a
R
wt
„Jteideölom
J
Martinytoer
in
II
■N
is
M
er
1
fl
IK
Gesprek met
d
ft
Fan de
Hoera
foar it praethoekje
00000000000000
f
4
door Nederland
00000000000000
No. 69
44e Jaargang
ZMnodag 14 Sopt. 1948
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J. OSINGA Boliward
s:
ook,
en
or
M
Tj. de J.
rd
18
„Ik heb,” aldus mijn laatste poging het
roer om te gooien en de „Heideblom”
te behagen, „gezongen van „Op de gro
te stille heide” en geneuried van „Op de
blanke top der duinen.”
„Mar,” antwoordde de stem onverstoor
baar, „ha jo dan net mei ynmoed songen
fan „it smük skaedzjende beamtegrien”
en de „röljende wetterweagen?”
„Wat bedoel je toch met je gedaas?”
Boos sloeg ik met de vuist op het schrijf
bureau. Het vaasje viel om, maar toch
hoorde ik de „heideblom” nog zoiets
zeggen van:
„Jo ha dochs de kilns net slüpe litten om
dizze simmer diel to krijen oan Fryslén,
to stean mids syn folk, it ynliker leaf to
hawwen en der ien mei to wurden?”
Bij het wegsterven van die woorden ech
ter schrok ik wakker en vond de vele
feestverslagen.
En toch heb ik een lesje gekregen, dacht
ik, en dat zal ik mijn lezers doorgeven.
R. E. DACTEUR.
fan Gysbert Japiks
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 13 - Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
jo God ek tanke foar it bloeijende en
fruchtdragende Fryslén?”
„Ik zocht mijn weg naar een evacué in
het Gelderse en naar een Jood, die eens
een nachtelijk schuilplaatsje bij mij vond
vier hoog te Amsterdam.”
„Ja, mar jo ha jo eigen heit en mem net
wachtsjel litten wol? En dy éld-omke
dêr’t jo in dei mei fuort soene to
fiskjen?”
„Ik stond op de Imbos en de Hettenheu-
vel.”
„Ja, mar jo ha dochs ek op It terpke
to Jannum stien en Fryslén oereage oan
it Geastmer fjild en de Holwerter sédyk
ta en op it Reaklif de sé oerstoarre?”
Abonnementsprijs
1.25 per kwartaal bij roorultbetf ling
Advertentieprijs: 10 cent per mm
Giro 8792Ö
fl
X
n-
in
r:
e
;n
M»
in
te
a-
Earlik sein, hiene wy Sneontomiddei
krekt foar twaen üs moed net. Wy hie
ne alrls efkes foar by Heeringa loerd,
mar seagen noch net ien famke of jonge
fan üs korrespondlnsjeclub.
Dêrom seinen wy tsjin Marljkemuol en
Omke Jaep: It reinde nils, de bern sllle
der wol net troch doare. As der In stik
as fllf komme giet lt goed. Mar.doe't
de auto klokslach twa Ore foar ried, koe.
ne wy üs eagen hast net leauwe. Wol in
tritich bern stiene al op ’e stoepe to
wachtsjen. It wie In bliid moetsjen fan
inoar en lt duorre In hiel skoft foar 't
elk hwat to plak siet. De bern hiene
muolke noch nea mei eigen eagen sjoen
en muolke har ek net, elk moast efkes in
hön jaen en in praetsje meitsje en.
ja, der hie muolke fansels hielendal net
op rekkene, de measte bern kamen net
mei lege hannen, de lene kaem mei in
bosk blommen, de oare mei rükersguod,
In trêdde mei bonbons, ensfh. Ja, der wie
ek Ien mei taertsjes, Ien mei in potsje
hunlng en ien mei in têst fan Warkumer
ierdewurk.
It wie allegearre like hertlik en spontaen.
En doe blgoun lt feest. Master Sibe fan
Tsjerkwert (de fildste muolkeslzzer)
hflldde de fleur der aerdlch yn mei syn
spylark, mar ek de bern seis holpen dap
per mei. Der waerd songen en foardroe-
gen, dat lt In merakel wie en der wiene
seis In pear bern, dy’t In stikje opfierden
togearre. En Marljkemuol moast oan it
tortellen fansels fan har reis troch Frys-
13n. lt waerd foar har ek In middel, dy’t
hja net licht wer forjltte sll. En fansels
as de kielen droech waerden, kaem frou
Heeringa wer mei ranja en ieten hja fan
de koeke, dy’t de muoikesizzers meinom-
hiene. De bern üt Itens, Rlen, Wytmar-
sum,i Peinjum, lemswélde, Arum, Fer-
wêlde, Gaest, Piaem, Eksmoarre, Tsjerk
wert, Blauhüs, Wommels, Hichtum en
Boalsert, dy’t foarinoar fansels allegear
re frjemd wiene, fielden har daliks ien
meiinoar, hja wiene fansels om samar to
sizzen ek famylje, ommers allegearre ne
ven en niften, allegearre muoikesizzers.
Dizze middei moast wakker hastich yn-
inoar set wurde, mar wie der net minder
gesellich om, it wie noü allegearre spon
taen. Via de krante wiene alle trouwe
muoikesizzers oproppen en de measten
wiene ek kommen. Dat inkelde bern in
oproppingskaert krigen hiene en oaren
net, woe net sizze, dat dy lésten net
komme mochten, mar de redaksje, dy’t
de kaerten forstjürde, hie net alle nam-
men by de h3n, allinne mar de nammen
fan de bern, dy’t de léste beide kearen
skreaun hiene.
De foto, dy’t makke is, is noch net ré,
mar der hearre jimme mear fan. En nou?
Allegearre wer oan it wurk fansels I Ek
nije muoikesizzers blnne wolkom.
Bisykje it mar ris mei lt riedsel.
Red.
sll. Lit ik blgjinne mei to sizzen, dat
ik it bistean fan de lytse boer Ünmlsber
achtsje foar üs folk. Hja foarmje in groep
fan minsken, dy’t harren yn in bulte din
gen folie üntsizze om dochs mar op eigen
fuotten stean to kinnen.- Hja blnne war-
ber en kloek, hja meitsje In bulte Oren
en hawwe greate ambysje foar lt buor-
kjen. Ek wurdt er by de lytse boer of
koumelker In bulte üt lt I3n helle, hja
hélde folie mear klj op In selde tal
pounsmletten as In greatere boer en wit
te harren altyd to rédden. Dêrby is lt
in bllangryk foardiel, dat troch de lytse
bldriuwen de flinke boere-arbeider him-
sels omheech wrotte kin en dat blnne
de minste boeren net, dat leart de prak-
tyk alle dagen.
Sjocht men bygelyks yn it greatste diel
fan Grins, dan fynt men der allinnich
greate spullen. De arbeiders kinne nea
in stap fierder komme, hja foarmje in
klasse apart en de boeren fan itselde.
De sosiale forhéldingen binne dertroch
min, de ófgunst is tige great en de öf-
stén tusken boer en arbeider fierst to
great. Nei myn gefoel is it dêrre it béste,
hwer’t men bidriuwen fynt fan 8-25 H.A.
fan allerhande soarte en greatte. Der mei
ek gerêst ien trochrinne, dy’t hwat grea
ter is, mar dat moat ütsündering bliu-
we. Dat binne dan bidriuwen, hwer’t men
tiid en oanslach haf om nije dingen ris
to prebearjen en ris hwat mear to weag-
jen; ek foar de fokkerij is dat in bést
ding. Mar foar it algemien achtsje ik in
bidriuwsgreatte de béste, hwer’t in hüs-
hélding flink üt libje kin en mei eigen
folk bihartigje. Nou binne de hüshSldin-
gen üngelyk en de bidriuwen leafst ek.
Der moatte lytse wêze om fan arbeider
Of bigjinne to kinnen. In jong pearke kin
de earste tsien jier aerdich buorkje op
30 pounsmiet, mar dan wurdt it minder.
Binne der bern, dy’t yn it boerelibben
op wolle, dan moat der mear oanslach
en mear ynkomsten wêze. Sadré men In
famke en in jonge yn lt bidruw brüke
kin, dan is in pleats fan twelntlch, fllf
en tweintich klj om to gean al moat er
yn sommige tiden hwat help by. In nor
male boigtrehüshélding fynt hjiryn syn
taak en ek syn bistean. Binammen hwan-
near de tiden foar de greldboer net sa
florissant binne as op lt heden en
sokke tiden hawwe der altyd west en
sille der grif wer komme mei de ba
sis net to smel wêze. Hwant üt dat bl-
drluw moat men net allinnich libje kinne,
ek de bern, dy’t gjin boer wurde moatte
op in knappe menear hwat oars wurde
kinne. Letter moatte hja wer oan ’e gong
holpen wurde en dat kostet ek hiel hwat
en dan moat der ek hwat oerblluwe foar
de 31de del. As men dizze dingen mei-
mekoar sjen wol, dan sille der jierren
wêze, dat men oergarje moat. Dat is net
sa maklik. Sjoch in bistean kin wakkere
üngelyk opfette wurde. Iten en drinken
hwat om en oan is in bistean, mar in
primityf bistean. Wy wolle foar de boe
ren in bistean lyk as ek in boarger of in
ambtner hat. Flink arbeidzje mar gjin
slaef fan it wurk. De bern brüke mar net
misbrüke, der moat tiid wêze foar lea-
ren en fordivedaesje.
In krante en in boek, in hüshéldskoalle
en in lanbouskoalle hearre hja ek oan
meidwaen to kinnen. Wolle hja hwat
oars wurde, dan moat der ek jild en
tiid foar wêze. En giet men nou de tiden
ris werom, dan stiet my mannich jier
foar de geast, hweryn der op de lytse
bidriuwen wrotten en skrept wurde
moast om de hier to meitsjen en Itende
to bliuwen. En dat koe men faek net iens.
Goed voorbeeld. De Alg. Ziekenfondsen
aangesloten bij de federatie „Verenigde
Maatschappij-Ziekenfondsen” hebben te
zamen een bedrag van circa vijftiendui
zend gulden aan het jubileumfonds ge
schonken.
Sympathieke geste. De Ned. Bond van
Ziekenfondsen schonk een bedrag van
f 4000 aan het Wllhelmlnafonds voor de
kankerbestrijding. De Ver. Het Nederl.
Rundveestamboek schonk een bedrag
van f 1000.
De Tllburgse Hogeschool heeft studie
dagen georganiseerd, waarbij de bedrijfs
organisatie als onderwerp was gekozen.
Er werd sterk aangedrongen op activi
teit en doortastendheid van het bedrijfs
leven op dit punt, ook tegenover de re
gering.
Brug geopend. Dezer dagen is de her
stelde brug bij Deventer voor het ver
keer geopend. In Mei 1940 was de bouw
van deze brug ver gevorderd. De Duit
sers gelastten afwerking en in 1943
kwam de brug gereed.
De Ned. Onderwijzersver. heeft besloten
de onderwijsvernieuwing met kracht aan
te vatten en daartoe in vele plaatsen van
ons land cursussen voor de leerkrachten
te geven. De eerste cursus is thans in
Middelburg geopend.
-
mansruzie met bijlslagen gedood.
Het Ned. openluchtmuseum, dat 30 jaar
bestaat, heeft een record aantal bezoe
kers genoteerd.
Op het tentoonstellingsterrein „Gronin
gen 1948” brak brand uit in de filmca-
bine van de bioscooptent met het ge
volg, dat de tent geheel uitbrandde.
Liefde in het spel? Als gevolg van een
twist jover een huishoudster werd te
Nijkerk een man door iemand uit Amers
foort met een schoenmakersmes ge
dood.
Ongeval of zelfmoord? Het lijk van een
doormidden gereden man werd ontdekt
door de machinist van de trein Dordrecht
Sliedrecht op de spoorbaan van de
Sliedrechtse spoorbrug.
Foute vroede vader. Tegen de ex-burge-
meester van Heemstede J. H. van R. werd
wegens zijn medewerking aan de Duit
sers tijdens de bezetting voor het bijz.
gerechtshof te Amsterdam een gevan
genisstraf van 12 jaar geëist met ontzet
ting uit alle openbare rechten.
Een felle brand te Middelburg heeft een
loods, waarin lijkkisten werden vervaar
digd, geheel verloren doen gaan. De
schade, die door verzekering gedekt
wordt, wordt geschat op f 15000 3
f 20.000.
Leerstoel kinderpsychologie. Met ingang
van 1 October zal aan de Groninger
universitelt een leerstoel gevestigd wor
den in de kinderpsychologie.
Duurder wijn? Het aantal dranken, waar
voor de prijs in de Horecabedrijven is
vrijgelaten, is thans uitgebreid met wijn,
zowel per fles als per glas.
Fan ’e wike sprieken my in pear boeren
oan üt de Jouster kontrijen oer de kwes-
je fan de lytse boer. Hja wienen nochal
hwat fan ’e wize en seinen planüt dat
ik harren op it sear komd wie yn ien
fan de stikjes yn üs krante. Ik wie yn
it earst hwat forveündere oer it feit, dat
hja der yn ’e Jouwer dy praetsjes ek ün-
der eagen krigen, mar hja seinen: dat
üntkomt üs nét en wy kinne it oars altyd
wol aerdich lyk fine, mar diz kear ha jou
üs mar frijhwat leech setten.
Ik haw dat toerpraetsje der jitteris op
nei sjoen en ik moat tajaen, dy’t net wit
yn hokfor forbén hjir oer dizze kwesje
praten wurdt, kin der wol in forkearde
yndruk üt mei nimme. Binammen, sei
de iene, de dongbult by in oar foar de
glêzen, nou hawar, dat is lang net moai
mear. Ik jow dat ta, ik hie dit net yn it
algemien sizze mochten, dat iene gefal
hwat my derby troch de holle spile en
hwerfan ik argewaesje hie, mei men net
oan oaren forwite. Ek de hiele tirade
oer de lytse boer is net gelokkich ütfal-
len. Yn safier hawwe hja gelyk.
En ik wol bisykje it hwat krekter to siz
zen, hwant it probleem fan de lytse boer
is yn üs 13n wol sa wichtich, dat it net
Ja, mar,” zo werd me gevraagd, „ha mei in slinger om ’e snüt ftfdien wurde
Dat mocht niet De recherche heeft een
26-jarige kantoorbediende uit Deventer
aangehouden. De man reed in» een nieu
we automobiel, welke hij pas anderhalf
uur te voren te Apeldoorn had gesto
len.
Zee-bankeL Vrijdagmorgen is de IJmui-
dense trawler IJm 9, de Haarlem, bin
nengelopen met een vangst haring, die
alle vangstrecords breekt. De totale
buit was 3700 kisten.
Een grote zwendelaffaire is te Amster
dam aan het licht gekomen van onge
oorloofde handel in uit België gesmok
kelde damesmodeartikelen, waarbij be
dragen zijn gemoeid, die de twee ton
ruim overschrijden.
Een goed idee. De A. N. W. B. heeft er
bij de regering op aangedrongen om te
willen bevorderen, dat de bezitters van
een rijwiel met hulpmotor worden vrij
gesteld van de betaling van motorrijtui
genbelasting.
Het Muiderslot is thans onder beheer
gesteld van het Rijksmuseum te Amster
dam. De secretaris van het museum, de
heer Ton Koot, is bij ministerieel besluit
de titel van slotvoogd van het Muider
slot toegekend.
Generaal Crerar, de opperbevelhebber
van het eerste Canadese leger, dat Ne
derland bevrijdde, legde een krans bij ’t
monument op de Dam.
Dr. v. Mook is op Schiphol aangekomen,
waar ter verwelkoming aanwezig waren
dr. L. J. M. Beel, minister Götzcn, min.
Stassen en minister van Schaick.
De 71-jarige voerman Heerschop, die
met een met twee paarden bespannen
wagen te Bussum reed, gleed op een ge
geven ogenblik van zijn zitplaats en
kwam daarbij op de dissel van de wa
gen terecht. Door deze onverwachte ma
noeuvre schrokken de paarden en sloe
gen op hol. De wagen vloog tegen een
paal van het electriciteitsnet op, met ’t
gevolg, dat H. vrijwel op slag werd ge
dood.
De legertentoonstelllng, welke tot en met
Zaterdag 11 September in het Volkspark
geopend was, zal daarna met een onder
breking van een kleine week, haar tenten
te Groningen opslaan en wel in het voor
malige Engelse Park aan de Heere-
weg.
In samenwerking met het Nederlandse
Jeugd^Rode Kruis zal de N1W1N, even
als verleden jaar, ook dit jaar 10000
Kinderkerstpakketten zenden naar Indië,
bestemd voor de Nederlandse en In
heemse jeugd, In hospitalen, kinderte
huizen, enz.
Ter gelegenheid van het 2-Jarlg bestaan
van de N1WIN zal Z. K. H. Prins Bern-
hard in zijn functie van voorzitter van
de Niwin op 14 September een radio
toespraak houden om 20.05 uur over de
beide zenders.
Alarm. In de koelhuizen „Afrika” en
„Amerika” te Amsterdam is Zaterdag
morgen om ongeveer 5 uur door tot nog
toe onbékende oorzaak brand ontstaan
op de tweede verdieping.
Wy binne yn ’e wrald en de wrfild is
yn üs en hwa’t him fan *e wrald ö£-
sünderje wol, moat him fan himsels
öfsünderje. En dizze skieding wurdt
de dead neamd.
Te Siddeburen (Gr,) is de landbouwer Droevig einde. Te Nijmegen werd een
T. Douwes met de tractor in een sloot47-jarige fietsenmaker in een dronke-
geraakt. De heer Douwes raakte tussen •’’«■'•'---i- i
de wal en de tractor bekneld, zodat hij
zwaar gewond werd. Kort daarna is hij
overleden.
Doordat de ballustrade bezweek, is te
Hoogezflnd de 7B-jarige mej,. Swalve
van het balkon van haar woning in de
Kielsterstraat gevallen. De oude dame
werd dood opgenomen.
In de Amsterdame gemeenteraad werden
eerst twee moties van wantrouwen aan
genomen tegen de communistische wet
houders Seegers en Polak, dje nog steeds
in functie zijn, waarna ren voorstel werd
ingediend, beide functionnarissen te ont
slaan.
Voor de 51ste Jaarbeurs te Utrecht, wel
ke 7 September werd geopend en die tot
17 September zal duren, moesten nog
450 standaanvnagers worden afgewe
zen, hoewel er 2000 vlerk. Meter meer
expositieruimte was.
Goed voorbeeld. De raad van Groenlo
heeft besloten het presentiegeld der
plechtige raadszlting ter beschikking te
stellen van het fonds voor de kanker
bestrijding.
Een 19-jarlg meisje te Breda waste haar
haar met benzine. Terwijl zij daarmee
bezig was, vatte deze zo brandbare
vloeistof vlam, ten gevolge waarvan het
meisje overdekt met brandwonden in het
St. Ignatlusziekenhuis moest worden op-
gienomen, waar zij enige tijd later is
overleden,
Hij wilde het feest zien. Een aap ont
vluchtte uit het Amsterdamse Artis om
in het Ooéiterpark aldaar verblijf te hou
den.
De vacantietijd is weer voorbij.
De feestdagen hebben er voor goed een
streep onder gezet.
Thans tijgt een ieder weer aan zijn werk
en dat is misschien maar goed
want er is zo veel te doen.
De vacantiedagen vlogen heen.
Alleen de herinnering bleef.
Ook de stoffelijke.
Veilig in de la geborgen liggen de kiek
jes van aardige hoekjes, en misschien
ook van malle gevallen.
Hier en daar pronkt nog een vaasje met
heide.
Zo ook op ons schrijfbureau.
Het was op een late avond, toen er iets
gebeurde, dat ik toch moet vertellen.
Eerlijkheidshalve.
Er was veel werk te doen voor de re
dacteur.
De post had vele feestverslagen aange
dragen. Die waren niet alleen enthou
siast, maar ook lang.
Vaak waren ze te lang, want bijna veer
tig dorpen vierden feest en dat moest
allemaal in één krant.
Toen moest de redacteur aan het be
snoeien.
Dit is een lastig en een tijdrovend werk,
want het is niet gemakkelijk stuk voor
stuk na te gaan wat belangrijk is
wat misschien gemist kan worden.
Zodoende werd het laat
De huisgenoten sliepen reeds.
Het hoofd van de redacteur werd moe.
Het was stil in huls, hoorbaar stil.
Toch niet.
Een fijn stemmetje klonk.
„Ben jij dat heidebloem?”
„Né, ik kom üt Appelsgea, ik bin gjin
„bloem”, mar in „blom”!”
„Wat wil je weten?"
„Ha jo wille hawn yn ’e fakénsje en ge
niet? Hwat ha jo sjoen en hwat bi-
libbe?”
„Ik heb het mondaine strandleven ge
zien aap de voet van Hollands duinen”.
„Ja, mar,” aldus klonk het enigszins
vermanend uit het vaasje met de Friese
„heideblom”, „hawwe jo dan net west
op lt Amelander Oerd, dy ynfryske hoe-
ke fan lt heltelén en doe tocht oan Wyl
de Rixt?”
„Te Utrecht puilde ik uit de tot berstens
toe volgepropte trein en werd opgeno
men in de massa van vacantiegangers."
„Ja, mar ha jo buorman syn seas net
liend en giene jo net in dei mei wiif en
bern to riden, de bosken fan Gaster-
ifin troch?”
„Ik stond te Apeldoorn op een hoge
Belvedère.weerlegde ik aarzelend.
„Ja, mar binne jo dan net op de Aldehou
klommen of op de toer fan lt eigen
stêdshüs en ha jo net de griene tekken
fan Fryslfln sjoen?’
„Ik zag te Emmen apen en beren en
zelfs een olifant.
„Ja, mar ha jo net to Ljouwert yn de
Hearestrjltte west en hat Bos, Frysk fü-
gelkenner as gjinlen jo dan net smout
forteld fan katüle en müzeblter?”
„Ik las op een regenachtige vacantiedag
de ene ABCroman na de andere.al
dus probeerde ik het enigszins pijnlijke
gesprek een andere wending te geven.
„Ja, mar hiene jo dan net efkes tiid en
sneup op ’e Kanselarij nei de skiednls
fan eigen bertegea en helte sibben?"
vroeg de „Heideblom” honend,
„Ik zat in de grote stadsbioscoop,’’
hield ik vol, „en zag Hollywood en Sta
lingrad.”
„Ja, mar ha jo FryslSn dan net preaun
yn: Fan it swlere fé in griene greiden?”
„Ik legde een uitstekend examen af voor
een moeilijk te halen diploma,” aldus
schoot het mij te binnen, hopend thans
enige waardering te vinden.
„Ja,” zéi echter de verstokte „Heide
blom”, „mar ha jo fan 't maitiid it Frys-
lén-diploma ek helle en jo ré makke foar
de Fryske akte?”
„Ik hoorde een voortreffelijk spreker en
maakte een excursie naar de mijnen in
Limburg en de olievelden van Schoone-
beek.
„Ja, mar ha jo de Fakénsjeleargong ek
folge en it ütsje nei it Fryske Skylge?”
Bijna hopeloos van dit vruchteloos de
bat probeerde ik het nogmaals op een
andere manier.
„Ik stond vol ontroering bij de Grebbe-
berg en de Canadese begraafplaats te
Nijmegen,” zei ik.
„Ja, mar,” aldus weer de „Heideblom”,
„ha jo ek efkes stil stien by dat iene
krüske to Dronryp en op sa mannich
plak yn eigen gea, dêr’t it bloed noch
ropt?”
„Ik schreide bij de puinhopen van Arn
hem en de verschroeide aarde te Put
ten.”
Streekblad voor West* en Zuidwest Friesland
Boiswards Nieuwsblad
I.
59
IS
ÏS
TI
11
>n
IP
■N
O
•8.
P-
d.
ft-
t'i
i
