De Tentoonstelling
Friese Kunst
Martinytoer
00000000000000
van
door Nederland
Fan de
00000000000000
No. 55
44e Jaargang
Dinsdag 20 Juli 1948
Streekblad voor West* en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. O SIN GA
Bolsward
faa Gysbert Japiks
een
van
een
Tj. de J.
Ie moanne lang yn It Stêdshüs to sjen
en to blwünderjen fait, sil mannichien
In pear fire fan echt geniet jaen. It mist
net, dat in bulte minsken dizze bisün-
dere gelegenhelt oangripe sille om mei it
wurk fan üs Fryske kunstners yn skilde-
rijert en byldhouwen yn 'e kunde to
kommen.
Soe der ek fiks boerefolk komme, mins-
ken fan it plattelén? Ik hoopje it, och
sal Hwant op it kulturele gebiet is der
rounom in bulte earmoede, mar nei it my
taljket, binammen op it plattelén. En
dat is dochs singelier. Hwant de kunst
stket hoe langer hoe mear syn foarmjo-
wing yn it natuerlik formidden fan it lan.
Net allinnich op it literaire gebiet, d.w.s.
hwat boeken en fersen oarigiet is de
Fryske kunst boerekunst, ek de byldzjen-
de kunst dus skilderijen en byldhouwen
sykje har ünderwurpen dêrre. En net for-
gees. Sil dochs it libben harmonysk üt-
groeije en net stean bliuwe by it mate
riële allinnich, dan leit op it lÊn jit in
great terrein, hwat wachtet op kulturele
Ontginning. Tsientallen jierren hat it boe
refolk him to skoar sette moatten om it
neakene libben. Fan in hierdeboer, dy’t
mei noed en soarch de ein fan syn hier-
jierren oankommen seach, om’t hy net
herschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij rooruitbetrllng
Advertentieprijs10 cent per m m
Giro 87926
waertd forline wike Freed 67 jler. Us
hertllke lokwinsken! De bem hawwe it
net forgetten wol? Red.
H. M. de Koningin heeft voor de 95ste
P C.partij die op 4 Augustus a.s. te Fra-
neker zal worden gehouden, drie grcfte
zilveren medailles als prijs beschikbaar
gesteld.
Te Weert en Sonteren zijn tal van vee
handelaren betrokken bij het smokkelen
van meer dan 150 koeien naar België.
Honderd uitgeweken studenten die zich
op het ogenblik te Parijs bevinden, zul
len in de zomermaanden een werkkamp
te Grljpskerke betrekken.
Meer dan 1000 boogschutters komen
naar de hoofdstad, waar in het Ajax-
stadion ter gelegenheid van het eeuw
feest der Amsterdamse boogSchutters-
verenlging „Concordia" op 25 Juli
schietwedstrijden wordep gehouden.
Minister Van den Brink heeft In de Bos
sche Hallen de grote nationale tentoon
stelling van ambachten en bedrijven in
werking, de Zilveren Schelp genaamd,
officieel geopend.
pleats mei In fikse beammantel, In moai
blsküle apelhöf en In blommetün foar de
flpsters? Hwat smOk wurdt de wente,
hwat eigen wurdt sa’n hiem, hwat In
seldsum plak foar de hjltte slmmermld-
deis as de froulju der sitte to naeljen of
to hoasstopjen, hwat In plak foar de
bern en yn it lere foarjler foar .de keal-
tsjes. As men de hlele del op It gleone
fjild stlen hat to bodzjen, hwat kin In
jounskuljerke by de fruchtbeammen lAns
in hearlike rekreaesje wêze, hwat rüzje
de beammen by It hjerst geselllch as men
de wlete krous üthat en Onder de lampe
de krante trochnoasket. En hearre yn de
neisimmer en de iere hjerst de stallen net
fol to lizzen mei apels en parren 0t eigen
höf?
Och, lit üs boerefolk dochs syn eigen styl
biwarje, syn eigen moais, syn eigen
sfear. In hiel minskelibben wennet men
op sa’n pleats, fakentiids hat de famylje
dêrre al hündert jier libbe. Heit en pake
hawwe dat makke, dat plante, dat for-
oare, men stiet op éldfaersgroun en soe
men dat net yn eare hélde, forbetterje
en moaijer meitsje? Lit dochs it blinken
de bazare-guod yn wenten, dy’t by de
dei libje. Yn it boerehüs heart geef guod.
Solyd, earlik meubilair, nei eigen kar en
model, famyljestikken, moai aid peslein,
sulverwurk mei de hén makke, mei nam-
men fan beide stagen en foarélden. In
famyljebibel mei) dy hearlike kostbere
gravures, mei sulver bislach, hweryn de
aide dierbere nammen. En kin men sokke
wenten net alderkostlikst opsiere mei
echt moaije Fryske kunstwurken dy’t alle
jierren moaijer wurde? If Fryske boere
folk moat himsels wêze en syn eigen
styl hélde of foarmj£ Dan sil it boeré-
libben foar harren seis en foar de bern
wer de folie ynhéld krije, nije tsjoen en
echte rykdom.
voor Bolsward met recht genoemd mag
worden, wordt niet weinig verhoogd;
door de weliswaar kleine, maar dan toch
zeer belangrijke verzameling beeldhouw
werk en snijkunst.
Tjipke Visser van Bergen zond brons en
steen, door kunstenaarshand gevormd
tot „Flamingo”, „Spelende jongen” en
„Biddende vrouw”. Marijke Visser werk
te vooral in eikenhout. Op haar „Eva”
„Offergave” en „Uil” raakt men bijna
niet uitgekeken, terwijl haar „Slapend
kindje” in albast ook zeer de aandacht
trekt.
De grootste belangstelling zal vermoe
delijk uitgaan naar het door zijn zeer
natuurgetrouwe weergave aller bewon
dering afdwingende houtsnijwerk van G.
J. Adema. Vooral zijn „Naaktfiguur”
grenst in dit opzicht aan het volmaakte,
terwijl de kunstenaar in „Prinses Eliza
beth” zijn liefde voor het paard weer
eens tot uitdrukking weet te brengen.
Ook het „Jongenskopje” verdient zeer de
aandacht, tevens ’t overjgens minder be
kende werk van B. Hoffen, n.l. „Meel-
drager” en „Madonna” die boelen door
uitbeeldingskracht.
Resumerende komen we tot de conclu
sie, dat de tentoonstelling veel geeft te
genieten. De zalen en gangen van het
raadhuis blijken bij dit alles een zeer
geschikte expositieruimte.
Bolsward verdient met deze unieke ten
toonstelling nog nimmer waren zo
veel doeken van Friese schilders bijeen
gebracht in de komende weken voor
heel Friesland in het centrum der belang
stelling te staan. Wie niet de moeite
neemt zich enige uren in dit werk te
verdiepen, onthoudt zich zelf daarmee
veel schoons. Cultureel staat de tentoon
stelling op hoog peil.
Fré, o golle goudne fré,
Fré, dy nei üs wolbihagen
Us oerdauget yn üs dagen
Fré, God leave fré, hald sté.
en enkele andere stillevens.
De. ruimte, voor dit artikel beschikbaar,
noch onze deskundigheid in dezen, laten
toe, al deze doeken afzonderlijk te be
oordelen.' Een uurtje, doorgebracht in
dezq zaal, zal een ieder, die enigermate-
gevoel voor kunst heeft, echter een ware
genieting zijn.
Dick Osinga van Sneek en Jensma van
Den Haag exposeren in de Vierschaar.
De eerste vooral blijkt een goed schilder
te zijn, getuige zijn doeken op de
standaards geplaatst Tevens exposeert
hier Germ de Jong, van wie behalve de
crayontekeningen van het „Stadhuis te
Bolsward” en „Kerkinterieur te Hooge-
beintum”, vooral het doek „Sjoerd” over
tuigend is. Hoe frappant is hier de uit
drukking van gelaat en houding, de af
hangende schouders en rustende han
den.
Tevens zijn hier nog een paar kleinere
doeken van Ids Wiersma ondergebracht,
waaronder een copie naar Bisschop.
In de Raadzaal zijn het ten slotte de wer.
ken van wijlen Prof. J. H. Jurres en van
de schilder Germ Westerman, die wor
den geëxposeerd. Belde kunstenaars
hebben een geheel eigen stijl. De Bijbelse
voorstellingen van Prof. Jurres zijn te
recht zeer vermaard. De grote doeken
„Heiwerkers” en „Voorjaar” van Wes
terman, zowel als de kleinere „Jeanne
d’Arc”, „Meisje” en „Paarden”, tonen ’n
verrassende visie, die het oog blijft be
koren.
Valt de ^expositie van tekeningen én
schilderijen zeer te roemen, èn om de
waardevolle werkstukken die zijn inge
zonden, èn om de overzichtelijke en ver
antwoorde manier, waarop ze zijn ge
rangschikt, de waarde van dit kunstge-
beuren, zoals deze tentoonstelling toch
wiste oft hy woj bliuwe moefite en koe,
dy’t fakentiids mear hier, meitsje moast
as der woun waerd, koe men gjln kul
turele bilangstelllng forwachtsje. Fan de
swlerslttende hypteekboer likemln. En
dochs wlene der ‘yn It forline mannlch
boerekeamer, hwer’t mei soarch en
greatskens de peslelnkast en It sulver
blwarre waerd. Sit It Frysk museum net
fol mei dingen, dy’t eartilds yn boere-
opkeamers de greatskens ütmakken fan
de boerlnne?
De materiallstyske en technyske perioade
fan de léste fyftlch jier hat yn dat op-
sicht folie bidoarn. De hurde strlid om
pleats en brea liet de teare blommen
fan kunst en kultuer hast net oan bod
komme. In greate earmoede is nou fa
kentiids to merkbiten hwer’t eartilds
leafde wie foar eigen rykdom en bisit.
Der kin men gjin frede mei hawwe. Nou’t
de materiële grounslach fan it boerelib-
ben, troch in reedlike sosiale posysje,
bistriden is, hat it eigenskip ris to freeg-
jen oft de boeren en har bern wol bi-
seffe, dat in pleats by ütstek in hüs is
om it goed en geryflik, mar ek om it
moai en eigen to meitsjen. Ik kin my bést
bi^ripe, dat in boer alderearst tinkt oan
lan en bisten, oan büthüs en fé. Dat is
in sterke kant fan it boere-aerd en dy
mei net mist wurde. Dat heart earst yn
oarder en der moatte, al den dei wer,
boer en folk efteroan om dit op peil to
hélden. Mar is dêrmei it libben üt? Kin
men fjirtich jier of langer ta mei it molk-
püdtsje en it kontrêleboekje, mei listen
en medaljes fan de fékarring? Is der foar
in boerefamylje gjin fierdere horizon?
Mei it boerehüs, de stjelp of it hüs mei
foarein, net wêze it sieraed fan it lén-
skip? Hwerom lizze noch safolle knappe
pleatsen sa neaken oan dyk en reed?
Wis, de bern moatte earst klean ha, dat
giet foar, mar hwat is moaijer as in
Zondagmorgen is te Scharnegoutum een
ree gezien. Een zeer zeldzame verschij
ning in die omgeving.
De St RadboudstichHng, gevestigd te
Utrecht, zal binnenkort voorbereidingen
treffen tot het vestigen van een medische
faculteit aan de R.K. Universiteit te Nij
megen.
30 personen zijn betrokken bij de dief
stallen, gepleegd bij de A.T.Ó. te En
schedé, waarbij voor duizenden guldens
gestolen werd.
Te Breda en Boxtel is een partij van
20000 sigaretten opgespoord, bij het
transport van Amsterdam naar Bergen
op Zoom ontvreemd. De dieven zijn op
gesloten.
Weer een drieling. Te Terborg is een
drieling geboren. De namen der drie jon
gens zijn Martin, Guus en, Antoon. De
moeder, mevrouw H. Th. A. Keetelaar
Hllbrand en de kinderen maken het uit
stekend.
de tentoonstelling zeer planmdtig is op
gezet en een zekere climax vertoont, ook
al Is deze dan niet te strikt doorgevoerd.
In ieder geval is de opstelling zó, dat het
oog telkens weer wordt geboeid. Hier is
het de zeer persoonlijke stijl van Bouke
van der Sloot, het symbolisch-realisti-
sche doek van Joh. Mulders en het werk
van de organisator van deze expositie,
de kunstschilder P. Hanja van Leeuwar
den, die opvallen en ware schoonheids-
genieting geven, hoewel ook de doeken
van Hoogeveen hier volkomen op haar
plaats zijn, vooral de „Avondstemming”
en „Antieke kom” doen het goed.
Het „Stilleven met vissen” van Hanla
behoort wel tot het beste van deze schil
der, terwijl) de kop „Piebe” eveneens
zeer goed is getekend.
De Burgemeesterskamer^ die alleen Is
gereserveerd voor de scnllder Cor Reln-
sma, geeft een goed Inzicht In diens
werk. De aanwezigheid, van een der-
gelljke verzameling doeken verhoogt de
waarde van de expositie zeer. Wl| zien
hier o.a. de doeken „Ramsdrager”, het
sublieme „Stilleven met krabben”, „Jo
ris”, „Zonnebloemen”, „Indisch meisje”
cultureel gebeuren
de eerste rang
drietal doeken ten toon, waarvan
vooral zijn „Poppen” de aandacht trekt.
Ook zijn in dit zaaltje ondergebracht het
zeer goede schilderij „Stikels’’ van Walta
uit Wijtgaard en enkele doeken van de
heer Vanes, die destijds evacué was te
Bolsward. Van deze laatste noemen we
vooral het kerkinterieur van de Martini
kerk met' zijn frappante speling van licht
en schaduw. z
Van de andere doeken in dit zaaltje noe
men we nog „Simmer” van P. Schoen te
Workum en de fel geschilderde „Dahlia”
van Froonen,
Voor stadgenoten zal deze zaal boven
dien zeer de aandacht trekken door een
interessante verzameling tekeningen ,van
Ids Wiersma, waarop menig hoekje van
oud Bolsward staat uitgebeeld.
n zaal II (grote commissiekamer) wordt
geëxposeerd door Roelof Klein te Haar
lem, wiens schilderwerken „Slapende
Boer”, „Wieders” en de tekening „Dui
venmelker” een zeer persoonlijke stijl
verraden. Hoewel ook het werk van C.
Wassenaar te Leeuwarden, J. Kloek te
Twijzel, Frits Klein te Heerenveen, J.
Planting te Drachten en B. de Boer te
Leeuwarden vermeldenswaard zijn, zijn
iet toch de doeken van Roelof Klein, die
in zeer bijzondere mate de aandacht
trekken. Ook de tafel, waarop tekenin
gen en litho’s van Hemkes en Dijk, biedt
in deze zaal enkele verrassingen.
in de museumkamer wachten nieuwe
verrassingen. AI beschouwende komt
Te Quatrebras is Dinsdag in het land
door melkers een hert waargenomen.
Hetzelfde uit Scharnegoutum?
Dat Is billijk. Naar verluidt, wordt na
gegaan of het mogelijk is, jonggehuw
den een grotere toewijzing textielpunten
te geven dan zij tot nu toe ontvingen.
De soldaten-moeder Hiddink werd ver
oordeeld tot een straf overeenkomstig de
tijd, in voorarrest doorgebracht, maar
mag niet meer bij de gewapende macht
dienen.
Wees voorzichtig. Waarschijnlijk tenge
volge van het eten van vergiftige bos
bessen is Maandagmiddag het 8-jarig
dochtertje van de fam. P. te Woerden
overleden.
Studenten te Delft vierden het lustrum
van hun corps in de ook voor heren ele
gante kleding van zo’n honderd jaar ge
leden.
In Tlel werd de gemoderniseerde jam-
fabrlek van de Mij. „De Betuwe” officieel
door burgemeester Cambler van Nooten
geopend.
Drie giraffen en vier struisvogels werden
in Artis, de Amsterdamse dierentuin, af
geleverd.
Het aantal deelnemers aan de vierdaagse
bedraagt dit jaar 7100 tot-7200. Er zijn
154 groepen met totaal 3000 personen en
4000 indlvlduelen.
De drie directeuren der behangsel-pa-
pierfabrlek Rath en Doo'deheefver wer
den gearresteerd om zich te verantwoor
den voor het smokkelen van behangsel
papier naar België, factuurvervalslng en
deviezensmokkelarij.
Een teleurstelling. De minister van ‘So
ciale Zaken nam de beslissing, dat aan
bouwvakarbeiders geen bijstag op de
vacantlebonnen mag worden verleend.
Het Ned. motorschip Canadas, met een
lading hout op weg van Emden naar
Grangemouth, is in aanvaring geweest
met de bark Eljovi en heeft lichte schade
boven de waterlijn opgelopen.
De Ned. Politiebond heeft besloten zich
niet bij het N.V.V. aan te sluiten.
De Bergse Maas heeft door haar was
verscheidene uiterwaarden onder water
gezet. De bonenteelt dreigt daardoor te
mislukken.
De stichting Pelita, die zich o.m. ten doel
stelt de woningnood der Indische oor
logsslachtoffers te lénigen, heeft te Ede
acht woningen aangekocht.
Dat is fraai. Eerst na de verkiezingen
ontvingen sommige gemeenten ,van het
departement van justitie de opgave van
de personen, die van het kiesrecht waren
uitgesloten.
Te Utrecht werd dezer dagen het 25-
jarig bestaan van het wit-gele kruis on
der grote belangstelling gevierd.
Op de zwarte markt zijn de prijzen van
textielpunten een heel stuk gedaald. Oor
zaak: de komende puntloze periode.
Jan Koetsier heeft met ingang van 1
September 1948 ontslag gevraagd als 2e
dirigent van 't Concertgebouw orkest.
De tentoonstelling van schilderijen, teke
ningen en beeldhouwwerk die tot en met
17 Augustus in het Stadhuis te Bolsward
wordt gehouden (geopend iedere werk
dag van 912, 26 en 710) is sa
mengesteld onder auspiciën van de Frie
se Kunstkring en onder voortreffelijke
leiding van de kunstschilder P. Hanja,
verdient in. meer dan één opzicht de be
langstelling van onze lezers.
Gaarne zouden wij het U willen toeroe
pen: verzuim deze unieke gelegenheid
niet' U met het tagenwoordige Friese
kunstleven te confronteren. Wij willen
U wel verklappen, dat wij al menig uur
tje hebben rondgedoold, in deze schat
kamer van kunstgenot. Toch vermag het
volgende overzicht, dat we voor U sa
menstelden, uit de aard der zaak niet
meer te geven, dan U door een lekenoor
deel enigszins wegwijs te maken. Naast
de voor U onontbeerlijke catalogus, die
bij de ingang verkrijgbaar zal zijn, be
doelt dit artikel niet anders dan U op
Uw tocht door het Stadhuis te gelei
den.
Zo is in de trappenhal Tj. Alkema van
Leeuwarden dan vertegenwoordigd met
een drietal olieverfschilderijen. Op alle
drie zijn schepen afgebeeld, maar hoe
groot is het verschil. De „Botters” geeft
ons een verrassende „tegenlichtopname”,
levendig en toch rustig, bovendien zeer
interessant wegens het eigenaardig ge
zichtsbedrog. Men vergelijke de lengte
van de schepen vanaf rechts en links
en verkrijgt zo een geheel ander beeld, men tot de aangename ontdekking, dat
„Giethoorn” ademt vriendelijke rust,
terwijl „27-2-’42” ons als grote tegen
stelling met voorgenoemde werken ons
het tot zinken brengen van een oorlogs-
boot laat zien. Was het bij „Botters”
alles licht en flonkering, over dit doek
hangt de zwarte schaduw van nacht en
dood en oorlogsspanning.
Op de trap exposeert Jeane Bieruma
Oosting van Beetsterzwaag met de olie
verfschilderijen „Fries landschap” en
„Kotfpnveld" en de litho „Aquarium”.
De eersten, wat hard van kleur, konden
ons niet in dezelfde mate voldoening
schenken als de litho, die in een zeer ge
slaagde fantasie van fraaie vormen en
lijnen het oog wel zeer bekoort.
A. E, Humalda van Eijslnga blijkt zowel
in potloodtekening „Vluchtelingen" als
in de olieverf „Jacoba kannen" een sub
tiel gevoel voor fijne kleurnuancerlngen
te bezitten. De koppen van de drie ge
laten oude mannen zijn in de tekening
goed weergegeven.
P. H. van Asperen blijft met zijn „Wad
denzee” (geplaatst op de gang) geheel
In eigen trant, hij mint het wazige en
heeft een afkeer van schrille kleuren.
Ook zijn „Stilleven" getuigt hiervan, hoe
wel In mindere mate. In „Maashaven”
(zaal I) is deze schilder wel zeer In zijn
element, wij hebben steeds zijn schilde
ren van schepen het meest kunnen waar
deren. Zijn „Pioenrozen” bewijzen ech
ter, dat zijn techniek het ook bij andere
onderwerpen,tot hoogstaande kunst weet
te brengen. Met hoeveel liefde Is bijv,
de oude stoel geschilderd.
S. Kamminga van Berllkum exposeert
vóór op de gang met een drietal olie
verfschilderijen, waarvan „Eangstme”, de
loeiende stier onder de dreigende on-
.weershemel wel het meest opvalt. De
andere twee „Koalslelfjllden” en „Oan
'e Wadsé" zijn van geheel ander genre. De prachtige tentoanstelllng, dy’t in hie-
Men vergelijke eens de luchten, de lichte
blije boven het hel gele koolzaad, de
dreigende boven de Wadden en de on
heilspellende boven de angstige stier.
Stienus Veldkamp van Leeuwarden schil
derde „Giethoorn” en „Avond”. Vooral
de opvatting van dit Giethoorn is inte
ressant, vergeleken met het doek van
Alkema. Hoe vlammend en hel zijn hier
de kleuren.
De bekende kunstschilder Joh. Elzinga
is vertegenwoordigd met de doeken
„Workum" en’„Dorpsstraatje”. Het eer
ste is voor ons gevoel wat onrustig en
kan ons oog niet in dezelfde mate boeien
als het warm geschilderde „Dorps
straatje”.
De werken- van P. v. d. Burg te Hinde-
loopen, resp. „Stadsgezicht” en „In de
Smidse” zijn verrassend goed, vooral het
laatste heeft, wat we zo vaak in schilde
rijen missen, n.l. sfeer.
Het „Damrak” van Deodatius te Hoorn
(Tersch.) is goed van toon en origineel
van opvatting, ook al moet men een rus
tig kwartiertje nemen om dit doek op
zich te laten inwerken. Ook het „Stil
leven” van dezelfde schilder is goed ge
slaagd.
In zaal I stelt S. Dijkstra van Staphorst
Balswards Nieuwsblad
45
Fré vrede; héld sté houdt stand.
