„EEHS KOMT HET GELUK”
Nieuwe Feuilleton
Buitenlands
Overzicht
Provinciale Kroniek
In hin,
in sin,
en gjin gewin
00000000000000
00000000000000
■Ml
No. 48
44e Jaargang
Vrijdag 25 Juni 1948
Streekblad
voor West»
Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
e n
- Boliward
Red.
1
het recht van Washington er op toe te
zien dat de verstrekte hulp zo doelmatig
mogelijk besteed wordt. Het geldt hier
echter een uitermate tere zaak, omdat bij
dergelijke bemoeiingen ook de binnen
landse politieke verhoudingen een rol
spelen. Tal van landen hebben thans een
stelsel van
geleide economie
dat een ingreep van buiten nauwelijks
verdraagt. Hoe moeilijk het is zo’n stelsel
aan te passen aan verhoudingen in een
ander land ondervindt ook Nederland dat
zich verplicht heeft dusdanige maatrege
len te nemen dat de volledige economi
sche unie met België in het kader van de
Benelux in 1950 verwezenlijkt zal zijn.
Dat betekent dat in 1950 vrije uitwisse
ling van goederen en van de geldswaar
den tussen beide landen mogelijk moet
zijn gemaakt en gezien de huidige ver
houdingen Nederland heeft bijv, enor
me schulden aan België lijkt dat een
zeer zware kluif. Om deze te verteren
heeft ons land en hebben alle andere
landen, die met dergelijke moeilijkheden
zitten, in de eerste plaats nodig een
vreedzame ontwikkeling der dingen in
Europa.
fan Gysbert Japiks
Wij twijfelen niet of dit verhaal zal bij
onze lezers zeer in de snjaak vallen. Het
is niet alleen spannend, maar ook zeer
menselijk met tragische momenten. Ook
de humor ontbreekt niet. Het verhaal
speelt ongeveer ruim tien jaar geleden,
toen allerwege de werkloosheid heerste.
In ons volgend nummer vindt U het
begin.
groter welvaart aan deze Aziatische vol
ken, het beste middel om er het commu
nisme te bestrijden. Dat de Engelse ko-
ning de titel „Keizer van India" thans
heeft opgegeven, is overigens een be
wijs hoe los de band wordt tussen En
geland en zijn dominions in dit deel van
de wereld. In
Palestina
is het officiële leger van Israël slaags ge
raakt met de Joodse verzetsorganisatie
ligoen Zwai Leoemi, die een schip met
wapenen wilden ontladen. De officiële
Joodse instanties achtten dit in v strijd
met de wapenstilstandsbepalingen. En zo
zien we thans de Joden verdeeld, terwijl
juist verwacht werd dat de Arabische
landen onderling ruzie zouden krijgen
over de Palestijnse buit. Konlng Abdoel-
lah van Transjordanië reist echter deze
staten af om de onderlinge band hechter
te maken, hij heeft er zelfs een reis naar
zijn aartsvijand de vorst van Saoedi Ara-
blë voor over. Ten slotte: 20 Juli ver
gaderen de landen der Westelijke Unie
weer om te beraadslagen over de ge
meenschappelijke verdediging.
''eischijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De geldzuiverlng in West-Duitsland. Ook
dit heeft met Marshall te maken. Strubbe
lingen met Rusland inzake Berlijn. De
voorstellen van de Ver. Staten. De volledige
economische Unie met België eerst in 1950?
Dit jaar weinig wapens naar West-Europa.
Rusland ook uitdagend in Z.O,-Azië. De
toestand in Palestina.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m
Giro 87926
De Amerikanen
hebben ons dezer dagen blij gemaakt
met de mededeling dat zij dit jaar slechts
zeer kleine hoeveelheden wapens naar
de W.-Eurdpese landen zullen zenden
„alleen een ernstige Europese crisis
waarbij Rusland betrokken zou zijn, zou
verandering in de houding kunnen bren
gen, doch ’t Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken was er van overtuigd
dat de Sovjet-Unle geen directe agressie
tegen enig land fn Europa zou voorbe
reiden gedurende tenminste de zes ko
mende maanden". Het is toch wel heel
ver gekomen met de internationale ver
houdingen, als men de vrede slechts voor
zes maanden verzekerd durft te achten 1
Maar deze Amerikaanse mededeling
schijnt mede Ingegeven door de wens der
regering-Truman,
in deze dagen nu de candidaten voor de
presidentsverkiezingen worden aange
wezen, ook die groep te vriend te hou
den, die zich niet al te veel met de Euro
pese zaken wil bemoeien. Overigens ves
tigen Engelse bladen er de aandacht op
dat Russische agressie zich niet alleen in
Europa behoeft te openbaren. Door mid
del van Moskou’s aanhangers in Z.O.
Azië o.a. daagt het ook daar het Wes
ten uit. In de .afgelopen week kwamen
vele moorden op planters in Malakka
voor, gepleegd door communistische ben
den, en in Engeland .pleit men er voor
dat de landen der Westelijke Unie, wel
ker belangen in het bijzonder bij Z.O.-
Azlë zijn betrokken, door een onbaat
zuchtige politiek in dit gebied inlandse
groeperingen zullen doen ontstaan, wel
ke bereid zouden zijn met het Westen
samen te werken tot het schenken van
besprekingen tussen Russen en andere
geallieerden tot nog toe niets opgele
verd.
aan het bedrijf van de heer v. d. Schuit
te Rottevalle en dat van de heer de Jong
te Siegerswoude. Het is de commissie
gebleken, dat deze en andere eerste klas
fokbedrijven persoonlijk geen behoefte
hebben de markt te Bolsward te bezoe
ken om hun materiaal kwijt te raken.
Deze prachtbedrijven, die enkel dieren
fokken van zeer hoge kwaliteit, hebben
zoveel vraag, dat ze hieraan niet eens
kunnen voldoen. Dat deze bedrijven een
goede naam hebben bewijst bijv. welfc
dat de K.L.M. geregeld duizenden broed-
eieren van het laatstgenoemd bedrijf uit
voert naar Belgrado.
I De verleiding is sterk hier uitvoerig te
vertellen hoe deze bedrijven zijn inge
richt. Misschien komen we hier later nog
nader op terug.
Hier dient alleen te worden opgemerkt,
dat deze fokkers, terwille van de pluim
veeteelt in West- en Zuld-West Fries
land, in beginsel hebben toegezegd met
een zending jonge hennen, fokhanen (en
eventueel ook slachthennen) op de markt
te verschijnen.
Voorts is door de heer Burgemeester van
Bolsward, als voorzitter van de markt-
commissie via diens collega, de Burge
meester van Barneveld, contact gezocht
Dode cijfers?
Laten we eens beginnen met wat cijfers
en wel met de rekening van de provin
cie Friesland over 1946, welke door Ge
deputeerden aan de Staten is aangebo
den. De ontvangstposten bedroegen
f 14.080.383.99, waartegenover als uitga
ven staan f 13.954. Ig6.23. Er is dus een
batig saldo groot f 126.227.76. Zo opper
vlakkig bezien lijkt dit dus niet zo gek,
was het niet, dat in de eerste post een
bedrag was opgenomen gr. f 1.153^18.17
bestaande uit batige saldo’s van vorige
jaren. Hetkomt dus hier op neer, dat van
dit overschot In 1946 is verbruikt een
bedrag van f 1.227.590.41.
Aan de Staten is verder aangeboden de
begroting van het Provinciaal Electric!.
teitsbedrijf over het jaar 1949. Het eind
cijfer van deze begroting is f 6.850.961-48.
De winst, welke het vorig jaar geraamd
was op f365.663.88 is voor 1949 vrij
wat kleiner en begroot op f 17.756.
Nu we toch met cijfers bezig zijn, welke
de Staten onder ogen worden gebracht,
kunnen we ook wel vermelden, dat Ge
deputeerden de Staten hebben voorge
steld een subsidie van 20 der geraam
de kosten voor restauratie van de Deinu-
mer toren, welke kosten f 40.000.moe
ten bedragen, dus een bedrag van f 8000
te verlenen. Het'Rijk zal 50 van de
kosten bijdragen, de gemeente Menaldu-
madeel 10 en als de provincie de ge
vraagde 20 verleent, zal er nog 20
gedekt moeten worden, hetgeen dan zal
dienen te gebeuren door de kerkelijke
gemeente.
Wij blijven bij de cijfers, maar nu van de
proefinventarisatie
voor de oogst van consumptie-aardappe-
len. Deze wordt voor de kleiaardappelen
geschat op 1.266.000 ton, indien er ten-
Nu ons vervolgverhaal „De dorpsdokter
en zijn pleegzoon”, geschreven door de
schrijver van Stille Bouke, vandaag ten
einde loopt, kunnen we reeds ons vol
gende feuilleton aankondigen.
Wij hebben het plaatsingsrecht verwor
ven van een moderne, oorspronkelijke
roman, getiteld:
Roman van ’t eiland Texel,
door HENK VAN HEESWIJK.
met enkele eerste klas fokbedrijven daar
ter plaatse. Ook Jansens eendenbedrijf te
Ermelo (het grootste eendenbedrijf van
Europa, waar 20.000 eenden worden ge
houden) is uitgenodigd op de markt met
een zending vertegenwoordigd te zijn.
Vanzelfsprekend komen ook de kleinere
pluimveefokkers uit eigen omgeving met
hun dieren naar deze markt, die er vol
gens onze eerlijk gemeende overtuiging,
toe kan bijdragen, dat onze pluimveesta-
pel belangrijk wordt herzien, zodat „in
hin”, niet langer enkel „in sin" behoeft
te zijn, maar ook kan.leiden tot „ge
win”.
Het spreekt van zelf, dat ook de konij
nen in ruime sortering op deze markt
aanwezig behoren te zijn, alsmede dui
ven, ganzen, enz.
Ook in de diverse vakbladen zal op deze
pluimveemarkt worden gewezen.
Al met al belooft het nu reeds goed te
worden.
We hopen èn voor het welzijn van de
markt, èn als beloning voor het initiatief
en het vele werk, dat de marktcommissie
in dezen heeft genomen en verricht, bo
venal in het belang van de afnemers, van
harte dat de opzet van deze markt zal
slagen.
Misschien kan deze markt bovendien de
stoot geven tot het stichten van een
groot hoenderbedrijf ergens in eigen om
geving. Wij geloven zeker, dat een der
gelijk bedrijf voldoende „bestaansmoge
lijkheid en bestaansrecht heeft, mits het
modern wordt opgezet en vakkundig ge
leid.
minste geen misoogst komt of een insec
tenplaag, waarvoor echter de kansen
steeds geringer worden. Van de oogst
van zandaardappelen verwacht men
945.000 ton. Deze hoeveelheden moeten
respectievelijk komen van 64000 h.a.
kleigrond en van 65.000 h.a. zandgrond.
Er zijn dit jaar weer meer aardappelen
gepoot dan In de voorafgaande jaren.
Hoe staat het nu met het Nederlandse
verbruik van aardappelen? Men heeft uit
gerekend, dat drie kwart van ons volk
drie kg kleiaardappelen per week eet,
wat neerkomt op een totaal verbruik van
1.170.000 ton. Het resterende kwart van
Nederland eet 3’/2 kg. zandaardappelen
per week, maakt een totaal aan zand
aardappelen van 455.000 ton. Aan klei
en zandaardappelen wordt dus door ons
eigen volk gebruikt 1.625.000 ton. Waar
het totaal van de aardappeloogst wordt
geraamd op 2.211.000 ton, blijft er dus
586.000 ton over voor de export. Er zijn
reeds enkele belangrijke contracten af
gesloten, o.m. met Engeland, maar het
totale overschot is toch nog niet ver
kocht. Waar het kwantum zandaard
appelen wat overblijft het grootst is, is
men in telerskringen van mening, dat
een minimum prijsvaststelling zal moeten
worden gevraagd, omdat men een te
groot aanbod op de binnenlandse markt
vreest.
Nu bevelen ’enkjtle commissies uit de
Stichting voor de Landbouw, welke zich
bezig houden met het zoeken naar mid
delen om de toestand van de kleine boe
renbedrijven te kunnen verbeteren, uit
breiding van de aardappelteelt aan. Daar
bij echter om subsidies te verlenen voor
het coöperatief stomen van aardappelen,
voor het bouwen van silo’s, het coöpera
tief exploiteren Van pootmachines en
rooiers, omdat men de aardappelen wil
opgesteld, maar het Is duidelijk, dat de
beste oplossing een geldzuiverlng op de
zelfde voorwaarden voor geheel Duits-
land*zou zijn. Worden de Russen het
niet met bun -medebezetters eens, dan
zullen de verhoudingen zich te Berlijn
wel het scherpst toespitsen. Ai beweren
de Russen dat deze stad tot hun econo
mische sfeer behoort, de andere gealli
eerden bestrijden dit o.l. terecht en dus
zou men hier 2 geldsoorten naast elkaar
in omloop kunnen krijgen, wat tot de
meest ingewikkelde toestanden aanlei
ding zou geven en natuurlijk tot een ver
scherping van de politieke verhoudingen
ook.. Voor een bevredigende oplossing
zou het doel der Westelijke geallieerden
om West-Dultsland economisch weer zo
te herstellen dat het zich zelf kan be
druipen, verzoend moeten worden met
dat der Russen die
Tün en fjilden to biloaitsjen
Hóf en beammen to biploaitsjen
Dat is wille oer wille bern.
Biloaitsjen bekijken,
ploaitsje plukken.
De geldzuiverlng, thans in West-Duits
land begonnen, is een der belangrijkste
stappen, welke gedaan moeten worden,
om niet alleen dit gebied, maar geheel
W.-Europa op de been te helpen. Nu de
oude marken waardeloos zijn geworden
en de nieuwe slechts in zeer beperkte
mate het zou de bedoeling zijn voor
elke 10 oude marken slechts 1 nieuwe
ter beschikking te stellen, is er inder
daad thans 65 milliard mark in omloop
tegen voor de oorlog 6 milliard, ook dus
een verhouding van 10 1 worden
uitgegeven, zal de gelegenheid zwart te
kopen sterk afnemen.
En men mag ook verwachten, dat goede
ren i o.a. levensmiddelen welke1
producenten tot nog toe achterhielden,
omdat ze deze liever hadden dan geld,
waarvan de waarde twijfelachtig was, in
ruimer mate aan de markt zullen komen.
Dit zal gezondere verhoudingen In W.-
Duitsland zelve scheppen. Bovendien Is.
de geldzuiverlng nodig om het Marshall
plan op West-Dultsland met succes toe
te passen, bij zo ontredderde toestanden
als er tot nog toe op geldgebled beston
den was ddt niet mogelijk. Men weet dat
deze hulp alleen verleend wordt aan lan
den, die de verplichting op zich nemen
hun financiën In gezonde toestand te
brengen en te houden, de eerste stap
in W.-Dultsland daartoe is deze geld-
zulvering.
De Westelijke geallieerden
hopen er op dat de door deze zuivering
verkregen gezonder financiële verhou
dingen in W.-Duitsland zelve de bevol
king er toe zullen brengen hun binnen
landse moeilijkheden zelf met meer Vuur
te lijf te gaan, terwijl de Marshallhulp
dan de rest kan doen. Gaat het in die
richting dan zal deze bevolking ook meer
vertrouwen krijgen in de politieke plan
nen, welke de Westelijke geallieerden
met W.-Duitsland hebben de Franse
nationale vergadering heeft die tenslot
te, zij het met de geringe meerderheid
van 8 stemmen, goedgekeurd en zal
men een heel eind zijn opgeschoten. De
geldzuiverlng is de basis van dit alles en
dus zo belangrijk dat Engeland en de
Ver. Staten er een definitieve breuk met
de Russen op gewaagd hebben. Of die er
werkelijk zal komen, is, terwijl wij dit
schrijven, nog niet duidelijk, al hebben
In onze „wiere wurden” hebben we ver
leden jaar zelfs tot tweemaal toe gesug
gereerd: „in hin is in sin, mar gjin ge
win". Zoals alle oude volksgezegden,
bevat ook deze spreuk natuurlijk e^n
kern van waarheid. Maar om op kip-
pegebeid te blijven U herinnert zich
waarschijnlijk ook wel de anecdote van
het oude vrouwtje, dat verwonderd uit
riep: „Alles foroaret, froeger kraeiden de
hoannen, en nou gapje se”, niet besef
fende dat niet het hanengekraai, maar
ze zelf veranderd en inmiddels doof
geworden was. Hoe het ook zij, wij heb
ben welbewust achter de aloude spreuk
een vraagteken gezet.
Wie echter eens rond gaat neuzen op de
boerenerven en in de’kipperennetjes van
dorpsbewoners en stadsmensen, zal tot
de ontdekking komen, dat het kippen-
materiaal niet altijd de toets der critiek
kan doorstaan. De pluimveestapel die in
de oorlog wegens voedselschaarste, en I
behoefte aan vlees voor een groot deel
is afgeslacht en zeer heeft geleden, hee.t
zich nog niet geheel hersteld.
Te betreuren is het verder, dat bij het
opnieuw aanschaffen van een toom kip
pen niet altijd de geschiktste dieren zijn
gekozen. Inplaats van goede raskippen
ziet men veelal de goeden niet te na
gesproken een waar kippen-allegaar.
tje. Van individuele contröle op eierpro-
ductie enz. Is bij particuliere pluimvee
houders veelal geen sprake, wanneer
men derhalve gaat fokken met eigen ma
teriaal is het gevaar groot, dat de kwa
liteit der dieren, wat legcapaciteit en
soms ook wat gezondheid betreft, zich
In -dalende lijn beweegt. Zelfs op de be
langrijke factoren, zoals het kiezen van
eeq goede fokhaan, wordt veelal niet
eens gelet. Ook Is het kopen van één
dagskuikens of jonge hennen-uit onbe
kende hoenderparken over hef algemeei.
niet, gewenst. Op verzoek van het hoofd,
bestuur van de V. P. N. heeft ons bin
bijv, advertenties van dergelijke n'
bona-fide zaken, dan ook we! m
gerd.
De kippenvoederpositie heeft mede, dar.
zij Marshall thans een gunstiger aanzie
en vergissen wij ons niet, dan best". t e
in geheel de Zuid-Westhoek van Fries
land een achterstand in de plulmveestam
die men nu zo spoedig mogelijk za'
trachten in te halen.
Wanneer men echter onvolwaardige kip*-
pen houdt, hetzij deze te oud, niet kern
gezond, van minder goed ras of wel van
onvoldoende legcapacitelt zijn, dan blijft
in verhouding het voer te duur en gelie
ve U Inplaats van het geplaatste vr ’ij
teken een uitroepteken achter de hierbo
ven geplaatste kop te lezen.
Bovenstaande wettigt echter wel de In
druk, dat een goede pluimveemarkt voor
Bolsward en wijde omgeving van groot
belang zou kunnen zijn.
De plaatselijke marktcommissie te Bols
ward heeft deze markt met het oog op
de hooiïng, die dan hopelijk zal zijn af
gelopen, bepaald op 8 Juli.
We juichen dit besluit van harte toe.
Niet alleen omdat deze markt leven er
vertier in de stad zal brengen, ook al is
dit na de stille zomerweken natuurlijk
wel gewenst.
Wij spreken onze blijdschap over de te
houden markt vooral uit, omdat de vol
ijverige marktcommissie alles In het
werk zal stellen, deze eerste speciale
pluimveemarkt cachet te geVen en te
doen slagen.
Dat van een dergelijke markt het belang
ook wordt gevoeld, door de plaatselijke
middenstand, bewijst reeds het feit, dat
diverse zakenmensen nu reeds premies
hebben uitgeloofd voor de mooiste to
men, enz. in natura en in de vorm van
medailles.
Belangrijk, zo niet belangrijker is, dat
pluimveevenenigingen het plan van een
te houden pluimveemarkt toejuichen en
daadwerkelijk steun willen verlenen.
Vermoedelijk zal zelfs de Rijksconsulent
voor pluimveeteelt de l.i. J. Mutschleegel
te Groningen in samenwerking met de
heer Stienstra van Drachten, hoofdbe
stuurslid van de V. P. N., de 8e Juli op
de Bolswardse pluimveemarkt in diverse
zaken deskundig advies uitbrengen.
Misschien worden bovendien op de markt
enige demonstraties gegeven.
Wanneer het plan van de marktcommis
sie zal slagen, wordt op de komende
pluimveemarkt! een unieke gelegenheid
geboden, de particuliere pluimveestane'
aan te vullen, te vernieuwen of uit te
breiden, of bijv, door het kopen van een
fokhaan nieuw bloed toe te dienen.
De marktcommissie heeft daartoe reeds
meerdere bezoeken afgelegd bij de be
kendste fokbedrijven in Friesland, b
Oost-Duitsland
In de eerste plaats gebruiken als reser
voir, waaruit ze voor het herstel van mm
eigen, zo geschonden, land putten, is de
Marshallhulp een der redenen geweest
waarom de geallieerden moesten streven
naAr een gezonder geldwezen in West-
Dultsland, ook de anderg landen, welke
deze hulp hebben aanvaard, hebben de
verplichting op zich genomen hun finan
ciën op zuivere basis te brengen. En om
hen zelfs wille, èn om de handel tussen
de geholpen landen onderling te bevor
deren, waardoor zij gaandeweg weer op
eigen benen kunnen staan.
Tot het vastleggen van deze verplich
tingen hebben de
De Russen
hebben zelf inderhaast in hun zóne ook
plannen voor een dergelijke hervorming
Ver. Staten
elk dezer landen afzonderlijk een ver
drag aangeboden, waarover nogal wat te
doen is. Immers dat ontwerp bevatte o.a.
de bepaling, dat de Ver. Staten zouden
mee hebben te beslissen over de waar
dering van ieders munteenheid ten op
zichte van de dollar. Achtten zij bijv, de
huidige waardering van de gulden te
hoog, dan zouden zij invloed kunnen uit
oefenen op een verlaging. Deze herwaar
dering is echter van zo grote betekenis
voor de binnenlandse verhoudingen in
een land, wat betreft lonen en prijzen,
zowel als voor het handelsverkeer met
andere landen, dat tegen deze bepaling
scherp verzet in alle landen is gerezen.
Thans schijnen de Amerikanen bereid
haar te laten vallen, maar er zijn meer
dere) bepalingen, welke een dergelijke
bemoeienis van de Ver. Staten met bin
nenlandse aangelegenheden van een land
beogen, dat tal van landen ze moeilijk
kunnen slikken, al erkennen zij uiteraard
IwloF .1
n
Bolswards Nieuwsblad
3»
TRUMAN
W
