Reacties op NIWIN
De komende hittegolf
Goed
Maar dan reëel I
Fan de
Martinytoer
00000000000000
door Nederland
00000000000000
No. 57
Dinsdag 27 Juli 1948
West* en Zuidwest Friesland
Streekblad voor
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA
- Bolsward
Tj. de J.
fan Gysbert Japiks
Om het arbeidersprobleem In de mijn
streek op te lossen, wordt de mogelijk
heid onderzocht om Italiaanse mijnwer
kers te werk te stellen.
Dr. A. L. Heerma van Vos, Rljksarchlva-
rls In Friesland, Is Zaterdagavond, ter
wijl hij het kegelspel beoefende, plotse
ling tengevolge van een hartverlamming
overleden.
Een bommenwerper van de Nederlandse
Marine luchtvaartdienst vloog op de
oostkust van Schotland tegen een heuvel
te pletter.
Te Rotterdam kan een nieuw carillon
31 Augustus officieel in gebruik worden
genomen.
Het nieuwe handelsaccoord tussen Ne
derland en Frankrijk, dat op 11 Juni In
Parijs geparafeerd werd, Is Dinsdag j.l.
door minister Georges Bldault en minis
ter C. O. W. H. baron van Boetzelaer
van Oosterhout ondertekend.
De heer Hellker te Schiedam kreeg een
prijs in de U.N.O.opstel-wedstrijd en mag
nu een maand gratis naar Amerika om
er het werk van de Verenigde Naties na
der te leren kennen.
De „Noordam” Is onderweg Uit New
York naar Nederland met 57000 Engelse
ponden hulpverleningsgoederen, bestaan
de uit voedsel en kleding voor volwas
senen en kinderen in Nederland.
Ball-polntpennen mogen voor de invul
ling van PTT-formulieren niet gebruikt
worden.
De recherche te Venlo heeft de daders
aangehouden van een brutale overval
Woensdagavond omstreeks twaalf uur
gepleegd op de venter P. Roberts uit Slt-
tard, die bewusteloos werd geslagen en
beroofd.
De tsjinst fan de Rykslénboukonsulint yn
Snits is tsjintwurdich wol bysünder ac-
tyf. En har wurk forriedt in praktysk
ynsjoch, hwat it greidebidriuw yn dizze
hoeke sa nea kend hat. Hja steane mei
beide fuotten op ’e groun en sjogge der
net tsjin op de kou by de hoarnen to
nimmen. Derby is it in great foarrjocht
dat de hiele tsjinst, ünder beding fan Ir.
H. van der Molen, yn har foarljochting
en qmgong boer mei de boeren en Fries
mei de Friezen is. It kin net misse of de
ynfloed fan dit wurkjen sil hjirre tige po
pulair en fruchtber wurde. Alle fragen,
hwer’t de greidboer mei sit, sette hja op
’e hispel en nei in deeglike stüdzje brln-
ge se dy dingen fuort yn de deistige
praktyk. De libbene by de deade, sadat
der gjin üntwyk is en it Qfwaeid praetsje
fan: „Ja, dat is theory”, net mear op
giet. Sa hat dizze tsjinst nou in fikse
buorkerij tusken Wornmels en Easterein
makke ta in proefbidriuw foar it fraech-
stik fan’ de mechanisaesje.
Alle wurk fan de greidboer wurdt der
dien troch masines’en de bidoeling is
derby binammen om oeral dy masines
foar to finen, dy’t foar de boer it meast
praktysk en foardielich binne. De pleats
is likernoch 90 pounsmiet great en heart
natuurlijk over gekankerd worden, maar
U zult het met mij eens zijn, dat dit
zeker niet redelijk is.
Tot slot nog een ding over de cantine-
wagens. Waar rijden zij? Overal. Met ’n
gerust geweten kan ik zeggen, dat ik
ze tot in de meest afgelegen plaatsen ge
zien heb, mits de conditie van de we-
wegen dit toeliet. Toch zal ik U een
staaltje geven, waardoor ook op dit punt
een verkeerde opvatting kan ontstaan.
De cantinewagen van „Ommen” komt
op zekere dag na een zware tocht naar
het Krawangse ’s avonds laat in Batavia
terug. Van onder tot boven onder de
vette rode modder na een week rijden
over de pokdalige wegen in dit gebied.
De bemanning was zwaar vermoeid.
Prompt de volgende morgen komt ’t ver.
zoek van een compagnie, die van buiten
is gekomen en voor het militair hospitaal
wacht om doorgelicht te worden, of de
wagen niet kan komen, want ze stikken
van de dorst. Snel wordt er Ingeladen en
met frisse moed trekt de wagen er weer
op uit. Wilt U de reactie van een der
wachtenden? „Ja, in Batavia, daar rijden
ze wel rond, maar buiten? Ho maart”
Zoudt U dit nog kankeren willen noe
men?
En zo is er nog wel meer op te sommen,
waar zogenaamd over geklaagd zou
kunnen worden. Bedenk dat er 120.000
militairen in de Archipel zijn, die over
gebieden zijn verspreid, waarvan U zich
bijna geen idee kunt vormen. Als U van
Den Haag naar Amsterdam gaat, hebt U
een, „reis” gemaakt. Deze afstand komt
overeen met die van Batavia naar Bui
tenzorg en dat ligt voor onze begrippen
vrijviel naast elkaar. Als we hier over
afstanden gaan praten, gaat het over
BataviaMedan gelijk Amsterdam-Rome
en nog maar niet eens te spreken over
de grote Oost- en Nieuw Guinea. U voelt
de moeilijkheden wel. Bij een dergelijke
fantastische spreiding kan nu eenmaal
niet iedereen gelijk en even frequent be
diend worden. Komen er bijv. 3000
hockey-sticks aan, dan blijven er altijd
nog 117000 zonder stick. Mogen die nu
gaan klagen? Neen, want zij krijgen dan
bijv, een tafeltennis-net of voetballen,
tennisrackets of athletlek-materiaal.
Precies zo gaat; het met de artisten, die
U uitzendt. Het is absoluut onmogelijk,
dat er iedere week op al die honderden
posten een gezelschap optreedt. Daartoe
waren zelfs.de Amerikanen niet in staat,
die toch over zo veel meer middelen dan
wij beschikken. Maar ja, het loopt in de
wereld steeds zo, dat een enkele klacht
diepere indruk maakt dan tal van tevre-
denheidsbetuigingen. En daarom zou ik
dit praatje willen besluiten met U de
verzekering te geven, dat wij allen, en
dan bedoel ik de overgrote meerderheid
van de militairen in Indië, U en de or
ganisatie NIWIN, dus het gehele thuis
front, dankbaar zijn voor alles wat U in
dat kleine landje aan de Noordzee voor
ons welzijn verricht, Laat ik het tikkeltje
arrogant zeggen: „Wij zijn tevreden!”
Wij zien en lezen de stroom van tijd
schriften, genieten van de pakketten, die
U ons zendt, sporten met het materiaal,
dat zijn weg hierheen vond, en vergeten
onze zorgen op een avond, waar Neder
landse artisten optreden. Het is moeilijk
om alles vplledig op te noemen, maar
ik zou het zeker niet zijn, als ik de radio
vergat In de allereerste plaats de ont
vangers, waardoor wij de verschillende
omroepstations kunnen beluisteren. En
door die radiotoestellen horen wij onze
eigen stem, de stem van het programma
van de Nederlandse strijdkrachten, ook
weer mogelijk dank zij de vele technische
steun van de NIWIN. U hebt er zelf aan
meegewerkt, dat wij elkaar over en weer
kunnen horen.
cte romte wenje en dertroch fakentiids
gjln mejkers krije kinne, bitsjut dit in
ütkomst. Men kin as boer der grif mar
rekken mei hélde, dat in great dlel fan
it jonge folk net mear melke wol, omdat
hja tlnke, dat it harren dan fierst to folie
bynt. De animo foar it melken learen is
net great en It kin net oergean. De Grln.
zqr methoade fan it melken mei in fêste
ploech melkers, dy’t mei in jeep fan boer
ta boer geane, hat net oan de forwach-
tlngen blantwurde. Dat giet tofolle de
wel op fan in forkeard soarte Ameri-
kaensk buorkjen. Foar dizze minsken
wurdt it fé ek in stik masine en tinkt
men net genöch om de fine lytse din
gen, dy’t krekt it bliuwende sukses üt-
meitsje. Wy jowe fier de foarkar oan de
melkmasine yn hannen fan de eigen
boer, dy’t noed stiet foar syn fé en der
daliks by is as der hwat oan hapert.
Fan de sosiale kant sjoen leit hjir wer
in stik tragyk. Hwant 140 melkmasines
bitsjut ek 140 arbeiders minder. Op dit
stuit is dat in ütkomst, hwant hja binne
jit krap en net goedkeap yn lean en lés
ten, mar bliuwt dat sa? En derby wur-
ket it al wer mear mei ta it üttinjen fan
de bifolking yn de swiere greidhoeke.
En fan alle kontrijen sit der al sünt jier
en dei it minste groei yn, ja, men kin
hjir net iens lyk hélde. Hwermei ik net
sizze wol, dat it dêrom al foaroardield
is, mar wol, dat it perspektyf fan dizze
hoeke sosiael sjoen net botte gunstich
is. De wurksumheden fan de üngetiid
binne al in hiel ein hinne mechanisearre,
it greppeljen en dongstruijen gean dé-
selde kant üt, yn en om de pleats wurdt
de masine baes. Men kin de tiid net kea-
re, hy héldt ek yn greidhoeke gjin
skoft.
Te Breskens heeft zich een geval van
dierenmishandeling voorgedaan. Een
veehouder, die dezer dagen ’s morgens
zijn koeien in de weide wilde gaan mel
ken, bevond, dat van een van de dieren
een speen was afgesneden.
De International Friendship League or
ganiseert op 31 Juli in Langweer een 14-
daags zeilkamp voor Engelsen, Fransen
en. Nederlanders.
Een complot van winkeldieven, met ver
takkingen in tal van plafftsen in ons land,
is te Deventer ontdekt. Reeds drie per
sonen zijn gearresteerd.
Zeven millioen gulden wordt in het nieu
we handelsaccoord tussen Nederland en
Frankrijk beschikbaar gesteld voor de
gene, die in het verdragsjaar naar Frank
rijk reizen.
De productie van de Limburgse steen
kolenmijnen bedroeg in de week van 12
t.m. 17 Juli 216.876 ton, tegen 215.317
ton in de voorafgaande week.
Toenemend verkeer. In Maart 1948 werd
er op de rijkswegen tweemaal zoveel
gefietst en gemotorfietst als in Maart
1947. Er waren in die maand 60 meer
personenauto’s, 40 meer bussen en
3 meer vrachtauto’s op de weg.
Te Drachten wordt vandaag voor het
eerst in Friesland een bijenmarkt gehou
den. Het initiatief is uitgegaan van de
afd. Beetsterzwaag van de Vereniging
ter bevordering van de Bijenteelt in Ne
derland.
Te Hank (N.B.) had een ernstig ongeval
plaats, ten gevolge waarvan één kindje
werd gedood en het ander zwaar ge
wond.
Het „Prins Bemhardfonds” zal een lan
delijke feestkrant uitgeven, genaamd „De
Oranjepost”. Deze krant, bestaande uit
twaalf pagina’s, bevat o.a. programma’s
van de plechtigheden en artikelen en te
keningen van vooraanstaande kunste
naars.
As de dead üs arbeit einigje wol, as dy
üs de ban tarikt om yn ’e thüshaven
yn to heljen, as dy üs rjochte honk-
wenningen bringe wol, dan soene wy
üs arbeit wol jerne weroan bigjinne
wolle, it seil jitris nei de wyn keare en
üs ünk wer op ’e nij biwannelje.
Volgens het weerpraatje is er een hitte
golf op komst. Velen vragen zich thans
reeds af hoe een aangenaam plekje te
vinden, waar men niet al te zeer last
van de warmte zal hebben.
Gelukkig biedt Bolsward sedert ’n week
een plaats, waar men zelfs bij de hoog
ste thermometerstand met veel genoegen
enkele uurtjes kan vertoeven. Wij be
doelen de koele zalen en gangen van ’t
raadhuis, wftr thans de tentoonstelling
van Friese kunst wordt gehouden. Trou
wens de expositie mag zich reeds in een
flinke belangstelling verheugen, zo wordt
vandaag of morgen de 2000e bezoeker
verwacht. Met schijnwerpers en gewij
zigde opstelling van de lampen is het
thans ook ’s avonds bij kunstlicht xtot
een waar genoegen geworden de ten
toonstelling van schilderijen en beeld
houwwerken te bezichtigen. Velen maken
ook reeds gebruik van de mogelijkheid in
groepsverband tegen gereduceerde prijs
een bezoek aan deze kunstverzameling
te brengen. Groepen boven de 15 perso
nen betalen bijv, half geld, dus f 0.25
en schoolkinderen slechts tien cent per
leerling. Ook willen we er gaarne op
wijzen, dat de meeste inzendingen te
koop zijn. Trouwens enkele doeken en
tekeningen prijken reeds met het kaartje
„verkocht”.
Voor Bolswarders en oud-Bolswarders
is deze tentoonstelling wel in het bij
zonder aantrekkelijk door de verzameling
tekeningen en schetsen van Ids Wiersma
die menig hoekje van oud Bolsward te
zien geven. De tentoonstelling Is ,’s Zon
dags gesloten en op werkdagen geopend
van 9-12, 2-5 en 7-10 uur.
In de uitzending voor Nederland
van het Indische Radioprogramma
voor de strijdkrachten, heeft de
2de luitenant Leo een toespraak
gehouden, die ook voor onze lezers
van groot belang is.
Wij menen er daarom goed aan te
doen, de tekst can deze causerie
hier te publiceren.
Het zou volkomen overbodige moeite
zijn als ik nu een poging zou doen te
vertellen over opzet en doel van de NI
WIN. In de eerste plaats weet gij in
Nederland dit beter dan ik, want het is
uw organisatie, en in de tweede plaats
ben ik zelf geen NIWINman. Dat U weet
wat de NIWIN inhoudt en wat zij be
oogt, hebt gij afdoende bewezen door
de enorme successen waarmede haar ac
ties in het vaderland gevoerd worden.
Maar als rechtgeaard Nederlander wilt
U ook weten wat de practische resul
taten zijn van de inspanningen die U zich
getroost. Nietwaar, wat komt er uit de
bus? Het is ten slotte Uw goed recht
om te weten wat er met het geld voor
Uw jongens gedaan wordt. Ik twijfel er
niet aan of in grote lijnen zal U dit wel
bekend zijn, maar helaas zitten er wat
addertjes onder het gras, die zo af en
toe hun kop opsteken en wat verwar
ring stichten. Dat zijn de ongegronde of
schromelijk overdreven klachten die U
vanuit Indië op velerlei manieren berei
ken, en ik geloof dat Ik door mijn vele
reizen en uitgebreid contact met de troep
U daar wel iets meer over vertellen kan.
Het soldatenleven is dikwijls moeilijk en
hard, er kunnen dagen zijn, dat het uiter
ste van je gevergd wordt. Dat geldt voor
iedere man in het leger, zowel voor hem
achter het bureau in de grote stad als
voor de soldaten tussen de sawah’s en
bergen, ver landinwaarts. En als op zo'n
dag nog iets mankeert aan de welzljns-
verzorging, wel, dan loopt de emmer
precies over. De pen wordt gegrepen en
het regent klachten op de verantwoorde
lijke bureaux in Batavia. Dat is helemaal
niet erg, beter nog: ’t is juist de bedoe
ling, want het Is de taak van deze In
stantles om de klachten te onderzoeken.
Meestal blijkt dan wei, dat de dingen al
te somber gezien zijn, doch mocht de
klacht Inderdaad gegrond zijn, dan wor
den terstond maatregelen genomen om
de toestand te verbeteren.
Erger is wat een kleine groep heethoof
den doet. Zonder zich te overtuigen, of
hetgeen zij gaan schrijven juist en ver
antwoord is, grijpen zij een postblad en
vertellen U thuis, wat een bende het is
en zij schamen zich niet daaraan de op
wekking te koppelen: „Geef Je geld niet
aan de NIWIN, we zien er hier toch nooit
iets van."
Eigenlijk Is het voor Iemand, die hier In
Indië zit, zo duidelijk, dat hier de dwaas
heid dik bovenop ligt, dat hij het niet
eens de moeite waard acht om daar nog
commentaar op te leveren. Maar ik kan
me voorstellen, dat U, die zo ver weg
bent en voor een juist inzicht afhanke
lijk van de mededelingen van anderen,
door dergelijk geschrijf een onbehagelijk
gejoel krijgt, en dat U zich gaat afvra
gen: „Zou er toch niet lets van waar
zijn?” Het moet voor tl wel erg zuur
zijn, als U leest, dat cantlnewagens fou
rag« rlfden en /lat1 de radio-geluids-
Installaties er uit gesloopt zijn, dat de
grote stroom van ontspanning bij uit
stek op Batavia en niet op de buiten
posten gericht Is. Kijk, een cantinewagen
is een cantinewagen en wordt dus niet
gebruikt om te fourageren. Maar als die
zelfde cantinewagen op weg is naar een
onderdeel, waarvan de fouragewagen is
uitgevallen en er wordt gevraagd, of er
niet een paar kisten brood mee kunnen,
dan is het natuurlijk onjuist om te zeg
gen, dat deze cantinewagen fourage
rijdt. Nu zult U begrijpen, dat fourage-
rijden en. fouragerijden twee is, en dat
het juist waanzin geweest zou zijn, als
Uw cantinewagen in dit geval geen
brood meegenomen had. Uiteindelijk is
brood nog iets belangrijker dan rollen
pepermunt en limonade, en als er dan bij
een onderdeel een wagen komt, die alles
bij zich heeft, is-ie dubbel welkom.
Ja, en dan de geluidsinstallaties. Als er
ergens een nieuwe cantinewagen aan
komt, is die niet voorzien van een in
stallatie, omdat de NIWIN die apart in
kisten verpakt uit Nederland verzendt,
juist otA diefstal te voorkomen. Door de
enorme afstanden in de Archipel en de
moeilijkheden bij het vervoer kan het
voorkomen, dat de installatie enige tijd
na de wagen aankomt. In die tussentijd
rijdt hij dus zonder muziek. Daar kan dan
oan W. H. de Jong to Easterein. It sprekt
fansels, dat de melkmasine hjir ien fan
de bllangrykste punten ütmakket, hwant
lt melken Is It wlchtichste wurk op in
greidpleats. Dizze winter binne der op
in stik of acht plakken, ek hjir yn ’e stêd,
yn Snits en yn Wornmels kursussen hél
den om op ’e hlchte to kommen mei de
melkmasines. De haed-assistent fan de
hear van der Molen, de hear van Es, hat
hjir treflik wurk dien. En dat de greid
boer der wol oan wol, blykt hjir wol üt,
dat op 1 Juny al 136 boeren yn de Süd-
westhoeke fan Fryslén In melkmasine yn
bidriuw hiene. Alhoewol de „Surge"
meast nomd is, binne der lykwols jit
seis oare merken yn gebrük, hwerfan de
Gascoigne en de Fullwood it meast. De
Onkosten de kou wurde oanjown op in
bidrach tusken de tweintich en tritich
goune al nei gelang it in great of in lyts
bidruw is. Op in bidriuw, sa’t hjir in
bulte binne, fan sa’n tritich melkekij, is
de birekken likernoch sa:
Noadich binne in. masine mei trije appa
raten, dy kostje f3000.Foar it ré-
meitsjen fan in fêst melkersplak wurdt
f 750.rekkene. Ofskriuwing fan masine
en rinte fan it jild f 360.fan it melkers
plak f 90.Kosten fan it elektrysk f 72,
foar oalje f 12.Underhéld f50.en
foar it guod om skjin to meitsjen f 25.
De totale kosten binne dan f 609.—. Foar
30 kij komt dit dus op in f 20.de kou.
Der binne twa man by nedich, dos kin
men grif ien ütsparje by de gewoane
wisansje. En dizze birekken kin bisjen
lije, derby hat men de saek net opset
fan de side fan de fabrikant, mar tige
rekken hélden mei in romme ofskriuwing
en rinte, hwat yn de praktyk w.olris oer
’e holle sjoen wurdt De tsjinst komt ta
de konklüzje, dat in masine fêst goed üt-
kin as men der ien melker mei ütsparje
kin. Binammen foar de boeren dy’t op
De N.V, Waldorp Radio te Den Haag
hoopt volgend jaar met de productie van
electrische naaimachines te kunnen be
ginnen.
Waar? Eén predikant in Friesland óver
kwam een eigenaardig ongeval. Hij sloeg
zo had op de bijbel, dat de lessenaar on
der deze krachtprestatie bezweek en
neerstortte. De dominee tuimelde de bij
bel achterna een brak zijn pols.
Te Zandvoort werd het z.g. „stoelen-
strand” ingekort, waardoor men op een
veel groter gedeelte strand in zwembroek
of zwempak mag rondlopen.
De 60-jarige P. Kraayeveld te Schiedam
is met zijn rijwiel tegen een passerende
vrachtauto aangereden. De man was op
slag dood.
In de ziekenzaal van het Huis van Be
waring te Amsterdam werd rechtszitting
gelfóuden, toen daar een zieke kroonge
tuige moest worden gehoord.
Drie exploitanten van bekende inrichtin
gen te Den Haag zijn geverbaliseerd om
dat zij voor hun zaken 1200 literjenever
tegen prijzen van f 15 tot f 20 per liter
hadden gekocht.
De restauratie van het kasteel van Dus-
sen tot kasteel-raadhuls en gemeentewo-
nlng zal doorgang vinden. Het werk zal
ongeveer f200.000 kosten.
De radartoren te West-Terschelling, die
het eiland sinds de bezettingstijd, waar
in de»toren door de Duitsers is gebouwd,
heeft ontsierd, zal verdwijnen.
Het Ned. m.s. Kaap Falga, met timmer
hout van Zweden naar Harlingen, is 20
dezer met machineschade te Rendsburg
binnengelopen.
Foei JapL Bij het verwerken van oud pa
pier in de strocartonfabrlek „Ceres” te
Oude Pekela ontdekten arbeiders tassen
het oude papier een pak met munitie.
OngevaL Op het dek van het Noorse m.s.
Lionel, dat te Philadelphia een te Am
sterdam ingenomen lading gietijzer loste,
is een walkraan gevallen.
Jhr. mr„ G. Ruys de Beerenbrouck heeft
wegens zijn benoeming tot lid der Eer
ste Kamer ontslag genomen als lid van
de Prov. Staten van Limburg.
In e>en hotelkamer te Den Haag is de 44-.
jarige matroos P. de R. uit Amsterdam
door rook gevolg van een brandje, dat
vermoedelijk was ontstaan, doordat hij
op bed een sigaret had liggen roken
gestikt.
Pater Henri de Oreeve, de bekende ra-
dlo-spreker, zal 15 Aug. zijn zilveren
priesterjubileum herdenken.
Een tolletwagen, ruimte biedend aan 6
personen drie dames en drie heren
en voorzien van hygiënische apparatuur
die opgesteld zal worden op plaatsen
waar grote mensenmenigten verzameld
zijn, is bij wijze van proef door de Am
sterdamse stadsreiniging in dienst 'ge
steld.
De burgemeester van Makassar, Abdoel-
Hamld Daeng Magasslng, is voor een be
zoek aan Nederland ter bijwoning van
de jubileumfeesten, uitgenodigd.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
.Advertentieprijs10 cent per mm
Giro 87926
44e Jaargang
Bolswarils Nieuwsblad
47
1
3
1
v
’/eischijnt DINSDAG^en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
