Koninklijke woorden
Kroon en Troon bevestigd.
II
I.
Buitenlands
Overzicht
5
O0O00OOO0O0O00
00000000000000
,v
No. 67
44e Jaargang
vrijdag 3 Sept,
Uitgave van DruKKerlj Fa. A. J.
OSINGA -
WILHELMINA.
;9
57
16
>9
fan Gysbert Japiks
Nederland viert feest.
Feest is het in de hoofdstad, feest in de
provinciesteden, feest is het, was het, of
zal het worden, tot in de kleinste dorpjes
toe. Wellicht is het daar nog het meeste
spontaan, het meeste een feest van in
nerlijk beleven.
Hoe het ook zij, reeds werd één natio
nale hoogtijdag gevierd en is een nieuwe
op komst.
Oranje vierde het goud. Een vorstin re
geerde een halve eeuwl Dit was, zoals
we reeds schreven, om blij en dankbaar
te gedenken. Niet minder dankbaar mo
gen we echter zijn, nu onze Hoge Lands
vrouwe haar welverdiende rust gaat ge
nieten, dit mag doen in de wetenschap,
dat er een nieuwe telg uit de oude stam
Is gegeven kroon en scepter over te
nemen.
verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
De wrald is sommes ünder in momme-
klaed hüsfêstige, by dyjinge, dy’t har
skine to üntflechtsjen.
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs: 10 cent per mm
Giro 87920
,u|
het Amerikaans kapitalisme en dergelij
ke fraaiigheden tot de zijne maakte.
En als de Rus dit doet is ook begrijpe
lijk, immers de Berlijnse communisten
hadden nimmer het Berlijnse raadhuis
kunnen binnenvallen wanneer de Rus
sen het niet oogluikend hadden toege
staan.
Bo 1 sward
gestaag aan invloed. Erkend en soms
gevreesd als zodanig, vertegenwoordig
de zij in del „Zeven Provinciën’’ een
stem, die niet te negeren viel. Dit bleef
zo.
Europa zag de Franse revolutie. In Ne
derland werd een naar Franse richtlijnen
ontworpen Bataafse Republiek uitgeroe
pen, Toen kwam Napoleon en hij ver
hief na enige tijd Nederland tot Konink
rijk en stelde zijn broeder Lodewijk Na
poleon tot koning aan (1806). Toen dit
bewind hem te zwak bleek, annexeerde
de keizer Nederland (1810), doch zijn
ster daalde reeds. De laatste Fransen
waren nog niet uit de Nederlandse ste
den vertrokken, toen de Prins van Oranje
oudste zoon van de laatste stadhouder
uit Engeland, op 30 November 1813 in
Scheveningen landde. Een Algemeen Be
stuur, ter voorlopige regering gevormd,
beijverde zich hem hun wensen bekend
te maken, dat hij als souverein het land
zou regeren.
De Prins aarzelde, waar hem de gevoe
lens van de machtige stad Amsterdam
niet bekend waren. Onmiskenbaar ble
ken die gevoelens uit de proclamatie,
welke op 2 December door het Alge
meen Bestuur in Amsterdam werd afge-
kondigd en waarin Willem de Eerste
de souvereiniteit werd aangeboden. Op
nieuw bleek: „de roep van het machtige
Amsterdam is de stem van geheel Ne
derland”, zoals men het toendertijd uit
drukte en de instelling van de souverei
niteit kon als gevestigd worden be
schouwd, hozwel deze eerst nog een
grondwettige- sanctie behoefde. Op de
uitdrukkelijke wens van Oranje werd
deze eerste Nederlandse grondwet in
Amsterdam geconstitueerd en had de
hierop volgende plechtige inhuldiging
plaats binnen deze stad, die bij de grond
wet van 1814 tot Rijkshoofdstad werd
verheven. De plechtigheid geschiedde 30
Maart 1814 in de Nieuwe Kerk.
Sedertdien werd de huldiging in de Nieu-
i we Kerk tot een traditie, een traditie,
die, zoals hierboven gezegd, a.s. Maan-
dag reeds voor de vijfde maal zal plaats
vinden.
Steeds is er met hoogtijdagen als deze
alom in den lande oprecht en hartelijk
neegeleefd en ook thans zal dit zonder
t ijfel het geval zijn. Oranje en Neder-
'and zijn zelfs in donkere dagen van
literlijke scheiding in .wezen één geble
ven. Hoe heerlijk is het niet deze een-
hfid, die niet is gemaakt, maar gegroeid,
Voor de vijfde maal In. de geschiedenis
van Nederland zal op 6 September a.s.
een Oranje in ’s Rijks hoofdstad, Am
sterdam tot Koning(ln) worden ingehul
digd. En evenals In 1813, toen Willem
van Oranje als eerste, na diegenen uit
zijn geslacht, die allen de titel stadhou
der droegen, volgens de wens van het
gehele Nederlandse volk tot Souverein
Vorst werd uitgeroepen, zal straks Ko
ningin Juliana In de Nieuwe Kerk Haar
eed op de Grondwet afleggen. Amster
dam zal In die dagen In de werkelijke
zin van het woord „eerste stad des
lands” zijn, tegenover die andere plaats
in Nederland, ’s-Gravenhage, die ook
zo’n belangrijke positie in Nederland in
neemt. Immers, naast Amsterdam, de
hoofdstad van Nederland, is ’s-Graven-
hage de Residentie der Koningin, het Re
geringscentrum en de officiële stand
plaats van de in Nederland geaccredi
teerde diplomaten en de stad, waar alle
staatkundige plechtigheden plaats vin
den.
Deze dualiteit in de rangorde van een
Nederlandse stad is te verklaren uit de
geschiedenis van ’t Nederlandse staats
bestel in vroeger dagen. De federatieve
staatsregeling, vastgelegd in de Unie van
Utrecht (1579), die de verhoudingen in
de republiek der geünieerde provincies
regelde, maakte uiteraard de vereffening
van één stad tot hoofdstad onmogelijk.
Ook een zekere rivaliteit tussen de sou-
vereine
vestigden er hun kwartier, gezanten reis
den naar Den Haag en het politieke le
ven vond er zijn voortgang.
Middelerwijl breidde Amsterdam zie’,
uit en ontwikkelde zich vooral in de 17e
eeuw, tot een welvarend handels- en in
dustriecentrum. Weldra de voornaamste
stad van het gewest Holland, werd zij j op een hoogtijdag als de komende te
dit ook van de gehele Republiek en won zien bevestigd.
’I 10
S
De Russen
spelen met de soc. eenheidspartij dus
onder één hoedje. Hun bladen hebben
reeds weken lang verzekerd dat de da
gen van dit Berlijnse stadsbestuur ge-
cies, vergaderde in Den Haag, waar het
Binnenhof sedert 1588 voorgoed als de
zetel der regering kan worden be
schouwd. Dit toenmalige Den Haag,
groot in zijn grafelijk verleden uit de la
tere Middeleeuwen, was als handels- en
industriecentrum echter onbelangrijk en
had zelfs nimmer het privilege van
„stad” ontvangen. Toch bleef zij een bij
zondere positie innemen. De stadhouders
opperbevelhebbers van leger en vloot,
Nadert de Berlijnse kwestie eindelijk haar op
lossing? Nieuwe moeilijkheden inzake de
Berlijnse gemeenteraad. De Russische po
litiek blijft duister. De Franse kabinets
crisis. Frankrijk wacht op het wonder.
Koerswendlng in Zuld-Slavië?
ten te Berlijn gekregen, waarvan de
een de bevoegdheid van de ander ont
kent, enz. Het is een janboel geworden
die in de laatste weken een toppunt be
reikte doordat, daartoe door de soc. een
heidspartij aangezette
communistische arbeiders
herhaaldelijk het stadhuis, dat in de
Russische zöne gelegen is, binnenvielen
en aan het stadsbestuur eisen trachten
te stellen. Dit bestuur, dat aan een op
democratische wijze gehouden verkie
zing zijn bevoegdheden ontleent, hield
echter voet bij stuk, liet zich niet bang
praten, wees de communistische eisen
af en liet de commandant van de Russi
sche zöne weten, dat de Berlijnse ge
meenteraad in het vervolg in een andere
Berlijnse zöne, dus van de Westelijke
geallieerden, zou bijeenkomen, tenzij die
commandant garandeerde dat de raad
rustig zou kunnen vergaderen en geen
invallen meer had te duchten. De Rus
sische commandant heeft feitelijk als
antwoord een schrijven het licht doen
zien, waarin hij de beschuldigingen
welke de Duitse soc. eenheidspartij aan
het adres van het Berlijnse stadsbestuur
uit onbekwaamheid, knechten van
5
-J
tn V
gemeenteraadsverkiezingen
werden gehouden, werden er van de
130 zetels 63 door de soc. dem., 41 door
andere niet communistische partijen en
26 door de Duitse soc. eenheidspartij,
dus de communisten, veroverd. De laat-
sten hadden dus niets in te brengen en
dat stak niet alleen hen maar uiteraard
ook de Sovjetautoriteiten te Berlijn,
want hadden de communisten gewon
nen dan was de Sovjet-invloed in de
Duitse hoofdstad verzekerd. Nu kregen
de s.d. de grootste invloed in het bestuur
van Berlijn en alles ging nog zolang de
vertegenwoordiging der vier bezettings
mogendheden voor Berlijn, geregeld
bij elkaar kwamen en haar instructies
aan het Berlijnse gemeentebestuur gaf.
Maar het liep totaal mis toen die verte
genwoordigers kwaad uit elkaar gingen
in de tijd voorafgaande aan de Berlijnse
blokkade, sedert dien kreeg ’t gemeente
bestuur instructies zowel van de zijde
van de drie Westelijke mogendheden
als van de Russen, instructies welke na
tuurlijk vaak tegenstrijdig waren, zodat
in de praktijk de Russische instructies
[voor de Russische zóne van Berlijn gei
lden, die der andere geallieerden voor de
[rest; men heeft zo ook twee politiemach-
keld, welke inplaats van de viermogend-
heden tot elkaar te brengen, deze ver
der van elkaar zou kunnen verwijderen.
We moeten daarvoor even in de jongste
geschiedenis van Berlijn teruggaan.
Toen in October 1946 daar de
Ik zal u niet vermoeien met een opsomming van wat al geschiedde
in deze vijftig jaren. Slechts wil ik een enkel woord zeggen over het
alles beheersende gebeuren van de jongste tijd: het verzet hier en
in Indonesië, onze vrijheidsstrijd.
in het bijzonder richt ik een woord tot allen, die in die strijd, op
welke wijze ook, hebben meegestreden.
Ik wend mij tot hen, die nog dagelijks offers brengen in het leed,
dat zij hebben te dragen.
Ik gedenk de duizenden die hun leven hebben gegeven, en allen,
de levenden en hen, die zijn heengegaan, dank ik voor hun vader
landsliefde en voor wat zij mij gegeven hebben in hun samenwerking.
Veel is er in de oorlogsjaren gedroomd en verwacht van de toe
komst. Voor velen is de werkelijkheid na de bevrijding een teleur
stelling geworden.
Ik vertrouw dat gij sterk zult zijn en veel zult verwezenlijken van
wat toen als toekomstdroom in ons allen leefde en thans nog leeft.
Aan de vooravond van mijn troonsafstand bind ik u dit op het hart.
Het is voor mij als moeder een aangrijpend ogenblik, nu mijn kind
een stap zet als deze.
Zij aanvaardt haar taak in een moeilijke en ingewikkelde tijd; een
tijd die vraagt om sterke mensen.
Als vanzelf rijst nu voor mij op, het beeld van onze stammoeder,
wier naam zij draagt.
Groot was het geloof.
Groot waren de taaie volhardingen en offervaardigheid.
Groot was het verstand, de bezieling en het moederlijk hart van
Juliana, de moeder van de vader des vaderlands.
Ik kan mijn dochter geen betere wens medegeven, dan dat zij, geheel
als kind van haar eigen tijd, bezieling moge putten uit deze lichtende
gestalte, voor wie als voor vele Nederlanders van vroegere en
latere tijd geldt
Ik heb de goede strijd gestreden;
Ik heb de loop geëindigd;
Ik heb het geloof behouden.
Na ruim een maand van besprekingen
tussen afgezanten der Westelijke geal
lieerden en Russische autoriteiten te
Moskou was men begin van deze week
zover, dat eerst de vertegenwoordigers
der vier mogendheden te Berlijn onder
ling over de technische oplossing van
bepaalde kwesties moesten overleggen
voor men in de Russische hoofdstad
verder kon opschieten. Dat wilde zeg
gen dat men het te Moskou blijkbaar in
beginsel eens was geworden over ophef
fing der blokkade te Berlijn en invoe
ring van de Sovjetmark als betaalmid
del Voor de gehele Duitse hoofdsttad
onder toezicht der vier mogendheden.
Aan die invoering zijn echter grote tech
nische moeilijkheden verbonden, nu een
maal zowel het West-Duitse al Oost-
Duitse betaalmiddel in Berlijn in om
loop zijn. En voor deze technische moei-
i l'jkheden moesten de deskundigen van
alle vier mogendheden te Berlijn een op-
provincies onderling speelde j lossing zoeken. Zij kregen daarvoor van
hierbij een rol. De Staten-Generaal, de hun regeringen gelijke instructies. Nadat
gezamenlijke afvaardiging der provin- deze deskundigen tot een voorstel be
treffende die oplossing gekomen zijn en
dit naar Moskou hebben gezonden, zal
men daar dan de definitieve beslissing
nemen. Het lijkt er dus op, dat, zij het
met veel moeite, een oplossing inzake
het Berlijnse geschil, zoals het zich
thanS voordoet nu nabij is. Wij zeggen
echter nadrukkelijk „zoals het zich
thans voordoet”, omdat zich tijdens de
onderh indelingen te Moskou, te Berlijn
nok een andere kwestie heeft ontwik-
StreeKblad voor West* en Zuidwest Friesland
-I 'T I H,5S=gggÉB- rirmT-r.
it, n
14
Bolswards Nieuwsblad
EISENHOWER
in
i
Mommeklaed vermomming, masker.
zj
