Het Tweede Friese Team in Indonesië
Onze Weekagenda p
^xxxxxxxxxxdooö
I
k
O
K
Buitenlands
Overzicht
w-J
No. 78
44e Jaargang
Vrijdag 18 Oct. 1948
Streekblad voor West- en Zuidwest Friesland
Uitgave van Drukkerij Fa. A. J.
OSÏNGA -
Bols ward
In
sn
ard
Soemenep, 28 Juli 1948.
rijk.
ne-
Der is net in lid oan us, dat de dead
net to pan nimt.
?an
de
nten.
aakt,
paart
inten
waarin de weg thuis had moeten horen,
om hun droeve ervaringen te verhalen
(en om hun dorst te lessen met de be
faamde koffie, die bij deze A.W. geser
veerd pleegt te worden). Het eerste ging
door, zelfs met dit resultaat, dat de A.W.
toezegde er zorg voor te zullen dragen,
dat hier een weg voor ons komt, maar
het tweede, nee, dat wilde niet erg. Na
een half uur was er op die overigens zo
gezellige voorgalerij nog geen drup kof
fie gesignaleerd. Toen stond de A.W.
op en noodde de heren binnen, waar op
een tafeltje.drie glazen koffie ston
den. Alvorens tot het nuttigen hiervan
en van een sigaretje over te gaan, zag
de A.W. toe, dat geen nieuwsgierige
blikken in zijn binnenkamer konden
doordringen. Misschien kon hij die van
Allah ook buitensluiten.
Deze rubriek wordt Dinsdag weer ge
plaatst Opgaven moeten vóór Maandag,
morgen 9 uur in ons bezit zijn.
be-
lid-
Een
jv.:
na,
ga.
tra
148.
4o-
zv
lin
en
tse
dv
/an
diep
oud*
•ma*
geldt
bters,
r dat
5 4
Abonnementsprijs;
1.25 per kwartaal bij vooruitbetaling
Advertentieprijs10 cent per m m
Giro 8792Ö
itg.
de
'or
de
Dp-
ske
zen
die als bekroning van hun werk de laat
ste maanden van hun twee-jarige con-
tracttijd, mogen werken onder de be
volking van dit prachtijgel eiland, dip
door de excentrische ligging in zo vfele
opzichten stiefmoederlijk is bedeeld.
S. D.
48.
jke
.ike
ze-
iw-
ede
ner
en
ma,
ma
:en.
ne-
dv
.eu-
urd
>m-
Okt.
nisje
?,5
1.
1
;zen,
ja.it
de
48.
i.
oed
>rten,
n 54
fan Gysbert Japiks
Het wordt eentonig. Trumans plan een
blunder. Churchill over de atoombom.
De bewapeningswedloop in volle gang.
Vrijen om en van Franco. Het poli
tieke schaakbord. De stakingen in Frank.
Communistische I successen in China.
Andere adat-ervaringen.
Gister was trouwens toch een dag vol
ervaringen, die 's avonds zoals we
dat vaak zo prettig doen werden uit
gewisseld en besproken. Daarbij kwam
ook ter tafel het verhaal van de Chinees.
Voor de afdeling inschrijving op de poli
hadden die dag als steeds, weer honder
den mensen staan wachten tot het ein
delijk hun beurt zou zijn om eén kaartje
te krijgen en door Toean Dokter onder
zocht en hoopten ze door de non-
na geprikt te worden. Ze staan daar en
wachten, en protesteren niet, wanneer
er, langs die hele rij, een mooie meneer
stapt, in een keurig wit shirt en een
blinkend witte broek, die zich bij Dok
ter meldt om bekeken te worden. Een
Chinees. Hij zet een ernstig gezicht en
heeft het in gebroken Hollands over een
gróte wond, enfin. Dokter krijgt de in
druk, dat het dringend is en onderzoekt
de man in een apart kamertje, om daar
tot de ontdekking te komen, dat het een
nietszeggend geschiedenisje is als waar
mee zovelen rondlopen. Dok pakt hem
bij zijn mooie bloesje en dirigeert hem
naar achter in de rij, met de mededeling
dat hij zijn beurt maar af moet wach
ten. Als na een hele poos de man op
nieuw verschijnt, neemt Dokter hem
weer mee naar het kamertje, haalt onze
mantri-tolk, ert steekt een hele speech
af, dat deze Chinees nu toch heus niet
moet denken, dat hij, omdat-ie misschien
wat pienterder is en in ieder geval rij
ker dan de anderen, en omdat hij zo’n
mooie witte broek aan heeft, met zijn
wissewasjes eerder aan de beurt komt
dan die arme vrouw in de rij, die, zelf
ziek en met een ziek kindje op haar
arm uren staat te wachten. De Chinees
schijnt er iets van te begrijpen, 'biedt
zijn verontschuldigingen aan en blaast
de aftocht. Maar het vreemde, is, dat de
mensen in de rij niets van deze dingen
begrijpen. In het begin zijn daar nog
al eens fouten mee gemaakt, wanneer
hoger geplaatsten met een even grote
vanzelfsprekendheid naar voren stapten
als waarmee de wachtenden hen lieten
passeren. We wisten toen niet, dat we
ons inderdaad in zoverre de adat dien
den aan te trekken, dat we deze mensen
eerst hielpen, terwijl ons bovendien dik
wijls ontging, dat zo’n meneer inderdaad
„hoger” was dan de anderen. Nu heb-
gang gebracht door de groep naties in
de Veiligheidsraad die niet direct bij
het geschil betrokken zijn, gepleegd
wordt. En. daardoor zou juist de vrede
In gevaar kunnen komen, nu, nadat
Marshall Truman van zijn ongelijk heeft
overtuigd, dezex Amerikaanse minister
weer naar Parijs is teruggekeerd met
groter gezag dan ooit bekleed cn om de
kwame indruk weg te nemen, waar
schijnlijk vastbeslotener oan ooit, zich
door de Russen geen concessies te laten
afdwingen.
Ondertussen verkondigde
Zuid-Amerikaanse
staten hebben ook weer diplomatieke
betrekkingen met hem aangeknoopt, on
danks het destijds door de Ver. Naties
gedane verzoek de relaties met hem af
te breken. Men brengt echter de pogin-
gen Spanje weer in de West-Europese
gemeenschap op te nemen In verband
met de Amerikaanse strategische plan
nen als er een oorlog zou uitbreken.
Engeland, Spanje, Portugal, Noord-Afrl-
ka, Turkije en Noorwegen zouden dan
de bases zijn waaruit zou worden ge
opereerd. Frankrijk, België, Luxemburg,
Nederland zouden tijdelijk aan de vijand
worden overgelaten. Op hevige protes
ten van Franse zijde zou later van dit
plan zijn afgezien, maar daar zowel de
Ver. Staten als Engeland slechts betrek
kelijk geringe troepenmachten in West-
Duitsland hebben, moet dit plan onge
twijfeld hebben bestaan, omdat de Fran
se, Belgische en Nederlandse strijd
krachten onvoldoende werden geacht de
eerste stoot der Russen op te vangen.
Frankrijk
is trouwens bezig zich zelf te vernieti
gen door de steeds maar aanhoudende
stakingen, welke er enorme economische
schade aanrichten. De Franse regering
heeft volgens Franse bladen de bewijzen
in handen, dat de Franse communisten
met hun stakingen op bevel van Moskou
handelen, de Cominform zou' deze fi
nancieren en de bedoeling zou zijn het
plan Marshall te saboteren en West-
Europa totaal te verzwakken.
Paul Hoffmann,
de Amerikaanse leider van de Marshall
hulp is dan ook nu naar Europa geko
men om een eind te maken aan de ont
manteling der West-Duitse fabrieken
ten bate der «orloffschaderegellng en
Nog even: het eilandenwerk.
Ja, die eilandentochten, die behoren,
voorlopig althans, tot het verleden. Al
len naar Poeloe Ret Poeteran, een paar
honderd meter uit de Oostkust gelegen,
steken we nog over, maar sinds we ver
trouwd zijn geraakt met het aanvanke
lijk vrij enge experiment dat de truck
op een paar gammele prauwen naar de
overkant wordt geloodst, leveren deze
tochten qua zeetochten (die ’t overigens
nauwelijks te noemen zijn) niet veel
nieuwe ervaringen op. Anders was het
met de andere eilanden, die we regel
matig bedienden, 6 tot 10 km. uit de
kust gelegen, dagen waarop we zeker
vier maal een nat pak haalden. Daar we
gedurende de 12 keer dat we naar Chili
Centing' en Gili Radja zijn overgestoken
verreweg het grootste gedeelte van de
bevolking dezer eilanden bereikt en ge
holpen hebben, worden ook deze dagen
nu besteed aan de zo om hulp roepende
Westhoek.
Helaas is het totaal onmogelijk geble
ken de 100 km. be-oosten Madoera ge
legen Kangean-groep te bedienen, waar
heen gedurende deze 5 maanden slechts
eenmaal een expeditie kon worden on
dernomen. Gebrek aan vervoer en een
overvloed) van werk op Madoera zelf
hebben het Hoofd van de Mobiele Teams
doen besluiten hiervoor een speciaal,
maar de vraag rijst of het uitlekken er
van al niet voldoende kwaad heeft ge
sticht. Het heeft bij de grote West-Eu
ropese geallieerden enige twijfel doen
rijzen aan de stabiliteit van de Ameri
kaanse politiek en de vrees voor een
tweede München gewekt, het heeft ook
doen twijfelen aan de oprechtheid van
het Amerikaanse besluit de Berlijnse
kwestie voor de Veiligheidsraad te bren
gen en bij de Ver. Naties enige ver
stoordheid gewekt over het feit, dat Tru
man dat lichaam feitelijk wilde passe
ren. Maar het ergste is, dat
Moskou
uit het plan van Truman zou kunnen
afleiden, dat het door het been stijf te
houden, tenslotte toch zijn zin zou krij
gen. cn dat het dus niet tot concessies
bereid zal blijken in het overleg dat al
geruime tijd 's binnenkamers, aan de
Een nieuw gebied in.
Van de poliklinieken, waarover ik de
vorige keer vertelde begin Juni was
dat zijn er niet veel meer over:
slechts vier; de rest van ons twaalftal
wekelijks te houden poli’s wordt ge
vormd door betrekkelijk kort geleden
geopende. Onze Rode Kruisvaan is na
melijk hoofdzakelijk meegewapperd met
de Oost-moessonin het Oosten hebben
we ons uit verschillende plaatsen terug
getrokken om te kunnen gaan werken
in een nieuw gebied, de Z.W.hoek van
het regentschap, waarvan de Binnen-
lands-Bestuur-ambtenaren Dokter al zo
dikwijls gevraagd hadden of het nu niet
mogelijk was, dat ons Team ook daar
enkele poli’s opende.
Oorspronkelijk echter stond deze streek
niet op ons programma, daar ze zou
blijven ressorteren onder de in Soeme
nep wonende arts van de Dienst Volks
gezondheid. De gezondheidstoestand is
hier evenwel zo schrikbarend slecht, en
bovendien heeft deze arts niet de be
schikking over voldoende personeel en
medicijnen, zodat hij thans graag inging
op Dokters hernieuwde voorstel hem te
komen helpen. En dat blijkt geen over
bodige luxe te zijn. Dat deze poli’s zó
druk zouden! worden hadden we rile't
verwacht, en eerlijk gezegd dat
ons Team in staat zou zijn al deze zich
meldende patiënten te helpen, evenmin.
Vorige Vrijdag 3400 patiënten, waarvan
er 3000 tegen framboesia werden inge
spoten. Terwijl we bij voorbaat al een
uur vroeger dan anders onder onze klam
boes waren uitgekropen, n.l. om half 6,
en we de hele dag stevig doorgewerkt
hebben, juist omdat we, als het maar
even kon, alle mensen wilden helpen,
scheelde het toch geen haar of ten slotte
zou van de reeds ondergegane zon niet
meer genoeg licht zijn ontvangen om de
laatste Injecties te geven. Maar het luk
te, mede dank zij de voortreffelijke hulp
van mantrl’s en inheemse politie, die we
tegenwoordig voor bescherming mee
hebben (ter vervanging van de opge
houden militaire bewaking) en het
prachtige resultaat van deze dag was
voor Dokter a'anleidlng, om voor we de
terugtocht naar Soemenep aanvaardden,
toen we in schaars maanlicht bij de
auto stonden opgesteld, hen allen, man.
tri’s en politiemannen, te danken voor
hun voortreffelijke medewerking, in een
speech, die hun, nadat één der mantrl’s
deze letterlijk had vertaald In het Ma
leis, kennelijk goed heeft gedaan.
Misschien Is het mede aan de uitwerking
hiervan te danken, dat we deze week
tegen de 9000 mensen hebben kunnen
behandelen.
De wetenschap, dat we in de achter ons
liggende vijf maanden dus het vertrou
wen van de bevolking hebben gewon
nen, waardoor we in staat worden ge
steld zo velen geheel of gedeeltelijk van
hun afzichtelijke wonden en ernstige
ziekten af te helpen, geeft grote voldoe
ning, evenals de ervaring een erva
ring, die we hier in de Westhoek voor
het eerst opdoen dat verreweg het
grootste gedeelte van de patiënten te
rugkomt voor een tweede en derde be
handeling. We hebben het idee/ dat dit
in belangrijke mate te danken is aan de
onvolprezen propaganda en medewer
king van het B.B.; Wedana’s en Assis-
tent-Wedana’s (te vergelijken met onze
burgemeesters) zijn practisch de gehele
dag op dé poll en vragen na afloop
vaalk een lijstje op met alle gegevens
omtrent het aantal patiënten en de ver-
deliag der verschillende ziekten. We
merken vaak, dat ze er dan in de ko
mende dagen druk achterheen zitten de
mensen het nut van volgende bezoeken
te doen inzien, en gelukkig met
veel succes.
Tegenover de goede zijde, die het ver
werken van deze enorme mensenmassa’s
voor ons heeft, staat het nadeel, dat het
contact met de bevolking er niet bepaald
intiemer op wordt; Zaak is om het werk
zo goed en snel mogelijk te doen; voor
het niet klem naar voren brengen van
adviezen, als: was je toch vooral goed,
want daar bereik je dit en dat mee en
voorkom je zus of zo mee, enz. schiet
bitter weinig tijd over. Dat missen we
wel eens, maar op de poli’s in het Noord
oosten gaat hiervoor wel Iets meer tijd
vrijkomen, daar de toeloop hier wat
kleiner wordt en we door de opgedane
routine meer, laat ik zeggen, privé-tijd
aan elke patiënt kunnen besteden.
Overigens is het de bedoeling, dat we
hiertoe t.z.t. wel weer overgaan. Enige
tijd geleden hadden we namelijk bezoek
van het Hoofd van de Mobiele Teams,
Dr. van Rossem, met wie natuurlijk over
de toekomst van ons Team werd ge
sproken. De opzet schijnt te zijn, dat we
ons eerst door deze rijstebrijberg van
framboesia-patiënten heenbijten, en dat
we het dan eens over een andere boeg
zullen gooien, door zelf de kampongs
in te trekken, wat met de mensen te
praten (dat wordt nog wat mpt onze
gebrekkige kennis van het Madoerees),
zeep uit te dèlen, te vertellen hoe ze met
hun hele familie van de schurft af kunnen
komen, enz. enz. Maar het zal nog wel
even duren voor we hiertoe in de West
hoek voldoende tijd beschikbaar krijgen.
Van overplaatsing is dan ook voorlopig
nog geen sprake.
Dit is trouwens precies in de lijn van de
Regent van Soemenep, die op Dr. van
Rossem’s vraag of hij dacht het R.K.-
Team binnenkort reeds te kunnen mis
sen, antwoordde: „Maar dokter, ik wil
het Rode Kruis nooit meer van hier zien
vertrekken I”
Poeasa.
Op het ogenblik zitten we midden in
de poeasa, dat is de Mohammedaanse
vastentijd, waarbij de volgelingen van
Mohammed zich gedurende dertig dagen
tussen zonsop- en zonsondergang dienen
te onthouden van voedsel, drinken en
roken. Tegen onze verwachting in lopen
de poliklinieken hierdoor niet in het
minst terug. Wel geeft het steeds opont
houd, daar aan het diagnose-tafeltje aan
elke patiënt die iets moet slikken ge
vraagd moet worden of hij poeasa
houdt ja of nee. Zo ja, dan kunnen ver
schillende medicijnen, als hoestdrank,
levertraan e.d. niet worden verstrekt,
terwijl de pillen zo moeten worden ge
doseerd, dat ze in twee maal per 24 uur
kunnen worden ingenomen. Met per
missie van hun geestelijke hoeder, de
kijai en waarschijnlijk ook zonder deze)
accepteren alle klanten als steeds gaar
ne hun injectie, en zo deed zich in het
begin op de soentikafdeling het vreemde
feit voor, dat het er in plaats van vlotter
juisit minder vlot verliep^ dan zonder
poeasa. De oorzaak zat hem hierin, dat
er niet minder patiënten en wel minder
helpers waren, die zich namelijk de al
lereerste dag streng hielden aan weer
een ander voorschrift van de vastentijd:
geen bloed zien. En ja, een druppeltje
bloed komt er altijd wei bij te pas. Ge
lukkig zijn er steeds wel mensen te vin
den, die het met de poeasa-regels niet
zo streng nemen, terwijl de anderen In
de achter ons liggende twee weken blijk
hebben gegeven in een vlot tempo van
hun principes te kunnen afstappen.
Overigens geen wonder, wanneer men
bedenkt, dat er van ’s morgens zes tot
’s avonds zes, wanneer er onder een
toch altijd warme tropenzon de hele dag
hard wordt gewerkt, wel iets genuttigd
móét worden, wil men zich behoorlijk
op de been houden.
Gister maakte Dokter nog een mooi
mopje mee. Na afloop van de poli ging
hij met Tom een nieuwe buurt verken
nen, om te zien of er in verband met
een te openen poli een voor onze
auto berijdbare weg was. Ze kwamen
bij het bewuste punt, en sloegen de weg
ondanks het feit, dat die er niet bleek
te zijn, toch maar in. Met het gevolg,
dat ze over 3 km. ruim een uur deden.
De jeep werd dan weer eens stil gezet,
er werden stenen gesjouwd, er werd ge
duwd en getrokken, kortom er werd in
de hete middag zwaar werk verricht.
Teleurgesteld omdat het toch niet ge
lukt was, ging het tweetal naar de As-
sistent-Wedana van het onderdistrict
Om te beginnen.
Zelfs in Soemenep dringen zij het
lichtelijk vertraagd zo voor en na de
verschillende wetenswaardigheden uit
Friesland door. Zo ook het bericht van
de terugke,elr van het Friese Bataljon
en van een gedeelte van het eerste Frie
se Team. Het spijt ons oprecht van geen
van beide ook maar één vertegenwoor
diger hier overzee te hebben kunnen
ontmoeten, maar ja, erg verwonderlijk
is dat niet, wanneer de diverse stand
plaatsen resp. een dikke 500 en een klei
ne 2000 km. van elkaar liggen.
Zelf door de Rode Kruis werkers, die
vóór ons door Friesland werden uitge
zonden In een hartelijk telegram hier
welkomj geheten, zenden wij op onze
beurt gaarne onze beste wensen aan
allen, die van hier weer op de Friese
bodem zijn teruggekeerd en we hopen
van harte, dat ze zich In de oude om
geving weer senang zullen voelen.
We zijn dankbaar nog een half jaar in
deze gewesten de pompeblêdden hoog
te mogen houden.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Redactie en Administratie
Marktstraat 3 Bolsward
Telefoon 451 (K 5157)
Churchill
op het congres der Engelse conservatie
ve partij dat tussen vrede en oorlog nog
slechts de atoombom stond, daarmee
bedoelende dat alleen de wetenschap,
dat de Ver. Staten over het atoomwapen
beschikken en de Russen er van weer
hield een aanval op West-Europa te
doen.
Dat er onder deze omstandigheden
het wederzijds wantrouwen is immers
ten top gestegen niets terecht kan
komen van de voorstellen tot beperking
der bewapening door Rusland zowel als
andere landen gedaan, is duidelijk en
we volstaan dan ook met de blote ver
melding, dat daarover weer fel gedebat
teerd is in de politieke commissie der
vergadering van de Ver. Naties te Pa
rijs. Integendeel, de
bewapeningswedloop
is nu in volle gang en daarbij het uit
kijken naar bondgenoten. Wij, hebben
in een vorig overzicht reeds gewag ge
maakt van het feit, dat bepaalde Ame
rikaanse kringen Franco-Spanje gaarne
in het West-Europese verdedigings
systeem zouden zien opgenomen. De
Spaanse dictator solliciteert daarnaar
en naar Marshall-hulp hevig. Hij heeft
nog pas een zeer felle anti-communisti-
kleiner Team (7 personen) in te zetten, sche redevoering gehouden en is naar
Portugal gegaan, welk land door een
bondgenootschap met Engeland wel tot
dit systeem behoort en waar wel over
leg gepleegd zal worden over conces
sies, welke Franco zou moeten doen om
ook Spanje ingevoegd te krijgen. Be
paalde
ben we deze dingen wat beter door en
om de gevoelens niet al te zeer te kwet
sen passen we ons in zoverre aan, dat
ambtenaren B.B. en andere notabelen
geholpen worden wanneer ze zich mel
den. Maar met de witte-broeken-kerels
(zoals deze buitengewoon hinderlijke
categorie in de wandeling heet) zijn en
komen we niet zo ver. Het zijn door
gaans de semi-intellectuelen, die zich on
eindig hoog verheven 'roeien boven een
ieder, die toevallig geen gebrekkig
woordje Hollands ként, en zij beijveren
zich dit zo dikwijls mogelijk te
laten blijken.
We zijn druk bezig enkelen onzer man- I
tri’s, die ook die neiging vertoonden, op j
te voeden. Deze heren presteerden het i
bijvoorbeeld ten tijde van onze eilanden
tochten, als alle teamleden tot hun mid-
del en soms zelfs tot hun hals door zee
waadden om de prauw te bereiken, zich
door een koelie aan boord te laten dra
gen, zelfs ook een keer, toen er, ook
door ons, hard aan de prauw getrokken
en geduwd werd om deze voor het ver
der vallen van het water nog vlot te krij
gen. Dan is een lesje toch wel eens op
zijn plaats, en inderdaad passen ze zich
bewonderenswaardig aan bij onze wat
meer democratische opvattingen. En 't
moet toch moeilijk zijn je zo maar om
te schakelen, wanneer je je leven lang
niet anders gehoord hebt dan dat het
zo hoort.
Er komt tekening in het werk
Diverse belevenissen op Oost-Madoera
Zoals de lezer allicht moe zal worden
voortdurend te worden bepaald bij de
Berlijnse kwestie, de atoombom en de
aankleve van dien, zo zal het de gehele
wereld wel gaan. Men wordt het voort
durend gekijf tussen de mogendheden
moede, en een dergelijke vermoeidheid
brengt de kans mee, dat een der par
tijen, uitgeput en ten einde raad en on
der de druk van een zeer somber alter
natief, bezwijkt en toegeeft aan de eisen
der tegenpartij. Drukte ook
Truman
de verantwoordelijkheid te zwaar, toen
hij vorige week 't plan opvatte een spe
ciale vertegenwoordiger! naar Moskou
te zenden om het direct contact te her
vatten?
In ieder geval was het plan een blun
der van de eerste grootte. Marshall
heeft Truman er wel van teruggehracht,
Bolswards Nieuwsblad
68
£S1
TSJANQ KAI SJEK
08-
MM
5?
I
