd finzen.
'Zeischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs:
1.25 per kwartaal bij vooruitbet» llng
Advertentieprijs10 cent per m m.
Giro 87920
Christiansen, de vroegere „Wehrmachts-
befehlshaber in den Niederlanden" zal
vermoedelijk Woensdag 21 Juli voor het
bijzonder gerechtshof te Arnhem terecht
staan.
De jeugdherberg „Doevenbree” te Nij-
verdal zal nog deze zomer weer open
gesteld worden voor de trekkers. Na
eerst door de Duitsers gebruikt te zijn,
werd het gebouw na de bevrljding benut
voor het onderbrengen van gezinnen.
Gesmokkelde zonnebrillen. De Bergen op
Zoomse recherche heeft enige honderden
zonnebrillen in beslag genomen, die uit
België ons land waren binnen gesmok
keld.
fan Gysbert Japiks
Een „Beechcraft” van de Aero Holland
N.V. is bij het taxiën na de landing op
het vliegveld va n Barcelona, doordat zij
met een oneffenheid van het terrein in
aanraking kwam, beschadigd aan het
landingsgestel.
De Visserij-inspectie krijgt in September
de beschikking over een nieuw schip
voor onderzoekingen op visserijgebied
op de Noordzee.
De Oed. Staten van Zeeland hebben zich
voorlopig accoord verklaard met de
plaatsen voor de Zeeuwse vliegvelden,
n.l. bij Rltthem, in de Van Wijckhuijse-
polder en het luchtvaartterrein Haamste
de.
de merk, b.g. in blauwe stip op it skoft,
De sklep moatte dan noch yn ’e wol sitte
en de lammen meije de sturten noch net
misse.
As de lammen marken wurde, komme
se wer by de sklep yn it lén. Oan it feit
dat de ei de lammen al of net oannimt
kin de merker opmeltsje oft it suvere
kofje is en de lammen yndled by It sklep
hearre.
Ein Juny, blgjln July moatte de fluezen
wol fan alle toukes en rammen keurd
wurde. Der komt dan in labeltsje oan It
flues mei de namme en stamboeknümer
der op. Deselde gegevens komme ek oan
in labeltsje oan de sek, der’t it flues yn
komt. It flues fan In touke moat b.g. 9
poun wêze, is it dat net, dan moat it
flues wol It oare jier wer opstjürd wur
de. Hat it flues it goede gewicht (by
rammen moat it 10 poun wêze), dan is
men der mei ienkear öf. As de kwaliteit
fan de wol net foldocht, moat it touke op
exterieur keurd wurde.
Dit moat dan hjerstmis en de lammen
wurde meiiens foarlopich keurd en de
1 i/2-jierrige definityf. Wurde se opnom-
men, dan krije se in stamboeknömer.
Tagelyk wurde by dizze roungong (yn
Septimber) de preferintkeuring foar ram
men en de preemjekeuring hélden mei it
each op ’e öfstamming.
It Teksels Skieppestamboek yn Fryslén
is oansletten by it Centrael bureau foar
Skieppefokkerij, dy’t de ienheit bifoarde.
ret ek mei it each op de stamboeken yn
oare provinsjes yn foktechnyske en ad
ministrative saken. Fan ’t hjerst gil yn
de twadde helte fan Septimber op de
fémerk to Ljouwert in skieppefokdei hél
den wurde. It drokste greidboerswurk is
dan birêdden, ik soe sizze, hwa’t niget
hat oan de skieppefokkerij moast der al
ris hinne.
Eindeliijk. De werkzaamheden van de
Schade-Enquête-Commissies zullen, naar
verwacht wordt, tegen het eind van 1949
beëindigd zijn. Aldus minister Lieftink
in een Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer.
BIJ het redden van een leerling van een
der Leeuwarder scholen, waarvan vele
leerlingen een dagje op Vlieland vertoef
den, is de onderwijzer H. de Vries ver
dronken.
De zegetocht van Admlra, de Weense
profploeg, is gestuit. Het Nederlandse
politie-elftal leverde het knappe staaltje
te Nijmegen met 5-2 te winnen.
Voor de vijfde maal na de bevrijding is
te ’s-Gravenzande een mijn ontploft. Per
soonlijke ofigelukken kwamen niet voor,
doch er werd veel schade aangericht, o.a.
aan de druivenkassen, waarvan vrijwel
geen ruit gespaard is gebleven.
De kruideniersorganisaties hebben zich
in een adres aan de betrokken ministers
er over beklaagd dat de winstmarges
voor de kruideniers te laag zijn.
Een verrassing. Toen de burgemeester
van Amsterdam te New York was, nam
de Amsterdamse Raad het voorstel aan
om voor f 16.000.een nieuwe auto
voor hem te kopen.
Bij de kroningsfeesten zal op de Dam te
Amsterdam een fakkeldans worden uit
gevoerd, waaraan 1000 personen deelne
men.
Minister Mansholt verkreeg het grootlint
van de Kroonorde van België, welke on
derscheiding hem tijdens een noenmaal
in de Belgische ambassade werd over-
i handlgd.
Wegens poging tot moord heeft het Arn
hemse gerechtshof de 33-jarige J. L. uit
Zwolle in hoger beroep opnieuw tot 10
jaar gevangenisstraf veroordeeld. De
vrouw heeft verscheidene malen gepro
beerd haar man met rattengif om het le
ven te brengen.
Bij het baden in de Rijn bij Arnhem is
een 15-jarige jongen uit Velp verdron
ken.
De kermis in Nederweert blijft op de Zon.
dag voor Pinksteren, nu een verzoek van
de vrouwen om met het oog op de
schoonmaak de kermis naar de eerste
Zondag in Juni te verzetten, door de
raad met algemene stemmen is afge
wezen.
Een aantal jongens te Winschoten sta
ken op de kermis aldaar meisjes met
spelden „omdat ze dan zo leuk gilden".
Een hunner is door de politierechter
thans tot f 15 boete subs. 15dagerf hech
tenis veroordeeld.
Te Hollandseveld is de chauffeur E., die
een autoband oppompte, door het sprin
gen van een sluitring zo ernstig gewond,
dat hij spoedig overleed.
Een splinternieuwe fllmprojectleauto is
aan het leger overgedragen. De wagen
is een geschenk van de Haagse afdeling
van de Ned. Bioscoopbond en bestemd
voor de troepen in Indië.
Tot 18 jaar gevangenisstraf met aftrek
heeft het Hoog Militair Gerechtshof te
Batavia veroordeeld mr. D. Duursma, die
tijdens de bezetting te Padang twee Ille
gale groepen aan de Japanners heeft ver
raden.
De graafwerkzaamheden bij de Lobbe
kenstoren te Zevenbergen zijn stopgezet,
aangezien deze geen resultaten hebben
opgeleverd,
Om het opheffen van de woningnood
door middel van het particulier initiatief
te stimuleren, heeft de-gemeenteraad van
Halteren een crediet van f 54000 verleend
voor woningsplitsing.
Luchtpost voor de nieuwe staat Israël
(niet aangetekend) kan tweemaal per
week verzonden worden. De stukken
moeten Dinsdag en Vrijdag ter post be
zorgd zijn.
De Surinaamse Bank behaalde in 1949
een netto winst van f208.835 272.001),
waaruit onveranderd 9 pst. dividend uit
gekeerd wordt.
De Koningin heeft een gift doen toeko
men aan de Unac. Tevens heeft zij een
bedrag geschonken aan de Haagse bond
Vacantiebezigheid voor schoolkinde
ren.
De hulpverleningsdienst, welke o.a. over
gebleven ontplofbaar materiaal op het
eiland Goeree en Overflakkee opzoekt,
heeft onder Stad aan ’t Haringvliet een
grote bom gevonden.
f 119.887.89 opgebracht.
De raad van beheer van de Koninklijke
Vereniging Indisch Instituut heeft beslo-
en een Garoedaprijs 1948 uit te loven
voor de schrijver of schrijfster van het
beste jeugdboek, waarvan het verhaal in
een der overzeese gebiedsdelen speelt.
De heer C. de Roon te Dordrecht Is de
derde Nederlandse televisie-amateur, die
de experimentele televisie-uitzendingen
van Philips heeft ontvangen.
De gemeenteraad van Kampen verleende
aan B. en W. het grootste crediet sinds
onheuglijke tijden, 't Bedroeg f 3.329.000
ten behoeve van het opspuiten van een
groot bouwterrein.
Zweedse poppen. Donderdagmiddag
heeft het Zweedse studentenkoor „Orpheï
Dréngar" op het paleis Soestdijk aan elk
Prinsesje een pop in klederdracht aan
geboden.
de bereider zelf worden bekend gemaakt.
Dan kan hij zien wat er aan zijn .pro
duct mankeert en waardoor.
Hier en daar is de kwaliteit van de ijs-
wagens nog niet zoals het behoort, maar
het is al heel wat beter dan in de oorlog,
toen er gebrek aan materiaal heerste.
Te verbeteren valt er in het vak echter
altijd wel wat. Er zijn bijv, nog steeds
wagens, waarop de naam Can de berei
der van het product niet vermeld staat,
en dat is in strijd met het Consumptie-
ijsbesluit 1934, uitgevaardigd op grond
van de Warenwet. Hier heeft de politie
een taak. Er is meer 'toezicht van de
politie op overtredingen nodig. De ijsco-
man is dus wel gewichtig. Hij heeft heus
wel wat anders aan zijn hoofd dan
enkel het deuntje uit de pick-up of radio
Er kan een politie komen, er kan een
C.C.D. man komen, er is ook hier een
papieren romslomp. En toch is dit alies
nog maar één kant van de zaak. De ijs
strijd wordt ook gevoerd op andere
fronten.Er zijn veel nette mensen die hun
afkeuring uitspreken over het inderdaad
ook onaesthetisch gedoe van de ijslik-
kende „stoeierig aangelegde jongelieden”
(deze benaming is volgens het Alg.
Handelsblad) en die zich ergeren aan ’t
gehang rond de ijscokarren door jong
en oud, die protesteren tegen de snoep-
zucht die hier wordt aangewakkerd, een
snoepzucht die in deze tijd, nu wij de
dubbeltjes weer moeten omkeren al
vorens ze uit te geven, helaas maar al
te veel slachtoffers maakt. Vele ver
standige huismoeders strijden de ijsstrijd
op het thuisfront. Hun strijd Is waarlijk
niet gemakkelijk. Natuurlijk gunneft ze
hukkepuk wel een Ijsje, hetzij op de
verjaringsdag, hetzij bij een hittegolf of
op gen uitstapje. Maar de begeerte tot
ijsjeseterij als gewoonte, zonder dat er
een reden voor is, enkel uit snoepzucht
Een ijscoman vormt in het maatschap
pelijke leven een zeer nuttige schakel.
Als U daar niet van overtuigd is moet
U een lange fietstocht maken, ontzettend
dorst krijgen, nergens uitkomst zien en
dan plotseling een ijscoman ontdekken.
U zult hem begroeten als een vriend en
redder in nood. Behalve ’n alleszins nut
tig iemand is de ijscoman ook een zeer
gewichtig persoon. Niet alleen omdat
zelfs deftige bladen zoals het Algemeen
Handelsblad gedegen artikels over hem
schrijven, ook niet alleen omdat de hoop
der natie steeds met glundere ogen naar
de witte pet en glanzende bel placht op
te zien,maar vooral omdat ministers en
hoge ambtenaren zich met de ijscoman
bemoeien. Niet dat deze hoge lieden op
straat de bevroren lekkernij staan te
snoepen, maar ze zoeken papieren con
tact.
De ijsverkoper, heeft als zomerse gar
nering van onze straten, n.l. met ’n groot
aantal kwesties te maken. „De Minister
van Economische Zaken, gelet op de ar
tikelen 3 en 4 van de Prijsopdrijvings-
en hamsterwet 1939, heeft goedgevondei
te bepalen...” En daar staat het dan in
de ^Prijzienbeslchifkking Consumptie-ijs
1948”, bij levering aan de uiteindelijke
verbruiker mag f0.10 p. 50 gr. worden
berekend bij levering van eenheden van
250 gram of meer; daar staan nog meer
regelingen, b.v. dat een gearomatiseerde
waterlolly ten hoogste een .stuiver per 25
gram mag kosten, en allerhande be
palingen, ter meerdere glorie van prij-
zencontroleurs en ter meerder verdriet
van de ijsverkopers,
Hoe listig evenwel het cijfernet over de
ijscoman geweven is: er blijkt toch een
lacune in de beschikking te zitten, want
aan de hand van de bepalingen blijkt het
niet mogelijk kwanta Ijs tussen 90 en 250
gram te verkopen. Om daarin te voor
zien heeft toen „de Minister van Econo
mische Zaken gelet op de artikelen 3 e-
4 van de Prijsopdrijvings- en hamster
wet”,... etc. etc. de beschikking per 11
Mei 1948 aangevuld. Maar nu is er wee
een nieuwe prijsregeling op komst wan
sinds 1 Juni valt ijs onder de weelde
belasting, (tot nu toe onder de omzet
belasting). De prijzen zullen wel niet
veranderen maar de kwanta wel. Wam
'tenslotte is het toch de consument, die
het gelag betaalt. Men zal in de toe
komst voor 5 cent slechts 19 gram ijs
krijgen (op het ogenblik is het 22>/2 gr).
De ijshandel is ’n kwestie van grammen.
De man, die per abuis 20 gram zou ver
strekken als het er maar 19 moeten zijn
legt er geld bij. Voor de ijsberelders
wordt de zaak er niet gemakkelijker op,
want het is nu eenmaal technisch zeer
moeilijk ijs af te leveren dat in alle on
derdelen hetzelfde soortelijk gewicht
heeft. Het z.g. „scherpe calculeren" stuit
In dit vak op grote moeilijkheden.
En toch is het oppassen voor de Ijsco
man. Soms komen er grote kerels die
argeloos een Ijsje kopen, maar dan een
miniatuur weegschaaltje voor de dag
halen en het gekochte glaciale product
nauwkeurig wegen. ,Wëe, de ijscoman
die het volle gewicht niet geeft, hem
wacht een Ijselijk lot.
Toch zijn er ook lichtpunten In het be
staan des Ijscomans. Een mooi ding is
b.v. dat de O'ndervakgroep ConSumptie.
ijsberelders er in geslaagd is melk voor
het product beschikbaar te krijgen, maar
dat is minder dan het lijkt, omdat het te
weinig is. Maar we zijn toch weer een
stap vooruit. Tot nu toe moest de ijsco
man het doen met magere melkpoeder,
opgelost in water.
De biscuit, dat is echtèt nog een tetr
punt. De biscuit voor bekertjes en voor
wafels. Er komt nog niet genoeg Ame
rikaanse bloem binnen. U ziet, dat Mar
shall zelfs met de Nederlandse ijscoman-
nen iets te maken heeft I
Het verstrekken van roomijs zal nog wel
even duren. Vergeet U niet dat er 12%
vet in het vooroorlogse roomijs zat.
Op het ministerie van Economische Za
ken is men bezig nieuwe vestigingseisen
voor te bereiden. Daarmee is men reeds
in een ver gevorderd stadium gekömen.
Op het ogenblik werken we nog met het
Kleinbedrijf van 1941. Vestigingseisen
zijn echter zeer nuttig uit hygiënisch
oogpunt. Ook zou het nuttig zijn de ijs-
bereiders aan een geneeskundig onder
zoek te laten onderwerpen, aldus de
Ondervakgroep. Het is ook voor een leek
wel duidelijk, dat een bacillendrager
noch bereider, noch verkoper mag zijn.
Melk immers is- een zo uiterst gevoelig
product. Vandaar dat de Keuringsdienst
voor waren voor de ijsheerlijkheden
grote belangstelling heeft. Bovendien zal
de Ondervakgroep zelf deze zomer bij
alle bedrijfsgenoten monsters laten trek
ken en he’t resultaat daarvan zal ook aan
de se bisjoen.
it is fansels de fraech oft wy der wol
goed oan dogge. Ek al sil de skieppe-
hélderlj nea haedsaek wurde, it is dochs
goed, dat wy dit ünderdiel dochs it folie
gerak jowe. It Fryske skiep hat net mear
de bltsjutting fan foarhinne. As molk-
sklep wurdt it hjlr en der noch 'hélden,
mar It -tal giet hurd efterüt, lyk as ek
dat fan de Ingelske, dy’t géns boeren lang
oanhélden ha, en hjlr en der noch wol
oanhélde om de wol. Mar alles hwat de
skleppeklok tsjintwurdich yn Fryslén
slacht, aerdet nel lt Tekselse ras.
it Tekselse skiep sa’t wy dat nou kenne
is in krusing fan it élde eilanner ras mei
Ingelske rassen en hat in soad op de
oare rassen foar. lt is gau driftlch en
eand, kriget as touke meastal len en
letter hast altyd twa fikse lammen. It
hat in goede flues wol, wurdt ridlikgau
fet en hat lekker, fleis.
Bütendat freget it Tekselse skiejj net to
folie gers en kin it him rounom aerdich
oanpasse. Sünt jierren wurdt der al mei
fokt en it yn 1922 foar dit ras ynrjochte
Teksels skieppestamboek yn Fryslén,
ünderbrocht yn it Lénbouhüs to Ljou
wert, hie forline jier al 257 leden, ek al
koe dit sifer noch folie heger fansels.
Men kin it fan tinken wol ha, dat de ad-
ministraesje fan in skieppestamboek nel
sa ienféldich is as by de kij. Yn ’e hjerst
as de raem by de skiep komt, krije de
leden dekkaerten, dy’t foar Jannewaris
wer by it stamboek ynlevere wurde
moatte. As der lammen komme, moat de
boer dit yn in boekje byhélde. De stam-
boeknümers fan ’e raem en ei en it tal
lammen moat opjown wurde. Ek oft it
eijen of rammen binne en ek de deade
lammen moatte neamd wurde.
Mids AjVil komme de mannen fan it
stamboek to sjen. De éi en de lammen,
dy’t der by hearre krije allegearre itsel-
of zucht naar grootdoenerij, is voor vele
moeders ’n dagelijkse last. Wanneer de
jeugd op dit punt niet correct wordï op
gevoed, wanneer men zwakheid toont
en toegeeft, is het gevaar voor tyranie
van de aan ijsjes verslaafde jeugd niet
uitgesloten. De practijk bewijst helaas,
dat bij een wellicht ontactisch verbod
door de ouders, jeugdige delinquenten
de weg tot moeders beurs weten te
vinden. Zelfs is het voorgekomen dat
bewaarschoolkinderen, die voor een zeer
sympathiek doel enig geld van moeder
meekregen voor de juffrouw, dit kapi
taaltje versnoepten bij de ijscoman.
Hier dreigen morele gevaren, die men
niet te gering moet achten. Alle opvoe
ders hebben hier een taak, ouders, onder
wijzers, jeugdleiders. Wij herinneren ons
uit onze Mulotijd, dat wij het niet moes
ten wagen een ijsje te likken. Werden
we door een der leraren op heterdaad
betrapt, dan was een gang naar de
„zweetkamer” het gevolg. Misschien
vindt U dit thans ouderwets. En toch.
wij zijn ook zonder snoepen groot ge
worden. Wij geloven bovendien dat de
ijscoman zelf hier ook een taak heeft.
Wil hij een zekere goodwill kweken
en dit is ook in zijn eigen belang dan
zal hij moeten proberen mede toe te zien
op eventuele fraude. Dit is natuurlijk een
teer punt. Maar het zou onverantwoor
delijk zijn van dreumesen waarvan men
het niet zou verwachten, zonder meer
een groot geldstuk aan te nemen. Per
soonlijk twijfelen wij niet aan de mede
werking van de heren venters. Liever
zullen ze hun dagelijkse omzet met enige
dubbeltjes zien verlaagd, dan dat zij het
risico wensen te lopen in discredlet te
geraken en hun goede naam te verspe
len.
Er zijn inderdaad vele Ijsproblemen.
Men zou- het heus niet zeggen als men
de ijscoman In zijn domein, het smette
loos witte hokje ziet zitten en glunde
rende jeugd ziet ziet genieten van de
koude tractatle.
En toch is het zo.
Der is op 't heden nochal hwat praet oer
de Regionale Omrop Noard. Seis de ge.
meenterieden blmuoije har der mei. Moat
dy bistean en stlpelearre wurde? Wurdt
hjlr in streekbllang tsjinne? Wy leauwe
lt grif. Dingen dy’t foar de „greate" ra
dio nea of amper to praet komme kin
men foar de regionale geregeldwei bi-
harkje. Sa hat Ir. Keestra der forline wi-
ke in praetsje hélden oer de skieppe-
fokkerij yn Fryslén. Der sille wol net
folie boeren nel harke ha tink, hwant
hwa sit hou jouns om in Ore of sawn yn
'e hüs, as der noch oppere wurde moat,
reakken opmakke of weidloege? Dêrom
like it üs wol aerdich ta mei in wurd-
mannich oer dy Fryske skieppehélderij
to praten.
Skieppeboeren ha wy yn Fryslén net en
dochs is nei Noard-Hollén Fryslén de
provinsje, der’t de measte skiep hélden
wurde. Forline jier Maeije wiene der mei-
inoar yn üs provinsje goed njoggentich
füzen, net mei rekkene dy’t yn it wyld
roune, mar allinne fansels dy’t to boek
stiene, dat is sa likernöch it fyfte part
fan alle skiep yn Nederlén. Op de hün-
dert hektare kultuergroun wurde 33 skiep
hélden, op de hündert hektare greide
sa’n 41. Skiep binne op de Fryske pleats
J meastentiids bysaek, tominsten sa wur-
Het kampioenselftal van B.V.V. gaat zeer
binnenkort een trip door Spanje maken
en zal daar enige wedstrijden spelen.
Tevens neemt deze club aan de Zilveren
Balwedstrijden deel. De Bosschenaren
zijn in 1945 en 1946 winnaar van het
kleinood geweest.
Ds. G. van Dijk is in de ouderdom van
88 jaar te Ommen overleden. Hij was
em. predikant der Ned. Herv. Kerk, vele
jaren president van het provinciaal kerk- i
bestuur van Friesland.
De Rotterdamse recherche heeft een 45-
jarige smid en een 43-jarige koopman
achter slot en grendel gezet. De smid
had kans gezien via de koopman loden,
met goud overtrokken staven, als puur
goud aan de man te brengen.
Uit erkentelijkheid. Op de Woensdag te
Amsterdam gehouden vergadering van
de Maatschappij der Nederlandse Letter
kunde is de dichter A. Roland Holst be
noemd tot erelid.
Sedert enige weken vertoeven twee apen
die uit het Tjlburgse Natuurdierenpark
ontsnapten, in de omliggende bossen. Zij
verwijderden zich niet ver van het Die
renpark, doch komen meermalen door de
honger gekweld, bij de villabewoners in
de omtrek op bezoek, waar zij dan ge
voerd worden.
De vijand. Ook in verschillende dorpen
in het land van Maas en Waal is de co
loradokever gesignaleerd. Er zijn aard
appelvelden waar-duizenden larven zfch
op het aardappelloof hebben vastge
zet.
Koninklijke belangstelling. De Prlnses-
Regentes Juliana, Prins Bernhard en de
Prinsesjes Beatrix, Irene en Margriet zul
len de Olympische Dag bijwonen.
De tapijtensmokkel uit België blijkt meer
en meer een uitgebreid karakter- te heb
ben. Tot nu toe zijn ongeveer 50 perso
nen In verband met deze zaak aan de
tand gevoeld. Naar schatting zijn er dui
zenden tapijten over de grens gebracht
en hoofdzakeMjk naar het Wésten ver
voerd.
De Paascollecte in de bioscopen ten bate
van de stichting Bio-vacantleoord reeft
Bolswards Nieuwsblad
0
Flitsen uit de ijsstrijd
38
Finzen gevangen.
